• Nie Znaleziono Wyników

Sprawozdanie z dyskusji nad książką Andrzeja Wakara i Wojciecha Wrzesińskiego "Gazeta Olsztyńska w latach 1886-1939"

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "Sprawozdanie z dyskusji nad książką Andrzeja Wakara i Wojciecha Wrzesińskiego "Gazeta Olsztyńska w latach 1886-1939""

Copied!
7
0
0

Pełen tekst

(1)

Traba, Robert

Sprawozdanie z dyskusji nad książką

Andrzeja Wakara i Wojciecha

Wrzesińskiego "Gazeta Olsztyńska w

latach 1886-1939"

Komunikaty Mazursko-Warmińskie nr 3-4, 589-594

(2)

R ob e rt Tra ba

SPRAWOZDANIE Z DYSKUSJI NAD KSIĄŻKĄ

ANDRZEJA WAKARA I WOJCIECHA WRZESIŃSKIEGO

„GAZETA OLSZTYŃSKA W LATACH 1886— 1939”

S p o t k a n i e z a u t o r a m i i d y s k u s j a o d b y ł a s ię 25 w r z e ś n i a 1 98 6 r . W z a ­ g a j e n i u d r L e o n a r d S m ó ł k a z U n i w e r s y t e t u W r o c ł a w s k i e g o s c h a r a k t e ­ r y z o w a ł n a j i s t o t n i e j s z e t r e ś c i k s i ą ż k i o r a z p r z e d s t a w i ł p r o b l e m y s p o r n e , ( p o r . r e c e n z j ę L . S m o l k i w n i n i e j s z y m n u m e r z e , ss. 5 4 3 — 5 5 0 ). D y s k u s j ę p r o w a d z i ł d y r e k t o r O ś r o d k a B a d a ń N a u k o w y c h d o c . E d m u n d W o j n o w s k i . M g r R o b e r t T r a b a ( S t a c j a N a u k o w a P T H ) u s t o s u n k o w a ł s ię d o c z ę ś c i n a p i s a n e j p r z e z A n d r z e j a W a k a r a . A u t o r — w e d ł u g d y s k u t a n t a — n i e n a p i s a ł m o n o g r a f i i , l e c z p r z e d s t a w i ł o p i s z a w a r t o ś c i „ G a z e t y O l s z t y ń ­ s k i e j ” . W s k a z u j e n a t o o g r a n i c z e n i e a p a r a t u b a d a w c z e g o ( o d w o ł y w a n i e s ię w p r z y p i s a c h p r z e w a ż n i e d o „ G a z e t y ” ) o r a z w y p o w i e d ź (s. 1 08 ) „ W y ­ p r z e d z a j ą c n i e c o t o k o p o w i a d a n i a ” . C z y A u t o r j e s t z a w s z e w i e r n y t a k i e j f o r m i e ? D o k ł a d n a a n a l i z a w y k a z u j e , że n i e . D o ś ć c z ę s t o b o w i e m p o w o ł u j e s ię n a s t a r s z ą l i t e r a t u r ę ( T a d e u s z a G r y g i e r a c z y W ł a d y s ł a w a C h o j n a c k i e g o ) . N i e w i a d o m o j e d n a k , d l a c z e g o w y b i e r a w ł a ś n i e t y c h , a n i e i n n y c h a u t o r ó w , d l a c z e g o w t a k i m , a n i e i n n y m k o n t e k ś c i e . B r a k k o n s e ­ k w e n c j i j e s t s z c z e g ó l n i e w i d o c z n y , g d y W a k a r p r ó b u j e u s t a l i ć l i c z b ę p r e n u m e r a t o r ó w „ G a z e t y ” n a p o d s t a w i e j e j r o c z n i k ó w . R o z t r z ą s a t ę k w e s t i ę , a n a l i z u j e . T y m c z a s e m p r z e c i e ż z r o b i ł t o j u ż k i l k a l a t w c z e ś n i e j J a n u s z J a s i ń s k i o p i e r a j ą c s i ę n i e t y l k o n a n u m e r a c h „ G a z e t y ” . S z c z e g ó ł o w e u w a g i i p r o p o z y c j e d o t y c z ą c e t r e ś c i s p r o w a d z i ł m g r T r a b a d o c z t e r e c h k w e s t i i . N a s. 1 08 A n d r z e j W a k a r p i s z e : , , « E r m - l ä n d i s c h e Z e i t u n g » w o b e c « G a z e t y O l s z t y ń s k i e j » p r z y j ę ł a o d r a z u n a p a ­ s t l i w ą p o s t a w ę ” i ż e b y u m o t y w o w a ć t e z ę p o w o ł u j e s ię n i e n a n u ­ m e r y „ E r m l ä n d i s c h e Z e i t u n g ” , l e c z z n o w u n a „ G a z e t ę ” . W y p o w i e d z i „ G a z e t y ” p o t w i e r d z a j ą w p r a w d z i e s u g e s t i ę A u t o r a , a l e n i e m o g ą s t a n o ­ w i ć w i a r y g o d n e g o ź r ó d ł a , t y m b a r d z i e j że i s t n i e j e o r y g i n a ł w p o s t a c i n u m e r ó w „ E r m l ä n d i s c h e Z e i t u n g ” i a r c h i w a l i a r z u c a j ą c e i n n e ś w i a t ł o n a s p ó r k a t o l i k ó w n i e m i e c k i c h z „ G a z e t ą ” i r u c h e m p o l s k i m . „ G a z e t a O l s z ­ t y ń s k a ” d l a p o d k r e ś l e n i a w ł a s n e g o z n a c z e n i a i t o ż s a m o ś c i , p i e r w s z a K o m u n i k a t y M a z u r s k o - W a r m i ń s k i e , 1987, n r 3 - 4 (1 7 7 -1 7 8 )

(3)

5 9 0 K r o n i k a n a u k o w a p o p a d ł a w a g r e s j ę . P o s t a w a t a w y d a j e s ię z r o z u m i a ł a , g d y ż j a k o n o w e c z a s o p i s m o m u s i a ł a w y r a ź n i e z a z n a c z y ć s w ó j c h a r a k t e r i u k a z a ć o b l i c z e . „ E r m l ä n d i s c h e Z e i t u n g ” i w y ż s z a h i e r a r c h i a d u c h o w n a z a j m o w a ł y w o b e c „ G a z e t y ” s t a n o w i s k o l e k c e w a ż ą c e , a w y r a ź n e z a o s t r z e n i e p o s t a w y n a s t ą ­ p i ł o d o p i e r o p o w y b o r a c h p a r l a m e n t a r n y c h w 1 8 9 0 r . D y s k u t a n t p o p a r ł s w o j ą t e z ę w y p o w i e d z i a m i p o p u l a r n e j „ E r m l e n d e r k i ” i r e l a c j ą z i n t r o ­ n i z a c j i b i s k u p a T h i e l a . K w e s t i a d r u g a d o t y c z y k a t o l i c y z m u „ G a z e t y O l s z t y ń s k i e j ” . M i m o że A n d r z e j W a k a r t r z y k r o t n i e p o r u s z a t e n t e m a t w o s o b n y c h r o z d z i a ł a c h ( W o b ro n ie w i a r y — ss. 7 7 — 8 1 ; W ia d o m o ś c i kościelne — ss. 6 1 — 6 5; W w a lc e o ję z y k p o ls k i w kościele — ss. 1 0 7 — 1 1 8 ) i w i e l o k r o t n i e p r z y i n n y c h o k a z j a c h , n i e w y c z e r p u j e t e m a t u . B r a k o d p o w i e d z i , c z y „ G a z e t a ” p r z e z u l t r a k a t o l i c y z m d ą ż y ł a d o u ś w i ę c e n i a s p r a w y p o l s k i e j ( j a k s u g e r u j e t o J . J a s i ń s k i ) , c z y m o ż e b y ł o t o z w y c z a j n e p r z y w i ą z a n i e d o k a t o l i c k i e j t r a d y c j i W a r m i i , j a k o n i e z b y w a l n e g o e l e m e n t u d n i a c o d z i e n n e g o ? T r z e c i a s p o r n a k w e s t i a t o s p o j r z e n i e A u t o r a n a „ N o w i n y W a r m i ń s k i e ” i „ W a r m i a k a ” . W e d ł u g R . T r a b y , A n d r z e j W a k a r u l e g ł p o n o w n i e w p ł y ­ w o w i „ G a z e t y O l s z t y ń s k i e j ” , c o d o p r o w a d z i ł o d o p e w n y c h p a r a d o k s ó w i n i e k o n s e k w e n c j i ( n p . „ N o w i n y ” — o r g a n e m C e n t r u m ) . Z b r a k u d o s t a ­ t e c z n y c h u s t a l e ń i l i t e r a t u r y n a t e n t e m a t , s p r a w a w y m a g a g r u n t o w n e j a n a l i z y . D y s k u t a n t z a k w e s t i o n o w a ł c e l o w o ś ć l i c z b o w y c h z e s t a w i e ń i n f o r ­ m a c j i z a m i e s z c z a n y c h n a l a m a c h „ G a z e t y ” (s. 5 5 ). N i e w i a d o m o , d l a c z e g o A u t o r d o p o r ó w n a n i a w y b r a ł l a t a 1 8 8 7 i 1 8 9 8 . J e d y n ą s p r a w d z a l n ą m e ­ t o d ą w t e g o t y p u z e s t a w i e n i a c h j e s t s t a t y s t y c z n a a n a l i z a t r e ś c i ( p r o f . M i e ­ c z y s ł a w K a f e l i p r o f . W a l e n t y P i s a r e k ) , p r z y j ę t a t e ż p r z e z h i s t o r y k ó w . W b r e w A u t o r o w i p o d a n e p r z e z n i e g o l i c z b y n i e m o g ą b y ć r e p r e z e n t a ­ t y w n e . M g r Z b i g n i e w A n c u l e w i c z ( W o j e w ó d z k i D o m K u l t u r y , O l s z t y n ) , p o d ­ k r e ś l i ł , że k s i ą ż k a W a k a r a i W r z e s i ń s k i e g o j e s t e w e n e m e n t e m w s k a l i k r a j o w e j , p o n i e w a ż d o t ą d n i e u k a z a ł a s i ę t a k o b s z e r n a m o n o g r a f i a ż a d n e j z g a z e t , n i e w y ł ą c z a j ą c z t e g o t a k z n a c z ą c y c h t y t u ł ó w , j a k „ G a z e t a C o ­ d z i e n n a ” c z y „ G a z e t a W a r s z a w s k a ” . B y ł o b y s t o s o w n i e j , g d y b y p o d t y t u ł t e j p r a c y b r z m i a ł „ O b l i c z e i d e o w o - p o l i t y c z n e ” , z a b r a k ł o b o w i e m c i ą g ł o ś c i d z i e j ó w w y d a w n i c z y c h . P r z y s t a t y s t y c z n e j a n a l i z i e „ G a z e t y O l s z t y ń s k i e j ” n i e m a w o g ó l e d a n y c h t y c z ą c y c h u d z i a ł u p o s z c z e g ó l n y c h g a t u n k ó w d z i e n n i k a r s k i c h i o d p o w i e d n i c h p o r ó w n a ń z i n n y m i g a z e t a m i . B a r d z o m a ł o j e s t i n f o r m a c j i o n a k ł a d z i e i c h a r a k t e r y s t y k i ś r o d o w i s k , d o j a k i c h g a z e t a t r a f i a ł a . B r a k d a n y c h o l i c z b i e i o b j ę t o ś c i o g ł o s z e ń i r e k l a m . N i e ­ p e ł n e d a n e i l u s t r u j ą p r z e ł o m w y d a w n i c z y , w 1 9 2 3 r . D o c . d r h a b . J a n u s z J a s i ń s k i ( I n s t y t u t H i s t o r i i P A N ) w s k a z a ł u w a r u n ­

(4)

59 1 k o w a n i a p u b l i k a c j i o m a w i a n e j p r a c y . S t u l e c i e z a ł o ż e n i a „ G a z e t y ” s p o w o ­ d o w a ł o o g r o m n ą , z a s ł u g u j ą c ą n a p o d k r e ś l e n i e , m o b i l i z a c j ą a u t o r ó w . D z i ę k i t e m u k s i ą ż k a m o g ł a p o w s t a ć . J e d n a k ż e „ p i s a n i e n a r o c z n i c ą " m u s i a ł o s p o w o d o w a ć p o ś p i e c h , w s k u t e k c z e g o z a m i a s t w s p ó l n e j m o n o g r a f i i p o ­ w s t a ł y d w i e o s o b n e s y n t e z y . A u t o r z y n i e z d ą ż y l i u z g o d n i ć j e d n o l i t y c h s p ó j n y c h e l e m e n t ó w d w ó c h c z ę ś c i. N a j b a r d z i e j u d e r z a j ą c e są r ó ż n i c e k o n s t r u k c j i . U W r z e s i ń s k i e g o m a m y m a ł o , a l e za t o w i e l k i e , o b s z e r n e r o z d z i a ł y , u W a k a r a t r e ś ć p o d z i e l o n o s z c z e g ó ł o w i e j , d z i ę k i c z e m u c a ł a w y ­ p o w i e d ź s t a j e s i ę c z y t e l n i e j s z a . Z t y m ł ą c z y s i ę t a k ż e s p r a w a z a k r e s u o b u p r a c . W a k a r o b j ą ł o w i e l e s z e r s z ą p r o b l e m a t y k ę , W r z e s i ń s k i n a t o m i a s t s k u p i ł s ię n a ś c i ś l e w y b r a n y c h z a g a d n i e n i a c h — w a l c e o p o l s k o ś ć i j e j u t r z y m a n i e . W s u m i e w y s t ę p u j e n i e s p ó j n o ś ć m i ę d z y o b u c z ę ś c i a m i . A n d r z e j W a k a r n i e r ó w n o m i e r n i e w y k o r z y s t u j e l i t e r a t u r ą p r z e d m i o t u . L e p i e j z n a s t a r s z e o p r a c o w a n i a i c z ę ś c i e j s i ę n i m i p o s ł u g u j e . W r z e s i ń s k i n a t o m i a s t s i ę g a d o w s z y s t k i c h m o ż l i w y c h w y d a w n i c t w , a c z — c z a s a m i — n i e d a j ą c k r y t y c z n e g o k o m e n t a r z a . P r z y k ł a d e m m o g ą b y ć s p r z e c z n e w y ­ s o k o ś c i n a k ł a d ó w „ G a z e t y ” z 1 9 2 3 r . W r z e s i ń s k i n i e w y j a ś n i a , d l a c z e g o p r z y j ą ł d a n e w ł a s n e , o d r z u c a j ą c w y n i k i b a d a ń J a n a C h ł o s t y . M o ż e b y ł y p o p r o s t u n i e w y g o d n e i n i e p a s o w a ł y d o k o n c e p c j i a u t o r a ? P o g ł ę b i o n e j a n a l i z y w y m a g a p r o b l e m a t y k a w y z n a n i o w a „ G a z e t y ” . B y ł a o n a i s t o t n a w c a ł y m o k r e s i e w y d a w a n i a p i s m a . R ó w n i e ż b l i ż e j s c h a r a k t e r y z o w a n y p o w i n i e n b y ć r y n e k c z y t e l n i c z y . W j a k i s p o s ó b „ G a z e t a ” d o c i e r a ł a , d o k o g o d o c i e r a ł a , j a k i b y ł j e j o d b i ó r i t p . ? A u t o r z y z b y t m a ł o m i e j s c a p o ś w i ę c a j ą l u d o w e m u r u c h o w i l i t e r a c k i e m u . „ G a z e t a O l s z t y ń s k a ” s t w o r z y ł a m o ż l i w o ś ć p r e z e n t a c j i r o d z i m y c h t w ó r c ó w . W e d ł u g o b l i c z e ń J . J a s i ń s k i e g o d o „ G a z e t y ” p i s a ł o p r z y n a j m n i e j d w u d z i e s t u k i l k u „ r y m o t w ó r c ó w ” z W a r m i i . Ż a d e n z a u t o r ó w n i e s c h a r a k t e r y z o w a ł t e ż „ G a z e t y ” j a k o ź r ó d ł a , p r z e d e w s z y s t k i m d o d z i e j ó w O l s z t y n a , a l e t a k ż e p o ł u d n i o w e j W a r m i i . J e s t t o k o n i e c z n e t y m b a r d z i e j , że i s t n i e j ą d u ż e m o ż l i w o ś c i p o r ó w n a w c z e . P o n a d t o , w y k o r z y s t a n i e s p r a w o z d a ń c z y i n f o r ­ m a c j i „ G a z e t y ” p r z e z b u r m i s t r z ó w i l a n d r a t ó w ś w i a d c z y o j e j d u ż e j w i a r y g o d n o ś c i . I n n a p o m i n i ę t a k w e s t i a t o r e g i o n a l i z m „ G a z e t y ” . B y ł a o n a r z e c z y w i ś c i e p i s m e m r e g i o n a l n y m , co j e j n i e p r z e s z k a d z a ł o u c z e s t n i ­ c z y ć w p r o b l e m a c h w s z e c h p o l s k i c h . S z k o d a , że w k s i ą ż c e n i e p o d j ę t o t e g o t e m a t u . D r A n d r z e j S t a n i s z e w s k i ( W y ż s z a S z k o ł a P e d a g o g i c z n a ) p o s t a w i ł p y ­ t a n i e , w j a k i m s t o p n i u k s i ą ż k a s t a n o w i n o v u m w s t o s u n k u d o w i e d z y j u ż p o s i a d a n e j ? C z ę ś ć p i s a n a p r z e z W . W r z e s i ń s k i e g o b a r d z o — w e d ł u g d y s k u t a n t a — p o s z e r z a w i e d z ę o „ G a z e c i e ” . S y n t e z a A . W a k a r a „ j e s t s ł a b s z a ” i n i e s p e ł n i a n a d z i e i . A n i ż a d n a z c z ę ś c i, a n i o b i e r a z e m n i e

(5)

5 9 2 K r o n i k a n a u k o w a a s p i r u j ą d o m i a n a m o n o g r a f i i . N a l e ż a ł o j e d n a k w p r o w a d z i ć p o d t y t u ł w y j a ś n i a j ą c y z a k r e s t r e ś c i . B e z t e g o k s i ą ż k a n a r a ż o n a j e s t n a s ł u s z n ą k r y t y k ę . C h c ą c n p . d o w i e d z i e ć s ię c z e g o ś o p r z e d w o j e n n y c h d o d a t k a c h d o „ G a z e t y O l s z t y ń s k i e j ” — t r z e b a w d a l s z y m c i ą g u o d w o ł y w a ć s i ę d o k s i ą ż k i C h ł o s t y ; w i a d o m o ś c i n a t e m a t r e c e p c j i c z y t e l n i c t w a d o c z a s u I w o j n y ś w i a t o w e j — n a l e ż y s z u k a ć w p r a c a c h J a s i ń s k i e g o . D a l e j , S t a ­ n i s z e w s k i p o n o w n i e z w r ó c i ł u w a g ę n a n i e s p ó j n o ś ć p r a c y . S t w i e r d z i ł , że c z a s e m h a s ł o , k t ó r e w j e d n e j c z ę ś c i n i e w y s t ę p u j e , w d r u g i e j n a l e ż y d o p o d s t a w o w y c h ( m . i n . W r z e s i ń s k i n i e w y m i e n i a M i c k i e w i c z a ) . P o n a d t o z a u w a ż y ł , że h i s t o r y k l i t e r a t u r y i k u l t u r y s t w i e r d z a w c z ę ś c i p r o f . W r z e ­ s i ń s k i e g o n i e o b e c n o ś ć z a g a d n i e n i a t r a d y c j i p o l s k i e j k u l t u r y n a ł a m a c h „ G a z e t y ” . P o s t u l o w a ł , a b y w p r z y s z ł y c h b a d a n i a c h z a s t o s o w a ć k o m p a r a - t y s t y k ę , c o p o z w o l i z n a l e ź ć m i e j s c e „ G a z e t y ” w d z i e j a c h p o l s k i e j p r a s y i k u l t u r y . „ K s i ą ż k a W r z e s i ń s k i e g o i W a k a r a n a p e w n o z a m y k a p e w i e n e t a p b a d a ń , j e d n o c z e ś n i e j e d n a k o t w i e r a n o w y e t a p p o s z u k i w a ń i p o m y ­ s ł ó w b a d a w c z y c h ” — p o w i e d z i a ł , d o d a j ą c , że w ś r ó d n i c h , b e z s p r z e c z n i e , p o w i n n o s ię z n a l e ź ć o p r a c o w a n i e d z i e j ó w „ G a z e t y ” p o d c z a s I w o j n y . P o m o c n e w t y m m o g ą b y ć b a d a n i a p r a s y w y c h o d z ą c e j r ó w n o l e g l e w z a ­ b o r z e p r u s k i m b ą d ź t e ż w i n n y c h z a b o r a c h . W „ N o w e j R e f o r m i e ” n p . z n a l e ź ć m o ż n a a r t y k u ł y o m a w i a j ą c e p u b l i k a c j e „ G a z e t y O l s z t y ń s k i e j ” . D r J a n C h ł o s t a ( I n s t y t u t W y d a w n i c z y P A X ) s t w i e r d z i ł , że k s i ą ż k a j e s t d u ż y m k r o k i e m n a p r z ó d w b a d a n i a c h d z i e j ó w „ G a z e t y ” , p r z e d e w s z y s t k i m d z i ę k i d o k ł a d n e j a n a l i z i e z a w a r t o ś c i t r e ś c i . Z d a r z a j ą s i ę d r o b n e p o m y ł k i ( S e w e r y n P i e n i ę ż n y — j u n i o r r o z p o c z ą ł s w o j ą k a r i e r ę w 191 0 , a n i e 1 911 r „ a r e s z t o w a n y z o s t a ł n i e 1 l e c z 7 w r z e ś n i a 1 9 3 9 ), k t ó r e m a j ą z n a c z e n i e d r u g o r z ę d n e . O d p o w i a d a j ą c n a z a r z u t d o c . J a s i ń s k i e g o , c o d o r o z b i e ż n o ś c i w n a k ł a d z i e „ G a z e t y ” m i ę d z y n i m a W . W r z e s i ń s k i m , s t w i e r ­ d z i ł , że w y n i k ł a o n a z p o s ł u g i w a n i a s ię r ó ż n y m i ź r ó d ł a m i ( w s p o m n i e n i a J a n a B a c z e w s k i e g o — W r z e s i ń s k i , A r c h i w u m A k t N o w y c h — C h ł o s t a ) . D a l e j w y r a z i ł p o g l ą d , że p r z e p l a t a n i e s ię a k c e n t ó w r e g i o n a l n y c h i o g ó l n o ­ p o l s k i c h n a ł a m a c h „ G a z e t y ” b y ł o w y n i k i e m o d d z i a ł y w a n i a n a j e j p r o f i l d w ó c h r e d a k t o r ó w : J a n a L i s z e w s k i e g o ( W a r m i a k a ) i S e w e r y n a P i e n i ę ż ­ n e g o — s e n i o r a ( P o z n a n i a k a ) . „ P i e n i ę ż n y r e a l i z o w a ł w ł a ś n i e t o , c o b y ł o p o t r z e b n e t e m u z a ś c i a n k o w i w a r m i ń s k i e m u , a b y o n n i e t y l k o b y ł z a ­ ś c i a n k i e m , a l e a b y s t a w a ł s ię a u t e n t y c z n ą c z ę ś c i ą z i e m p o l s k i c h ” . P o t y c h w y p o w i e d z i a c h g ł o s z a b r a l i A u t o r z y . A n d r z e j W a k a r p o d z i ę ­ k o w a ł z a k o m p l e m e n t y i u w a g i k r y t y c z n e , a n a s t ę p n i e p o d j ą ł p o l e m i k ę z n i e k t ó r y m i s t w i e r d z e n i a m i . Z a u w a ż y ł , że r e g i o n a l i z m i t e n d e n c j e o g ó l ­ n o p o l s k i e w c a l e n i e m u s z ą b y ć ze s o b ą s p r z e c z n e , c h o c i a ż c z a s a m i b y ­ w a j ą . P r z y k ł a d e m j e s t M a r c i n G e r s s i j e g o „ G a z e t a L e c k a ” , k t ó r a o g r a ­

(6)

5 9 3 n i c z y ł a s i ę d o m a z u r s k o ś c i . G e r s s c h w a l i ł w s z y s t k o , c o m a z u r s k i e , a t o co p o l s k i e b y ł o b a r d z o d a l e k i e . P o d o b n e r e g i o n a l i s t y c z n e t e n d e n c j e r e p r e ­ z e n t o w a ł y n a W a r m i i „ N o w i n y W a r m i ń s k i e ” i „ W a r m i a k ” , c o p o d k r e ś l a ł S e w e r y n P i e n i ę ż n y . N a s t ę p n i e , w y j a ś n i ł d r . S m ó ł c e , że n i e u w a ż a j a k o b y o s ł a b i e n i e r u c h u p o l s k i e g o n a W a r m i i , n a p o c z ą t k u X X w . , w y n i k a ł o z k i e r o w a n i a n i m p r z e z d z i a ł a c z y z a m i e j s c o w y c h . M i a ł n a m y ś l i t y l k o k a n d y d a t u r y p o s e l s k i e . D o p ó k i n a p o s ł a k a n d y d o w a ł F r a n c i s z e k S z c z e ­ p a ń s k i c z y A n t o n i W o l s z l e g i e r r u c h p o l s k i m i a ł j a k i e ś s z a n s e , g d y ż b y l i ż y w o z a i n t e r e s o w a n i j e g o s y t u a c j ą . P ó ź n i e j , g d y k a n d y d a c i ( S a s - J a w o r s k i , C z a r l i ń s k i i i n n i ) p r z y c h o d z i l i z z e w n ą t r z , n i e o r i e n t o w a l i s ię w m i e j ­ s c o w y c h s t o s u n k a c h i n a d o d a t e k m i e l i m a n d a t j u ż z i n n y c h o k r ę g ó w , s i ł ą r z e c z y z a n i e d b y w a l i s p r a w y w a r m i ń s k i e . S y t u a c j a p o p r a w i ł a s ię , g d y k a n d y d a t e m n a p o s ł a z o s t a ł z n o w u W a r m i a k k s . W a l e n t y B a r c z e w s k i . P o d t r z y m a ł n a t o m i a s t s w o j e z d a n i e o n a p a s t l i w y m o d p o c z ą t k u n a s t a ­ w i e n i u p a r t i i n i e m i e c k i c h k a t o l i k ó w d o „ G a z e t y " . C z y „ G a z e t a O l s z t y ń ­ s k a ” z a c z ę ł a w a l k ę z „ E r m l ä n d i s c h e Z e i t u n g ” c z y t e ż o d w r o t n i e ? W e d ł u g W a k a r a t e z ę o z d e c y d o w a n i e w r o g i m s t a n o w i s k u „ E r m l ä n d i s c h e Z e i t u n g ” p o t w i e r d z a m . i n . f o r m a w y p o w i e d z i , u ż y w a n e w y r a ż e n i a : „ H e t z a r t i k e l ” , „ B l ä t t c h e n ” . J e s t t o p r z e j a w n i e t y l k o l e k c e w a ż e n i a , l e c z w y r a ź n e j w r o ­ g o ś c i . K a t o l i c y z m „ G a z e t y ” — w e d ł u g A u t o r a — d o s t a t e c z n i e w y j a ś n i o n o w s y n t e z i e , m i a ł a o n a c h a r a k t e r n a r o d o w y i k a t o l i c k i . N i e z g o d z i ł s ię z o k r e ś l e n i e m „ p o s z u k i w a n i a d r u g i e j d r o g i d o p o l s k o ś c i ” p r z e z n i e k t ó ­ r y c h d z i a ł a c z y z k r ę g u „ W a r m i a k a ” , j a k r ó w n i e ż z z a r z u t e m s t o s o w a n i a l i c z b o w y c h z e s t a w i e ń i n f o r m a c j i w g a z e c i e , p o w o ł u j ą c s ię w d r u g i m p r z y p a d k u n a a u t o r y t e t p r o f . S t e f a n a K i e n i e w i c z a . A n d r z e j W a k a r z g o d z i ł s ię g e n e r a l n i e ze z b y t m a ł y m u w z g l ę d n i e n i e m r e k l a m , i c h i l o ś c i i t p . W y k a z a ł j e d n a k , że z a r ó w n o k r ó t k i t e r m i n j a k i b r a k d o t y c h c z a s p o d o b n y c h o p r a c o w a ń n i e p o z w o l i ł m u p r z e p r o w a d z i ć s z c z e g ó ł o w y c h b a d a ń . P r o f . W o j c i e c h W r z e s i ń s k i p o d z i ę k o w a ł w s z y s t k i m , k t ó r z y z a b r a l i g ł o s w d y s k u s j i . „ P y t a n i e p o d s t a w o w e , n a k t ó r e n a l e ż y o d p o w i e d z i e ć : j e d n a k s i ą ż k a c z y d w i e ? O c z y w i ś c i e , że d w i e . N i e t y l k o z e w z g l ę d u n a r ó ż n i c e t e m p e r a m e n t ó w , s p o j r z e n i a n a s p r a w y , a l e z u w a g i n a s p r a w y n a t u r y z a s a d n i c z e j . K s i ą ż k a j e s t o d w ó c h , a n a w e t o t r z e c h g a z e t a c h z ł ą c z o n y c h j e d n y m t y t u ł e m . J e ż e l i p o r ó w n a m y c h a r a k t e r » G a z e t y « p r z e d 1 9 1 4 r . , w o k r e s i e m i ę d z y w o j e n n y m i l a t a c h 1 9 1 9 — 1 9 2 0 , t o s ię o k a ż e , że p o z a t y t u ł e m , w i n i e t ą i n i e k t ó r y m i w s p ó ł p r a c o w n i k a m i t o n i e w i e l e b y ł o e l e m e n t ó w c i ą g ł y c h . S t ą d r ó ż n i c a w f o r m i e i k o n s t r u k c j i o b u p r a c . B y ł o t o n a t u r a l n ą k o n s e k w e n c j ą p r o f i l u p i s m a , a n i e b r a k u c z a s u a u t o r ó w . Z a s t o s o w a n i e j e d n e g o s c h e m a t u , b y ł o b y w p r a k t y c e w r ę c z s z k o d l i w e d l a

(7)

5 9 4 K r o n i k a naukowa t r e ś c i o b u c z ę ś c i i r e z u l t a t ó w p o z n a w c z y c h ” . P r o f . W r z e s i ń s k i p o d k r e ś l i ł b a r d z o d u ż e w a l o r y p r a c y J a n a C h ł o s t y . K s i ą ż k a t a z a w i e r a s z e r o k i e i n f o r m a c j e o s p r a w a c h w y d a w n i c z y c h . A b y w i ę c n i e p o w t a r z a ć ( b o n i c d o d a ć j u ż n i e m o ż n a ) w o m a w i a n e j p r a c y p o m i n i ę t o p r o b l e m y w y d a w n i ­ cze , a p o d j ę t o p r o b l e m y o z n a c z e n i u z a s a d n i c z y m d l a f u n k c j o n o w a n i a „ G a z e t y ” w ż y c i u s p o ł e c z n y m W a r m i i . D l a t e g o t e ż p o m i n i ę t o b a d a n i a i l o ś c i o w e , k t ó r e p o n a d t o n i e d a j ą t y c h m o ż l i w o ś c i , j a k i e s i ę p o c z ą t k o w o z a k ł a d a ł o . B a d a ń „ G a z e t y ” n i e m o ż n a u z n a ć za z a k o ń c z o n e . S ą m o ż l i ­ w o ś c i w z b o g a c e n i a ź r ó d ł o w e g o ( p r z y k ł a d e m a r c h i w a l i a A r c h i w u m A k t N o w y c h ) , n a s u w a s i ę p o t r z e b a s t u d i ó w k o m p a r a t y s t y c z n y c h . B a d a n i a n a k ł a d u „ G a z e t y " w 1 9 2 3 r . z o s t a ł y z w e r y f i k o w a n e i p o t w i e r ­ d z o n e n i e t y l k o w s p o m n i e n i a m i B a c z e w s k i e g o . T e z a n a t o m i a s t o z a ł a ­ m a n i u s ię w p ł y w ó w p o l s k i c h w t y m ż e r o k u j e s t n a t y l e u d o w o d n i o n a , ż e n i e t r z e b a j e j p o d p i e r a ć a r g u m e n t e m o w y s o k o ś c i n a k ł a d u . P r a w d ą j e s t , że S e w e r y n P i e n i ę ż n y a r e s z t o w a n y z o s t a ł 7 w r z e ś n i a , a l e j u ż o d 1 w r z e ś n i a p r z e b y w a ł w a r e s z c i e d o m o w y m . N a z a k o ń c z e n i e p r o f . W r z e ­ s i ń s k i w y r a z i ł u z n a n i e i w y s o k ą o c e n ę p r a c y A n d r z e j a W a k a r a . O b a j A u t o r z y u h o n o r o w a n i z o s t a l i o d z n a c z e n i a m i „ P r z y j a c i o ł o m G a z e t y O l ­ s z t y ń s k i e j ” o r a z p a m i ą t k o w y m i e g z e m p l a r z a m i s w o i c h p r a c .

Cytaty

Powiązane dokumenty

Pojeździwszy zaś po Uralu i ujrzawszy jego bogate zasoby żelaza, węgla drzewnego i kamiennego nie tylko własnymi oczyma, lecz i oczyma trzech moich czynnych

grafii francuskiej XVI—XVII w., „Zeszyty Naukowe UL" Ser. Coyera, który je wykorzystał do monografii o Sobieskim.. Te relacje, opisy, korespondencja i artykuły w gazetach

Dialogue with the host 9 is designed to evoke reflection and sense making, in descrip- tive self-disclosure in proximity to others. The role of host in Lancel/Maat’s orchestra-

Właściwe zaprojekto- wanie linii produkcyjnej (m.in. jej zaopatrzenie, praca standaryzowana), stworzenie od- powiedniej logistyki wewnętrznej (utworzenie tzw.

W tabeli 2 zestawiono główne obszary funkcjonalne przedsiębiorstwa i przykładowy zbiór pośredników, wchodzące z sobą w relacje, które mogą stać się przedmiotem oceny.

En esta contribución hemos ilustrado que el vesre es un mecanismo de creación léxica. No es un fenómeno que se limita solo a la zona porteña o al español de Argentina. Su

Jest to szeroki wykład kanonicz­ nego praw a procesowego, w którym A utor omawia najpierw kolejno następujące kwestie: rodzaje trybunałów kościelnych (diecezjalne,

Dla ewapotranspiracji potencjalnej średni wskaźnik pory koncentracji wynosi 254°, zatem zjawisko to "koncentrowało" się w drugiej dekadzie lipca, a więc nieco później