• Nie Znaleziono Wyników

O stosunku Karpat do zapadliska przedkarpackiego w Polsce

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "O stosunku Karpat do zapadliska przedkarpackiego w Polsce"

Copied!
8
0
0

Pełen tekst

(1)

STANISl..AW WDOWIARZ

o

STOSUNKU KARPAT

DO

ZAPADLISKA, PRZEDKARPACKIEGO W POLSCE

UKD 118l.24(084,28+0BU) (43&-13-824.5i + zapadHsko przedkarpackie)

Od 1968 r. w ZakladzJe Geol-ogii Naftowej

Insty-~utu WiertniC!ZQ-Na;ftnwego AGH przeprowadzono sze-' rokie prace nad wyjasnieniern ehara'kteru utwor6w miocenu, wy,pe~niaj~-cych zapaidlisko przedkar,paclde. Ze wzgl~du na ograni'CZ()n~ i1os~ materia16w geoIo-g'ieznych (rdzenie wiertnicze) podBtaWll dla ei~g­

lej korelaeji tyeh u'twor6w st~y .si~ wykresy profi-lowania geo.fiz~znego otwor6w. Pozwolily one na stworzenie jednolitego obr97IU wylki3ztareenia utwo-r6w mioeenu autochton~znego, co znmazlo wyraz

w

killltu oopraeowaniaeh archiwalnych, wykonanyeh na zIecenie Instytu,tu' Geologiocznego. Sikr6eone wyniki tych badan byly podane do wiadomosci w 1973 r. pr-zez S. Juch~ i S. Wdowiarza (5) w czasie X Kon-gresu KaTPacko';'Ballkaflskiej Asocjacji Geologicznej w Bratyslawie oraz wykorzystane przez S. Wdowia-rza (16) pmy oonawianiu budowy za!paJdliska w dzieIe poS.wif,'tConym telk:tonice Karpat i Balkan6w.

VI

mi-ar~ nasycania 'wierceniami obnaru zapadli-ska na zewnlltrz od brzegu Karpat, akcja poszuki-wania i16z gazu przenioolla si~ na brzezn~' stref~

. Karpa,t,' Gerteralnym urzasadnieniern wiercen w tej strefie stalo si~ strwierdz.enie" Ze loonibakt Kar:pa.t tub sfaldowanego miocenu z utworami rniocenu autoch-tonitcznego j&'!t zasaidniCzIl puJ,apk~ warunkuj~clil, na-groonad'Lenie w nieh najwilll'kBzych ilosei gazu. Od , strony geologicznej wiereenia rzucily 8wiatio na: 1)

budow~ brze'Zoej strefy Karpat, do chwili obecnej na 'szerokoSici co najmnIej 20 km, 2) zachowanie si~

powierzchni nasuni~eia Kal'lpaJt, 3) budow~ stre!y sfaldowanego rniocenu, 4) wy!ksztaicenie utwor6w mipcenu autoC'hitonicznego pod Kat"patami, 5)

bJ,ldo-w~ podloZa paleomezO'LOicznego.

AczkoIwiek pogllil,idy na temat nasunl~cia p6lnoc-nych Kal'lpat na przed,g6rze byly wYIPowiadane jut

przedkil:kud~ie6i~ciu laty (V. Uhlig, 1907; W. Teissey-re, 1921),' to jednak ich potwierdzeniern staly si~ do-piero wyniki coraz liC'Lniejs'ZY-ch wtiercen w brzeznej strefie Karpat. Badania rozpocz~te w zachodniej cz~s­

ci brzegu Kanpat i pN:e'dg6rza (14, 15) wykazaly. iz utwory flis2lOwe jedn06tki BlElSkiej i podslQskiej leZll tu bardzo plasko na utworach dolnego badenp.. Z koncelm lat pi~edziiesilttych i w lataJch szes6dziesi~­

tych Oddzial Kanpaoki IG wy,konal 3 otwory z' za-daniem wyjasni.enia stosuIllku Karpat do podloza. Na poludnnku WieliczlkJ byly to: R'Leiszotary IG 2 i Wis-niowa IG 1; w rejonie PmemyMa ,otw6r Cisowa IG 1. W pierwszylm profilu st'WlierdzODo (2, 3) plaskie

wy-st~poWBnie fliszu ,w cz~sci brzeinej i duzy wzrost jego mi~2i!zosci w gl~b Karpat (2'268 rn) oraz obec-no§e pod fliszelm zp8.'cznej millzszo9ci (400 rn) utwo-r6W dolnego ,baidenu zaJegajllcy-ch na mezo-lPaJ.eozo-icznym podloriu. Pozwoliro to na U&talenie minimlll-nej ,amplirbudy nasuni~cia KaTPat na profilu Wieliez-ki 17,5 km. Otw6r Cisowa IG 1 (16) przewiercU 4010 rn fl~u przykryW9'jltCego 240 m utwor6w

g6rne-go ba<ienll, , 2lIlIlegajllCYlC'h 'bezpoorednio na lu,pkaeh lyllHowych prek:ambru. otw6r ten oznaczyl amplitud~ minim8Jln~ nasuni~a K:a,rpm W Tejonie Przemysla na profi!lu SW-NE 18 km.

AUJtor w ostatnic;h pi~tnastu latach zapoznal si~

z materiala:mi geologicmymi i geofizycznymi wazniej-szych dla przedstawaanego zagadnienia otwor6w, zwlasreza . w rejonie Przemysla. kt6ry byl przedrnio-tern specjalnego opracowania ala g6rhictwa nafto-wego. W wiie1u wypadlkach autor wykorzystal wtne informacje B. Cfska i J. Czernickiego dIa odcinka Pilrzno-tPrzeinySl ont'Z vii cz~sci :lIBChodn~ej - E. Ja-wora i J. K1'IUlCzka, Kolegom tym nalezll si~ wyrazy serrciecznego podzddtoW9nia. Pona.dto znaczn~

pomo-350

Cll byl "Katalog wiercen G6l.-nictwa Naftowego w POOIce", opU!blikowany w latach 1970-1971.

Od prawie 20 lat obszar zapadliska stal sill obiek-tern intensywnyICh prac se)smicznych, wsr6d ktorych

dominuj~c~ ro1~ spelnila sejmnilka refieksyjna w wy-konaniu PrzedsiEilbioratwa Geofi'ZYlki G6rnictwa Nafto-wego. Wyniki tych prac byly w rozny.ch okresach syntetyzowane przez ze,;p61 pod kierunkiem A. La-piIJkiewilcza, przede wszystkim jaiko mapy strlllktu-ralne stropu pnZiamu anhydrytowego lub podbaden-skiej powd-erzchnd zapadIiSlka. Wy,k,azaly one U'l"OZ-ma.iconll OOOOwIl tej pl>wier21ohni ,b~dz to jalko paJ.eo-relief, b~z ter! ja~tO wynik przemieszczen dys-junkty,wnycl1. ma wyznaczenia natomdast. poWierz-chni U'asuni~cia fliszu na utwory mioceoo sejsmi-ka refleksyjna jest przy.datna

w

niew.ieLkim stop-niu, gdyz pOwier2lChnia ta nie jest jed-norodna z pu·n:kft;u widzenia 11tologicznegQ i nie moZe bYe sejs-micznie sledzona. nIa kon1!truikcji prz.edstawionej ma-py (ryc. 1) wY'korzystano' zatem ty.lJk:o profile otwo-raw w HoSci ponad 160. UZllipemiajllce mapll str.t$,-turalnll SPQ!gu nasuni~cia Kal'lpat przekroje w licz'" bie dz'iesiElciu (rye. 2 i 3) ClPraJCowano na podstawi~

map gel>logicznych oraz 70 profil6w otwor6w. Nieste~

ty nie WlSz~dzie udato sill przedstawie pelny przekr6j bme:ilnej cz~§ci Karpat zar6wno ze wzgl~du na zbyt duze odleglosCi otwor6w, ja'k' i Iro.mpHkacje struktu-ralne w OIbr~bie flislZu.

Zagadnienie stosunku Karpat do swego' zewn~trz­ nego zapadliLslka ma bogat~ literature b~dz to 0 cha-raokterze oddnkowym (g16wnie), b!l'dz tez w fonnie

uj~c syntetycznych.Z tych ostatnich wymienic nalezy' docielkania H. Swiidziflskliego (13)' n's temat wdelikoSci poziornyoh przesuniec w ~al'lPatach, wsr6d kt6rych

n,asuni~ie brzeglij. Karpat na miocen szacuje on na, 12-15 km, uwagi M. Ksi~Zkiewicza (8) na temat chaTakteru i deniwelacji podloZa b:rzeznej czesei mas ni1!zowych, a wre6Z1Cie dalelk:o idlllce sugestie, co do .wielkoSci- nasuni~c jednostek flis'Zowych na

zapad-lisko przedkarpaekie, wyn~kaj~ce z rozwaZan na te-mat rozwoju poszczeg61,nych pi~ter, miocenu, zwlasz-C"l8 dolnego (11).

Z kilku wymienionych na wstElPie zagadnien aut~r

zamierza rozpatrzyc pnede w,;;zystkim zachowanle'

si~ powierzchni nastmi~cia fliszu na rMne eIementy przedpola, jalk,o tej &ldadowej budowy Karpat, kt6rej, zachowanie si~ w pierwszej kolejnosci powinno wska-zywae na zaleinose budowy Od podloza. Mapa struk-turalna' spl:jgu nasuni~cia Kanpat, wykonana w ory-gin ale w skali 1: 200 000, Obejm'llje caly ~ch odcineik na tery,tor<ium Polski, a wi~ od ots'Zaru na 'polUldnie

od PrzernySla do regionu Cieszyna na 'zachodzie. Naniesiono na nill r6wnier! g16wne rysy powierzchni . podloia rniocenu na z~trz od granicy nasuni~ia,

na odcinl!<u PrzemySl-Krak6w, uznajlil,c ze jest to dostateczne na udokumentowanie ty1ko najog6lniej-szych zaler!nosci w zachowaniu sill brzeznej cz~sci

Karpat od uksztait()waniazapadliska.' Pomini~to za-tem na ma.pie zarys trzeciego elementu strukturalnego tej strefy, tj. j,ednoottki sfaldowanego miocenu, dIa kt6rej R. Ney (10) przyjlil,l najog61niej nazw~ jed-nostki stebni.ckiej. Uwzgl~niono jll jednak schema-tycznie na zalll~O!O.ych pt"Zetk:rojach. Uczyniono to nie tylko dlatego, ze wspl>mniany auter podal szeroki material do charakterystydti tej jednostki, ale gl6w-nie dlaJtego, Ze nie wplY'Wa ona zasadnic.zo na zacho-wande Si~ Karpat. p.rzy nlekt6rych otworach wpisano r6wnif.ez glEllbciko.se nawiercenia pndlo.:ia, co pozwala zorientowae si~ w gruboSci ubwor6w miocenu pod. nasuni~ciem fliszowym.

(2)

ROZWI.J\ZANIE ZAGADNIENIA

Ana11-z~ mapy l'Ozpocz~to od WBchodu. Jak wiado-mo na poludnie od Przemysla brzeg Karpat ma

kie-'l'unek poludniiQ'Wy. Dla tego odoinJka wazne q dwa otwory: CiBowa IG 1 i LeS2JCzyny 1. Pierwszy z nk:h. usybuowany ok. 11 km na W od poIudniowego brzegu Karpat, przewiercil 4010 m fliszu,. nast~pnie 272 m utwor6w (w tym ok. 70 m pantii k~r:reniowej jednostki stebnickiej), leZL\cych na lupkach fyllito-wych prekambru (17). Baridzo cielkawego profilu dos-tarczyl 'drugi Z wymieni-onych otwor6w, Leszczyny 1, p-olozony najdalej ku poludniawi, w odleglooci 5,2 km od brzegu Karpat. przewjereil on fli8'z na gl~bo­ kOBCi ok. 3000 m, W)1t80UjQIC sredni zapad powierzeh-ni nrutuni~a 23° ku W. Jak wynilka z zall4czonej ma-py, jest

to

obszar najwi~zego zanurzania czolowej strefy Karpat, (!() znalazl-o r6wnieZ potwierdzenie w profilaeh wiercen wykonanych w rejonie Starego Saml;>ora (ZSRR). Ponizej :fliszu otw6r ws,zedl: beL-posrednio w warstwy stebmclde, kt6re buduj" . (prze-kr6j II-II)· wYratny skr~t synklinalny 0 grubosci ok. 1300 m, 0 skrzydle brzu'sznym meeo zreduk-owanym ....

Jednos1:lk:a stebnicka spoczywa tu z kolei na utwo-rach autochtoniczneg!l miocenu (baden g6rny?), !l '

mi,,1:szosci co najmniej 400 m (gJ~osc otwOl'iU na koniec 1975 r. - 4696 m). Wyzn8ICZa to jako mlni- . maln" amplitud~ naeuni~ilQ tej jednostki 20 km i pOz'wala jednoznalcznie na oszacowanie szerokoSci jej basenu sedymentacyjnego na ok. 40 km. Poniewai: poludniowo-zaC'hoonia granica miocenu autochtonicz-nego b~ie znajdowac si~ co . najmniej 5 km od

.otworu Leszczyny l'dalej ku SW, pierwotna granica'

wewn~trzna basenu stebni.Ok:iego wypadnie zatem na dzisiejszy od,cinek g6mego Sanu, tj. jeszcze dalej ku SW niz cbcial:by to widziee R. Ney (11; ryc. 3). W swietle danyoh sejsmicznych, u-zyskanyrh wzdlui gra-nicy (przekr6j I-I), poolota utwor6w miocenu mozna

si~ spodziewae w otworz~ Leszczyny 1, na gl~OOkoki. ok. 50(10

m··.

Wynik' tego otworu potwier:dza z jednej strony przypuszczenia 0 znacznej gl:~bdkosci podloZa w tym obsza1"Ze, z · drugiej zas rzuca swiatlo na zachowanie

si~ Iku 'Z'8chodowi wewn~trznej cz~ci jednostaci

steb-. nioltiej i chyba wyjasn,ia tek!t-ogenez~

txw.

~dy przemyskiej. Jest ona wyn-ikliem najprawdopodobniej gweltownej redukcjoi Iw W rnillZsZQ~ci waotw steb-nicklcll na paprzecznym podniesieniu, k't6re jest obet-nie gl~ uk~ pod :lliszem. Ta redu:kJcja 04;warla drog~ jednos-!lk:·am fLiszowym ku N (16). '

Obszar .Pn:emySla naleZy do obszar6w 0 najg~sciej­

szejsiatce wiercen z81"6wno w brzeznej strefie K31"-pat, jak i na ·zewnlltm. Elementy tej strefY (jed-,

nostka skolska) przyjrnJujll tu ponownie kierunek NW, przy czym zachowujl4 one charaKter od.k:orzeniajll-cych si~ skib (przcltroje III';'III i IV-IV). Powierzch-nia .. nasunl~cia Karpat, poza stromym jtontaktem z utworami miocenu autochtonicznego, zapada ku

. wn~trzu pod k"tem ok. 10°; na szerokosci . otworu Cis-owa IG 1 kilt ten maleje do 5°. Mime) liczny.ch dyslokacji. wpo.dlotu i w pokrywajllcych je utwo-rach miocenu (przekr6j III-III) po'Wierzchnda na-sunl~a fliszu. zapada regulamie ku SW nie wytka-zujll'c tadnych zaburzen. Na takie wYjasnienie poz-.

walaj~ profile ~O o~or6w odwierconych na po-przecznym przekroju flisw 0 dl:ugosci 18 km.

Wska-zuje to,z jednej strony, na brak bez.poSredniej za-leznoBci tektonilki miocenu i podl:oia od nasuwajllcej si~ po..~rywY fliszowej, z drugiej - za§ na starszy wiek:tej tek,toniki od ostatniego nasuni~ia fliszowe-go. Przekroje II do IV pokuujll jednoczesnie' iz ogromna wi«:kszosc profilu utwor6w miocenu

aut~h­

tonicznego l'eprezentujllca dolny sarmat kontaktuje niezgod·nle z plas~zyznll nasuni~cia .fllszu lub jed-nostkl stebniCkiej; jest to, jak autor okreslil w

.la-• Obserwacje wlasne autors.

.~ Brak utwor6w fliazowych w jednoatce Rebnickiej

naka-zuje oetrotn~ w interpretaCji lupk6w menilltowych w

otworach JaklImanice 10 1 25. Prawdopodobnie nie I~

one . porwakami tektonicznymi, lecz olilltol1tamt w

IIPII-,owel czdcl waratw Itebnickicb.

eytowa-nej pracy, wynikiem tektoIDcznej 1M"0zji. Ruc.h

dO&U~czy Karpat odbywal: si~ P1'aW!dopodobDie w

d~glm okresie ~olnego· sarmatu i ustal

bezpoSred-DIO po zalltonazemu sedymentac)i.

Caly odcinek KaIIPat mif#Zy PrU!llllySlern'

a

Rze-szowem chara~teryzuje, mimo tirozmaic-onej budowy, bll!dzo spokoJ;I1e. zaleganie pawier.llChni nasuni~cia,

kltOlr" v.1fercem8ml :rozpozoooo na szerokoAci ponad

10 km. W ezdci: czolawej powIen.chnla ta jest do-sye stroma, a ,w g!llib KBlrpat przeohiOdzi w wyraZnie

pl~~. Jedn.ostlka stebnick;a %lIChorwana jeM na' tyro

odomlru nier6wnomiernie, jako barldzo. cienka, praw-ci?podobnle ~07JWIQJ.cowana, jakiby odwr6icona powloka flis7JU. W !'eJnie P1'\ZelI1ySla pOjawiajll siE: doda,bkowo w ,tej pozycjt a:n.hyldry,ty. OgOlnli.e pow!enx:hnia podw-za, zbudowanegu .na tej przestrzeni z utwor6w pre-kambru, podnasi, si~ WZidru:t· c.zola Karpat ku NW od warto&ci ok. -2400 m na SE od Przemys.la i -2200 m· na N Od tego mi8Slta do -1600 m w ok-oll-cy Pruchnika, przy. czym jest ona pocl~ta kildru po-'

przecznyml dyslokacjami. NajwiQk1sze z nich na W od przernySla daj" w efekcie popl'lZeczny r6w 0 g~t:­

bok~ci p~awie --4400 m (otw6r P.136). Podniesienie podloza kOlo Prudnika za:znalcza si~ cofni~ciem czola Karpat

?

ok. 1,4 km, zanika 000 jednak szybko w SPctgu f118ZU, ns, co W'Skazuje przebieg izobat mi~zy

· !ltworami Drohobyczk:a 1 i 2 ..

N'a. NW od tej paprzecznej klulminacji podloi.e po-nOWDle zapada; na sZICzeg6lowych mapaclJ

sejsmicz-. nych zm:na~ono na tym odcinku wiele poprzecznycb . dyslolkaCJi. Na E od Rzes2lO'Wa, .na liIDi otworow Mala-wa-Albigowa 7, potwii'lrdzono je na gl~bokoAci od

-2500 ~o -.2800 m, a wif:c Ok. 1000 m gl:~iej niz w Pruchnik-u. ,Ok. 3 kiln na E od doliny W.isldta Z1lZ1liIl-cza si~ p~esuni~cie brze~ Karpat ku N 0 ok.·,2 km.

W przeble'&U spuowej powierzdmi fi.iszu zjawisko to odpolWtada, zgodnle z sugestill R. Neya (9)., znacz":

?ej

poprzecznej dY\9lokaejd ;klt6ra ZlllPewnie Sil:g8

12-~3 lmn w gll4b g6rotworu. Na W ad niej plasozczyz-na nB8uni~ia, jak to widac z por6wnania profil6w otwor6y.r: . Kielnarowa; Malawa, Zalesie i Rzesz6w 4

pod'~l 'Sl~ co najrnniej. 0 500 m. JednoczeSnie dye;.

lokacJa ta odpowiada w przybliZeniu wschodniemu morfologic:memu brzegowi zatoki rzeszowskiej kt6: ra w budowie powierzehniawej jest predyspon~wana znnurzaniem na tej Unii kredowych j/lder' fald6w pod warstwami kl'OsnieDskimi.

Jak wiadomo 'Z8Itoka rzeszowska wypel:niona jest

· 'utworami inlocenu (baJdenu i cz~iowo dolnego sar-ma-tu, T, Kuei6ski 1961), 0 gl'lllboki w srocikowej cz~Sci zatoki ok. 450 m. Odpowiada to jedooeze~nie gwaltown~j zmianie gruboSci pl:aszcza fliszowego, 1kt6ra na S'Zero:koSoi · otworu Kde1narowa po

wachod-niej ~t~onie dysloka.cji wynosi ok .. 3300 m, po za-chodmeJ natomiast tylko 2200 m (po odj~ciu mio-cenu). Odwiercony w 1975 r. otw6r Mogielnica wy-kazal dodatkowo, Ze w po1;udniowej . cz~~ci zatoki zaznacza si~ przegl~ieme, w kt6rym millZszo~eutwo­ r6w mio.cenu wzrasta do 1000 m, przy zachowaniu' · podanej wyzej ~ubosCi utwor6w fliSzowych.

Warun-ki batymetryczne dna zatoWarun-ki zilustrowano zaIIlCZOI'" mapkll oraz przekrojem V-V.

W swietle pooa·nych fakt6w zatoka rzeszowska jest zjawiskiem inwel'l!yjnym (przynajmniej w cz~­ ci wschodniej), w stosun.ku do powierzchnl nasunil:-cia fliszu. Zrozumie.nie tegO zjawiska jest bardzo trudne i we lDO:te bye ono 1'014P8try,wane w zadnym

wypadku na tie obecnego stosunku Karpat do pod-loZa, gdyt sama zatoka powstal:a kilkadzlesi"t kil<r" metr6w ku S, na tIe nieznanych 'naan zupelnie wa-runk6w strukturalnych podloia.

. JeBli chodzi 0 jeQnosllk~ stebniokll, to zostaia ona

stwie~zona przez autora w 1963 r. w przekroju otworu Albigowa 6, na gl~bolrojCi 1410-1640 m, ja-ko zlepiencowate lub drabnoziarniste piasko~e i mulowce czerwonobrunatne zapadajllce pod flisz,

pod-~cielone przez ok. 100 m grubosci mulowce szarooliw-kowe, silnie margliste, bogate w mik~, kt6re mogll

jui bye warstwami balickimi. W nast~pnym ku W przekroju na linii otwor6w Malawa:-Albigowa 8 w Qtworze A.7, pol:oZonym tuz przy Unii kontaoktu

(3)

ssw·

Sr.

Rye.·1 i 2.·

Przekro;e· geologiczne brzezne;

eZfI§c!t Karpat

1_.- · 'ednostka 1l1ltllka - ollgocen - waratwy krollnieJ'illde O I ka pozlom lupkowy, . O·PI k2 pozlom mleszany, Op kl poztom p.l.alkowcowy, oln lupki menllitowe, r rogowce, EK

mar-~ . . . ~ . . z

gle globlgerynowe; eocen _ E lupki pstre, E lupki

·d~l~e,

.

E

c plaskowiec

cl~z

.

kowicki;

paleocen i kredag6r-na·- p: lupki lstebniailslde, pB pialKowce IstebniaAskle g6me, ·PK: margle i lupkl istebnianskie dolne, KI plas-kowce ilte.bnianBkie dolne,· K K waratwy godulskle; kreda dolUa· - K I warstwy ·lgockle, . KIS warstwy 19ockle gOrne,

12 . . 11·

X warstwy 19ockie jrodkowe, K warnwy 19ockie dolne,

'xw warstwy wierzowlkie, Kir warstwy grodztskie,

K(}~ar-stwy c1elZyt1Bkte; . . k

.lI - jednostka podtillllka - ollgocen - 0 warstwy krofi-niexUlde; om lupki men1l1towe, eocen, paleocen - Eh lupki zidonOlZare. 1!JPS lupki pstre;. kr~da g6rna' - K~: Illargle

·~owieckie, KVB lupki czerwone I· zlel·one; kreda dolna _ .

szu z utworami mioceriu, przewiercono od· 0 ~do ok.

1150 seri~ zloz.onll z niulowc6w grubolupllwych,. ciemnOSZ'!lrych i ilowc6w szarozielonych, silnie

zlu-strowanych, rz&d.ko. zlepienc6w i piulrowc6w, kt6ra

reprezentuje prawdopodobnie badelL VV przekroju

Wisloka jednostka ta zaznacza si~ wYrazniej jako

miocen zabunony przed czol~m fliszu, gl~biej

nato-miast· rna ona charakter rozwalcowanego do

kUku-,dzi!!si~ciu rnetr6w faldu, zaznaczonego obEl'Cnoscill

anhydryt6w (przekr6j V-V). .

Na W od VViSloka zazna.cza &i~ obnizenie

po-wierzchni nasunir;:cia Qd -,2045 m w otworze

Rze-sz6w 4

do

ok. -.3000 m w otworze Zglobien (flI&z nie

vD -VI!

'-2

Cr.P.-J

NNE

MI+5 Cri . 2206 C'3 J VI -VI El" U. N EP" , , f ·0 1M~

J!l

warstwy gezowe, K J.. lupkl 19ockle, Kt ·WlIrstWy 19o-ckle dolne, KW warltwy wierzowlkie;

3 - jednostka BkolBka ~ ollgocen - warstwy krofinien.kle:

o

Ira ·ozt Ira k, .

I. P om lupkowy, 0ll{ poziom mleszany, 011 pOzl.om plaakowcowy, , lupki jasielskle, Om lupkt .men1l1towe, 0 kl plaskowiec kllwSki, r rogowiec; eocen - Ei m~rgle

glOIJige-. . h

rynowe, E warstwy hierogllfowe, E ps lupki pstre; pale-oeen - P Uy babickle 1 lnne; kreda g6;na - KI wantwY

b I

inoceramowe, K margle bakulitowe, K 11 plaskowce gruba-laWlcowe, Kmk margle krzemlonkowe, KJ18 Jupkl pstre; kreda dOlna - K IV lupkl spaskie.

4 . - 2apadllsk~ przedkarpackle - utwory miocenu __ Ma

b b · bl

Barmat, M baden, Ma baden (poztom anhydry.towy), M warstWy baliclde, ~t warstwy 8tebnickie, MZ! zlepiei\ce (z DJJbnika), M IB lly sol~nome, p plaskowce, pI piaskowce· i lupki, Ip lupki I plalkowce, 1 lupkl.

Podloze zapadlilka - Cr. kreda gOrna, J", jura gOrna; J"~ jura Srodkowa, T trial, C, karbon do1ny, D dewon (D, D. Da dolny, firodkowy. gOrny). S Iylur. 0 ordow1k. Pr pre-kambr.

}1rzewiercony do .-2930 rn), kt6ry polozony jest ok.

9.8 km na W od pierwszego. Odpowiada to r6wniez:

.i deniwelacji podloZa, kt6re w otworze Pobitno

2

{)Si!l&ni~to na gl~boltoSci -2350 rn, gdy w okolicy

Trzeiany zalega ono poza graniCCl fliszu, na gl~bo­

ko~cf -2800 rn. Jest to niewqtpliwie strefa najwi~k.,·

szej subsydencji powierzchni podloza, jaka miala

miejsce w sarmacie dolnym. Jej wynikiem bylo na~

~rornadzenie os8ld6w· tego pi~tra· o· . miqZszoSci ok.

3000 m. S. Jucha i S. Wdowiarz (5) zaproportowali

dla tej strefy nazw~ "rowu tektonicznego Rzeszowa" ~

zwracajllc uwag~, it jest on inwersjll· Vi stosunku dO'

(4)

sw

N.-I

sw

sw

C.l

37~1

I--.

P .... r --::":1

Fig. 1 'and Z. ,Geological sections thTough marginal

parts of the Carp.athiafl.s.

1 - Slleaian unit - Oligocene - KrOlno Beds 0~3 Bhalv

U ~ ' m

horizon, 0])1 m1¥ed horizon, Op .andstone horl1;on, 0

menUJte shales, r - , cherts, 'E g - Globigerina marls;

Eo-ce~e

- ' E PI mottled shales,

'

Pi'

green

.hal~,

EC - :

Cilltko-wice sandltone; Paleocene - Upper Cretaceous - pr

Is-, " I ' , B

tebna shales, p Iltebna upper sand,tones, PK} lower Is-tebna ,mar1ll anti Ihales, K8 lower Iatebna sandltones, KII GoduU bedl; Lower Cretaceous - KI ~ota beds, K13 ~p­ per Lgota beds, Kill middle Lgota bedl, Kl1 lower Lgota bed., KW WlerzOw beds, KIIr Grodzisk beds, KO Cieftyn bed.; 2 - Subsllea1an Unit - Oliiocene _ 0 k Krosno ~dI, Om menWte ahales, Eocene, Paleocene - Eh green-,ray' shales,

' PI b

E m~tIed shalel; Upper Cretaceous - Km Wllglowlec mar1ll, Kill ~d and green shales; Lower CretaceoU:S - KII aatze beds, X12 Lgota shales, ItU lowet Lgota beds, K W Wlerz6w bp-ds;

s-t

v-v

Rz.2 Rz.4 /V-/V P.Z W-2 P.t

P.'

NE

24Z2 D2 NE . W-3 W--IJ-61 J-62 J-7f!

~~~Q

Z64~ Pr

p.-,

NE 0

.AM'

_Mb Pr 2390 a , , t2

3 ~ Skole unit - Oligocene - Krolno bedl: 01 . ilhaW

. ' k2 k '

horizon, Opt ,mixed horizon. <>pI sandstone horizon, " -Julo' shales, Om menUite Shales, Old Kliwie sandltonell,

.' . ' h

r - chert: Eocene - El Globlgerina mad,; E ".bieroglyph' , beds, EPI mottled shalel; Paleocene',- P Bablca and other clays; Upper 'Cre,taceous - Kt lnoceram' beds, K b Baeulltl!ll beds, K~th1Ck-bedded landlton1!ll, K mk 'l1l1ceous' 'mllir1ll"

x

P motUed' .hale~; Lower creia.ceo~ - K BP spua' sbfllel; • - Carpathlan Foredeep -

M1ocen~

'

-

M'

"sarmatlan, Mb Badenlan, ~ Badenlan .(an~ydrite horizon), MbJ BaIlee beds,

M'"

Stebnica ,beds, M zl ~onglom-erateil (from Dubnik), 1111 salt-bearing clays, p sandltonea,' pt

I8ndlton~l

.

"od shale', Jp Bhale. and sa-xid.tones, I -.hales;

Subltratum of the Foredeep - Cr, Upper cretaceou., J. Upper Jur8Bll.c,' J. Middle JuraBllc, T ' Trllll81c, Cl Lower Carboniferous, D Devonian (D.. D., D. - Lower", Middle and Upper, respectively), S ' -' SUurlan, 0 - Ordovtclan, Pr - Precambrtan.

(5)

/..,,- ...

---....

BAB/CA/Sf ' / . ' " ... -f, '

I

0('3180) Z /~ 3 -f -f

.c:,

r

'

,

5...-?!§r--$ ~ ," ~ 8

Ht/c. 3., Mapa st-rukturaZna spqgu nasuni~cia Karpat.

la - glt:bOk:O~ IPllgu naBuni~cla fliB~U, b - glt:boko!i6 paleo-mezozoicznego pod Iota, 2 - glt:bokolic dna otworu (utwory f,lliIzu nieprzewiercone), 3 - lzobata nBlunit:cl,a czymtka, 1965). Byc moZe, it! przy dalsZ)'m

zagllsz-czeniu otwoWW' w Qbszame Mo,gielnica-Zglobiefl

Z1l!jdzie koniecznoac WlPfowadzenia tu poprzecznej dyslokacji. Naleiy, pod!k:reSltc, ze GPisane zjawiska nie odbijajl\' sill YI og{)le w budawie geologicznej naj-" lepiel prz~ledZlOnego na pawierzchni fald'll Babicy.

Wgl~bnl\ budoWIl. dalszego odclnka brzeinej strefy fliszu l'07lpOinano na szerokoSci ok. . 15' km, ~illki

otworom: L~zki Kuch1U"6kie, &z.ufnarowa i Kowaro:-:

wi~ Podobnie jaJk: i w .cZllsci wschooniej, plss7JCzyzna nas.unillcia fl!iszu leZy dose stromo w cZllSei czolo-wej, z .:w-yjl\tlkiem okolic. Ropczy!c, gdzie stwierdzono wdercellU.ami plaskie ,lWylanie utwor6w fliszowy.ch ku N (,przekr6j VI-VI). :'Jednoczeanie na odciriku Slldzi-sz6w-Ropczyce . stwiei"dzono· wy&t~wanie jednostki -, '&tebndckiiej ... I tak, w otwm-ze S~ 9 pod

fli-szem na gl~sci 880-1200 m zanotowano

sfaldo-wanie utwory miocenu; a wSr(d nich od .930 do 1100 m (gl~bokoSci przYlblizone) obecn06c warstw ba-lickich. Jest to pierwszy punkt, w ki6rym' warstwy balickie Sl\ otulQIle od g6ry i od dolu przez miocen· ,,szarY", naleil\'Cy 'prawdoPOdobnie do badenu. Jed-nos-tlta ta roraasta sill w glllb, na co wskazuje

pro-m

otworu .S~d'Zisz6w 3, w kt6ry.m przewi'ercono po-nad 700 m tej jedn08tik:i. Prawdapodobnie ku S ule-ga ona wycisni~iu, czego dowOldd nastfl,pny dosc doibrze udOkumeniliDwany prz6kr6j na llnii

Rapczyce-~rowa. W otworach Ropoczy.ce . .1, 2 i.

3prze-'wiercono' pOd fliszem l~y falld 0 grubosci ok.

850

m;

'

zbudo.wany -'vi caroSci . z . wanltw balickich i stebnic.kich (przekr6j VI-VI). Ulega o:n ku S odko-rzenienw, tak ze w otworze 1.I\czXi Kucharskie, pod fliszem, pi-zewieroono tyffiko anhydryty,'a dalej w tyro kierunku, w otworze Szufnarowa, ·flisz kontakltuje bez:posred'nio z autochtonicznymi utworami badenu. Pojawianie sill an'hYd~6w, niezalemie od jednostki 8tebniQldej r;ensu strioto, nasuwa si~ myM, it! ,pod 51-szem '1stniejll' dwie' jednostlkl sfa!do.wanego miocenu ....;. wYZBZa, w budowie itt6rej blorlludzia! warstwy stebnidkie lub balk:kie i niZsza z odpo'wiednLkami Ht05tra:tygraficznyml miocenu a'l1toohtonicznego. .

, 'NaW od rowu Rzeszowa pod!ooezapadliska diwi-ga, sill prawdo,Podobnie dyslolw:yjnie i w rejonie

Czame.j SQthis-zoWlllkie-jzalega na gl~koSci ok.

....:,.2()OO m a w ~ch !IP~ sl~ do -1800 m.

Te znaczne wahania w gl~i podloZa nie zna· j-duj" zasadniczo od7JWierciedlenia ani w przebiegu liniinasunillcia,ani w gru'boSci nssunilltego fliszu. Ulb\VOry miocenu autoohtonimnego maill na szeroko!ci Szufnarowej alt. 500 m rniIlEz06Ci., .

... Autor lam zapoznal sit: z rdzeDiami z otwor6w .

.

3~4_.

fUlzu, • - brzeg Karpat, 5 ' - dyllokacja, 8 - izobaty stropu podlota zapadBaka prze!i~arpack1ego, ., - dyBlokacJe . i Bu-efy dyBlokaeyJne,. 8 - doUny na powlerzchnl

przed-badmllkiej, 9 - ' prC?fU . geologiczny. .

W kierunku Pllima czolo jednostki slrolskiej cofa -si4; ~. 3 km ku wnlltrzu Karpat, at:2lkol}'iiEllk w

paEl-lotu, kt6re na przekroju PHzna (iPrzekr6j VII-VII) zalega na glllOOkoSoJ. ok. 1800

m

nie zachodzll zad-ne mniany warunkujQICe to cofni~e. Stromo ustawiona powierzchnia nasunillCia la:godnieje ku S i w

odwier-cie Kowalowy, pol~onym 14 km od hrzegu Karpat

zostala przewiercona na gl~ooci -3282 m. Uderza

'tu znaezna mil\1JszoSC

utworow

autochrtonkznego

mro-cell'u (co na,jmmej 650 m), w kt6rego sp~u wysUl-pily utworY zlepiencowe 0 gruooaci ponad 150 m (nie przewiercone). Okolo 1,5 km na W od otworu P.W.8 przebiega w SPI\g'U fliszu potdna . dyslokacja, kt6rej wynikiem jest cofnillcie brzegu Karpat 0 ' ok.

1 km i podnieaienie plB8zcz~ny nasunillCia ok.

1000 m. Odpowiada to ;tylko ,w nie'W'ie1kie;j mierze zachowaniu si~ podioza; kt6re od Pilzna, gdzie za-lega na -1800 m, podnosi sill do Tarnowa do oIk. -125i1 'm; ,tj. 0 500 m. Wydaje sill, ie wazniejszl\ rolll odgrywac zaczyna str:efa sfaldowanego' .miocenu, kt6ra wprawdzie w przekrOju Pil'Zna ma szerokoM

. 'Ok.' 1

'm,

zwi~ sill ona jednak- w przekroju -Tarnowa (przekr6j VIII-VIII) do 2,8 km. Ze wzg1~u

na podgillcie powierzchni nasun1~ia (o-tw6r Plesna 1) mlllDlzosc autochttonicmego miocenu rosnie do 750 m i jeszcze 15 km od brzegu Karpat (otw6r Brzozowa) 'wynosi 400 m. Na odcinku PiIzno-Thrn6w brzeina CZIlSC . fliszu, VI tyro prawie 'calajeduoStka sko-lska,

jest mmikowana przez utwory lJliocenu, ktOrycl1

miQi-szooc przcltrB1%a nawet 1000 m. Wspomniane o_ dwier-ty: Kowalowy orBZ Brzozowa, 'Zlokali'Zowane na jed-nootce sll\sldej,' po-zwolily stwier<izic w profilu pierw-' szego z nich zupelne wycis.nillCie jednostki podshlskiej oraz redukcjll jednOfltki skolskiej do . nlepelnych 200· m, w profi.lu drugim jednostka· podslliBka repreol

~ntoWana . jest przez marg,le wE}glowi.eckie .1QO m.

grubo§Ci, a skobka przez wamwy inoceramowe ok.

500 m gruOosci, z tendencjll do' z'upemego odlkorze-' nienia tej jedn06titi.

DyWoka.cja na W od Tarnowa, lZIlana r6,wnieZ- z opserwacji terenOtWyr;h,.zostala us.cislona na podsta-. wie profil6w otwor6w na polu gazowym Tarn6w.

Czolo Karpat cofa sill na dysli>kacji ponad 3 km'

ku S, a plaszc-zyzna naISUni~ia jest za dyslokacjll nieco bardziej stroma, lecz r6wnie.z z_~ tendencjl\ do splozczenia w. glll'bi. Wska1JUjij na to otwory Zlota

-2

i ,usytuawany 14,5 km od czol9 fliBzu Czch6w 1,-kt6ry przebll flisz na gllllboilroki -,2660 m; nato-miast odlegly od ozola Katl)at ok. 20 km otw6r Sie-kieI'Czyna ~G przewierdl wprawdzie jednostkll SIll'" Sokll na gt~ci 4a'74 m, ale Die wyszedl z. fIiszu

(6)

Fig. 3. Structural map

oJ

the basal surface of the Ca,-pathian overth'7ust.

la - depth of the balle of FlYllch overthrust, b - depth of

Paleomellozolc basement, 11 - depth of drUllng (which dld

do glljlbolko~ci 4809 m (--4410 m). Dyslokacja zdaje si~ zmniejsza~ amplitud~ ku S.

Na W oid dY'Slokacji, ponald t~rotnie w_ stosun-ku do oideinka Tarnowa, lO2ISzerza si~ jedn05tka sfal-dowanego miocenu, osillgajllc w przekroju Dunajca

szeroko~~ 7 km. J ej grubos~, mi~y granicll flis2:u i ci~scill czoloWIl ustawiOlUl prawie pionowo, Wyno-si 1600 m. Doczola tej jednastki przylegajll nachylo-ne lagodnie ku N utwory -mioceml autochtonieznego, 8l1alog!icZ'Ilie jaik i W cz~ci wschodniej Pod czolo-Wll cz~ktill' sfaldowanego miocenu Sll one zredlllko-wane do ok. 150

rn,

narastajll jednak w kierunku Karpat.

Jest l'ZeCZIl znamiennll, ze polozony u cwla Karpat otw6r Wojnicz 1 nie osillgn~l podloza do gl~bokosci

2205 m, natom'iast 3,3 km lru S polozony otw6r Olszy-ny 1 nawiei'cil je na gl~bOlk~ci 2064 m, odc~nek ten roa za1.em chal'akter depresyjny. Wyklucza to wi~c przYPus2lCzenie 0 wpb'wie podloZa na cofni~ie si~ ku S brzegu Karpat i jednostki sh\skiej, natomiast zjawisko to zwillzane jest raczej z szeroko rozbudo-wanll strefll sfaMowanego miocenu. Przypuszczalqie taki obraz budowy geologicznej fIisz,u istnial juz przed ostatnill fazll faldowania, kt6ra mialacharak-ter przede wszysfildm ruchu dosu'w8IWczego en bloc: '

Tak naBzkicowa.ny obraz utrzymu'Je 8i~ Przez

ikilka-:-na~cie kilometr6w na W od dyslokacji. Jedn06tka sfaldowanego miocenu powoli si~ zWf;lZa, do 4,3 km w przekroju Jadownik, a powierzchnia nasuni~cia

na miQCen autochtonicznywyramie lagodnieje (prze-kr6j IX-IX). W tym obszarze dwa fakty SIl bardzo charakterystyczne, tj. pOjl1wienie si~ mif;ldzy fliszem a-' sfalddwanym miocenem utwor6w' charakterystycz-nych dla jednostki stebnickiej- oraz zupelny brak utworow miocenu w otworze Uszew 1. To ostatnie zjawisko wydaJe sill mie~ szersze rozprzestrzenienie, jeSli' uWzgllldni sl~ co-m mniejsze ilosci miocenu w otworach Zakliczyn, Zlota 2 i Czch6w, polozonych na SE od Uszwi.

-Nil tyni odcin'ku obserwuje sill gwaitowne pod.;.

niesienie 'powierzchni ,podloZa wMmz czola fliB'llu-od ok~ 2200 m w przekroju Dunajca do 1400 m W' re-giooie Jadownik. lzobaty sPllgu fliszu odchylajll sill ku SW, po-wierzchnla nasuni~cia sle wvPlaszcza i splylcal co wida~ na odcinku otwor6w Lepuszna i Wisnicz St. 1, na kt6rym to splycenie osillga war-toS~ ponad 600 m, przy czym jest to wynikiem nie tyle podniesienia powierzchni podloZa 0 ok. 200 m, lecz raczej ponad trzykrotnego wzrostu millf.szosci utwor6w miocenu. Na przekroju Wisnicz-:f.llkta przewiercano do 900 m millZszosci utwory miocenu (np. otw6r 1..2).

not penetrate the Flyich), 3 - isobath of FlYICh overthru*t;'

4. - margin of the Carpathian8, 5 - dlslocationl, 8 - i80-'

bathS of the top surface of Carpathian Forec1eep baaement

--'I - dilllocatlollll and diIIlocatlon zones, 8 -:- valley. in the surface of Badenian BubStratum, 8 - geologlc!ll section.

,-Ruc. 4. Mapa izobat spqgu utwor6w miocenu w zato-' ce, rze.szowsktei,

1 _ utwory fliszowe,

Fig. 4. l\Ilap of isobaths of the baBe of the Mtocene tn' the Rzesz6w Bay. - "

I' - FIYBc~depOlitll"

Niestety sprawa przejscia jedn06tkl sfaldowanego'

m:iocenu kuW- w mioce-n WiSnicza, li/lkty i dulc; zatoki gdowskiej nie znalazla w dOtychczasowej li-'

teraturze wlakiwego wyjasnil!niil. Wprawdzie .E. Ja-war, W. Jawor i J. Kruczek (4) i'ozddelili -utworY

-miocenu pod fliszem na sfaldowaneu g6ry -1 autodi--tdniczne u dom, ' nie wyjasniajii' jednak -blizej tego-zjawlska. Autor na podsta'wie wlasnych obserwacji rdzeni uwaza, ze pod f1iszemwyst~puje jednostka sfaldowanego miocenu 0 grubo§ci ok. 250 'm,kt6ri} moina 'uwaZa~ za poludniowe -przedluZeme' jednOstki sprzed czola, Karpat. Zalegajllcy ponizej autochton by-Iby pt?:edluZenie-m mlocenu, tj.' dolnego badenu

zatoki gdowskiej. ' ,

Naleiy podkreAlit, ze 'na dobrze- udokumentowa-nym przekroju Wisnicz-:f.llkta powierzchnia nuu-:

nif;lcia fliszu regularnie zapada ku S, nie biorllC zu-pelnie udzialu -w dysloka'\:jach po<lloza, kt6re WSpGril-. niilni autorzy wyznaCzyli na-podstawie wyJiikaw ba-_ dan' sejsmiczliych.Nalezy jeszcze podkreSli~, it w obszarze Brzeska zanika jednostka skolska (co rue wplywa na istotll rozpatrywanego zagadniel'lia), stl\d -zewn~trzna CZllsC strefy fliszowej zbudowana jest z utwor6w jednostki 6lllskiej, jednostka podslllska pojewiajllca si~ hIldf u jej czola albo w oknach tek-tonieznych odgrywa rolll drugorz~dnll. Podkreslano juz zmianll w, tYm obszarze stylu poszczeg6lnych el~

ment6w jednOl9tkl sll\skiej polegajllcll na przejs.ciu, 'gl~boko zakorzenionych 'fald6w ku zachodowi w

plas-kie porozrywane kry. Tak! styl tektonkzny utrzymu-je si~ i dalej ku zachodowi:

(7)

.jGuz" dolnobadefls:k:i zaooki ·gdowskiej . spowodo .. wal cofni~ie czola fliszu ku· S 0 7 km. Budowa geo-: logiezna fliszu i jego podloiZa zostala w tyro ol>siarze wyjaAniona wst~pnie przy wyzyskaniu -·wynik6w·

otwar6w RzeSlZQtary IG 2 i Wtisninwa IG 1 (2, 2), a

naB~nie przez szereg obwor6w na W i WS od za· told. OIkazalo si~, i.2: plal!zczyzna nasuni~cia Kari;la·

Begs. tu bardzo plasko (np. w otworze Rzeszotar~

2 - 4,5 km od granicy na&UllliE:Cia flisz przewiercono na gl~oSci 176 m) i stromieje dopiero poza r6wno-leJmiikiern ·Gdo:wa na S od Dobczyc. W otworze Wis-mowa IG I, porozonym 17,2 km Jru SSE od Rzeszotai', utwory fliszu 0 siromplilrowanej budowie przewier-.cono na gl~koSci 2268 m. Z kolei do ,g1~bokoSci

2691

m,

tj. 423

m:

przewiercano Uflwory miocenu, M6-rym W. Szot przYIP!sala wiek dolnolbadenski, z dol-nym. opol-em rw <lZ~sci wyis.zej i g6rnym na dole. Takie . uloZenie utwor6w miocenu naSllllwa autorowi mysl, iZ pod .f.1iszem (eo najtmniej. do glE:bokoSci

2465 m) wyst~uje jed·nos1lka sfaldowanego miocenu,

spoczywaj~ca na mdocenie 'Bu'tochitonicznym.

Znamiennie zaehowuje siE: pawierichnda nasuniE:cia fliszu na pohldniku Krak"owa, a przet1edzoQ{) j~ tu

na szerokJp-Sci IPOnad 25 !km.

rw

odleglosci ok. 11 Ikm

od czola lezy ana na gl~bokoSci --11000 m,:- aby"· w·

otwOITre Trzebunia IG 1 (ok. 20 km od czola)

obni-Zye sic: do -.2530· m, . "SkQ.d· na szerokosci prawie

6 km OIbniza sic: ona zaledwie 0 118 m, gdy2:.wotwo-rze Tokarnia IG 1 pr.zewi.ercono jfl·.W - 2648 m. Pod fliszem utrzymujll siE: tu znacznej grubosci utwo-ry miocenu (np. otw6r Tmebunia 2 ponad 660 m), przy czym. charakter tych utwor6w w interwale g6r-nych 250 m W'Skazuje, ii na1e~· one do jednostki sfaldoW9nego miocen.u. CZE:SC autOOhtoniczIia

spoczy-wa ·na·

w;ipieniach jury g6rnej. .

Dalsze splaszczenie porwleTIZ'Chnl· sPl\gowej fliszu dolkonu"je sic: na przekroju Skawy, gdzie izobata

-1000 m 1eiy ok. 15 km old czola Karpat. W kierun-ku SUlChej powierzchnia lezy pra'wie zupelnie plasko, obn:i1i:ajl\c siE: od otWOl'U Potr6jna do otworu Sucha. Beskidzka IG 1, tj. na odcinku 8,5 km .0 137 m. Ogromnie interesuj~cy jest profil tego ostatniego otW'oru ••••. Utwory fliszowe p~bito tu na glE/bo-lroSci ok. 2200 rn, nSfilte.pnie wiercono do 2240 m w mulowcach brunatno-oliwdwwych ze zlepiencami ty-pu 'Wamtw balicldch. PoniZej otw6r 'MIzed! w mlod-sze, szare utwory miocenu, kt6re' bye moie do glE:Jbo-lroAci ok. 2400 m· na1ezll do sfaklowanego miocenu. LeZll one na a'lltochtonicznych utwor8ICh miocenu, kt6re wykBztalceniem daleko odbiegajll od znanych autorowf z innych otwor6w. Mog~ one stanowic przedmwt oddzielnego studium. .

Na ·dalszym odcinku pozachodtrill granicE: pan-. stwowll, a wic:c ok. 65 km dlugim obserwuje· sic: .co- . raz. lagodniejsze nachy1enie powierZIChni nasuni~cia·

Karpat ku S. W obszarze Soly, wodleg}osci 22 km·od czola, w odwiercie l.odygowice IG 1(12), przewiereo-no flisz jeidprzewiereo-nostki §l~kiej i podSlllSkiej na ·gleboko§ci

1715 m (-1340 m), a pocDoie zbuldowane J(16wnie Z:

~ejE!6w.oddzielone jest miocenem (?) 0 gruboSci za-· ledwie kilku metr6w. Na W od

tego

otworu, w otwo-rze Ustrofl 1 (15 km od CZ'ola), SPQg fliszu lezy na

gl~bokosci -739

m.

W obszarze cie"Szy6skim obisel'-wuje siE! nawe-t wt6rne podniesienie powierzchni na-suniE1cia powYZej 200 m. W tej strefie otw6r Pun-c6w 1 wszedl bezposreldnio pod fliszern, na· glE:bokosci

6'45 m, W warstwy brzezne ·karbonu· g6rnego (7),·

wyznaczajllc tzw. wal lCie6zynski. Ku E, jako elewo-· wana forma· paleoreldefu ipOIdloZa, IDrzedhl.Za siE: . on r6wno1einikowo prze.z Ustron -ku l.OliY'gowicom i, je§li uWzgI~nic s-tosunlld geo1ogiczne pod nasuniE:ciem fliszowym na terenie Czechosrowacji, sta1"nW'1 polud-niowll granicE: zasiE:gu u~r6w baden'll.

WNIOSKI

Po prze§ledzeniu powier·zchni nasunlE:cia Karpat na -dlugpgci 330 'km na tie zachowania sic: podloza paleo-mezozoicznego,· jego pokrywy mioceflskiej •••• Rdzeme z nlego oglljdalem dzi-:kl uprzejmo§cl doe. dr

A. Slljcz!d.

. . strefy sfaklowanego mioceriu nasuwajll siEl

nastf}PU-jijCe wnioski: . .

. 11. POWIioozchnia nasuniE:Cia Ka·rpa!t, jej uksztalto-· -wanie i ·gl~bOOroSc ?:ale:ty najog6lniej od· Z8chowa·nia siE: podlOlla, w szczeg61ach jest od tego podloZa

nie-za1ema. . ,

2. PrzedstaJ\'l?ia op.a na agol powierzchni~ cillgll\ z trzema rwyjfl1ikami. (rejon RzeSzowa i TaTnoWa), gdzie konieczne stalo siE: wpro~nie dySldkacji.

3. Ze W7JgI~ na zachowimie slE: tej powierzchni glE}boikosc Karpat ro~nie z W kuE, OSil\glijl\C swoje maiksinium na S o.d P·r,zemySla.

· 4. -WszeUde kulminacje i depresje 101kalne zazna-czone na powier,z,ohni w obr~bie f1i6zu, Sll najpraw-dopodobniej przypadikowe i mogfl wynikac ze. spacze-nia osi pOlc:UllIZnej g6rotworu.

5. POWlStaly one daleko na porudniu w nie zna-nych. warunika.ch strudduralnych podroza, nie mogly·

wi~ byc podytkorwane warunkami, w ja,kich znaj-dujlil .. .si~ obecnie.

·6. Prned czolem fliszu i pod nim istniejll prawdopodobnie dwie· jednoot'ki sfaldorwanego miacenu -wyt.sza, W kit6rej udzialbiorll warstwy balickie lub steb'nickie (dochodzi ona na· W ai do Suchej Beskidz-· kiej) i ni:iJs.za z utworami badenu i ewentualnie dol-nego sa.rmatu (na . W dOCihodzi .ona

co

najmniej po rejon Wisniowej). Jednosllki te cZE:sciowO siE: zastE:-pujl\. .

.7. 'Ja;k w~azaly badania autora na:d mi-ocenem· · zap·adliska, najniZisza ·czc:sc utwor6rw tego miocenu

wypelnia WO zasadzie nier6-W'noSci paleoreliefu i de-piwelacje powatale w

wy:n.ilku

przemieS'Z'Czeii. piono-wych pme!Cibadeflskiej powierzchni zapadliska.

Nasu-waj~cY siE: f1isz dokonal gI~ej "erozji", zwlaszcza mlodszycI:t osad6w (do1ny sarmat), w wyniku czego na ogromnej wi~zosci PQWBtalego kontaktu ma on charalkter . czasern nawet prostopadlej niezgodnosci. Ufiwory miocenuprzejE:!y na siebiE: rolE: "amortyza-tora", ·mi~zy nasurwajllcymi siE: Kal1patami a

pod-lozem. . .

8. Ze wzglc:dl1 na to, ze pod ~lisz wC'hodzll od W ku . E coraz to mlodsze ogniwa miocenu naleiy siE: zgodzic z S. W. Alexandrowiezem (I), 2:e "ostatnia faza . ruch6w plaszczowinowych· na brzegu polskich Ka·ipat przesuwala sic: w tortonie i saTlIIlacie od za-I;hodu na· wsch6d". .

. 9.· KOI1lSekwentne zapadanie powierzchni.·nasuni~­

cia ku .

.s

wydducza w zasadzie motliwosc przyjc:Cia sugestii, co· do grawitacyjnego spelzy:wania Kal'.pat. .

. 10.· SllwierdlZona wierceniaani amplituda nasunic:-. cia fliszu wyn~i 27 km, w rzeczYTWistos.ci jest ona. · zapewne 00 najmJnlej dWUlkrotnie wi~za.

Prof. dr StanlslaW· Wdowiarz AkadeiDia G6rniezo-Hutnlcza lnltytut Wlertniczo-Naftowy al .. :weklewieza 30 . 30-058 Kralj:6w

. LITERATURA

1. Ale x and row i c z S, W. -"" Przejawy tektoni-ki miocell6tektoni-kiej w Zagl~u G6rnos1IlS'kim. Acta geol. poL PAN, vol. 14, 1964, nr 2.

2. Bur tan J. ... Wiercenie Rzeszotary 2. Kwart. geol. 1962, nr 2. . .

3. Bur tan J. - Problem Karpa.t fl!szowych i giE:-. OOkdego podloZa w dknie tektonicznYIJl Wisnio~

wej. Biul. Inst .. Geol., 1974, nr 273. .

4. J.aw.or E., Jawor W·., Kruczek J. -·Geo-logictne warunki wyst~powania· gazu ·ziem.nego

pod Karpataml na S od Bochni. Prz. geol. 1972, nr 12.

5. J u c haS., W do 'W i a r z S~ - Correlation lit-hOstratilgl'lI(p'hdque des depOts miocenes dan's la Mpression precarpatique en po1ogne. Carp;-Balk. Geol. Ass. X Congress Bratislava, 1974.

6. Kat a log wiercefl G6rmctwa Naftowego w Pol-sce. T. I, cz. 1-4. Warszawa, 1969, 1970. .

7. Konior K., Tokarski A. - Now)' wgl~bny

reper na: poludnie od Cieszyna. Biul. lnst. Geol.,

(8)

8. K si It

z

k i e w i.c z M. - Budowa geologicma

'Polsk!. T. IV, CZ. 3 Karpaiy. Inst. ~ol. Wyd.

Geo!.,

1972-9. N e y R. - 0 wgl~nym przelkroju wschodniej

c~~ci 'zatold rzeszO'Wskiej. Geof. i Geo!. naft.

1965, nr 10-12. '

10. Ne y R. - Rola rygla kra'kowskdego w geologU

zapadliska przedkarp~ckieio i rozmieszczeni~ z16z

ropy i gazu. Pr. goo!. Kom. 'Nauk. Geol. PAN;

1968, nr 45. _

11. Ne yR., Bur z e w ski W., Ba chI e d a T. i in.

- Zarys paleogeografij .i roz-woju

litologicZno-fa-cjalnego utwor6w miocenu z8iplldliska

przedkar-l,lackiego; 'Ibidem, 197~, nr

.&2.

-

,

12. Now a k W. - Wsti:pne wyniki z otworu badaw:'

, czego Lodygowice IG 1. Kwart. geol., 1974, nr 4.,

SUMMARY

DUring that last 20 years several deep drillings

were made in the ex.terD'al part of the Flysch

Car-pathi'8D,B in Poland. The majority ()f these drillings

penetrated FlysCih deposits arid underlying folded

autoohtoneous Miocene and top parts of

Paloomeso-zoic or Precambrian substrata. The tectonics of the

su.betraota and aut.ochtoneous Miocene and its relation'

to the overthrusted Flysch series are the subject of Vivid, diSCtUssion.

On -the basis of borehole profiles the author pre-pared map of the base of the .overthrust for a belt

a·bout 30 ~ wide on the west and up

to

15 km

wide _ 911 ·the east and 300 km long, in the scale

1 :200 000. The map is also based on several

geologi-cal secti1)n. On these sections there are also presen-ted the zone of folded Miocene, autochtoneous Mi1)-cene and basement versus structural map of the top

surface of the basement, as revealed by the

geophy-sical surveys of the oil industry:

Analysis of these dalta hes shOwn that the depth

, of overthru&t plene generally depe,n<is on pOsition of

the substrata and that the plane

aWeIIU"s

'

"

to be in·

dependent of dislocations in the subStrata.

Autochto-neous Mfooene deposits are deeply teCtomcaIly

"ero-ded" at the contact with ,the Darpathians or the

folded Miocene and they as a rule loay flat with SO-.

me UlPLift t0W8!l'1ds the Carpa.'tMa·ns a.t shaJlower

de-pUIS aod slop'Lng under the Carp~hiadls at greater

de-p-flhs. A strudural map of the sur1la:ce Qf overthrust

of Flysch deposits in the scale 1:500000 and some cross-sections are encl06ed.

13. S w i d z i 1\ 8 k i H. - 0 rozmiarach przesuni~

poziomych w p6Inocnycb KaI!patach f1iszowych.

Rocz. Pol. Tow. Geot,

t.

41, z. I, 1971. "

14. T.o k a r ski A. - WgIE:bna tektonika fliszu

de-szyiiskiego., Acta geol. pol., vo!. 4, 1954, nr 3.

15. T 0 I w i ii ski K. - Gl6wne elementy tektoniczne

, , Karpat z uwzg!E:dnieniem g6rotworu ~d6w.

Ibidem, vol. 6, 1956, nr, 2.

16. W d 0 Vf i a r z

S. -

Tectonics. of the Ga~athian

Balkan Regions the cal1;>athian Foredeep. G,e9!.

Inst. of Dionyz stur, Bratislava, 1974.

17. W d 0 w i a r z S. et ' all. - BUidowa geologiczna

jednostkJ. skolskiej i jej. po.dloia w profilu

o1lwo-ru

Clsows IG 1. Biul. Inst. Geo!., i974, nr 273.

PE310ME

3a nocne,ItHee 20-ne'l'Ke HO BHyTpeHHeii:. '18CTH

cpnH-UIeBOA 30IUd Kapna'l' Ha TeppH'l'OpHH IIoJJhWH 5&Jn:H npo~eHld MHOrO'lHCneHHhIe l5ypoBIoIe CKBalKHHbI, JtO-toPbIMH, KaJt npaSHJJO, npofiYPHBaJIH cpnHllIeBYJO

'l'OJI-IJU:, nOACTHnaJO~He ee nopow>x CMa'J'Oro H

aBTOX'J'OH-Horo 'MHO~eHa H Bc:s::phIBanH BepxaIDi: HIiTepBan

'naneOMe3030ACKoro HJIH ,lto:s::eM6pIDi:cJtoro OCHOBaHKJI.

Cpe,ltH reonorOB Be,lteTC$l no:n:ellHKa no npo6neMaK

TeJtTOHMKH OCHOBaHH$I H aB'J'OxToHHoro MHo~eHa H

CBSl3H :noA '!'eKTOHltKH c-HaABHHYTblKH q,nHlIIeBbDlH

To~aMH. l1cnonlo3Y$l pa3pe3bI 6YPOBhIX C:S::BIUKMH

aB-TOp COCTaBHn :s::aPTY nO,ltOWBbI Ha.ItBlifl'a B KIlCWTa6e

J : 200000, OXBaTldBaJOIJUrJO Y'lac'l'O:S:: ~oA B 300 'KM.

KaPTa ~nOJIHeHa P$lAOK roonOrJAeCKHX pa3pe30B, Ha

Jt()TOPblX nOK838n:a TaKlKe 30Ha cMRToro KHO~eHa, a

T8JtlKe aB'1'OX'1'OHHblA M80qeH H OCHOBaHKe B YBll3:s::e, co

CTpyETYPHoA Kap'1'OA KPOBenbHoA nOBepxaoCTK OC~o­

BaHHJI, COCTaBJIeHHI)t.t :S::OJIJieKTHBOM reoq,H3H:S::OR

He$-T$lHOA npoMbmmeHHOC'f.H. ' ,

l13 aHaJIlf38 Bcex ,ltaHHbIX cne,!!ye1', '1'1'0 npH ol5~eA

38BHCHKOCTH rny6HHhI 3anerallKJI nOBepXHOC'I'H

Ha,lt-BKI'a 0'1' OCHOBaHHJI, B ,!!eTRJI$lX 9Ta nODCpXHOCTb

npo-BBJI$leT He3aaucHIIIoCTIo 0'1' Te:S::TOHWCH OCHOJ¥lHHR.

nOpoWd BBTOXTOHHoro KHO~eHa Ha XOHTaKTe C

Kap-na'1'aMH HJIK co CKRTbW MHo~eHOM CHnbHO TeKTOHH:"

'1ec:s::H ,,3P.O,llHPOBaHbI" H JtaJt npaBHJIO 3anerlUO'l' IIOJIOro

c He60JIb~ IIO,ItH$lTHeK B npHnOBepXHOCTHOM

HHTeP-Bane H norpYlKeHHeK no,lt KapnaTloI B 60nee rJIyl5HHHOM

HHTepBane. K CTaT:&e npKn02KeHa CTpyKTYPHaR :s::apTa nOnepXHOCTH Ha,ltBKI'a q,nHweBbIX. nopo,lt MaClIJTa6a

1 : 500 000 H HeeKOnbKO pa3pe30B.

ANDRZEJ GROCHOLSKI

~AGADNlENm

WARYSCYJSKIEJ PRZEBUDOWY NE. OBRZE2ENIA MASY'WU CZESKIEGO

Na geolog'lcznej mapie Europy Srodkawej Masyw

Cze1iki rysuje sili: jakJo jeden z najstann~h i zarazem

naJwi~y.ch elemen.t6w atni\QtruraInyoh. Rola i

zna-ezenie tej jeldnOl!iflki w czaBie orogenezy

waryscyj-skie'j, a -.iaMe zagadnienie jej ·przebuiOOwY

w

trak-cle ,fald1)-waii tej orogenezy byly i s~ nadal

dyskuto-wane. p.roblernatyka ta szczeg6lnie ostro' rys.uje siEl

w, S~detaeh, stanowillcych p6tnocnowschodnie

obrze-Pamtl1ci PTofe8oT.Q. HenT'JJ1ca Teissewe'a artllkul ten po§wU:cam

UKO 851.243:881.738(438-<14:234.117+ blok pued8udecki)

renie blO'ku czelSikiego. Obie

te

jednostki zajmuj14

okTe§lon14 pozycjE: w schemacie podziahl

w&ryS'Cy-d6w europejslt!i.ch F. KOIISIIla11ta (9) i H. sti11-egt) (18).

Cytowani aut-orzy WyroZniajl\ w Europie nastlSlU.1~ce

cztery stre1y: 1) westflWlult lub S'Ulbwaryscyjsklt, 2)

reno-hercyiiek~, 3) saslto-turjflsk14 lub lugijak14,

na-leZQ do niej m., in. Sudety i 4) moldanubsklt, w

sIklad kt6rej wchodzi bICk czeski.

Cytaty

Powiązane dokumenty

paturattensis Perisphinctes rotoides Perisphin~tes trifidus Perisphinctes promiscuus Perisphinctes uptonensis Perisphinctes wartae Perisphinctes cf.. virgulatus

W po³udniowej czêœci tego bloku, na obszarze miêdzy Tarnowem a Rzeszowem brak jest osadów dewoñ- skich, a dolnokarboñskie ska³y wêglanowe le¿¹ bezpoœred- nio na utworach

wania się morza z zapadliska przedkarpackiego (dotychczas przyjmowanego na wczesny sarmat), jego przebudowy tektonicznej, oraz wieku wydźwignię- cia się północnej

wartości Si0 2 sPQIWlOoowany jest również sedymentacją osadów krzemion- kowych na tym obszarze. Najciekawszy pod względęm zawarlości CaO jest obszar

Zjawisko dolomityzacji w utworach jurajskich na obszarze zachod- niej części przedgórza Karpat środKowych, zwłaszcza w postaci mniej- szych lub większych objawów,

Sieć utwoTzona prz€oz rozwidlanie się sznurów jest u opisywanej formy inna: sklada się ona z niezamkniętych pr06tokątów.. W każdym razie forma opisywana naJeży

nowych materiałÓw z terenu Polski i coraz :nowszego piśmienmctWla p&lt;r równ:awczego będzie można, uznać przynajmlIliej część form charaktery- stycznych za,

Fuchsa składa się z po-.J.wójnych, prawie pro- stych ido siebie równoległych sznurów, które łączą się parairIii w jeden sznur.. W posiadarnym :materiale,