12. Peszat C., Moroz-Kopczyńska M.
ó wy.ksZJtałceniu litolog. wapieni górnojurajskich na polucklde od Chęcin. "Roczn. · PTG" XXVIII/
/195!ł. KTaków 1959. . . _ . . 13. R y c h l i n g - K o n dr a ck a W. - Z mol"fologii
zachodniego obrżeżenia Gór Swiętokirzyskich.
, Wiadom. Służby Geogr." 1937. nr 3/4. ·
14.
S
w i dziński H. - UtwQry jurajskie międzyMałogoszczą a Czarną Nidą. Sprawozci. PIG VI/4~
Warszawa 1931. . ·
15.
s
w i d z i ń s k 1 H~ __.:: Fałd Skórkowski: Spraw. PIG VII/2. Warszawa 1932.16. S w i d-z i ń s ki H. - Szkic geologiczny okolic Przedborza nad Pilicą. Spraw. PIG. VIII/3. WaT-szawa 1935;
SUMMARY
Tbe pa per deals with some cross sections through the 'Jurat• sic bełt in the south-western marginał area of the Holy Cross Mountala s. The strata o f this bełt consist o f limestones and marle of the upper Malm and of chalky sandstones being referred to the Albian stage. The autbor describes the litho· logical development of the Astartian and Kimmeridgian, in which he distinguishes 20 lithologic-stratigraphical members. These may be groupped into 7 facies-lithological complexes
as foliowe: -:
I. complex - "sub-reef complex" - comprises l. and 2. members (white oolitic limestones) and 3. member - oolite. II. complex - "great reef-complex" - consists of various reef limestones: 4 - white reeflimestones, not all too bard, with corals, dicerases, a.o., 5 - hard limestones with corals and oysters, 6-9 - various kinds of reef limestones with corals, solenoporae a'nd thick-conchoidal mollusks and gastropods, _
III. complex- 10-12 members- represents a series of płaty limestones, frequently of a lithographic type. I t con· tains also gray clayey marls and a characteristic interbedding of yellow limestones with the intraformational conglomerate, IV. complex- "main oolite" (13-16 members) consists of finegrained oolitic series, some tens centimetres in thickness, divided by an interlayer of pelitic limestones, being some metres thick, with thin bands of coarse material ("banded" limestone) and flints (member 14). At the top an almost stable pisolitic horizon occurs (member 16),
V. complex- a series, some metres thick, of gray, clayey, well-bedded limestones with secondary interbeddings of mu-schelkalks (17),
VI. compłex is made up of an oyster-exogyra series, 30-40 m in thickness (18),
VII. complex - contains gray marls and marły limestones (member 19) and marły clays (member 20) with interbeddings of muschelkalk (exogyras and oysters), gervillea etc.
The autbor lays provisionally the boundary between the Astartian and the Kimmeridgian at the member 14 ("ban-ded" limestone) there.
PE310ME.
CTaThH co,qepJKHT onHcaHHe HeCKOJlhKHX paapeaoB •1epea n_onocy IOpCKHX ornomeHHit IOro-aanaAłloro
bKaitMneHHH CBeHTOKWHCKHX rop. Sra nonoca
cno-meHa BepxHeMaJlhMCKHMH H3BeCTHHKaMH H MeprenHMH, H MeJlOBBIMH neC'łaHHKaMH, OTHeCeHHhlMH K. anh6y.
0nHChłBaeTCH JlHTOJlOrH'łeCKOe pa3BHTHe acTapTa H KH-MepH,qJKa, B npe,qenax KorophiX aBropoM Bhr,qeneHhi
20 JlHTOJlOrQ-CTpaTHrpa4JH'łeCKiix 3BeHbeĘI. Jłx MOJKHO 06'beJ{HHHTh B 7 JlHTOnoro-4Ja~HaJlhHhiX KOMllJleKĆOB.
I KOMllJleKC - «llOJ{pHq>OBhlit» OXBaThiBaeT 3BeHhH
l, 2 - 6enhle llJlHTO'łHhie H3BecTHHKH H 3 -
OOJlH-TOBhle. .
-II KOMnneKc - «6onhWOit PHlP» - cnomeH ·
paa-JlH'łHhiMH PHlPOBhlMH H3BeCTHHKaMH: 4 - 6enhre pH-<Poshle li3BeCTHlJ.l(H-, He O'łeRh T!Bep~Ie, c KopanJian~m.
J{H~epacaMH H ,q p .• 5 - TBep,qhre HaaecrHHKH c Kopan-naMH H ycrpH~aMH, 6-9 - paanH'łHhre BHJ{bi pHIP.P-BhiX H3BeCTHHKOB C KOpaJIJiaMH, COJieHOllOpaMH H TOJl-CTOpaKOiBHIH:HhlMIH: 6pa.JCHO!lO,Aa-MHI H MOJIJilOOKaMH.
III KOMnJieKC - 3BeHhH 10-12 - CJIOJKeH CBlłTOit
llJIHTO'łHhiX - H3BeCTHHKOB 3a'łaCTYIO JIHTOrpa4Jc;wro THna. Co,qepJKHT OH TaKJKe cephre rJIHHHCThie MeprenH H xapaKTepHhiit npocnoit menTaro HaBecTHHKa c
MeJK-4JopMa~iłoHHhiM KOHrJIOMepaTOM.
IV K·oMnneKc - <<rJiaBHbiit oOJIHT» - (aBeHhH
13-16) COCTOHT H3 MeJIK03epHHCTOit .OOJIHTOllOit CBJł Tbl B HeCKOJibKO ·,qeC.HTKOB MeTpOB MOIIJ;HOCTH, nepe-CJIOeHHOit HeCKOJlbKOMeTpOBblM npoCJIOeM neJIHTOBbfX H3BeCTH.HKOB C TOHKHMH llOJIOCaMH 6onee rpy6oro Ma-TepHaJia ( <<JieHTO'łHblit>> H3BeCTH.HK) H KpeMHH.HMH (3Be-HO 14). Baepxy aaneraeT AOBOJihHO xopowo Bbi~ep-. JKaHHhlfi llH30JIHTOBbłit ropH30HT (3BeHO 16).
V KOMllJieKC - OT'łeTJIHBO paCCJIOeHHa.H CBHTa ce~ pbiX rJIHHHCTblX H3BeCTH.HKOB, MOIIJ;HOCThiO B HeCKOJih•
KO ,qeC.HTKOB MeTpOB, C llOJ{~HHeHHblMH npOCJIO.HMH
pa-KyWe'łHHKa (17). .
VI KoMnneKc - · npe,qcTaBneH ycTpH'łHO-aKaorHpo BhiM CJIOeM, MOIIJ;HOCTh~ 30-40 M (18).
VII /IWMflJieKC - cepbre ·M-eprenH, MepreJFHcTbre· H3-BeCTH.HRH (3BeHO 19) H MepreJIHCThie rJIHHbl (3BeHO 20)
C BKJIIO'łeHH.HMH paKyWe'łHHRa (3K30rHpbl, ycTpH~bl,
repBHJIHH H ,qp.).
rpa:~y MeJKJ{Y acrapoM H KHJMepHAffieM .aJBTO•p
npOBOJ{HT npe,qBapHTeJibHO no CJIOIO 14 ( <<JI~HTO'łHi>Iitl>
H3BeCTH.HK).
JÓZEF OBERC
Uniwersytet Wrocławski
ORffiNTACJA STRUKTUR LINIJNYCH W SERII
ŁUPKOWEJKAMBRU
GÓR PIEPRZOWYCH
Skłon lewobrzeżnego 40 m tarasu Wisły nawschód od Sandomierza nosi nazwę Gór Pieprzo-wych. Podcięcie tego tarasu przez rzek'ę w czasie, gdy płynęła korytem współczesnego starorzecza,
spowodowało znaczne zestromienie stoku. Działa
na nim silna denudacja, której efekty są tym
wy-raźniejsze, że postępuje ona w seriach łupków ila-stych, łatwo poddających się procesom wietrzenia fizycznego. Teren jest przeto dobrze odsłonięty.
Stromy stok Gór Pieprzowych rozcinany jest przez liczne rynny erozyjne i nieliczne doliny okresowych potoków biorących swój początek na płaskowyżu ciągnącym się w kierunku zachodnim.
Góry Pieprzowe zbudowane są z serii łupkowych
uznawanych za środkowy kambr. Wierzchowina
448
ścięta stromym stokiem tych gór jest zbudowana z plejstoceńskich lessów.
W dobrze odsłoniętej serii łupkowej kambru z bardzo rzadko spotykanymi wkładkami kwarcy-tów, a wyjątkowo zlepieńców z otoczakami fosfory-tów zaznaczają się zmienne upady warstw
naj-częściej strome, rzadko płaskie. Seria jest przeto intensywnie przefałdowana. Zjawisko to jest w mniejszym stopniu wynikiem silnych ruchów skorupy ziem"kiej, w większym zaś stopniu uwarun-kowane jest własnościami mechanicznymi serii
łupkowej. Struktura tektoniczna Gór Pieprzowych
łest więc efektem fałdowań dysharmonijnych. Na- . leżąc do synklinalnej części regionu kieleckiego,
skiego prawdopodobnie w jego bezpo~rednim są
siedztwie.
Dobre odsłonięcie terenu oraz różnorodne zja-wiska tektoniczne były powodem, że kierownik . Swiętokrzyskiej Stacji Terenowej im. Jana Czarnoc· kiego w Kielcach Czesław Żak zaproponował auto· rowi przeprowadzenie badań mikrotektonicznych,
inicjując w ten sposób nowy w paleozoiku święto·
krzyskim kierunek badań. Za umożliwienie mi przeprowadzenia ich oraz pomoc składam mu na tym miejscu wyrazy podziękowania. W badaniach terenowych przeprowadzonych w maju 1962 r. brał udział również Zbigniew Kowalczewski.
PRZEBIEG WARSTW W INTERSEKCJI · W południowo-wschodniej części paleozoiku Gór
Swiętokrzyskich zaznaczają się w przybliżeniu
równoleżnikowo przebiegające granice warstw.
·
w
ten sposób znaczone są na mapach geologicznych i tak notowane w ujęciach tekstowych autorów pi··szących na ten temat. Zwłaszcza J. Samsonowicz
podkreśla kierunek ten jako charakterystyczny dla sandomirydów.
Seria kambryjska Gór Pieprzowych, jak wyżej
wspQmniano, składa się głównie z łupków ilastych.
Złupkowanie to jest zgodne z powierzchniami uła
wicenia .. Łatwo można to stwierdzić w miejscach,
gdzi~ pojawiają się nie porozrywane tektonicznie
.wkładki skał piaszczystych .(kwarcytów).
Pomiary powierzchni warstwowania na
skrzyd-łach' podrzędnych fałdów wykazują zmienne ich ustawienie:· Najlepiej widoczne to jest w ujęciu
graficznym Cz. Żaka. Wynika z nich, że przeważa kierunek równoleżnikowy lub mało różniący się od niego z zapadami bądź ku północy, bądź ku po· J:udniowi. Przeważają zapady północne. Kąty ich
są , średnie lub strome. Już ten fakt wskazuje na
przefałdowanie serii bądź na strome fleksuralne
przegięcia.
Kemierl tukawoki
W obrębie tych przeważających biegów
równo-leżnikowych pojawiają się biegi zbliżone do połud
:nikowych 1uh południkowe. Większą strefę takich biegów widzimy na zachód od Kamienia Łukawskie·
go; Spotyka się je także w kamieniołomie położo·
nym na wschód od wymienionej wioski. Zapady
są zawsze skierowane ku zachodowi. Równoleżni
kowe biegi z północnymi zapadami w części za-chodniej Gór Pieprzowych oraz południkowe z za· chodnimi na zachód od Kamienia Łukawskiego :wskazują, że na tym odcinku mamy do czynienia
ze strukturą synklinainą, której o~ zapada ku
północo-zachodowi. Synklina ta jest wtórnie za-burzona, na co wskazują pojawiające się sporadycz-nie odmienne biegi warstw •
Południkowo przebiegające warstwy koło Kamie·
. nia Łukawskiego stanowią przejście do skrzydła . i jądra antykliny. Ku wschodowi pojawia się nowa synklina zaznaczająca się biegami warstw począt· . kowo NW-SE, a potem równoleżnikowymi za· padami o składowej północnej.
Antyklina w ten sposób opisana nie jest typowa; nie możemy udowodnić wszystkich szczegółów jej budowy wskutek braków w odsłonięciach, a z
dru-. giej strony wskutek nadmiaru podrzędnych wtór-nych struktur. Nie jest tu wykluczone większe złuskowanie.
W ten sposób dochodzimy do bardzo ogólnego obrazu, który w wielu przypadkach wykazuje znaczne komplikacje, co widoczne jest w niektórych
odsłonięciach.
FAŁDY CIĄGNIONE
Je dną z cech tektoniki kambru Gór Pieprzowych
są liczne fałdy. Są to typowe fałdy ciągnione. Różnorodność ich jest bardzo wielka. Widzimy tu
fałdy umiarowe b,!ldź asymetryczne, niekiedy leżące.
Amplitudy wahają się w granicach od kilku do
kilkudziesięciu, a nawet więcej centymetrów o od· powiednio wielkich promieniach, przy czym spoty· ka się fałdy szeroko bądź wąskopromienne. Przeguby
są regularne, owalne bądź spotyka się rzadziej ostre, dachowate. Te ostatnie zdarzają się przy formach mniejszych, lecz nie j~st to cecha charakte-rystyczna dla tych drobniejszych struktur.
Spotyka się też pseudofałdy, czyli formy podob-ne do fałdów, lecz powstałe dzięki przesunięciom
warstw w różny sposób zapadających wzdłuż
trudno niekiedy dostrzegalnej powierzchni niecią głości. Tych struktur nie obserwowano
szczegóło-Ryc. l. Ustawienie struktur linijnych w kambrze Gór Pieprzowych.
Uwaga: koniec strzałki oznacza miejsce, w którym dokonano pomiaru w terenie. l - przebieg os
fałdu ciąJ[llionego oraz wartość kąta jej zapadu,.
Fig. l. Arrangement of the linear slr-uctures in the Cambrian of the
Pic-przowe Mountains.
Remark: the end of arrow ahowa the site o
field measurementa. l - couree ot drag fold axis
and it • dip angle value.
wiej, gdyż nie nadają się do interpr ctacji zasadn czych cech tektoniki fałdowej.
Dla interpretacji większych struktur tektonicz· nych bierzemy pod uwagę dwie cechy fałdów ciąg·
nionych:
l. Osie - dla wyznaczenia kierunku przebiegu
większych struktur tektonicznych. Traktujemy je jako struktury linijne.
2. Asymetrię fałdów oraz ustawienie powierzchni osiowych dla wyznaczenia kierunku transportu tektonicznego.
PRZEBIEG STRUKTUR LINIJNYCH (OSI FAŁDÓW CIĄGNIONYCH)
Rzut oka na ryc. l pozwala stwierdzić, że w prze-biegu osi fałdów ciągnionych zaznaczają się dwa kierunki:
a) kierunek SE-NW jako główny. Przeważają
zapady skierowane ku NW pod kątami 5-50°.
• Jest to ustawienie osi tektonicznej jednostki, w któ-rej skład wchodzi kambr Gór Pieprzowych. Kieru-nek zapadu osi tej struktury jest północno-zachod
ni. Elewacja znajduje się natomiast na południo
wschodzie. W zachodniej części Gór Pieprzowych
zdarzają się zapady struktur linijnych skierowane ku WNW. Rzadko spotyka się zapady osi fałdów
skierowane ku południo-wschodowi pod kątami
15-25°. Traktować je można jako zjawiska wtórne i podrzędne, spowodowane sąsiedztwem dyslokacji poprzecznych, których stwierdzenie w monotonnej seriikambrujest bardzo trudne. Kierunek SE-NW wyznacza przebieg osi b elipsoidu odkształceń
w czasie fałdowania serii kambryjskiej Gór Pieprzc-wych.
KIERUNEK TRANSPORTU TEKTONICZNEGO Dla zrozumienia kierunku transportu tektoniczne-go posłużymy się wynikami pomiarów ustawienia powierzchni osiowych fałdów. Przedstawia je ryc. 2.
Łatwo stwierdzić, że główną składową kierunku ich zapadu jest kierunek północny. Jeden przypadek zapadu powierzchni osiowej ku południo-wscho
dowi i jeden ku zachodowi wiąże się ze strukturami poprzecznymi, których genezę omówiono wyżej.
Bezpośredni kierunek transportu tektonicznego w czaśie głównego fałdowania jednostki, w której
skład wchodzi kambr Gór Pieprzowych, na jej
od-nośnym odcinku uzyskujemy z obserwacji wergencji drobnych fałdów, tj. określenia krótszych skrzydeł
antyklin. Przedstawia to ryc. 3. Wynika z niego,
że wergencja drobnych fałdów jest skierowana ku południo-zachodowi. Wergencje: północno-za
chodnia, południowo-wschodnia oraz wschodnia, stwierdzone w trzech punktach (na 11), odnoszą się wyłączil.ie do fałdów poprzecznych. ·
Z przedstawionego materiału wynika więc, że
kierunkiem transportu tektonicznego w czasie
Kamoe.\
lukawskl~
~..{
Ryc. 2. Ustawienie powierzchniosio-wych fald6w ciągnionych w kambrze G6r Pieprzowych.
...-;!===---"''---0::::::::.
b) kierunek SW -NE zaznacza się podrzędnie. Wartości zapadów osi drobnych struktur wahają się w granicach 20-60° i skierowane są niemal
wyłącznie ku północo-wschodowi. Jedyny skiero-wany przeciwnie, tj. ku południo-zachodowi, za-pad 15° stwierdzono w okolicy Kamienia Łukaw
skiego. Występowanie powyższych struktur po-przecznych może być tłumaczone dwojako: mogą
to być struktury jednoczesne z głównym kierun-kiem SE-NW w przypadku znacznych oporów bocznych, gdy główna jednostka fałdująca się nie ma możliwości rozciągania się na boki (w kierunku jej przebiegu). Druga możliwość tłumaczenia fał
dów poprzecznych polegałaby na przyjęciu młod
szych niż fałdowanie główne nacisków skierowa-nych SE-NW.
450
l - bieg i zapad powierzchni. Fig. 2. Arrangement of the axis
sur-face of drag folds in the Cambrian of the Pieprzowe
Mountains.
l - clireetion of dip of omrfaee.
głównego okresu fałdowania się jednostki, do której
należy kambr Gór Pieprzowych, był kierunek
po-łudniowo-zachodni. Jest to więc ustawienie osi a elipsoidu odkształceń w czasie głównego fałdowa
nia jednostki.
*
*
•
Badania mikrotektoniczne w Górach Pieprzo-wych pozwalają na wysnucie następujących wnio-sków:
l. Strefa synklinalna regionu kieleckiego Gór
Świętokrzyskich na odcinku Gór Pieprzowych ma
oś zanurzającą się ku północo-zachodowi. Jest ona ustawiona skośnie do przebiegu warstw w intersek-cji, co wskazuje, że przebieg ten zbliżony do
równo-leżnikowego jest zjawiskiem wtórnym, nie
pier-Ryc. 3. Kierunek transportu rektonin-nego w kambrze G6r Pieprzowych. .
Uwaga: pomiaru w terenie dokonano w punkole wyznaczonym przez strzałkę. l - P.rzebieg osi
fałdu ciągnionego oraz warto~ kąta zapadu.
Mała atrzalka oznacza wergeucję fałdu.
Fig. 3. Direction of tectonical transport in the Cambrian of the Pieprzowe
Mountains.
Remarlu field measurement was made at a eite ehown by tbe arrow. l - coune
wotnym. Na zbadanym odcinku zdaje się hy.S zwią zany z dość gwahownym wynurzaniem się osi tej
części górotworu ku południc-wschodowi.
Wynu-rzanie to może być związane ze skośnym
podnie-sieniem silniejszym na odcinku Sandomierza niż
dalej ku zachodowi. W jakim stopniu niemal
równoleżnikowy przebieg warstw tej części Gór
Swiętokrzyskich wiąże się z fałdowaniem ramowym,
trudno powiedzieć przy dzisiejszym stanie badań.
2. Wśród drobnych fałdów ciągnionych
zazna-czają się dwa kierunki: północno-zachodni do WNW
jako główny i północno-wschodni jako poprzeczny. 3. Kierunek transportu tektonicznego w czasie
głównego fałdowania kambru Gór Pieprzowych
był skierowany ku południc-zachodowi.
LITERATURA
l. Książklewicz M., Samsonowicz J.
-Zarys geologii Polski. Warszawa 1952.
2. Z ak Cz. - Wstępne studium tektoniczne środ
kowego kambru Gór Pieprzowych. IG Biul.: 174. Z badań geologicznych Regionu
Swięt<llk.rzy-skiego z. 5. Warszawa 1962. ·
SU:MMARY
The investigations were carried out on the Camhrian linear structures of the Pieprzowe-Mountains (Vistula-river bend, near Sandomierz) being represented here by the drag folds. The axes of folds first of all plunge towards NW or WNW, seldom towards SE. The second transverse fold system runs from NE to SW. The axes plunge as a rule towards NE. The
main direction of the linear structures presents itself as an
oblique one to the course of strata within the intersection of the south-eastem area of the Holy-Cross Mountains. During the main folding time of the part of the Palaeozoic formation in the Holy-Cross Mountains, the direction of tectonical transport was a south-western one.
PE310ME
. Hccne):loBaJlHCh JIHH.eJ:iHhie CTPYKTYPhl KeM6pHH IIe-rrlliOBhix rop (oKOJIO r. CaH):IoMema), npe):ICTaBJieHHbie CKJia):IKaMH BOJioqeHH.fl. OCH CKJia):IOK norpylKaJOTC.fl, B OCHOBHOM, B C3, 33C H peme B lOB HarrpaBJieHił.fiX. BTopa.H rronepeqHa.fl CHCTeMa CKJia):IOK rrpOCTHpaeTC.fl B HarrpaBJieHHH CB-!03; HX OCH, KaK rrpaBHJIO,
IIO-rpylKaJOTC.fl K CB. OcHOBHoe HarrpaBJieHHe rrpocTupa-HH.fl JIHHeiłHhiX cTpyKTYP JOro-BocToqHoJ:i qacTH CBeH-TOKlliHCKHX rop rrpOXO):IHT KOCO IIO OTHOllleHHJO K
IIpO-CTHpaHHJO CJIOeB B pa3pe3e. HanpaBJieHHe TeKTOHHqe-CKOrO B03):1eJ:iCTBH.fl BO BpeM.fl OCHOBHOJ:i CKJia):lqaTOCTH aToJ:i qacTH CBeHTOKlliHCKoro naneooo.H 6hiJio JOro-3a-nawroe.
ZBIGNIEW KOW ALCZEWSKI, ZBIGNIEW RUBINOWSKI
Swiętokrzyska Stacja Terenowa IG
GŁÓWNE
ELEMENTY TEKTONICZNE P.iuEOZOlKU ANTYKLINORIUM
ŚWIĘTOKRZYSKIEGO
O
hecny stan znajomości budowy geologicznej· antyklinorium świętokrzyskiego zawdzięcza
my głównie pracom
J.
Czarnockiego iJ.
Samsono-wicza. Dotyczy t o zarówno rozwoju orogenizm u, rozpoznania strukturalnego, jak i obrazu
karto-graficznego. Tworząc syntezy, badacze ci
wykorzy-stali również wieloletni dorobek swych poprzedni-ków. Nie wdając się w szczegółową analizę ich prac
przedstawiamy pokrótce rozwój poglądów na
uksztahowanie głównych rysów tektonicznych
bu-dowy paleozoicznego cokołu antyklinorium święto krzyskiego.
Staszic w swym podstawowym dziele wyznacza kierunek rozciągłości "Pasma Łysogór" SW- NE,
nie dostrzegając jeszcze żadnych . prawidłowości
w ułożeniu kompleksów skalnych. "Pochył zaś ła
wic jest różny. W tym nie ma tu nic stałego. Idą poziomo; spadają na północ; spadają na
po-łudnie; spadają pod różnym stopniem".
Błędy Staszica koryguje
J
.B. Pusch (7) podającprawidłowy przebieg górotworu (SE-NW). Oś
wy-niesienia masywu prowadzi po wychodniach utwo-rów dolnego piętra "formacji przechodowej"*,
poczynając od okolic Chęcin przez Klimontów ku
Wiśle. Na północ od tej linii obserwuje on łagodne
północno-wschodnie upady warstw, a na południu
stromo nachylone ku SW. Pusch traktuje więc
"Góry Sandomierskie" jako jedną rozległą, nieco
asymetryczną antyklinę. Podkreśla on ścisłe
uza-leżnienie rzeźby terenu od budowy geologicznej.
J;
Hempel (4) pierwszy rzucił myśl o fałdowej• Staa:szy paleozoik po dewon włącznie.
budowie Gór Swiętokrzyskich. W publikowanym
przez niego przekroju poprzecznym (ryc. l) utwory syluru tworzą równoległe pasma wzgórz o prawidło wej antyklinalnej budowie, z kwarcytami dolnego
piętra na szczytach (w jądrach antyklin). Hempel
stwierdza również dwa kierunki przebiegu
wynie-sień w rejonie Kielc i Chęcin (pierwszy prawie
równoleżnikowy - drugi NW- SE).
Ryc. l. Przekrój geologiczny przez region kielecko-chęciński wg
J, Hempla (1867 r.).
GRUPA PALEOZOICZNA. Formacja sylurska dolna: a - okala kwarcytowa•
b -łupki kwarcytowe. Formacja dewoliaka: d -wapień z An~ryp<~ relicularU•
e - wapień z polipami. Formacja permika: g - zlepieniec wapienny, h - czer·
wony piaskowiec. Formacja triasowa: k - wapień muszlowy. Formacja jurajska:
l -wapień z amonitami, m-wapień terebratulowy, n- wapień oolitowy.
. Aluwia: o - glina żółta, p - pozostale aluwia.
J, Siemiradzki (12, 13) wydziela już początkcwo dwie, a·· następnie cztery symetryczne antykliny
(świętokrzyską, dymińską, B;rzezin i Zb:rzy),
prze-dzielone synklinami o prawidłowej budowie. Osie
tych antyklin wyznaczały wychodnie łupków
sy-llirskich. ·
G. Giirich (3) odrzuca koncepcję fałdową Siemi-radzkiego, a główną rolę w budowie Gór Swięto krzyskich przypisuje tektonice blokowej. Bloki
przemieszczane względem siebie, kolejno zapadać
mają ku północy, przy jednoczesnym południowym
nachyleniu płasz.czyzn podłużnych uskoków.
Wed-ług G. Giiricha intensywność zaburzeń maleje z