considerably less known problems connected with the geology of the ocean basins and the transitional zones; 7 - the more and more stronger trend to elaborate new, more perfect paradigms for the whole group of the Earth's sciences, mentioned above in the Item 3 results in the more and more distinct rise in the interest in the geology of the active zones of the continental boundaries, the island are zones and the ocean basins, since we may expect to obtain from these zones new data, which are necessary to create more perfect paradigms, than the present one - therefore the Steering Committeę (under the hending of Prof. Dr E.A. Kozłovsky, the President of the 27th International Geological Congress) propose to hold the next 29th Con-gress in Japan, in 1992 (1).
Translated by the Author
PE31-0ME
,QeRTeJ1bHOCTb Ili pe3yJ1bTaTbl Ka>KAOro Me>KAYHapoA-Horo reonor1J11-1ecKoro KoHrpecca Aal-OT B03MO>KHOCTb CAe-naTb BblBOAbl o COCTORHl!ll!I BCeMl!lpHo.:1 reonor111111 B ,D,aHHbl.:1 nep1110,1J,. CpaBH111TeJ1bHb1.:1 aHan1113 npoeKT111pyeMblX 111 cy~e CTBneHHblX nporpaMM Ka>K,D,blX nocne,1J,y1-0~111x 3a co6o.:1 KoHrpeccoB ,D,aih npaBo 3aMeTl!ITb HanpaBneH111R 1!13MeHeH111.:1, npo111cxo,1J,R~111x eo eceM111pHo.:1 reonorn111.
Ha ocHoee pe3ynbTaToB aHaJ11!130B co,D,ep>KaH111R reo110-rnyecK111x KoHrpeccoB BO <l>paH1..1111111 B 1980 r. 111 B CCCP B 1984 r., a TaK>Ke 1113 nepBoro coo6~eHl!IR 28-oro Me>K,D,yHapo,D,Horo reonornYeCKOro KoHrpecca MO>KHO 3a-MeTl!ITb, YTO: 1 - 28-o.:1 Me>K,D,yHapo,D,Hbl.:1 reonornyec-Kl!l.:1 KoHrpecc 6y,D,eT npoAOJ1>KaTb Tpa,D,1111..1111111 111 cne1..1111cf>111Ky 27-oro KoHrpecca; 2 - oco6eHHOCTbl-O 28-ro KoHrpecca 6yAeT B03MO>KHOCTb COBMeCTHblX Me>K,D,l!ICL\l!lnJll!IHapHblX
npeACTae11eH111.:1 OT,D,eJ1bHblX cy~eCTBeHHblX npo6neM HayK o 3eMJ1e Ili ,IJ,l!ICKycc111.:1 Ha,D, Hl!IMl!I c npe,D,yCMOTpeHH0.:1, 3Ha-Yl!ITeJ1bHO 6onbwe.:1 YeM npe>K,D,e l!IHTeHCl!IBHOCTbl-0; 3
-cnoco6 npe,D,cTaB11eH111R nporpaMMbl 28-oro KoHrpecca yKa-3b1BaeT Ha BCe 6onee Cl!IJ1bHOe CTpeMJ1eHl!le BCeMl!lpHo.:1 reonor111111 K co3,D,aHl!ll-O HOBblX, coepeMeHHblX napa,D,111rM He CTOJ1bKO OT,D,eJlbHblX ,D,l!ICL\l!lnlll!IH HayK o 3eMne, HO npe>K,D,e Bcero 1..1enoro KoMnneKca :;ITl!lx HayK; 4 - cne1..1111-cf>111Ko.:1 28-oro KOHrpecca 6yAeT TaK>Ke npl!IHRTl!le BO BHl!l-MaH111e ero o6pa3oBaTenbHo.:1 po11111 Ha cne1..1111a111113111poBaH-HOM ypoBHe; 5 - 27-o.:1 Ili no,D,rOTaBJ11!1BaeMbli:i 28-o.:1 KOH-rpecCbl yKa3blBal-OT Ha TO, YTO nparMaTl!IYeCKl!l.:1 no,D,XOA K reo11or111YeCKl!IM l!ICCJ1eAoBaHl!lffM CTaHOBl!ITCff BO BCeM M111pe 111x xapaKTepHoi:i yepTo.:1; 6 - B nocneAHee BpeMR Me>K,D,yHapOAHble reonornYeCKl!le KOHrpeCCbl BO <l>paHL\111111 B 1980 r., B CCCP B 1984 r., a TaK>Ke npe,D,nonaraeMb1.:1 e CWA B 1989 r. nocBR~eHbl, npe>K,D,e scero, AOBOJ1bHO xopowo 1113yyeHHo.:1 npo6neMe reonor111111 KOHTl!IHeHTOB, a B MeHbwe.:1 Mepe Mano 1!13BeCTHblM npo6neMaM 0KeaH111yecK111x 6acce.:1HoB B reo11orn111 nepexo,D,HblX 30H; 7 -yKa3aHHb1e Bb1we e pa3,D,ene 3 Bee c11111bHei:iw111e cTpeM11eH111R BCeM111pHo.:1 reonorn111 K co3,1J,aH1111-0 coBepweHHblX napa,D,111rM, OTBeYal-O~l!IX 0,IJ,HOBpeMeHHO pa3J11!1YHblM reo11or111YeCKl!IM HayKaM Ili oxBaTblBal-O~l!IX l!IX, Bbl3b1Bal-OT cy~eCTBeHHoe yBe11111YeH111e 3a111HTepecoeaHHocT111 reo11or111e.:1 aKTl!IBHblX 30H rpaHl!IL\ MaTepl!IKOB, 30H OCTpOBOBblX ,D,yr Ili 0KeaH111YeC-Kl!IX 6acce.:1HOB, TaK KaK ,D,J1ff 3Tl!IX 30H MO>KHO O>Kl!IAaTb MHO>KeCTBa HOBblX ,D,aHHblX, Heo6XOAl!IMblX ,IJ,J1ff C03,D,aHl!lff coBepweHHblX napa,D,111rM no cpaeHeH1111-0 c HacToR~111M111 -TaK>Ke no3TOMY PyKoBOAR~111.:1 KoM111TeT no,D, pyKoBOA-CTBOM npocf>. AOK. E.A. Ko3noBcKoro, Bo3rnaBJ1Rl-O~ero 27-o.:1 reonornyecK111i:i KoHrpecc, npeAnaraeT npoBecT111 CJ1e,D,yl-O~l!li:i 29-bl.:1 Me>K,D,yHapo,D,Hbli:i reonornYeCKl!l.:1 KoH-rpecc B ~nOHl!ll!I B 1992 ro,D,y. .
nepeBO,IJ, aBTopa
JERZY FORTUNA
Państwowy Instytut Geologiczny
STAN
I
PERSPEKTYWY OPRACOWANIA
SZCZEGÓŁOWEJM
AP
Y GEOLOGICZNEJ
POLSKI
W SKALI 1: 50
OOOOpracowanie i edycja Szczegółowej mapy geologicznej Polski w skali 1: 50 OOO należy do podstawowych obowiąz ków i jest jedynym z priorytetowych zadań państwowej służby geologicznej (ryc.). Mapa ta opracowywana jest w sposób kompleksowy, to znaczy na podstawie sporzą dzonych zdjęć geologicznych uzupełnionych wierceniami oraz badaniami geofizycznymi i laboratoryjnymi, wyjaśnia budowę geologiczną kraju z uwzględnieniem nie tylko litologii, stratygrafii i tektoniki, lecz również geologii złożowej, hydrogeologii, geologii inżynierskiej i geomorfo-logii. Jej celem jest: ·
a) wskazanie kierunków dalszych naukowych badań geo-logicznych,
b) określenie możliwości występowania złóż kopalin na badanym obszarze oraz kierunków dalszego poszuki-wania i rozpoznaposzuki-wania tych złóż,
c) określenie stosunków hydrogeologicznych i warunków geologiczno-inżynierskich w zakresie niezbędnym dla ich bardziej szczegółowego rozpoznania.
608
UKD 550.8: 528.94(438)
Edycja Szczegółowej mapy geologicznej Polski obejmuje 1025 arkuszy przy pominięciu obszaru Sudetów ( odpowia-dającego 44 arkuszom w skali 1 : 50 OOO), dla którego opra-cowuje się i wydaje druk!em Szczegółową mapę geologicz-ną Sudetów w skali 1 : 25 OOO. Wydawana jest w formie graficznej i opisowej jako jawna, w nakładzie 200 egzem-plarzy. W skład opracowania wchodzi barwna mapa po-wierzchniowa wraz z przekrojem geologicznym i profilem stratygraficznym oraz tekst objaśniający z załącznikami (przeglądowy szkic geologiczny w skali 1: 200 OOO oraz szkice: geomorfologiczny, geologiczny odkryty, występo wania surowców mineralnych, hydrogeologiczny i geolo-giczno-inżynierski w skali 1 : 1 OO OOO). Całość, stanowiąc swego rodzaju kompendium wiedzy o budowie geologicznej danego obszaru, jest podstawowym źródłem informacji geologicznych zarówno w aspekcie naukowym, jak i gos-podarczym dla wyjątkowo szerokiego kręgu odbiorców. Może być wykorzystywana dla sporządzania różnorakich opracowań z dziedziny geologii i ochrony środowiska
na-Arkusze wydrukowane Arkusze przekazane do druku, po redakcJi Arkusze opracowane autorsko i w redakcji Arkusze w opracowaniu
Skorowidz Szczegółowej mapy geologicznej Polski 1: 50 OOO. Stan na 1987.06.30
turalnego, a także opracowań z zakresu zagospodarowania przestrzennego kraju. Podstawą prawną opracowania jest Zarządzenie nr 28 prezesa CUG z dnia 21 października 1975 r. w sprawie opracowania i wydania Szczegółowej mapy geologicznej Polski, zasady opracowania zaś określa „Instrukcja w sprawie opracowania i wydania Szczegóło wej mapy geologicznej Polski w skali 1 : 50 OOO w ujęciu kompleksowym" (zmodyfikowana wersja Instrukcji dy-rektora IG z dnia 10.02.1958 r.), stanowiąca załącznik do zarządzenia i opublikowana w 1977 r. Całość prac jest finansowana przez 1Ministerstwo Ochrony Środowiska i Za-sobów Naturalnych.
W opracowaniu autorskim mapy uczestniczy obecnie 18 instytucji (30 jednostek organizacyjnych) a mianowicie: PIG i podwykonawcy (9 wyższych uczelni, Geoprojekt i 2 towarzystwa naukowe) oraz PG w Kielcach, Krakowie, Warszawie, Wrocławiu i Katowickie Przedsiębiorstwo Geo-logiczne. W latach następnych liczba jednostek
organiza-Index of the Detailed Geological Map of Poland in the scale 1 :50,000; the state for June 30, 1987
cyjnych uczestniczących w opracowaniu mapy może się zwiększyć.
Specyfika opracowania i dycji Szczegółowej mapy geologicznej Polski polega m.in. i na tym, że realizacja tego olbrzymiego przedsięwzięcia jest możliwa w długim, bo kilkudziesięcioletnim okresie. Prace prowadzone są jednocześnie dla różnych regionów kraju i przez wiele instytucji. Zarazem całość edycji powinna być w miarę możliwości jednolita pod względem metodycznym i mery-torycznym, poszczególne arkusze zaś porównywalne między sobą, niezależnie od okresu ich opracowania. Ponieważ w miarę upływu czasu, należy w opracowaniu sukcesywnie uwzględniać osiągnięcia nauk geologicznych, jak również wprowadzać nowe metody badawcze, sprawa zachowania jednolitości edycji i odpowiedniego poziomu
merytorycz-nego wymaga ustawicznej uwagi oraz stosownych działań koordynacyjnych. Pełną odpowiedzialność w tym zakresie, niezależnie od tego kto i na jakiej podstawie opracowuje
poszczególne arkusze, ponosi PIG - jako wyłączny wy-dawca mapy.
Dla sprostania tej odpowiedzialności został po-wołany przez dyrektora PIG zespół, w skład którego wchodzą: główny koordynator, 10 koordynatorów regio-nalnych oraz spec]aliści z zakresu badań litologiczno-petro-graficznych, geologii złóż, hydrogeologii, geologii inżynier skiej, geofizyki i publikacji. Członkowie zespołu prowadzą szeroką działalność konsultacyjno-opiniodawczą, obejmu-jącą cały cykl opracowania arkusza, od projektowania badań, aż do odbioru końcowego opracowania autorskiego. Ponadto opracowanie autorskie przed przekazaniem go do druku podlega szczegółowej kompleksowej weryfikacji w ramach prac redakcyjnych prowadzonych przez Zakład Publikacji Map i Tekstów PIG.
Opracowanie jednego arkusza to 3 - 5 lat intensywnej pracy, wymagającej rozwiązania wielu problemów natury merytorycznej i organizacyjnej. Wymagania edytorskie i konieczność opracowywania poszczególnych arkuszy we-dług jednolitej instrukcji dotyczą zarówno formy, jak i treści opracowania. Mimo to każdy z arkuszy stanowi wysoce zindywidualizowane, oryginalne opracowanie o cha-rakterze zarówno naukowym, jak i utylitarnym. Prace nad opracowaniem podjęto z początkiem lat pięćdziesią tych, a pierwsze arkusze zostały wydrukowane w 1954 r. Obecny stan opracowania (1987.06.01. r.) ilustruje poniż sza tabela oraz skorowidz (ryc.).
Liczba arkuszy Liczba Liczba Region Liczba arkuszy w opraco- arkuszy arkuszy opracowa- waniu do opra-nych (projek- cowania i wydanych towaniu) Karpaty 107 23/20 24 60 Góry Świętokrzyskie 80 49/42 24 7 Górny $ląsk 65 30/28 15 20 Dolny Sląsk 64
q;11
28 24 Niż Polski 709 133/107 122 454 Ra z em 1025 247/208 213 565W świetle przytoczonych liczb trudno byłoby obecny stan opracowania uznać za zadowalający. Niemniej jako akcent optymistyczny należy przytoczyć fakt, że na 247 arkuszy opracowanych od 1954 r. dotychczas, w ostatnim 10-leciu opracowano 139 arkuszy a więc 56%, a w latach 1982-1987 aż 87 arkuszy, czyli 35% dotychczas opraco-wanych. Oznacza to wyraźne przyspieszenie prac od 1977 r. Intensyfikacja ta nie jest przypadkowa, lecz stanowi efekt działań merytorycznych i organizacyjnych podjętych w drugiej połowie lat siedemdziesiątych. W 1977 r. zespół pracowników PIG, pod przewodnictwem i przy głównym udziale doc. dr W. Słowańskiego, przygotował „Program opracowania Szczegółowej mapy geologicznej Polski w skali 1 : 5000 (dla Sudetów 1 : 25 OOO)".
W ramach programu, biorąc pod uwagę istmeJące i przyszłe obszary najważniejszych inwestycji gospodar-czych, obszary dużych aglomeracji miejskich, obszary zagospodarowania strefy wybrzeża i doliny Wisły wraz z ważniejszymi dopływami, a także obszary perspektyw (i dużych potrzeb) w zakresie poszukiwań surowców skal-nych, ustalono 325 arkuszy priorytetowych, przewidzia-nych do opracowania w pierwszej kolejności. Dokonano podziału regionalnego kraju, przyporządkowując poszcze-gólne regiony odpowiadającym im terytorialnie jednostkom
610
organizacyjnym PIG. Dla zintensyfikowania prac prze-widziano wiele działań organizacyjno-administracyjnych, których spełnienie miało pozwolić na osiągnięcie po 1980 r. wydajności około 30 arkuszy rocznie.
Program ten, wbrew wszelkiego rodzaju trudnościom i komplikacjom, jest nadal w ogólnych zarysach kon-sekwentnie realizowany. Roczne plany PIG i PG obejmują prowadzenie prac dla około 170-180 arkuszy (PIG wraz z podwykonawcami około 100- 110 arkuszy), w tym opracowanie projektów badań dla 20- 30 arkuszy oraz zakończenie prac autorskich dla 20-25 arkuszy. W istnie-jących warunkach techniczno-organizacyjnych są to ilości
optymalne. Takie też cyfry zawiera plan koordynacyjny problemu resortowego, za jaki poczynając od 1987 r. zostało uznane opracowanie Szczegółowej mapy geolo-gicznej Polski. Plan ten zakłada, że pokrycie całego kraju mapą powinno nastąpić około 2025 r. Niezależnie od tego należy się liczyć z koniecznością podjęcia w niezbyt od-ległym horyzoncie czasowym prac reambulacyjnych dla niektórych arkuszy opracowanych w latach pięćdziesią tych, a także i w latach późniejszych, w przypadku uzys-kania nowych danych, zmieniających w istotny sposób merytoryczną treść mapy.
Już obecnie, pomijając trudności organizacyjne łą czące się chociażby z olbrzymim zakresem prac i ilością jednostek wykonawczych, należy zasygnalizować istnienie problemów natury ogólnej, których rozwiązanie będzie miało istotny wpływ na dalszy przebieg prac. Są to:
problem braku odpowiedniej ilości kadry o uniwersal-nym przygotowaniu i doświadczeniu, chętnych do bardzo trudnej pracy terenowej; częstokroć prowadzonej w warunkach wręcz pionierskich, przy jednocześnie często odczuwanym przez autorów niedocenianiu efektu ich pracy;
problem małej opłacalności finansowej prac karto-graficznych z punktu widzenia jednostek wykonaw-czych;
problemy badań laboratoryjnych jak, np. brak od-powiedniej liczby specjalistów do badań paleobotanicz-nych kenozoiku, kwestia wiarygodności próbek, nie-jednoznaczności wyników oznaczeń wieku bezwzględ
nego metodą termoluminescencji (TL) a ponadto: problem fatalnych podkładów topograficznych dla autor-skiego opracowania mapy i celowość ich zmiany w niezbyt odległej przyszłości,
problem kolejnej nowelizacji istniejącej instrukcji oraz katalogu norm opracowania mapy.
Zakładając, że środki finansowe przydzielone na opra-cowanie mapy będą odpowiednie do potrzeb, a większość zasygnalizowanych powyżej problemów zostanie pomyślnie rozwiązana, istnieje nadal możliwość dalszej intensyfika-cji prac i osiągnięcia docelowej wydajności około 30 arkuszy rocznie, a tym samym przyspieszenia terminu zakończenia całej edycji.
SUMMARY
The major tasks and priorities in activity of the Geolo-gical Survey include compilation and editing the Detailed Geological Map of Poland in the scale 1: 50,000. The map is compiled taking into account results of geological mapping, supplemented by drillings, geophysical sur-veys and laboratory studies. The whole edition comprises surveys and lobaratory studies. The whole edition comprises 1025 sheets, published in 200 copies each. The final
publica-tion of each sheet of the map comprises a colour geological map with accompanying cross-section and stratigraphic column, and explanatory note with review geological sketch map in the scale 1: 200,000 and geomorphological, geological subcrop, minerał raw materials distribution, hydrogeological, and geological-engineering sketch maps in the scale 1 : 100,000. The maps are at present compiled by the Geological Institute and 17 other research institu-tions but the institute acts as the only publisher and co-ordinator responsible for the whole mapping project.
First sheets of the map were published in 1954. Up to the present, 247 sheets of the map have been completed. Of these, 139 (that is 56%) have been completed in the last ten years, and 213 others are currently at various stages of compilation. The works became markedly intensified in the last years, which made it possible to pass about 20 - 25 sheets each year to the editors. This means that the w hole project will be completed in the years 2020 -2025 but there are currently analysed the possibilities to complete about 30 sheets per year and, thus, to finish the mapping project earlier.
PE3K>ME
CocTaBJleHMe M M3AaHMe noAp06HOH reo11orn4eCKOH
KapTbl noJlbWM B MaCWTa6e 1: 50 000 .RBmleTC.R OCHOBHblM
AOJlrOM M OAHMM M3 npMOpMTeTHblX 3aAaHMH reo11orn4ec-KOH c11y>K6b1.
CocTasneHMe KapTbl npoMCXOAMT Ha ocHosaHMM reo110-rn4ecKoH CbeMKM AOnonHeHHOH 6ypeHMeM, a TaK>Ke reo-cpM3M4eCKMMM M 11a6opaTopHblMM MCCJleAOBaHM.RMM.
li13Aa-HMe COAep>KMT 1025 JlMCTOB, a TMpa>K paBH.ReTC.R 200
3K-3eMn11.RpOB. B cocTas 3TOH no3M~MM BXOA.RT: ~BeTHa.R
nosepxHoCTHa.R KapTa BMecTe c reonorM4eCKMM pa3pe3oM
M CTpaTMrpacpM4eCKMM npocpMneM, a TaK>Ke o6b.RCH.RłO~MH
TeKCT c npMllO>KeHM.RMM (o63opHblM reonorn4eCKMH 04epK
B Macwn6e 1 : 200 OOO, a TaK>Ke o4epKM -
reoMopcpo11orn-4ecKM H, reonorn4eCKMH OTKpblTblH, pacnpocTpaHeHM.R MM-HepanbHOro Cblpb.R, rnAporeo11orn4ecKMM M
reonoro-MH>Ke-HepHblH B Macwn6e 1 :100000). B COCTaBneHMM KapTbl
-KpOMe reo11orn4eCKOrO li1HCTMTyTa - npMHMMaeT y4aCTMe
17 npeAnpM.RTMM c TeM, 4TO MCKJlł04MTeJlbHblM M3AaTe11eM
M KOOpAMHaTopoM OTBeTCTBeHHblM 3a BCłO 3TY no3M~Mł0
.RBJl.ReTC.R reo11orn4eCKMH li1HCTMTyT.
nepBble JlMCTbl KapTbl BblWJlM M3 ne4aTM B 1954 r.
{J.o CMX nop pa3pa6oTaHo 247 JlMCTOB, M3 4ero 3a nocneAHee
AeC.RTMJleTMe 139 T.e. 56%; B pa3HblX cpa3ax pa3pa6oTKM
HaXOAMTC.R 213 JlMCTOB. 3a nocneAHMe rOAbl npOM30WJla
3Ha4MTeJlbHa.R MHTeHCMcpMKa~M.R pa6oT, TaK 4TO
e>KeroA-HO KOH4aT aBTOpCKMe pa6oTbl All.A 20-25 JlMCTOB, a
OKOH-4aHMe scero M3AaTeJlbCTBa KapTbl npoM30HAeT B
2020-2025 r. PaccMaTpMBałOTC.R B03MO>KHOCTM ysenM4eHM.R
npoM3-BOAMTenbHOCTM AO OKOJlO 30 JlMCTOB B rOA M COKpa~eHM.R
cpoKa OKOH4aHM.R M3AaTenbCTBa.
AUGUSTYN JĘCZALIK
ROLA GEOCHEMII W POSZUKIWANIACH
SUROWCÓW MINERALNYCH
I
ENERGETYCZNYCH
Geochemia, w miarę rozwoju swoich metod badaw-czych, odgrywa coraz większą rolę w poszukiwaniach geolo-gicznych złóż surowców mineralnych i energetycznych. Geochemia stosowana ma własne metody i problemy naukowe, które stanowią uzupełnienie badań geologicz-nych przy poszukiwaniu złóż i wyjaśnieniu ich genezy.
W prospekcji geochemicznej oraz w badaniach dotyczą cych genezy i związków paragenetycznych, podstawowym elementem jest ustalanie częstości i formy występowania pierwiastków w badanym obszarze. Pierwiastki mogą występować w różnych postaciach chemicznych i fizycz-nych, dzięki temu można śledzić, modelować i dawać ilościowy wyraz przemianom, które wywołały te formy, jak np. utlenienie, metamorfizm. Można też ustalić etapy krystalizacji, cykle sedymentacji, zależności genetyczne, paralelizować pokłady i przedstawiać dynamikę tych pro-cesów w formie wykresów, diagramów i korelacji geoche-micznych.
Najważniejszą zaletą badań geochemicznych jest inter-pretacja i możliwość wyciągania wniosków na podstawie statystyki, aproksymacji i rachunku prawdopodobieństwa, nadającą tym badaniom cechy badań ścisłych. Metody geochemiczne znacznie udoskonaliły i pogłębiły metody petrograficzne i mineralogiczne, ponieważ pomagają cha-rakteryzować i klasyfikować zmiany i procesy, które nie dają się obserwować pod mikroskopem, zwłaszcza przy badaniu środowiska geochemicznego. Formy występowa nia pierwiastków zależą nie tylko od ich własności
krystalo-UKD 550.84: 553.3/.9.04
chemicznych, lecz również od parametrów fizykochemicz-nych środowiska.
Minerały skałotwórcze, oprócz głównych pierwiastków, zawierają pierwiastki śladowe i rozproszone, zróżnicowane jakościowo i ilościowo w zależności od warunków gene-tycznych i zmian, którym ulegały w dalszych procesach pomagmowych. Pierwiastki, w zależności od diadochii, mogą występować w siatce krystalicznej lub w postaci roztworów stałych, jak i wtrąceń międzykrystalicznych. Dzięki analizie chemicznej te pierwiastki są oznaczane ilościowo i w postaci wskaźników geochemicznych po-magają w odtworzeniu środowiska i historii utworów skalnych.
Minerały skałotwórcze ulegają w procesie wietrzenia rozkładowi, wprowadzając do obiegu geochemicznego pier-wiastki, zawarte w postaci domieszek, jak np. U, Th, Zr, stanowiąc dla tych pierwiastków źródło pierwotne. Obec-ność wtrąceń międzykrystalicznych znacznie obniża od-porność skał na wietrzenie przez tworzenie ogniw krótko-spiętych, łatwo ulegających erozji. Lepsze poznanie zmian koncentracji pierwiastków śladowych, tzw. pierwiastków przewodnich w skałach i minerałach może dostarczyć wiele cennych informacji w ustaleniu związku genetycznego między różnymi skałami, warunków tworzenia się złóż i ich oceny.
Analogie geochemiczne można wyrażać ilościowo i z za-burzeń wydobyć zarysy prawidłowości, stosując klasyfika-cję geochemiczną, zbliżoną do matematycznej. Zawartość
!["Questions en suspens", Christoph Theobald, Diethmar Mieth (red.), Paris 1999 : [recenzja]]()