Szczególne przypadki wyceny i ewidencji należności

Pełen tekst

(1)Zeszyty Naukowe nr 796. Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie. 2009. Anna Dębska-Rup Katedra Rachunkowości. Szczególne przypadki wyceny i ewidencji należności 1. Wprowadzenie Ważnymi grupami aktywów każdej jednostki gospodarczej są należności. Pojęcie należności w rachunkowości odpowiada w prawie cywilnym wierzytelnościom wynikającym z realizacji umowy, czy też innego stosunku prawnego. W ramach stosunku prawnego u jednej ze stron powstają wierzytelności, a u drugiej równoważne zobowiązania. Wierzytelności mogą także wynikać z wielostronnych stosunków prawnych, gdzie stronami są więcej niż dwa podmioty. Ponadto należności mogą być następstwem stosunków publiczno-prawnych, gdzie stroną zobowiązaną są organy administracji publicznej. Należności i zobowiązania są pojęciami przeciwstawnymi. Cechą charakterystyczną należności w rachunkowości jest wyrażenie każdej z nich w jednostkach pieniężnych, co nie jest warunkiem koniecznym w wypadku wierzytelności w stosunkach prawnych. Jeśli stosunek prawny określa wierzytelności w postaci działania lub jego zaniechania przez drugą stronę na korzyść wierzyciela to, aby takie wierzytelności mogły być przedmiotem ewidencji rachunkowej, muszą być wycenione w jednostkach pieniężnych. Drugą cechą charakterystyczną należności jest określenie terminu ich wymagalności, czyli terminu zapłaty. Ten aspekt należności ma istotne znaczenie dla ich wyceny i klasyfikacji w sprawozdaniach finansowych. Występowanie należności w gospodarce rynkowej jest wynikiem stosowania rozliczeń bezgotówkowych lub odroczenia terminów płatności za sprzedane składniki majątkowe, towary, wyroby gotowe lub świadczone usługi. Ponadto należności dotyczyć mogą udzielonych pożyczek, umów leasingowych i innych operacji finansowych, w których jednostka udostępniająca składniki majątkowe innej jednostce wykazuje w swoich aktywach należności z tego tytułu. W miejsce przekazanych.

(2) 178. Anna Dębska-Rup. lub sprzedanych, do czasu zapłaty, składników majątkowych jednostka wprowadza do swoich aktywów należności. Z kolei jednostka otrzymująca składniki majątkowe wprowadza do swoich pasywów zobowiązania odpowiadające ich wartości. Spośród ogółu należności można wyróżnić pewne ich szczególne rodzaje, wymagające zastosowania specjalnych technik wyceny i ujęcia w księgach rachunkowych. Do tych należności, których wycena i ewidencja jest przedmiotem niniejszego opracowania, niewątpliwie zaliczyć należy należności z tytułu sprzedaży towarów, wyrobów i usług z odroczonym terminem płatności oraz faktoring. 2. Ogólne zasady wyceny należności Problematyka wyceny aktywów i pasywów obejmuje dwa zagadnienia, a mianowicie [Gmytrasiewicz, Karmańska, Olechnowicz 1996, s. 354]: – wycenę bieżącą, która ma zastosowanie do ewidencji składników majątkowych i pasywów w księgach rachunkowych, – wycenę bilansową (na koniec okresu sprawozdawczego), która jest stosowana do prezentacji wartości aktywów i pasywów w sprawozdaniach finansowych. Jeśli chodzi o uregulowania prawne wyceny bieżącej, to zgodnie z art. 28 pkt 11 ustawy z 29 września 1994 r o rachunkowości (Dz.U. nr 76 poz. 694 z późn. zm.) należności na dzień ich nabycia lub powstania ujmuje się w księgach według wartości nominalnej. Przez cały okres występowania należności, tzn. do dnia spłaty lub likwidacji w innej formie, są one ewidencjonowane w księgach rachunkowych na odpowiednim koncie rozrachunkowym według wartości nominalnej. Jednocześnie należy prowadzić bieżącą ocenę ryzyka niewywiązania się dłużników z ciążących na nich zobowiązaniach. Aby wycena należności była wiarygodna, oszacowane musi być ryzyko i ustalone, w wielkościach pieniężnych, skutki tego ryzyka. W ten sposób można zapewnić przestrzeganie zasady ostrożnej wyceny należności. Realizacją zasady ostrożnej wyceny należności są procedury aktualizacji wyceny należności określone w art. 35b ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości stanowiące, że wartość należności aktualizuje się, uwzględniając stopień prawdopodobieństwa ich zapłaty poprzez dokonanie odpisu aktualizującego w odniesieniu do: – należności od dłużników postawionych w stan likwidacji lub w stan upadłości – do wysokości należności nieobjętej gwarancją lub innym zabezpieczeniem, zgłoszonej likwidatorowi lub sędziemu komisarzowi w postępowaniu upadłościowym, – należności od dłużników w wypadku oddalenia wniosku o ogłoszenie upadłości, jeżeli majątek dłużnika nie wystarcza na zaspokojenie kosztów postępowania upadłościowego – w pełnej wysokości należności, – należności kwestionowanych przez dłużników oraz z których zapłatą dłużnik zalega, a według oceny sytuacji majątkowej i finansowej dłużnika spłata należ-.

(3) Szczególne przypadki wyceny.... 179. ności w umownej kwocie nie jest prawdopodobna – do wysokości niepokrytej gwarancją lub innym zabezpieczeniem należności, – należności stanowiących równowartość kwot podwyższających należności, w stosunku do których uprzednio dokonano odpisu aktualizującego – w wysokości tych kwot, do czasu ich otrzymania lub odpisania, – należności przeterminowanych lub nieprzeterminowanych o znacznym stopniu prawdopodobieństwa nieściągalności, w przypadkach uzasadnionych rodzajem prowadzonej działalności lub strukturą odbiorców – w wysokości wiarygodnie oszacowanej kwoty odpisu, w tym także ogólnego, na nieściągalne należności. Aktualizację wyceny należności należy przeprowadzić najpóźniej na koniec okresu sprawozdawczego, w którym wystąpiły przyczyny uzasadniające dokonanie odpisu aktualizującego należności. Odpisy aktualizujące należności ewidencjonuje się na odrębnym koncie księgowym, o tej samej nazwie, w korespondencji z kontem pozostałych kosztów operacyjnych lub kosztów finansowych w zależności od rodzaju należności, której dotyczy odpis aktualizacyjny. Równocześnie na odpowiednim koncie rozrachunkowym przez cały czas, pomimo dokonywania odpisów aktualizacyjnych, wykazuje się należności w wartości nominalnej. Wycena bilansowa należności i udzielonych pożyczek uregulowana została przepisami art. 28 ust. 1 pkt 7 ustawy z 29 września 1994 r o rachunkowości, które stanowią, że wycenia się je na dzień bilansowy w kwocie wymagającej zapłaty, z zachowaniem zasady ostrożnej wyceny. W sprawozdaniach finansowych należności wykazuje się w wartości netto, tzn. w wartości nominalnej pomniejszonej o wartość dokonanych odpisów aktualizacyjnych, co oznacza różnicę sald kont ewidencjonujących należności w wartości nominalnej i konta odpisów aktualizujących należności. Odpisy aktualizujące należności są elementem wyceny bieżącej i bilansowej należności, ale są one ewidencjonowane na odrębnym koncie księgowym obok konta ewidencjonującego należności w wartości nominalnej. 3. Wycena i ewidencja należności o odroczonym terminie płatności Zaprezentowane przepisy prawne o wycenie bilansowej należności wyrażają tylko ogólną zasadę mogą być trudne w interpretacji, gdy dotyczą należności z odroczonym terminem płatności, które wiąże się z naliczaniem odsetek z tytułu odroczenia płatności. Odsetki z tytułu odroczenia są realnym kosztem i powinny być ustalone nawet w sytuacji, gdy nie są podane w dokumentacji rozliczenia transakcji w sposób jawny. Niektóre umowy handlowe na dostawę wyrobów, towarów, czy też świadczenie usług z długim terminem odroczenia płatności wprost podają wysokość odsetek z tytułu odroczenia, natomiast inne umowy, odsetki z tytułu odroczenia mają zawarte w cenie towaru, wyrobu lub usługi. W tym.

(4) 180. Anna Dębska-Rup. drugim wypadku porównując bieżącą wartość towaru, wyrobu lub usługi z ich wartością umowną, należy ustalić efektywną stopę zwrotu, która będzie podstawą ustalenia kwoty odsetek z tytułu odroczenia w kolejnych okresach sprawozdawczych. W literaturze przedmiotu występuje pogląd o konieczności dyskontowania płatności z tytułu przyszłych płatności, jednak w praktyce nie jest on stosowany [Gmytrasiewicz, Karmańska 2002, s. 385]. W związku z wyceną należności z odroczonym terminem płatności powstaje pytanie: czy wycena należności na dzień bilansowy obejmuje odsetki za cały okres odroczenia, czyli wartość nominalną należności podaną w umowie w terminie płatności, czy też wycena należności dotyczy tylko tych niezapłaconych odsetek z tytułu odroczenia terminu płatności za okres do dnia wyceny. Z ogólnych zasad rachunkowości, m.in. współmierności przychodów i kosztów, można wyprowadzić regułę wyceny przyszłych płatności ustalającą, że o ile przepisy szczegółowe nie stanowią inaczej, do wyceny należności i innych przyszłych płatności stanowiących aktywa finansowe zalicza się odsetki należne proporcjonalnie do upływu czasu trwania odroczenia spłaty bez względu na przyjęty w umowie termin ich płatności. Przykładem stosowania powyższej reguły wyceny jest skorygowana cena nabycia inwestycji finansowych, ustalana z wykorzystaniem algorytmu ustalania wewnętrznej stopy zwrotu do obliczania przychodów okresowych z tytułu inwestycji. Odsetki z tytułu odroczenia płatności mogą stanowić zwiększenie wartości należności (kapitalizację aktywów finansowych) lub stanowić bezpośredni przychód płatny na koniec okresu, za który obliczane są odsetki. Przyjęty sposób rozliczenia zależy od postanowień umownych i wynika z ustalonych okresów płatności odsetek. Prezentowana wyżej reguła wyceny należności i innych przyszłych płatności stosowana jest w praktyce w ograniczonym zakresie, chociaż należałoby nią objąć wszystkie należności i aktywa finansowe o odroczonym terminie płatności w wypadku wystąpienia istotnych przychodów odsetkowych z tytułu odroczenia. Wycena bilansowa według wartości nominalnej (obejmującej odsetki za cały okres odroczenia) z uwzględnieniem ewentualnych odpisów aktualizacyjnych niewątpliwie zmniejsza pracochłonność wyceny, ale może być stosowana tylko wtedy, gdy nie jest naruszona zasada istotności. Typowym przykładem należności z odroczonym terminem płatności jest kredyt kupiecki. W wypadku sprzedaży towarów, wyrobów lub usług z odroczonym terminem płatności wynagrodzenie sprzedającego obejmuje wartość sprzedanego towaru, usługi lub świadczonej usługi oraz odsetki z tytułu odroczenia płatności, w niektórych umowach zawarte odsetki są w cenie towaru, wyrobu, usługi. Jeśli chodzi o wycenę bieżącą należności z odroczonym terminem płatności, to niewątpliwie powinny być uwzględnione konsekwencje przepisu art. 28 ust. 11 ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości, w myśl którego należności.

(5) Szczególne przypadki wyceny.... 181. i zobowiązania wprowadza się do ksiąg rachunkowych według wartości nominalnej. Ewidencja księgowa należności z odroczonym terminem płatności jednakże powinna stwarzać możliwość ujęcia w księgach rachunkowych wyceny bilansowej tych należności. Powyższe zależności zilustrowane zostały w przykładzie 1 ukazującym ewidencję i wycenę należności z odroczonym terminem płatności. Przykład 1 Założenia: Jednostka sprzedała w ostatnim dniu 200X r. kontrahentowi wyroby gotowe za 12 100 zł. Ustalono odroczenie terminu płatności o dwa lata. Sprzedane wyroby według cen bieżącej płatności są warte 10 000 zł. Do ustalenia ceny w odroczonym terminie płatności zastosowano oprocentowanie w wysokości 10% w skali roku. Wystawiono fakturę VAT za sprzedane wyroby 12 100 zł + 2 662 zł VAT = 14 762 zł. Podatek VAT został zapłacony w całości po dostarczeniu wyrobów gotowych i przekazaniu faktury. Na koniec 200(X + 1) roku dokonano wyceny bilansowej należności: 10 000 zł + + 10% × 10 000 zł = 11 000 zł. Na koniec 200(X + 2) roku wycena bilansowa wynosi 11 000 zł × 10% × × 11 000 zł = 12 100 zł i odpowiada wartości umownej. Na schemacie księgowym 1 przedstawiono operacje związane z ewidencją i wyceną bilansową należności, o której mowa w powyższym przykładzie. Rachunek bankowy. (2) 2 662 (9)12 100. Przychody ze sprzedaży 10 000 (1). Rozrachunki z tytułu dostaw i usług. Odpisy aktualizujące należności. Rozrachunki z tytułu VAT. Rozliczenia międzyokresowe przychodów. (1) 14 762 02 662 (2) 12 100 (9). 2 662 (1). Przychody finansowe. (4 ) 2 100 2 100 (3) (7) 1 100 1 100 (6). (3) 2 100 (5) 1 000 (6) 1 100 (8) 1 100. 2 100 (1) 2 100 (4) 1 100 (7). 1 000 (5) 1 100 (8). Opis do schematu: 1) wystawiono fakturę VAT odbiorcy wyrobów gotowych w ostatnim dniu roku, 2) nabywca wyrobów zapłacił należny podatek VAT 2 662 zł,.

(6) 182. Anna Dębska-Rup. 3) zaksięgowano skutki wyceny bilansowej na koniec 200X r. Wartość bilansowa należności w tym wypadku odpowiada wartości wyrobów gotowych w cenach bieżących 10 000 zł, 4) na początku następnego roku wyksięgowano skutki wyceny bilansowej, 5) na koniec 2000(X +1) roku zaksięgowano odsetki z tytułu odroczonej płatności 1 000 zł, 6) zaksięgowano wycenę bilansową należności na koniec 2000(X + 1) roku, która wprowadza zmniejszenie wartości nominalnej należności o 1100 zł, 7) na początku 2000(X+2) roku wyksięgowano skutki wyceny bilansowej roku poprzedniego, 8) zaksięgowano na koniec 200(X+2) roku przychody finansowe związane z odroczeniem terminu płatności przypadające na roku 200(X + 2) 1100 zł, 9) kontrahent zapłacił należność 12 100 zł. Zaprezentowany w przykładzie 1 sposób wyceny bilansowej należności o odroczonym terminie płatności i ewidencji księgowej, stanowi konsekwentne stosowanie zasady współmierności przychodów i kosztów oraz odzwierciedla przedstawioną przez autora interpretację przepisu art. 28 ust. 1 pkt 7 ustawy z 29 września 1994 r o rachunkowości o wycenie bilansowej należności w kwocie wymagającej zapłaty. Według tej metody wyceny, rozliczenia międzyokresowe przychodów w wycenie bilansowej nie występują, co odpowiada stanowi faktycznemu, natomiast konto o tej samej nazwie służy do rozliczenia w czasie wynagrodzenia z tytułu odroczonej płatności. W opisanej metodzie wyceny zapewniono ewidencję należności w księgach rachunkowych według wartości nominalnej oraz wycenę bilansową tych należności bez potrzeby wykazywania w bilansie rozliczeń międzyokresowych przychodów, które w dniu bilansowym faktycznie nie występują. Powyższą metodę wyceny należy stosować do kontraktów o istotnych kwotach wynikających z odroczonych terminów płatności. Jednocześnie księgowanie operacji wyceny bilansowej należności z odroczonym terminem płatności na koncie „Odpisy aktualizujące należności” mają charakter zapisu technicznego związanego z wyceną bilansową i nie oznaczają aktualizacji wynikającej z trwałej utraty wartości należności o odroczonym terminie płatności. Jeśli odsetki z tytułu odroczenia terminu płatności nie są objęte nominalną wartością należności, a są wymagalne w terminie realizacji należności, to przychody w kolejnych okresach powinny być zaewidencjonowane jako rozliczenia międzyokresowe przychodów (czynne) na koncie o tej samej nazwie. W dniu wymagalności, gdy takie rozliczenia międzyokresowe przychodów czynne zostaną potwierdzone fakturą, przeksięgowuje się je na konto ewidencjonujące należności. Ten przypadek ewidencji należności i równolegle powstających w kolejnych okresach rozliczeń międzyokresowych przychodów czynnych byłby ewidencjonowany tak jak na schemacie księgowym 1 z pominięciem operacji 1,3 4,6,7..

(7) Szczególne przypadki wyceny.... 183. Międzyokresowe rozliczenia przychodów czynne są rzadko identyfikowaną kategorią rachunkowości, która nie została wprost zdefiniowana w ustawie o rachunkowości, a zalicza się do niej m.in. uznane przez jednostkę przychody z realizacji kontraktów długoterminowych, niepotwierdzone jeszcze wystawionymi fakturami. Międzyokresowe rozliczenia przychodów czynne są składnikiem aktywów. Wszystkie przychody podwyższające należności, jak np.: odsetki z tytułu odroczenia płatności, do czasu wystawienia kontrahentowi odpowiedniego dokumentu potwierdzającego obciążenie z tego tytułu, mogą być traktowane jako czynne rozliczenia międzyokresowe przychodów. W uproszczonej wersji takie naliczone przez jednostkę przychody traktuje się jako zwiększenie należności, jednak większa precyzja ewidencji wymagałaby wprowadzenia rozróżnienia pomiędzy rozliczeniami międzyokresowymi przychodów czynnymi a należnościami. Te drugie dotyczyć miałyby tylko zarachowanych przychodów na podstawie dokumentu potwierdzającego obciążenie kontrahenta. Przy takim podejściu zarachowane i niepotwierdzone w danym okresie przychody księguje się na odpowiednich kontach przychodów w korespondencji z kontem „Międzyokresowe rozliczenie przychodów”, następnie po wystawieniu dokumentu potwierdzającego przychody i obciążeniu nim kontrahenta przeksięgowuje się kwotę objętą rozliczeniem przychodów na odpowiednie konto ewidencjonujące należności. W świetle przedstawionych wyżej przepisów 35b ust. 1 pkt 4 ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości wyjaśnienia wymaga kwestia ewidencji odsetek od nieterminowej zapłaty należności w sytuacji, gdy w stosunku do należności podstawowej zastosowano odpisy aktualizacyjne. Według wcześniej obowiązujących uregulowań odsetki z tytułu zalegania z płatnością od należności objętej aktualizacją wyceny należałoby ewidencjonować jako przychody przyszłych okresów. Nie można jednakże takiego rozwiązania ewidencyjnego stosować, gdyż wymowa przytoczonego wcześniej przepisu ustawy jest jednoznaczna, tzn. zarachowaniu należności z tytułu odsetek za zwłokę w zapłacie stanowiącej przychód finansowy towarzyszyć musi równoległy zapis polegający na odpisie aktualizacyjnym dotyczącym tej kwoty odsetek, dzięki czemu w ewidencji księgowej wykazuje się całą kwotę podwyższającą należność z tytułu odsetek i jednocześnie prezentuje się ich faktyczną wartość bilansową. 4. Wycena i ewidencja faktoringu Specyficznym rodzajem należności są należności odkupione od innych jednostek. Występują w obrocie gospodarczym dwa rodzaje przeniesienia wierzytelności między jednostkami gospodarczymi. Pierwszy polega na sprzedaży należności, gdzie podmiot sprzedający te należności ponosi odpowiedzialność i ryzyko za skuteczność egzekucji sprzedanych wierzytelności, jeśli egzekucja ich będzie.

(8) 184. Anna Dębska-Rup. niemożliwa od dłużnika, to podmiot sprzedający należności jest zobowiązany w zastępstwie za dłużnika wywiązać się z jego zobowiązań wobec podmiotu, który nabył wierzytelności. Drugi rodzaj sprzedaży wierzytelności polega na przeniesieniu na kupującego także ryzyka związanego z egzekucją należności od dłużnika. W wyniku tej transakcji sprzedawca wierzytelności nie ponosi odpowiedzialności za skuteczność egzekucji należności przez nabywcę tych wierzytelności. Ten drugi rodzaj sprzedaży wierzytelności nazywany jest faktoringiem i jest coraz bardziej powszechny w obrocie gospodarczym. Celem nabycia wierzytelności może być kompensata wzajemnych zobowiązań z dłużnikiem, jakie ma nabywca wierzytelności, zamiar przejęcia przedsiębiorstwa dłużnika lub nabycie w nim udziałów w zamian za skupione wierzytelności. Dla firm zajmujących się obrotem wierzytelnościami celem ich zakupu jest odsprzedaż innym jednostkom, które chcą realizować powyższe cele. Z reguły opłata za sprzedane wierzytelności jest mniejsza od ich nominalnej wartości. Wycena nabytych należności zgodnie z art. 28 ust. 11 ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości powinna być przeprowadzona według wartości nominalnej nabytej należności i w takiej wysokości należy te zakupione należności wykazać w księgach rachunkowych nabywcy. Nie można stosować rozwiązania ewidencyjnego, że różnica pomiędzy wartością nominalną a ceną nabycia należności powinna być odniesiona na rozliczenia międzyokresowe przychodów. W świetle przedstawionych w tym opracowaniu przepisów ustawy o rachunkowości o wycenie należności ten pogląd należy potraktować za zbyt daleko idące uproszczenie. W związku z tym ewidencję zakupionych należności w księgach rachunkowych prowadzić należy w wartościach nominalnych, natomiast różnica pomiędzy wartością nominalną a niższą ceną nabycia powinna być odniesiona na przychody finansowe. Jednocześnie należy do wyceny zakupionych należności zastosować odpis aktualizujący ich wartość, ale wysokość odpisu nie musi być równa różnicy pomiędzy wartością nominalną należności a ich ceną nabycia. Taki sposób ewidencji podyktowany jest różnorodnością przyczyn i celów, dla jakich prowadzony jest factoring, np.: kompensata wzajemnych należności i zobowiązań nie musi pociągać za sobą utraty wartości zakupionych należności. Wielkość odpisu powinna wynikać z oceny stopnia prawdopodobieństwa ich zapłaty. Rozdzielenie przychodów finansowych wynikających z różnicy wartości nominalnej i ceny nabycia należności od wartości odpisu aktualizującego należności dobrze odzwierciedla stan faktyczny operacji i wycenę zakupionych należności. Przychody i koszty wynikające z operacji faktoringu zaliczono do przychodów i kosztów finansowych, traktując factoring jako operacje finansowe. Na schemacie księgowym przedstawiono operacje związane z nabyciem należności, ich wyceną i spłatą..

(9) Szczególne przypadki wyceny.... Rachunek bankowy. (6) 50 000 21 500 (1). 55 000 (4). Przychody finansowe. 04 500 (1) 24 000 (4). 185. Pozostałe należności. (1) 26 000 26 000 (3) (4) 79 000 50 000 (6) 21 000 (7) 08 000 (8) Koszty finansowe. (5) 21 000 (8) 8 000. Odpisy aktualizujące należności. (7) 21 000 21 000 (5). Rozrachunki z dostawcami i odbiorcami. (3) 26 000 X sp.. Opis do schematu: 1) nabyto za cenę 21 500 zł od innej jednostki należność od podmiotu A o wartości nominalnej 26 000 zł; 2) przeprowadzono wycenę należności od podmiotu A, ustalając jego wartość nominalną jako podstawę wyceny, co oznacza, że odpis aktualizujący nie wystąpi. Ten sposób wyceny wynika z potwierdzonego przez podmiot A zamiaru kompensaty wzajemnych należności z tym podmiotem (ta operacja nie podlega księgowaniu); 3) zaksięgowano kompensatę wzajemnych należności z podmiotem A na kwotę 26 000 zł; 4) nabyto należności od innej jednostki należności od podmiotu Z o wartości nominalnej 79 000 zł. Za tę należność zapłacono 55 000 zł; 5) przeprowadzono wycenę nabytej należności, ustalając jej realną wartość na kwotę 58 000 zł. Wprowadzono do ksiąg rachunkowych odpis aktualizujący na kwotę 21 000 zł; 6) podmiot Z zapłacił tylko 50 000 zł za należność; 7) umorzono pozostałą część należności od podmiotu Z. Wyksięgowano należność umorzoną do wysokości odpisu aktualizującego 21 000 zł; 8) wyksięgowano część należności umorzonej, na którą nie było pokrycia w odpisie aktualizującym 8000 zł. 5. Podsumowanie Przedstawione w opracowaniu dwa różne przykłady wyceny i ewidencji należności wskazują na potrzebę indywidualnego podejścia do szczególnych przypadków wyceny i ewidencji należności. Analizy wymaga cały zespół uwarunkowań związanych z występowaniem należności, a w celu osiągnięcia prawidłowego rozwiązania ewidencyjnego i ustalenia metody wyceny należności konsekwentnie.

(10) 186. Anna Dębska-Rup. należy stosować przepisy prawne o rachunkowości, z jednoczesnym odwołaniem się do ogólnych zasad rachunkowości. Istotne znaczenie przy wycenie szczególnych przypadków należności ma treść ekonomiczna stosunków prawnych, w wyniku których one powstają. Ewidencję rachunkową szczególnych przypadków należności, w ujęciu systematycznym, dostosowano do wymogów wyceny bieżącej i bilansowej należności. Metody ewidencji dla tych szczególnych przypadków należności oparto na powszechnie stosowanych kontach księgi głównej występujących w rachunkowości jednostek gospodarczych, bez potrzeby tworzenia nowych specyficznych kont księgowych. Wycena należności pociąga za sobą powstanie przychodów lub kosztów z nią związanych, tym samym poprawna wycena należności jest warunkiem prawidłowego obliczenia wyniku finansowego w jednostce gospodarczej, zwłaszcza w podmiocie udzielającym kredytów kupieckich lub prowadzącym działalność w zakresie faktoringu. Literatura Dębska-Rup A.[2006], Rachunkowość finansowa, Wydawnictwo KSW, Kraków. Gmytrasiewicz M., Karmańska A., Olechnowicz I. [1996], Rachunkowość finansowa, Difin, Warszawa. Gmytrasiewicz M., Karmańska A. [2002], Rachunkowość finansowa, Difin, Warszawa. Hendriksen E.A., van Breda M.F. [2002], Teoria rachunkowości, PWN, Warszawa. Particular Cases of Valuing and Reporting Liabilities The subject of this article is the valuation and accounting of particular cases of company liabilities, including deferred liabilities (trade credit) and factoring. The author presents the general legal characteristics of these particular cases of liabilities as well as their economic content, which determines the way commercial transactions are reflected in the accounts. In reference to the rules for valuing current and balance-sheet liabilities, as laid down in the provisions of the Accounting Act and in general accounting principles, the author presents the method for valuing deferred liabilities as well as liabilities that result from the purchase of liabilities from other economic entities, i.e., factoring. The author systematically adjusts the accounting of particular cases of liabilities to the requirements of valuing current and balance-sheet liabilities. The reporting methods for these particular cases of liabilities are based on the principal bookkeeping accounts commonly used by companies, without the need to create new and specific bookkeeping accounts..

(11)