|an Gurba
Profesor Wiktor Zin ( 1925-2007).
Wspomnienie o Jego lubelskich zwięzkach
17 m aja 2007 ro k u z m arł w Rzeszow ie Profesor d r hab. W ik to r Z in 1, w spaniały p o p u la ry z a to r p o l skiego dziedzictw a k u lturow ego i krajo b razu , tw órca p ro g ram ó w telew izyjnych Piórkiem i węglem, Spotka
nie z profesorem Zinem i innych U ro d ził się w H ru b ie
szowie 14 w rześnia 1925 roku. Po u k o ń cze n iu szko ły pow szechnej, g im n az ju m i liceum im . Stanisław a Staszica w H rubieszow ie, p o d ją ł stu d ia n a W ydziale A rch itek tu ry A kadem ii G ó rn iczo -H u tn iczej w K ra kowie, tw o rzący m p o d staw y pow ołanej w 1954 ro k u Politechniki K rakow skiej, i - n igdy nie zryw ając więzi z H rubieszow em - p o zo stał w K rakow ie n a całe życie. Jako stu d e n t II ro k u a rc h ite k tu ry został asystentem - -w olontariuszem w Z akładzie H istorii A rchitektury, prow ad zo n y m przez prof. W ito ld a D albora. W ciągu pracow itego życia był k iero w n ik iem K atedry i d y rek torem In sty tu tu H istorii A rc h ite k tu ry i K onserw acji Zabytków, dziekanem W ydziału A rc h itek tu ry Poli techniki Krakow skiej im . Tadeusza Kościuszki, d o k torem honoris causa tej uczelni, p ro feso rem W yższej Szkoły In fo rm aty k i i Z arząd zan ia w Rzeszowie, p r o rektorem Europejskiej A kadem ii Sztuk w W arszawie, a także w ic em in istrem K ultury i Sztuki oraz G e n eral nym K onserw atorem Z abytków 2.
W latach sześćdziesiątych ubiegłego w ieku - w raz z nieżyjącym już W ładysław em G rabskim - w łączył się do realizacji p ro g ra m u o b ch o d ó w Tysiąclecia
Pań-1 Bogaty wykaz w spom nień o Profesorze ograniczym y tu do: J. Skrobot, O dszedł architekt piękna. Biuletyn Towarzystwa Regionalnego Hrubieszowskiego 43, n r 1-4: 2007, s. 36-37; por. też: J. Skrobol, Zin - architekt piękna. K raków 2003; zwłaszcza wyd. II. K raków 2009.
2 Podpisał wtedy - 15 lutego 1980 r. - podstaw ow y d o kum ent wytyczający zasady A rcheologicznego Zdjęcia Polski, konieczny do stw orzenia m ożliw ie pełnego katalogu stanow isk archeologicznych.
Ryc. 1. Fot.: http://krakow .gazeta.pl/krakow /51,35798,4140994.htm l?i=13
stw a Polskiego i b ad a ń n ad w czesnośredniow ieczną a rch itek tu rą K rakow a i okolic. S praw ozdania z tych p ra c do dzisiaj cytow ane są w literatu rze fach o w ej3.
Już w cześniej, b o w latach pięćdziesiątych, p o d jął prace na Lubelszczyżnie, m .in. n a teren ie p o w iatu hrubieszow skiego4, n a trw ale w pisując się n a listę w y
3 M .in. W. Zin, W. G arbski, K. Radwański, Prace badawcze nad średniowiecznym Krakowem. M ałopolskie Studia H isto ryczne 4, z. 3-4: 1961, s. 134-139; W. Zin, W Grabski, Wczes nośredniowieczne budowle Krakowa w świetle ostatnich badań. Rocznik Krakowski 38: 1966, s. 33-73; W. Zin, Odkrycie drugiej rotundy krakowskiej. Z O tchłani W ieków 35, z. 1: 1969, s. 26-30. Por. m .in. R. Jamka, Początki głównych m iast wczesnośrednio wiecznych w Polsce południowej w świetle badań archeologicz nych. Część I: Kraków. K raków 1971, passim; A. Żaki, Archeolo gia Małopolski wczesnośredniowiecznej. W rocław 1974, passim.
4 W. Zin, W. Grabski, Sprawozdanie z inwentaryzacji pom ia rowej zabytków architektury i urbanistyki oraz z prac badaw czych K H AP PK. K wartalnik A rchitektury i U rbanistyki 6, n r 4: 1961.
Kronika - The c hronicle
b itn y ch h isto ry k ó w a rc h ite k tu ry B adał fu n d a m e n ty zam k u w U ch an iach 5, a m o n o g rafia tam tejszego k o ś cioła parafialnego stanow iła Jego pracę h ab ilitacy jn ą6. N a szczególną uw agę zasługują w yniki Jego w ielolet nich b a d a ń w Z am o ściu 7.
W In sty tu cie p ozostaw ił o g ro m n ą ilość d o k u m e n tacji, k tó ra n a p e w n o jeszcze w iele lat będzie o p ra c o w yw ana p rzez Jego sukcesorów .
P oznaliśm y się w latach pięćdziesiątych ub. w ieku, n a p e w n o w czasie k o n ta k tó w z W in cen ty m P iątakiem w W ydziale O św iaty i K ultury P rezydium Pow iatow ej R ady N arodow ej. Jednego dnia, 25 m arca 1962 roku, u chw ałą II Z jazdu T ow arzystw a R egionalnego H r u bieszow skiego, rów nocześnie n a d a n o n a m god n o ść członków h o n o ro w y ch Tow arzystw a.
N aszą w sp ó łp racę n au k o w ą rozp o częły w y k o p a liska na k o p c u „W ysokiej G ó rk i” w C hełm ie w 1966 ro k u 8. W ty m sam ym czasie p rze p ro w a d ził niew ielkie
5 W. Zin, W y n ik i b a d a ń za m k u Uchańskiego. Spraw ozda nia z Posiedzeń Komisji N aukow ych [Polska A kadem ia Nauk, O ddział w Krakowie] 14, 1: 1970, styczeń-czerw iec 1969, s. 386-390.
6 W. Zin, Kościół uchański jako ogniwo kształtujące architek turę sakralną Lubelszczyzny na przełom ie X V I i X V II w. Kraków 1961. Zeszyty N aukow e Politechniki Krakowskiej. A rchitektu ra, z. 5; W. Zin, Kościół uchański. W: Dzieje U chań 1484-2006, red. K. Spaleniec. U chanie 2006, s. 177-202. U zupełnienie h isto ryka sztuki: M. Kurzątkowski, Nowa praca o lubelskiej architek turze okresu kontrreformacji. Biuletyn H istorii Sztuki 25: 1963, s. 89-92.
7 W. Zin, W. Grabski, W yniki badań nad renesansowym Z a mościem. Spraw ozdanie z Posiedzeń Komisji N aukow ych [Pol ska A kadem ia N auk, O ddział w Krakowie] 11,1:1968, styczeń- czerw iec 1967, s. 554-557; W. Zin, W. G rabski, Gmach Akadem ii Zamoyskiej w świetle ostatnich badań. Spraw ozdanie z Posiedzeń Komisji N aukow ych [Polska A kadem ia N auk, O ddział w K ra kowie] 12, 2: 1969, lipiec-grudzień 1968, s. 677-682; W. Zin, W. Grabski, W yniki badań architektonicznych p rzy renesanso wym arsenale w Zamościu. Spraw ozdanie z Posiedzeń Komisji N aukowych [Polska A kadem ia N auk, O ddział w Krakowie] 13, 2: 1970, lipiec-grudzień 1969, s. 650-653; W. Zin, W. Grabski, I. Kutyłowską, Zam ość - miasto. W: Inform ator archeologiczny. Badania 1968 rok, red. M. K onopka, H. Mackiewicz. Warszawa 1969, s. 408; W. Zin, Z badań nad najstarszymi dziejam i pałacu zamojskiego. Teka Komisji U rbanistyki i A rchitektury 16: 1982, s. 215 i nast.
8 W. Z in, Zasypany gród chełmskiej Górki. Rozmowę prze prow adził IJK [Ireneusz Jan Kam iński], K am ena 32, n r 24: 1966, s. 6-7; J. G urba, W. Zin, W Grabski, Badania w Chełmie Lubelskim. W: Spraw ozdania Lubelskiego O środka A rche ologicznego. [Lublin - pow ielane], n r 8: 1966, s. 6-7; W. Zin, W. Grabski, Fazy rozwoju przestrzennego miasta Chełma. Spra w ozdania z Posiedzeń Komisji N aukow ych [Polska A kademia N auk, O ddział w Krakowie] [10], 2:1967, lipiec-grudzień 1966, s. 720-725; W. Zin, W. Grabski, W yniki badań architektonicznych ' nad wczesnośredniowiecznym Chełmem. Spraw ozdania z Posie dzeń Komisji N aukow ych [Polska A kadem ia N auk, O ddział
b ad an ia przy ru in a c h w ieży w C hełm ie-B ieław inie i w daw nej cerkw i św. Spasa w Podgórzu. Był re cen zentem w ykonanej w K atedrze A rcheologii UM CS p ra c y doktorskiej Ireny K utyłowskiej o średniow iecz nej w ieży w p o d ch ełm sk im Stołpiu, ja - w ykonanej p o d Jego k ie ru n k ie m p racy M arian a M akarskiego9.
Stale o g ro m n ie interesow ał się w y nikam i w yko palisk w regionie hrubieszow skim , u łatw iał k o n ta k ty z m ed iam i w celu szerszego ich upow szechnienia. W Jego tw órczości p opularyzatorskiej nierzadko w y stępują inform acje o zabytkach starożytnych i legen dach hrubieszow skich.
N iezap o m n ian e przeze m n ie zostaną w rażenia o naszych sp o tk an iach i rozm o w ach w u ro czy m ro d zin n y m d o m u w H rubieszow ie (ul. K ilińskiego 10) u Jego gościnnej M atki, ale i w krakow skiej k aw iarni
Europejskiej przy bard zo w czesnych (bo w godzinach
ran n y c h przyjeżdżał p ociąg z Lublina) śniadaniach. N a oficjalnych sp o tk an iach Profesorow i praw ie za wsze tow arzyszyła M ałżonka - P ani O leńka.
Szczyciłem się Jego przyjaźnią. Sam p rz y p o m n ia ł o niej zebranym podczas m ego Jubileuszu, u rz ą d z o nego m i przez K olegów z In sty tu tu A rcheologii UM CS w 2004 roku, w liście ogłoszonym później w B iulety nie T ow arzystw a R egionalnego H rubieszow skiego10.
D o c . d r /а п G u rb a
In s ty tu t A r c h e o lo g i i U M C S w L u b lin ie PI. M . C u r ie - S k lo d o w s k ie j 4 2 0 - 0 3 1 L u b lin
w Krakowie] [10], 2: 1966, lipiec-grudzień 1966, s. 725-729; W. Zin, W. Grabski, Trzy wczesnośredniowieczne baszty chełm skie. Spraw ozdania z Posiedzeń Komisji N aukowych [Polska A kadem ia Nauk, O ddział w Krakowie] 11,2: 1968, lipiec-gru dzień 1967, s. 850-853; J. G urba, I. Kutyłowską, Sprawozdanie z badań wczesnośredniowiecznego grodziska w Chełmie Lubelskim. Spraw ozdania Archeologiczne 22: 1970, s. 231-241.
9 I. Kutyłowka, Badania archeologiczno-architektoniczne zespołu wczesnośredniowiecznego w Stołpiu-Nowosiółkach, woj. chełmskie. Lublin 1980 (m aszynopis), streszcz. Zabytkow y ze spół warowno-kultowy w Stolpiu. C hełm 1981. Zeszyt Biura Ba dań i D okum entacji Z abytków w C hełm ie 2/81; M. M akarski, Przeszłość Kazimierza Dolnego w badaniach urbanistyczno-ar chitektonicznych. Lublin 1983. Prace Instytutu Inżynierii Bu dowlanej i Sanitarnej Politechniki Lubelskiej. Seria A. R ozpra w y i Studia.
10 W. Zin [list z dnia 8 VI 2004 r.]. Biuletyn Towarzystwa Regionalnego H rubieszow skiego 40, n r 1-2: 2004, s. 35.
