KIERSNOWSKI H., WAŒKIEWICZ K. 2020 – Obszary perspektywiczne Czarnków i W¹growiec. [W:] Wójcik K., Kiersnowski H., Kijewska S., Krzy¿ak E., Kumek J., Laskowicz R., Peryt T., Podhalañska T., Roso-wiecka O., Roszkowska-Remin J., S³omski P., Waœkiewicz K., Wójcicki A. (red.), Ocena perspektywicznoœci geologicznej Polski pod wzglêdem mo¿liwoœci udokumentowania nowych z³ó¿ wêglowodorów na rok 2020. Ocena perspektywicznoœci geologicznej zasobów z³ó¿ wêglowodorów oraz przygotowanie materia³ów na potrzeby przeprowadzenia postêpo-wania przetargowego w celu udzielenia koncesji na poszukiwanie i roz-poznawanie lub wydobywanie z³ó¿ wêglowodorów – etap III. Pañstw. Inst. Geol., Warszawa: 69–74.
KOTARBA M. 2010 – Geology, ecology and petroleum of the lower Paleozoic strata in the Polish part of the Baltic region. Geol. Quart., 54: 103–108.
KOTARBA M., PLUTA I. 2009 – Origin of natural waters and gases within the Upper Carboniferous coal-bearing and autochthonous Mioce-ne strata in South-Western part of the Upper Silesian Coal Basin, Poland. Appl. Geochem., 24: 876–889.
KOTARBA M., WIÊC£AW D., KOSAKOWSKI P., WRÓBEL M., MATYSZKIEWICZ J., BU£A Z., KRAJEWSKI M., KOLTUN Y., TARKOWSKI J. 2011 – Petroleum systems in the Palaeozoic-Mesozoic basement of the Polish and Ukrainian parts of the Carpathian Foredeep. Ann. Soc. Geol. Pol., 81: 487–522.
KOZ£OWSKA A., KUBERSKA M., ARASZKIEWICZ J., ALEKSAN-DROWSKI P., BRZEZIÑSKI D., CZAPIGO-CZAPLA M., FABIAÑ-CZYK J., FELDMAN-OLSZEWSKA A., G£USZYÑSKI A., JANAS M., JASIONOWSKI M., KAFARA D., KALINOWSKA A., KARCZ P., KIERSNOWSKI H., KOSTRZ-SIKORA P., KOZ£OWSKA O., KRZY¯AK E., LASKOWICZ R., LESZCZYÑSKI K., MATYJA H., PERYT T., PETECKI Z., PIEÑKOWSKI G., PRZASNYSKA J., SKOWROÑSKI L., SOKO£OWSKI J., WIŒNIOWSKI Z., WÓJCIK K. 2018 – Pakiet danych geologicznych do postêpowania przetargowego na poszukiwanie z³ó¿ wêglowodorów. Obszar przetargowy „¯abowo”. Pañstw. Inst. Geol., Warszawa.
MAKOS M. 2014 – Activities of PGNiG in exploration of unconventio-nal hydrocarbon resources in Poland. Science for Industry: Necessity is the mother of invention: Third Networking Event dedicated to the Polish experience in the field of shale gas exploration, 25–27.06.2014. ING PAN, Warszawa.
NARKIEWICZ M., KOTARBA M., KOSAKOWSKI P., WRÓBEL M., BURZEWSKI W. 2011 – Strefy perspektywiczne dla poszukiwañ w basenie lubelskim. [W:] Górecki W., Zawisza L. (red.), Ocena stopnia rozpoznania polskich basenów naftowych. Narod. Arch. Geol. PIG-PIB, Warszawa: inw. 4182/2012.
PAPIERNIK B., BOTOR D., GOLONKA J., PORÊBSKI S. 2019 – Unconventional hydrocarbon prospects in Ordovician and Silurian mudrocks of the East European Craton (Poland): Insight from three-di-mensional modelling of total organic carbon and thermal maturity. Ann. Soc. Geol. Pol., 89: 511–533.
PODHALAÑSKA T., FELDMAN-OLSZEWSKA A., ROSZKOWSKA--REMIN J., JANAS M., PACHYTEL R., G£USZYÑSKI A., ROMAN M. 2020 – Prospective zones of unconventional hydrocarbon reservoirs in the Cambrian, Ordovician and Silurian shale formations of the East Euro-pean Craton marginal zone in Poland. Geol. Quart., 64: 342–376. PODHALAÑSKA T., ROSZKOWSKA-REMIN J., ADAMCZAK--BIA£Y T., BECKER A., DYRKA I., FELDMAN-OLSZEWSKA A., G£USZYÑSKI A., GROTEK I., JANAS M., JARMO£OWICZ-SZULC K., JACHOWICZ-ZDANOWSKA M., KARCZ P., KLIMUSZKO E., KOZ£OWSKA A., KRZY¯AK E., KUBERSKA M., MATEJKO I., NOWAK G., PACHYTEL R., PACZEŒNA J., ROMAN M.,
SIKORSKA-JAWOROWSKA M., SKOWROÑSKI L., SOBIEÑ K., TRELA W., TRZEPIERCZYÑSKA A., WAKSMUNDZKA M., WO£KOWICZ K., WÓJCICKI A. 2018 – Rozpoznanie stref perspekty-wicznych dla wystêpowania niekonwencjonalnych z³ó¿ wêglowodorów w Polsce, sta³e zadanie psg. II etap. Opracowanie koñcowe z realizacji projektu, 2018 r. Narod. Arch. Geol. PIG-PIB, Warszawa: inw. 9051/2019.
POPRAWA P., MALATA T., OLSZEWSKA B., SZYD£O A., GARECKA M. 2010 – Rekonstrukcja systemów naftowych Karpat zew-nêtrznych. Narod. Arch. Geol. PIG-PIB, Warszawa: inw. 107/2011. STOLARCZYK F., STOLARCZYK J., WYSOCKA H. 2004 – Perspek-tywiczne obszary poszukiwañ wêglowodorów w kambrze polskiej czêœci platformy wschodnioeuropejskiej. Prz. Geol., 52: 403–412.
USTAWA z dnia 9 czerwca 2011 r. Prawo geologiczne i górnicze. Dz.U. z 2020 r. poz. 1064 ze zm.
WÓJCICKI A., KIERSNOWSKI H., DYRKA I., ADAMCZAK-BIA£Y T., BECKER A., G£USZYÑSKI A., JANAS M., KOZ£OWSKA A., KRZEMIÑSKI L., KUBERSKA M., PACZEŒNA J., PODHALAÑSKA T., ROMAN M., SKOWROÑSKI L., WAKSMUNDZKA M. 2014. Pro-gnostyczne zasoby gazu ziemnego w wybranych zwiêz³ych ska³ach zbiornikowych Polski. Narod. Arch. Geol. PIG-PIB, Warszawa: inw. 9046/2019.
WÓJCICKI A., DYRKA I., KIERSNOWSKI H., ADAMCZAK-BIA£Y T., BECKER A., G£USZYÑSKI A., JANAS M., KARCZ P., KOZ£OW-SKA A., KUBERKOZ£OW-SKA M., PACZEŒNA J., PODHALAÑKOZ£OW-SKA T., ROMAN M., SKOWROÑSKI L., WAKSMUNDZKA M. 2017 – Pro-gnostyczne zasoby gazu ziemnego i ropy naftowej w ska³ach ³upkowych dolnego paleozoiku w basenie ba³tycko-podlasko-lubelskim w Polsce. Narod. Arch. Geol. PIG-PIB, Warszawa: inw. 9046/2019.
WÓJCIK K., BRZEZIÑSKI D., CZAPIGO-CZAPLA M., DR¥¯EK E., FELDMAN-OLSZEWSKA A., GARECKA M., HABRYN R., HADRO J., JANAS M., JANKOWSKI L., JASIONOWSKI M., KIERSNOWSKI H., KIJEWSKA S., KRZY¯AK E., KRIEGER W., LASKOWICZ R., MA-LON A., £UGIEWICZ-MO£AS I., PERYT T., PODHALAÑSKA T., ROSOWIECKA O., ROSZKOWSKA-REMIN J., SKOWROÑSKI L., SMAJDOR £., SZYD£O A., WAŒKIEWICZ K., WÓJCICKI A. 2019 – Ocena perspektywicznoœci geologicznej Polski pod wzglêdem mo¿liwo-œci udokumentowania nowych z³ó¿ wêglowodorów na rok 2019. Ocena perspektywicznoœci geologicznej zasobów z³ó¿ wêglowodorów oraz przygotowanie materia³ów na potrzeby przeprowadzenia postêpowania przetargowego w celu udzielenia koncesji na poszukiwanie i rozpozna-wanie lub wydobyrozpozna-wanie z³ó¿ wêglowodorów – etap III. Narod. Arch. Geol. PIG-PIB, Warszawa: inw. 9766/2019.
WÓJCIK K., KIERSNOWSKI H., KIJEWSKA S., KRZY¯AK E., KUMEK J., LASKOWICZ R., PERYT T., PODHALAÑSKA T., ROSOWIECKA O., ROSZKOWSKA-REMIN J., S£OMSKI P., WAŒKIEWICZ K., WÓJCICKI A. 2020 – Ocena perspektywicznoœci geologicznej Polski pod wzglêdem mo¿liwoœci udokumentowania nowych z³ó¿ wêglowodorów na rok 2020. Ocena perspektywicznoœci geologicz-nej zasobów z³ó¿ wêglowodorów oraz przygotowanie materia³ów na potrzeby przeprowadzenia postêpowania przetargowego w celu udziele-nia koncesji na poszukiwanie i rozpoznawanie lub wydobywanie z³ó¿ wêglowodorów – etap III. Narod. Arch. Geol. PIG-PIB, Warszawa. ZNOSKO J. (red.) 1998 – Atlas tektoniczny Polski. Pañstw. Inst. Geol., Warszawa.
¯ELANIEWICZ A., ALEKSANDROWSKI P., BU£A Z., KONON A., OSZCZYPKO N., ŒL¥CZKA A., ¯ABA J., ¯YTKO K. 2011 – Regiona-lizacja tektoniczna Polski. Komitet Nauk Geologicznych PAN, Wroc³aw. Praca wp³ynê³a do redakcji 14.09.2020 r.
Akceptowano do druku 16.09.2020 r.
743
Przegl¹d Geologiczny, vol. 68, nr 10, 2020
Nie oznacza to jednak, ¿e nie ma koniecznoœci dalszej
sys-tematycznej kontroli badanych kruszyw granitowych
sto-sowanych do betonu w in¿ynierii komunikacyjnej w
kie-runku monitorowania potencjalnych procesów reakcji ASR.
Jednoczeœnie w Pracowni Betonów i Kruszyw IBDiM
s¹ prowadzone badania w kierunku stwierdzenia lub
wykluczenia procesów reakcji ASR dla kruszyw metod¹
polegaj¹c¹ na badaniu 3 beleczek betonowych o
wymia-rach 75
´ 75 ´ 250 mm i przetrzymywaniu ich w komorze o
temperaturze 38 ±2°C przez okres 365 dni (wg ASTM C
1293-01). Metoda ta jest coraz czêœciej stosowana w
Pol-sce, na jej podstawie opracowano procedurê badawcz¹
GDDKiA.
Badania petrograficzne wykonywane dla kruszyw
sto-sowanych w in¿ynierii komunikacyjnej s¹ jednym z
najwa¿-niejszych badañ klasyfikuj¹cych kruszywo do betonów,
szczególnie betonów nawierzchniowych i konstrukcyjnych.
Badania petrograficzne wykonywane przez
wykwalifiko-wanych specjalistów pozwalaj¹ na dobór odpowiednich
kruszyw, które maj¹ wp³yw na parametry
wytrzyma³oœcio-we i trwa³oœciowytrzyma³oœcio-we konstrukcji i obiektów infrastruktury
komunikacyjnej.
Autorzy bardzo serdecznie dziêkuj¹ prof. dr. hab. in¿.
Miros³awowi Graczykowi i anonimowemu Recenzentowi za
wnikliwe recenzje i cenne uwagi oraz ca³ej Redakcji Przegl¹du
Geologicznego.
LITERATURA
ASTM C 1260-14 Standard Test Method for Potential Alkali Reactivity of Aggegates (Mortar-Bar Method).
ASTM C 1293-01 Standard Test Method for Determination of Lenght Change of Concrete Due to Alkali-Silica Reaction.
ASTM C 295-03 Standard Guide for Petrographic Examination of Aggregates for Concrete.
BUDNY E., GÓRALCZYK S. 2001 – Nowe metody badañ i oceny reak-tywnoœci alkalicznej kruszyw w UE. Mat. Bud., 351.
DUSZYÑSKI A., JASIÑSKI W., PRYGA-SZULC A. 2014 – Badanie wytrzyma³oœci na œciskanie wybranych krajowych i zagranicznych surowców skalnych u¿ywanych do produkcji wyrobów galanterii drogo-wej. Drogownictwo, 3: 88–91.
CZARNECKI L., EMMONS P.H. 2002 – Naprawa i ochrona konstrukcji betonowych. Polski Cement, Kraków.
JASIÑSKI W., BARCZUK A. 2008 – Reakcja alkalia-krzemionka na przyk³adzie betonów z kruszywem naturalnym z obszaru pó³nocnej Pol-ski. Drogi i Mosty, 1–2: 59–72.
JASIÑSKI W., DUSZYÑSKI A. 2015 – Potencjalna reaktywnoœæ alka-liczna kruszyw i jej wp³yw na bezpieczeñstwo u¿ytkowania betonowych i ¿elbetowych konstrukcji in¿ynierskich. Logistyka, 4/15: 3820. JÓWIAK-NIEDWIEDZKA D., GIBAS K., GLINICKI M.A. 2017 – Rozpoznanie petrograficzne minera³ów reaktywnych w kruszywach kra-jowych i ich klasyfikacja zgodnie z zasadami RILEM i ASTM. Drogi i Mosty, 16: 223–239.
POOLE A.B. 1992 – Alkali-Silica Reactivity, mechanism of gel forma-tion end expansion. Proceedings on 9th
International Conference on Alka-li-Aggregate Reaction in Concrete, London.
PN-91/B-06714-34 Kruszywa Mineralne. Badania. Oznaczanie reaktyw-noœci alkalicznej (zmiana A1).
PN-B-91-06714-34/A1:1997 Kruszywa Mineralne. Badania. Oznacza-nie reaktywnoœci alkalicznej (zmiana A1).
PN-EN 932-3:1999+A1:2004 Badania podstawowych w³aœciwoœci kru-szyw. Procedura i terminologia uproszczonego opisu petrograficznego. PROCEDURA Badawcza GDDKiA PB/1/18 Instrukcja badania reak-tywnoœci kruszyw metod¹ przyspieszon¹ w 1 M roztworze NaOH w tem-peraturze 80°C.
RILEM 2003 – Recommended Test Method AAR-1: Detection of poten-tial alkali-reactivity of aggregates – Petrographic method. RILEM TC 191-ARP Materials and Structures, Vol. 36, August–September 2003: 480–496.
RILEM Recommended Test Method AAR-1 Detection of potential alka-li-reactivity of aggregates – Petrographic method.
Praca wp³ynê³a do redakcji 25.06.2020 r. Akceptowano do druku 2.09.2020 r.
763
Przegl¹d Geologiczny, vol. 68, nr 10, 2020
formy pozostaje do konsultacji ze specjalistami w dziedzinie
miejskiej architektury.
LITERATURA
CZARNECKI W. 1987 – To by³ te¿ mój Poznañ. Wyd. Poznañskie. DUDA J. 1998 – Bruki w krajobrazie Krakowa. Tow. Mi³oœników Histo-rii i Zabytków Krakowa, Kraków.
DYMACZEWSKI A. 1961 – Badania wykopaliskowe w ogrodzie przy ul. Wie¿owej 2–4 w Poznaniu w latach 1950–1953. [W:] Hensel W. (red.), Poznañ we wczesnym œredniowieczu. t. III, Poznañ.
GÓRSKA-ZABIELSKA M. 2008 – Fennoskandzkie obszary alimenta-cyjne osadów akumulacji glacjalnej i glacjofluwialnej lobu Odry. Wyd. Naukowe UAM, Poznañ.
HA£AS W. 1933 – Bruki mozaikowe systemu Ha³asa. Ostrów Wielko-polski. Wyd. Stefan Rowiñski.
KANIECKI A. 2004 – Poznañ. Dzieje miasta wod¹ pisane. Wyd. PTPN, Poznañ.
KOTAÑSKI Z. 1971 – Przewodnik geologiczny po Tatrach. Wyd. Geol., Pañstw. Inst. Geol.
KRÓL D., WONIAK P.P., ZAKRZEWSKI L. 2004 – Kamienie szwedzkie w kulturze i sztuce Pomorza. Muz. Arch. w Gdañsku. MYSCHOR CH. 2010 – Dni cesarskie w Poznaniu. Ró¿ne aspekty uroczy-stych wizyt Wilhelma II w mieœcie w latach 1902–1913. Wyd. Poznañskie. NIEÆ M. 2002 – Z³o¿a kopalin budowlanych i drogowych. [W:] Ney R. (red.), Surowce skalne. Kamienie budowlane i drogowe. Wyd. IGSMIE PAN, Kraków: 9–140.
NOWAKOWSKI M. 1929 – Budowa i utrzymanie ulic, placów i dróg miejskich. [W:] Ksiêga Pami¹tkowa Miasta Poznania. Nak³adem Magi-stratu Sto³ecznego Miasta Poznania: 547–563.
OKOÑSKI G. 2020 – Wielka przebudowa Starego Rynku w Poznaniu. G³os Wielkopol., 53; https://gloswielkopolski.pl
OSTROWSKA-KÊB£OWSKA Z. 2009 – Architektura i budownictwo w Poznaniu w latach 1780–1880. Wyd. Miejskie, Poznañ.
OSTROWSKA-KÊB£OWSKA Z., SKURATOWICZ J. 1994 – Archi-tektura i budownictwo. [W:] Topolski J., Trzeciakowski L. (red.), Dzieje Poznania, t. 2: 1793–1918. PWN, Warszawa–Poznañ.
PA£AT Z. 2011 – Architektura a polityka. Wyd. PTPN, Poznañ. RAJCHEL J. 2005 – Kamienny Kraków. Uczelniane Wydawnictwa Na-ukowo-Dydaktyczne AGH, Kraków.
RATAJCZAK L. 1936 – Brukarstwo. Podrêcznik dla pracowników w rzemioœle brukarskim, Poznañ.
ROIK M. 2013 – By³y mury miejskie, a dzisiaj s¹ tablice. G³os Wielko-pol., 197: 5.
SKALMOWSKI W. 1937 – Naturalne materia³y kamienne w budownic-twie drogowym. Ze szczególnym uwzglêdnieniem materia³ów krajo-wych. Drog. Inst. Bad. Pol., Warszawa.
SKOCZYLAS J., SKOCZYLAS £. 2020 – Kamienne bruki Starego Ryn-ku w Poznaniu jako element dziedzictwa Ryn-kulturowego. Prz. Geol., 68 (6): 535–539.
SYGIETYÑSKA H. 1978 – Kamieñ w architekturze i rzeŸbie Warszawy. PWN, Warszawa.
SYLWESTRZAK H., KACHNIC J. 2010 – Kamienne tworzywo sztuki. Wyd. Nauk. Uniw. Miko³aja Kopernika, Toruñ.
TRZECIAKOWSKI L. 1994 – Aktywnoœæ polityczna poznaniaków. [W:] Topolski J., Trzeciakowski L. (red.), Dzieje Poznania, t. 2: 1793–1918. PWN, Warszawa–Poznañ, .
WEBER-KOZIÑSKA M. 1960 – Górnictwo kamienne. [W:] J. Pazdur (red.). Zarys dziejów górnictwa na ziemiach polskich. t. I. Wydawnictwo Górniczo-Hutnicze, Katowice: 175–198.
WEBER-KOZIÑSKA M. 1961 – Górnictwo kamienne. [W:] J. Pazdur (red.). Zarys dziejów górnictwa na ziemiach polskich. t. II. Wyd. Górni-czo-Hutnicze, Katowice: 237– 245.
Praca wp³ynê³a do redakcji 9.07.2020 r. Akceptowano do druku 23.09.2020 r.
