Żyromski, Stanisław
"Rocznik Statystyczny województwa
olsztyńskiego 1963", Olsztyn 1964 :
[recenzja]
Komunikaty Mazursko-Warmińskie nr 2, 237-238
Czèrpie te k sty z d ru g ie j lu b trze ciej ręki. N ie w iado m o rów nież, kto w y kon ał m ap k i. I tu ta j za k rad ły się n ieścisłości. W X V I — X V III w. obecne P om orze G d ań sk ie n osiło n azw ę „P ru sy K ró le w sk ie ” , n a m ap ach za ś czy tam y „P om orze P o lsk ie ” (s. 54 i 63). B łę d n a też je s t n azw a „b isk u p stw o w a rm iń sk ie ” s. 27 z a sto so w a n a d la 4 pow iatów w arm iń sk ich , p o n iew a ż d iece zja w a rm iń sk a s ię g a ła d ale k o na w sch ód 0, w b rew tem u, co tw ierd zi a u to r (s. 4). W 1466 r. p o w stały P ru sy K rz y ż ack ie , a nie Z akonn e (s. 4), G ie rsz u p ow szech n iał lite r a tu rę p o lsk ą ty lk o n a M azu rach , a nie n a W arm ii (s. 128), „P oczty K ró le w ie c k ie j” na pew no nie m ożna w ią za ć z obron ą p rzed g e rm a n iz a c ją (s. 77). O prócz te g o w k o m en tarza ch za k rad ło się je szcz e k ilk a p otkn ięć rzeczow ych, b ą d ź sfo rm u ło w ań d y sk u sy jn y ch , co oczy w iście p rzy te go ro d z a ju w y d aw n ictw ie, o b e jm u ją c y m ta k szero ki za k res chron ologiczn y je s t rzeczą n ieunikn ioną. W su m ie k sią ż k a w in na spełn ić użytk ow ą rolę przed e w szy stk im dla n a u czycieli i m łodzieży.
Jo7ius2 Ja s iń s k i R O C Z N IK S T A T Y S T Y C Z N Y W O JEW Ó D ZT W A O L S Z T Y Ń S K IE G O 1963, N a k ład em W ojew ód zkiego U rzęd u S ta ty sty cz n e g o , O lsztyn 1964, ss. 312.
S zó sty „R oczn ik staty sty cz n y w o jew ó d ztw a o lszty ń sk ieg o ” u k a za ł się na półkach k się g a rsk ic h w m a ju 1964 roku. N a o b jęto ść je g o s k ła d a się 15 działów u sy ste m aty z o w an y ch ja k w u b iegłych w y d an iach . 313 tab lic o raz 18 w y kre só w stan o w ią in te re su ją c ą le k tu rę nie ty lk o d la sp e c ja listó w . W ykresy w p rz y stęp n y sp o só b o d d a ją tr e ść od pow ied n ich ta b lic d la m ało w tajem n iczon y ch w z a g ad n ie n ia sta ty sty k i. W zbogacono p ro b le m a ty k ę d ziału p rze m y słu i rz e m io sła, roln ictw a i le śn ictw a o raz h an d lu w ew n ętrzn ego.
P od koniec 1962 rok u za m ieszk iw ało n a te re n ie w ojew ód ztw a ok. 911 000 lu dn ości, co o zn acza w z ro st o 10 900 osób w o m aw ian ym roku. L u d n o ść m iast stan o w iła 36,5% ogółu lu dn ości, a na 100 m ężczyzn p rz y p a d a ły 104 kobiety. T en sto su n e k k s z ta łtu je się w w o jew ó d ztw ie od 1957 rok u . P rz y ro st n atu ra ln y lń d n o ści w d alszy m c ią gu u trz y m u je się na w y so k im poziom ie (19,9 n a 1000 lu dn ości). N ależy p o d k re ślić n isk i w sp ółczyn n ik u m ie raln o ści (niższy od śre d n iego w k raju ) o raz d alszy sp ad e k zgonów n iem o w ląt n a 1000 urod zeń żyw ych, k tó ry ty lk o o 1,6 pro m ille je s t w yższy od prze ciętn e go w k ra ju . U le g ła zm ianie s tru k tu ra zatru d n ie n ia n a k o rzy ść d ziałów p ozarolniczych.
U d ział p ro d u k c ji g lo b a ln e j w w ojew ód ztw ie n a tle k r a ju u trzy m a ł się na tym sam y m poziom ie (1,4%). N ależy je d n a k p o d k re ślić pow ażn y w zro st p ro d u k c ji m aszy n i u rząd zeń roln iczych d la g o sp o d a rk i le śn e j, płyt pilśn iow ych , m ebli, piw a, w in a i m iodów pitnych. S z e re g tych w y rob ów z n a jd u je n aby w ców n a ry n k ach zagran iczn y ch . W zrosła p r o d u k c ja żyw ca, m le ka i j a j w p r z e li czen iu n a 100 ha użytk ów roln ych, co ozn acza d alszy rozw ój ro ln ictw a o k ie ru n k u hodow lanym .
W d ziale B u dow n ictw o z n a jd u je m y in fo rm a c je n a te m a t w zro stu liczby m ieszk ań . R ok 1962 p ow iększył zasob y m ieszk an iow e w o jew ó d ztw a o d alszy ch 1 878 m ieszkań .
L ic z b a abon en tów te lew izy jn y ch w z ro sła o 5 358, co ozn acza w z ro st o ponad 109% w cią gu jed n e g o roku. T y m sam y m p raw ie co d w u d zieste m ieszk an ie w w o jew ó d z tw ie w y posażon e je s t w od biornik te lew izy jn y . W zrosła liczb a szk ół oraz w a rto ść sp rz ed an y ch w y d aw n ictw p rzez k się g a rn ie „D om u K s ią ż k i” w przeliczen iu na je d n e g o m ieszk ań ca.
*) N a błąd ten w innym w y d aw n ictw ie zw rócił n ied aw n o u w agę M. B i s k u p (Z ap isk i H istoryczn e, X X V III, 1963, z. 3 s. 485).
K ilk a u w ag pod a d re se m przy szłego w y d aw n ictw a. W yd aje się hiecelow é utrzy m y w an ie w d alszy m ciągu w sp óln ego d ziału pośw ięcon ego p ro b le m aty ce a d m in istra cy jn o -lu d n o ścio w ej o raz łączen ie z d ziałem R olnictw o i leśn ictw o zagad n ień m eteorologiczn ych. N ależy przyp u szczać, że skon cen trow an ie w osob nym d ziale d an ych geograficzn ych (np. w ażn ie jsze jez io ra, rzeki itp.), a d m in i stra c y jn y c h i m eteorologiczn ych stw orzyłoby w ca le ciek aw y d ział o w ielu p u n k tach styczn ych.
U w ażam , że n iesy stem aty czn e p u b lik o w an ie d an ych stw a rz a tru d n ości w śled zen iu z ja w isk z roku na rok. P rz y k ład e m pow yższego je s t b ra k w o m a w ian y m „R o czn ik u ” tab licy o urod zen iach żyw ych w g k o le jn o ści urodzeń dziecka, w iek u m atk i i c h a ra k te ru m iejscow ości.
P oza tym n ależałob y op raco w ać w n iektórych d ziałach dane staty sty cz n e w ten sposób, aby m ożna było śledzić k o r e la c ję z jaw isk . Pod tym k ątem w id zen ia w a rto b y chyba przy go to w ać w y dan ie n ajb liż sz e g o „R oczn ik a s ta ty sty czn ego” .
C ałość stan ow i in te re su ją c ą le k tu rę, z a w ie r a ją c ą sta ra n n ie opracow an y m ate riał z w ielu dziedzin ży cia w ojew ództw a.
S ta n isła w Z y ro m ski
KRONIKA NAUKOWA W O JEW Ó DZTW A OLSZTYŃSKIEGO
■ B. M. K .
S E S J A N A U K O W A W O L S Z T Y N K U P O ŚW IĘ C O N A K . C. M RO N G O W IU SZO W I
S ta ran ie m O środ k a B a d a ń N aukow y ch im . W ojciecha K ętrzy ń sk ie go , W ydziału K u ltu r y P re zy d iu m W RN oraz W ojew ód zkiego K o m ite tu F ron tu Je d n o śc i N aro d u zo stała zorgan izow an a S e s ja N au k o w a pośw ięcon a uczczeniu 200 roczn icy urodzin K rz y sz to fa C e le sty n a M ron gow iusza.
S e s ja od była się w m ie jsc u urodzin M ron gow iusza w O lszty n ku w dniu 23 m a ja 1964 r. O b rady otw orzy ł k ierow n ik W ydziału K u ltu r y P re zy d iu m W RN — m gr Jó z e f F a j k o w s k i , p rzew od n iczył im prof, dr A n d rzej B u k o w s k i .
P ierw szy r e fe ra t pt. K rz y sz to f C ele sty n M ron gow iusz — życie i tw órczość w y gło sił dr W iesław B i e ń k o w s k i z K ra k o w a .
A u to r p rze d staw ił tło h istoryczn e w y bran ych , w a żn ie jszy ch m om entów ży cia M ron gow iusza w ra z z ogóln ą c h a ra k te ry sty k ą je g o d ziałaln ości. L o sy M ron gow iusza zw iązan e b y ły z trze m a śro d o w isk am i: d zieciń stw o (1764— 1780) sp ęd ził n a ziem i rodzinn ych M azu r w O lsztynku , M arw ałd zie i Z a le w ie ; w iek m łodzieńczy (1780— 1798) w y pełn iły stu d ia i p r a c a n au cz y cie lsk a w K ró lew cu , w reszcie G d ań sk był o statn im m iejscem , w k tó ry m p raco w a ł ja k o p edagog, k az n o d zieja i uczony aż do śm ie rci (1855).
A u to r zw rócił u w ag ę na rolę d om u i śro d o w isk a w d zieciń stw ie M ron go w iu sza — ja k o p ierw szy ch pod n iet u m iłow an ia polszczyzn y. Z am iłow an ia te ro zw ijał w czasie stu d ió w teologiczn ych i filologiczn ych w K ró lew cu , gdzie w śród stu d iu ją c y c h pod kon iec X V III w iek u p rze w aż ała jeszcze m łodzież p o lsk o -m az u rsk a . M ron gow iusz słu ch ał w y kład ó w K an ta,' k tóry w y w ie rał n a n iego w szech stron n y w pływ . W K ró lew cu zaczął p raco w a ć ja k o n a u czyciel ję z y k a p o lsk iego i le k sy k o g ra f. A u to r w sp o m n iał rów n ież o u w a gach M ron gow iusza n ad p ro je k te m stw o rzen ia k a te d ry ję z y k a p o lsk ieg o na A lb erty n ie w 1797 r. oraz o p rac y k o re k to ra d ru k ów p olsk ich oficyn H a rtu n g a i K a n te ra .
