Medycyna Weterynaryjna - Summary Medycyna Wet. 64 (3), 335-338, 2008

Medycyna Wet. 2008, 64 (3) 335

Praca oryginalna Original paper

Istotn¹ kwesti¹ dotycz¹c¹ metabolizmu œwiñ w okre-sie tuczu jest znajomoœæ reakcji wskaŸników bioche-micznych krwi warunkuj¹cych ca³y przebieg funkcjo-nowania organizmu. Problem intensywnego tuczu œwiñ zwróci³ uwagê fizjologów, biochemików i hodowców na kierunek procesów metabolicznych w ustroju. Po-dobnie doniesienia literaturowe dowodz¹, ¿e ró¿ny system utrzymania i ¿ywienia stanowiæ mo¿e zagro-¿enie dla zdrowia zwierz¹t (14, 15-17). Z licznych prac naukowych dotycz¹cych intensywnego tuczu zwierz¹t gospodarskich (16, 17) wynika, i¿ sta³ siê on jakby modelem w hodowli œwiñ szybko rosn¹cych. Celem podjêtych badañ by³o ustalenie zale¿noœci pomiêdzy aktywnoœci¹ wybranych enzymów w surowicy krwi a procesem wzrostu i tuczu œwiñ mieszañców chowa-nych w pomieszczeniu zamkniêtym i otwartym z wy-biegiem.

Materia³ i metody

Obiektem badañ by³y œwinie pochodz¹ce z prywatnej fermy tuczu trzody chlewnej w województwie kujawsko--pomorskim. Doœwiadczenie prowadzono w latach 2001--2002. W ka¿dym roku badawczym eksperymentem objêto 80 losowo wybranych warchlaków obu p³ci, mieszañców rasy wbp × pbz w wieku od 3 miesiêcy. Tucz trwa³ 12

tygodni w dwóch ró¿nych œrodowiskach: w pomieszczeniu zamkniêtym (A) i otwartym z wybiegiem (B), ukoñczony ubojem zwierz¹t. Budynki by³y wyposa¿one w automatycz-ne karmid³a i poid³a. W obu siedliskach mierzono tempe-raturê, wilgotnoœæ, ruch oraz och³adzanie „suchego” po-wietrza.

Œwinie obu grup przez ca³y okres tuczu ¿ywione by³y takimi samymi mieszankami pe³noporcjowymi ad libitum: Pelnop I do masy cia³a 50 kg i Pelnop II do zakoñczenia okresu tuczu, wyprodukowanymi przez firmê Rolnik S.A. W sk³ad pasz wchodzi³y nastêpuj¹ce komponenty: œruty zbo¿owe (jêczmieñ, pszen¿yto), œruta z nasion str¹czko-wych (groch), œruty poekstrakcyjne (rzepakowa, zamieniona na nasiona rzepaku), œruta sojowa, dodatek witaminowo--mineralny firmy Intarel. W trakcie skarmiania pobierano próbki mieszanek do badañ chemicznych. Analizê chemicz-n¹ sk³adu pasz wykonano w Katedrze ¯ywienia Zwierz¹t i Gospodarki Paszowej Wydzia³u Zootechnicznego ATR w Bydgoszczy.

Analiza sk³adu chemicznego wykaza³a, ¿e zawartoœæ sk³adników od¿ywczych w badanych paszach by³a typowa dla mieszanek pochodzenia roœlinnego. Stwierdzono sto-sunkowo niewielki poziom t³uszczu surowego od 1,91% do 2,56%, zawartoœæ energii metabolicznej w mieszankach pe³noporcjowych wynosi³a od 12,4 do 12,6 MJ w 1 kg. Zawartoœæ bia³ka ogólnego w okresie tuczu odpowiada³a

Wp³yw warunków tuczu

na aktywnoœæ wybranych enzymów krwi œwiñ

SZYMON KLUCZEK, JULIAN PIOTR KLUCZEK

Katedra Higieny Zwierz¹t i Mikrobiologii Œrodowiska Wydzia³u Hodowli i Biologii Zwierz¹t UTP, ul. Mazowiecka 28, 85-084 Bydgoszcz

Kluczek S., Kluczek J. P.

Influence of feeding conditons on the activity of some choosen enzymes of pig blood Summary

The aim of the study was to evaluate changes in enzymatic activity taking place in the organisms of fattening pigs, located in two different places; with closed and opened runs – with their breeding conditions in accor-dance with animal husbandry standards (on average: temperature – 21.1°C; 79.2% – humidity; velocity of air movement – 0.3 m/s2_{; cooling – mWxcm}2_{). The animals were fed with identical mash mixtures ad libitum (with}

no limits). The increase of body mass and the daily average growth of both sexes of the examined cross-breads during their feeding period proceeded correctly. However, when the animals were located in two different places during the entire feeding period feeding, the most beneficial growth occurred in the animals held in places with opened runs (850 and 895 g). Changes in the activity of the examined enzymes in the blood serum of the animals were also found, especially during the final period of feeding. An increase in the maximum content of LDH enzyme took place in the blood serum of gilts and amounted to 55%. A similar tendency was found in hogs and amounted to 50%. Nevertheless, when this data was compared with the initial statistics the highest activity during the period of feeding was demonstrated by creatine kinase, since gilts had an average increase of that indicator of 112%, and hogs – 101%. The rapid change of the enzymatic profile of both LDH and CK in intensive feeding of fattening pigs has an adverse effect on their health.

Medycyna Wet. 2008, 64 (3) 336

normom ¿ywieniowym i zawiera³a siê w przedziale od 15,1% do 17,0%. Poziom Ca i P w skarmianych pa-szach by³ równie¿ stabilny (oko³o 0,68-0,80% Ca i 0,55-0,60% P na dobê). Podobnie zawartoœæ mikro-elementów (Fe i Cu) oraz witamin A,C i E w skarmianych mieszankach by³a zgodna z wartoœciami standar-dowymi (2, 9).

Zwierzêta przez ca³y okres do-œwiadczalny objête by³y rutynowy-mi zabiegarutynowy-mi profilkatyczno-wete-rynaryjnymi. Masê cia³a okreœlano indywidualnie, wa¿¹c zwierzêta w czterech cyklach tuczu od 3. do 6. miesi¹ca ¿ycia. Ka¿dy okres tu-czu (I-IV) trwa³ 3 tygodnie. Na tej podstawie obliczono dzienny przy-rost masy cia³a. Krew do analiz po-bierano z ¿y³y czczej przedniej (vena cava cranialis) przed skarmia-niem zawsze o tej samej porze dnia, czterokrotnie w odstêpach 3 tygod-ni. Wyniki 2-letnich badañ prowa-dzonych w poszczególnych okre-sach tuczu potraktowano ³¹cznie, wyznaczaj¹c œredni¹ arytmetyczn¹ dla ka¿dego okresu, z zakresem jej wahañ. Poziom fosfatazy zasadowej (AP) i cholinesterazy (ChE) w su-rowicy krwi oznaczono zestawem

firmy Biochemtest, natomiast biotestem firmy Lachema oznaczono kreatynokinazê (CK), zaœ dehydrogenazê kwa-su mlekowego (LDH) testem firmy Biosystem. Zawartoœæ ceruloplazminy (Cp) okreœlono metod¹ Huochina (20).

Uzyskane wyniki opracowano statystycznie obliczaj¹c œredni¹ arytmetyczn¹ (x) i odchylenie standardowe (Sx) oraz wieloczynnikow¹ analizê wariancji. Istotnoœæ analizy wa-riancji weryfikowano wielokrotnym testem rozstêpu Dun-cana. Dla wskazania zale¿noœci miêdzy poszczególnymi aktywnoœciami enzymatycznymi w surowicy krwi œwiñ a przebiegiem tuczu wykorzystano program komputerowy Statistica 6, obliczaj¹c wspó³czynniki korelacji (r) i regre-sji (b), ustalaj¹c istotnoœæ na poziomie 0,05 i 0,01.

Wyniki i omówienie

Doœwiadczenia prowadzono w sprzyjaj¹cych warun-kach atmosferycznych, które charakteryzowa³y siê du¿¹ iloœci¹ pogodnych i ciep³ych dni. Mimo tych ko-rzystnych warunków mikroklimat pomieszczeñ (A i B), w których prowadzono badania, nieznacznie ró¿ni³ siê w poszczególnych okresach tuczu. Temperatura po-wietrza waha³a siê w granicach 21,2-26,6°C (œrednio 22,1°C), a wilgotnoœæ wzglêdna kszta³towa³a siê na poziomie 76,1-82,4%. Tak¿e prêdkoœæ ruchu powiet-rza w obu pomieszczeniach ulega³a niewielkim waha-niom, przyjmuj¹c wartoœci optymalne 0,25-0,35 m•s–1_.

Œrednie wartoœci och³adzania „suchego” powietrza w poszczególnych okresach tuczu równie¿ waha³y siê

nieznacznie i oscylowa³y w zakresie od 28,31 do 46,56 mW•cm2_.

Najwa¿niejszym czynnikiem warunkuj¹cym op³a-calnoœæ produkcji tuczników s¹ dzienne przyrosty masy cia³a bez wzglêdu na p³eæ zwierz¹t i ich utrzymanie (tab. 1). Zwierzêta przebywaj¹ce w pomieszczeniu zamkniêtym (A) uzyskiwa³y dzienne przyrosty za ca³y okres tuczu 856 g, natomiast tuczniki chowane w bu-dynku otwartym z wybiegiem (B) – 884 g. Badane zwierzêta charakteryzowa³y siê wysokim i wzglêdnie umiarkowanym tempem wzrostu. Do grupy o wyso-kim tempie wzrostu w obu pomieszczeniach zaliczo-no wieprzki, u których œredni przyrost dzienny wyzaliczo-no- wyno-si³ 1013-1041 g w III okresie tuczu, a do grupy o umiar-kowanym tempie wzrostu loszki z obu pomieszczeñ, z przyrostami poni¿ej 990 g na dobê. Œrodowisko rów-nie¿ istotnie wp³ywa³o na przyrost masy cia³a, a zw³asz-cza w budynku otwartym. Do podobnych wniosków doszli równie¿ Gentry i wsp. (8).

W tab. 1 przedstawiono aktywnoœæ ró¿nych enzy-mów w surowicy krwi œwiñ mieszañców o ró¿nym tempie wzrostu. Z badañ wynika, i¿ intensywny tucz œwiñ na pocz¹tku doœwiadczenia przyczynia³ siê do istotnego spadku poziomu fosfatazy zasadowej (AP) w surowicy krwi (0,22-1,05 UI/I). W pozosta³ych okre-sach badañ odnotowano zmiany aktywnoœci AP, pole-gaj¹ce na jego wzroœcie, œrednio o 12,2% u tuczników

a h c e C a i n e z c z s e i m o P e t ê i n k m a z otwatre i k z s o l wieprzki loszki wieprzki g k , a ³ a i c a s a M a w o k t ¹ z c o p a w o c ñ o k 27,6±1,8 a 9 , 2 ± 2 , 4 0 1 aA ₁₀2₂5,_,3_9±±₃1_,,₇2A 26,0±4,3 a 3 , 5 ± 6 , 4 0 1 aA ₁2₀5₁,_,6₁±_±3₄,_,2₂A g , y n n e iz d t s o r y z r p i n d e r Œ y w o k t ¹ z c o p y w o c ñ o k u z c u t s e r k o y ³ a c a z a i n d e r Œ 6 3 ± 9 8 7 A 2 4 ± 6 6 9 A 8 3 ± 0 5 8 A 9 3 ± 5 0 8 A 4 5 ± 3 1 0 1 aA 2 4 ± 2 6 8 A 1827±31A 0 6 ± 7 1 0 1 A a_1873±40aA 1863±36A 6 5 ± 1 4 0 1 A 1a_895±41aA l/ I U , P A y w o k t ¹ z c o p y w o c ñ o k 71,9±8,4 a a A 6 , 0 1 ± 9 , 8 7 aA 74,6±10,3 A 2 , 1 1 ± 1 , 3 8 A 69,8±5,3 A 2 , 8 ± 2 , 0 8 A 70,6±8,2 A 7 , 7 ± 9 , 0 8 A l/ I U , H D L y w o k t ¹ z c o p y w o c ñ o k 400,9±39,8 b A 8 , 8 8 ± 3 , 6 6 5 AB 379,6±23,4 A 8 , 9 4 ± 6 , 0 6 5 A 376,3±18,0 A 2 , 6 9 ± 8 , 4 8 5 A 378,3±27,0 A A 2 , 2 0 1 ± 2 , 2 8 5 A l/ I U , K C y w o k t ¹ z c o p y w o c ñ o k 119922,,91±±1160,,73 18942,,84±±1273,,43A 88,6±8,4 a A 2 , 6 1 ± 9 , 9 8 1 Ab 97,0±16,7 A 9 , 3 2 ± 8 , 6 9 1 Ab l/ I U , E h C y w o k t ¹ z c o p y w o c ñ o k 0,737±0,2 a A 2 , 0 ± 2 4 8 , 0 Ac 0,741±0,1 a A 1 , 0 ± 0 9 8 , 0 Ab 0,680±0,07 a A 0 1 , 0 ± 5 8 7 , 0 aA 0,686±0,1 a A 1 , 0 ± 6 3 8 , 0 aA l/ I U , p C y w o k t ¹ z c o p y w o c ñ o k 289,3±19 a A 6 2 ± 2 , 4 3 2 AB 273,7±20 c A 3 2 ± 7 , 3 4 2 AC 268,7±22 c A 8 1 ± 7 , 4 2 2 aC 266,7±22 a A 3 1 ± 5 , 7 1 2 aA

Tab. 1. Charakterystyka statystyczna wybranych enzymów u tuczników mieszañców

Objaœnienia: a, A – œrednie dla grup oznaczone liter¹ w obrêbie kolumny ró¿ni¹ siê od siebie istotnie; ma³a litera – p < 0,05, du¿a – p < 0,01; b, B – ró¿nice istotne pomiêdzy loszkami a wieprzkami w grupach; ma³a litera – p < 0,05, du¿a – p < 0,01; c, C – ró¿nice miêdzy pomieszczeniem zamkniêtym a otwartym z wybiegiem w grupach tuczników; ma³a litera – p < 0,05, du¿a – p < 0,01

Medycyna Wet. 2008, 64 (3) 337

chowanych w pomieszczeniu (A), natomiast u zwie-rz¹t w budynku (B) o 14,7% (p < 0,01) w porównaniu do wartoœci wyjœciowych. Nie stwierdzono ró¿nic sta-tystycznie znamiennych miêdzy grupami loszek i wie-przków z wyj¹tkiem okresu tuczu (p < 0,05). Jednak wspó³zale¿noœæ miêdzy aktywnoœci¹ fosfatazy zasa-dowej a bezwzglêdnym przyrostem masy cia³a zacho-dzi³a tylko u wieprzków (r = –0,261, p < 0,05) (tab. 3). Wartoœci referencyjne aktywnoœci AP w surowicy krwi œwiñ przedstawiaj¹ szeroki zakres: 92-294 UI/I (21), jednak w badaniach w³asnych poziomy tego enzymu we wszystkich grupach by³y zbli¿one, mieszcz¹c siê w granicach 69,8-83,1 UI/I. Zmiany poziomu AP od-zwierciedlaj¹ aktywnoœæ komórek koœciotwórczych, a te z kolei s¹ pobudzane przez obci¹¿enie os³abione-go koœæca (krzywica). Obserwowany wzrost aktyw-noœci AP w surowicy krwi tuczników jest nastêpstwem nadmiernie szybkiego wzrostu koœci (5).

Wyniki badañ dehydrogenazy kwasu mlekowego (LDH), uzyskane w surowicy krwi œwiñ przed tuczem, nie odbiega³y od normy niezale¿nie od sposobu utrzy-mania i p³ci zwierz¹t. Stwierdzono, i¿ intensywne ¿y-wienie tuczników charakteryzuje znamienny wzrost aktywnoœci tego enzymu w surowicy u wiêkszoœci zwierz¹t. Statystycznie istotnie najwy¿sz¹ aktywnoœæ LDH odnotowano w surowicy krwi zwierz¹t w

koñ-cowym okresie tuczu. Wzrost maksymalnej zawartoœ-ci tego wskaŸnika o 55,1-55,4% stwierdzono u loszek, podobne tendencje wzrostowe o 47,6-53,8% uzyska-no u wieprzków (p < 0,01). Analiza wariancji (tab. 2) wykaza³a, i¿ kszta³towanie siê tego enzymu u obu grup tuczników by³a zale¿na od czasu badania (p < 0,01), chocia¿ okres doœwiadczenia, jak i p³eæ zwierz¹t na-k³ada³y siê na siebie, wskazuj¹c na istotnoœæ inter-akcji (p < 0,01). Z obliczeñ statystycznych wynika, ¿e wspó³zale¿noœæ miêdzy aktywnoœci¹ LDH w surowi-cy a przyrostami masy cia³a by³a na poziomie p < 0,05 tylko dla loszek chowanych w obu pomieszczeniach. Wysokie tempo wzrostu tuczników prowadzi do zmia-ny samego charakteru przemian metaboliczzmia-nych w rozwijaj¹cym siê organizmie, prowadz¹c do uwal-niania z komórek enzymów, g³ównie cytoplazmatycz-nych, takich jak dehydrogenaza kwasu mlekowego. Wydaje siê, ¿e wystêpuj¹ce zmiany toru metabolicz-nego LDH mog¹ stanowiæ zagro¿enie dla zdrowia zwierz¹t (12).

Spoœród badanych enzymów najwy¿sz¹ aktywnoœ-ci¹ w surowicy krwi œwiñ podczas tuczu charaktery-zuje siê kreatynokinaza (CK). Badania na zwierzêtach oraz obserwacje ich tempa wzrostu wykaza³y, ¿e pod-wy¿szenie aktywnoœci CK w surowicy jest wprost pro-porcjonalne do okresu tuczu. Ocena kszta³towania siê dziennych przyrostów tuczników na podstawie anali-zowania aktywnoœci CK w poszczególnych cyklach jest zgodna z norm¹. Na szczególn¹ uwagê zas³uguje odnotowanie aktywnoœci CK u zwierz¹t w zale¿noœci od sposobu ich utrzymania, bowiem u tuczników cho-wanych w pomieszczeniu A w 5. miesi¹cu ¿ycia za-obserwowano wzrost tego enzymu o 43,6-45,5%, na-tomiast osobniki utrzymywane w pomieszczeniu B ce-chowa³y siê jeszcze wy¿sz¹ aktywnoœci¹ CK o 51,7--53,2% w porównaniu z wartoœciami wyjœciowymi (p < 0,01). Maksymaln¹ aktywnoœci¹ tego wskaŸnika, zw³aszcza pod koniec tuczu, cechowa³y siê loszki (109--114,3%), zaœ u wieprzków by³a ona nieco ni¿sza (98,5--102,8%) w odniesieniu do danych wyjœciowych (p < 0,01). Ró¿ne kszta³towanie siê aktywnoœci CK w su-rowicy krwi œwiñ zale¿a³o przede wszystkim od wy-sokiego tempa wzrostu podczas tuczu (p < 0,01), czêœ-ciowo od sposobu ich utrzymania (p < 0,01), a w mniej-szym stopniu od p³ci zwierz¹t (tab. 2). Z przegl¹du piœmiennictwa wynika, ¿e nag³y intensywny wysi³ek mo¿e doprowadziæ do wyd³u¿enia fazy beztlenowej przemiany wêglowodanów w miêœniach (22). Jaku-bowski i wsp. (11) równie¿ badali powysi³kow¹ ak-tywnoœæ kreatynokinazy w surowicy krwi œwiñ po za-stosowaniu witaminy E i selenu. Z badañ w³asnych wynika, ¿e u klinicznie zdrowych i szybko rosn¹cych œwiñ wraz z wiekiem oraz ich rozwojem zmieniaj¹ siê wzajemne zale¿noœci iloœciowe poszczególnych tka-nek, którym towarzyszy proporcjonalny wzrost pozio-mu kreatynokinazy w surowicy krwi (1, 3). Nale¿a³o-by przyj¹æ, i¿ wzrost aktywnoœci tego enzymu pod-czas wysokiego tempa wzrostu tuczników œwiadczy Tab. 2. Analiza wariancji zmian wskaŸników enzymatycznych

w surowicy krwi œwiñ mieszañców

Objaœnienie: x _{– p < 0,05;} xx _{– p < 0,01}

Tab. 3. Wspó³czynniki korelacji (r) i regresji (b) pomiêdzy przyrostami masy cia³a a aktywnoœci¹ enzymatyczn¹ w suro-wicy krwi œwiñ mieszañców

Objaœnienie: x _{– p < 0,05;} xx _{– p < 0,01} e w o i n e z c il b o F o g e n a d a b a k s w Ÿ anik Ÿród³owairancijmiêdzygrupami a j c k a r e t n I u d ê l g z w e z b ó s o p s a n a i n a m y z rt u u d ê l g z w e z s e r k o a n ñ a d a b u d ê l g z w e z æ e ³ p a n P A 0,803 128,385xx _{1,091 31,081}xx H D L 0,649 308,200xx _{0,169 8,662}x K C 10,699x _817,254xx _{0,275 23,149}xx E h C 3,919 49,631 1,864 10,072x P C 25,004 114,508xx _{0,492 12,066}x a k s W Ÿ kni Z_ow_gi_óe_³r_ezê_mta Pomieszczenia Tuczniki e t ê i n k m a z otwatre loszki wieprzki P A r b 00,,022896 00,,717560 00,,302654 00,,167775 –0,261 x 7 6 1 , 0 – x H D L _br 0_0,,₂1₇5₉5 _––0_2,,2₀₃02_{5 –}–₀0_,,0₀4₄₅7 –_–0₂,_,2₇7₃₁0x_x 0₀,_,0₈5₆6₆ K C _br 0_0,,₁0₆3₅5 _––0_0,,0₀₁26_{4 –}–0₀,_,00₁1₃6 _––₀0,_,40₇1₆2 –_–0₀,_,0₀1₁8₂ E h C _br –_–0₀,_,003₀7_{1 0}0_,,₀0₀8₄1 ₀0_,,1₀7₀₈4 _––₀0_,,₁0₁1₂0 –_–00_,,0₀9₁6₃ p C _br _––0_1,,₉2₁6₉9xx –_–0₀,_,0₁6₆₈6 _––₀0_,,₇1₆80₆ –0,270 x 7 6 0 , 0 – x –0,267 x 6 3 1 , 0 – x

Medycyna Wet. 2008, 64 (3) 338

o wzmo¿onym metabolizmie spowodowanym inten-sywnym ¿ywieniem (13).

W badaniach w³asnych okreœlono równie¿ kszta³to-wanie siê poziomu enzymu cholinesterazy (ChE) w surowicy krwi œwiñ podczas tuczu. Stopieñ podwy¿-szenia aktywnoœci ChE w II okresie tuczu wykazywa³ zale¿noœæ od tempa wzrostu, bowiem zawartoœæ tego wskaŸnika by³a wy¿sza o 10,5-14,6% u zwierz¹t w pomieszczeniu zamkniêtym, zaœ u osobników w bu-dynku otwartym z wybiegiem o 5,4-8,7%, utrzymuj¹c siê na identycznym poziomie w III cyklu. Bior¹c pod uwagê fakt, i¿ enzym ten jest nieodzowny dla przewo-dzenia i przenoszenia bodŸców nerwowych, mo¿na przypuszczaæ, ¿e na wzrost ChE wywiera³y wp³yw – oprócz du¿ego tempa wzrostu – równie¿ stresogenne czynniki œrodowiska, zw³aszcza u osobników chowa-nych w pomieszczeniu zamkniêtym. W koñcowym okresie tuczu wyst¹pi³ jeszcze wy¿szy wzrost aktyw-noœci ChE w porównaniu z wartoœciami wyjœciowymi o 14,2-20,1% u zwierz¹t utrzymywanych w pomiesz-czeniu A i o 15,4-21,8% u osobników w budynku B (p < 0,01). Przyczyna wzrostu ChE w obserwowanych cyklach tuczu nie jest jasna. Jak wiadomo, cholineste-raza wystêpuje w surowicy w ró¿nych formach mole-kularnych, które mog¹ przechodziæ jedna w drug¹ i znajduj¹ siê w stanie okreœlonej równowagi, przy czym w syntezie bierze udzia³ 5 genów (19). Biolo-giczne znaczenie tego enzymu wynika z roli, jak¹ spe³-nia w organizmie rozk³adany przez niego substrat – acetylocholina (20). W przypadku oznaczenia cerulo-plazminy (Cp) w surowicy krwi œwiñ stwierdzono ten-dencjê do obni¿ania siê zawartoœci tego enzymu pod-czas prowadzonego doœwiadczenia (tab. 1). Wyniki badañ w³asnych wskazuj¹, ¿e aktywnoœæ Cp w suro-wicy zwierz¹t w II, III i IV okresie tuczu by³a ni¿sza w porównaniu z wartoœciami wyjœciowymi. W koñco-wym cyklu tuczu odnotowano najwy¿szy spadek ak-tywnoœci Cp u zwierz¹t w pomieszczeniu B o 16,4--18,5%, zaœ u osobników chowanych w budynku A o 10,9-11,0% (p < 0,01). Analiza statystyczna dowiod-³a jednak (tab. 2), ¿e na poziom tego enzymu u œwiñ podczas tuczu wywiera³ wp³yw sposób utrzymania zwierz¹t (p < 0,01) oraz czas prowadzenia doœwiad-czenia (p < 0,01). Jak wynika z danych przedstawio-nych w tab. 3, ujemne powi¹zania korelacyjne aktyw-noœci Cp w surowicy krwi z wydajaktyw-noœci¹ masy cia³a œwiñ ustalono w ca³ej populacji zwierz¹t (r = –0,269, p < 0,05) oraz loszek (r = –0,270, p < 0,05) i wieprz-ków (r = –0,267, p < 0,05). Malinowska podaje (18), i¿ zawartoœæ Cp w surowicy macior ciê¿arnych w po-cz¹tkowym okresie ci¹¿y by³a ni¿sza ni¿ w surowicy œwiñ nieciê¿arnych. Równoczeœnie stwierdzono, ¿e su-rowica p³odów œwiñ zawiera niewielkie iloœci tego en-zymu, a obni¿enie siê jego poziomu podczas rozwoju p³odów przemawia za tym, ¿e w pocz¹tkowym okre-sie ci¹¿y ceruloplazmina nie jest syntetyzowana w or-ganizmie p³odów, lecz pochodzi od matki. Wydaje siê jednak ma³o prawdopodobne, by czynnikiem

decydu-j¹cym o spadku poziomu Cp u klinicznie zdrowych œwiñ w czasie tuczu by³a obni¿ona synteza zale¿nej od miedzi oksydazy cytochromowej (4, 6, 7, 10).

Reasumuj¹c, w przebiegu intensywnego ¿ywienia – tuczu zwierz¹t wzrasta w surowicy krwi aktywnoœæ enzymów AP, LDH, CK, ChE z wyj¹tkiem ceruloplaz-miny. W koñcowym cyklu tuczu stwierdzono najwy¿-szy wzrost aktywnoœci LDH œrednio u loszek o 55,2% a u wieprzków o 50,7%, natomiast enzym CK œrednio u loszek o 111,8%, zaœ u wieprzków o 100,6%. Gwa³-towne podwy¿szenie obu enzymów w surowicy krwi tuczników mo¿e stanowiæ zagro¿enie dla ich zdrowia. Odnotowano spadek aktywnoœci Cp, który by³ uzale¿-niony od warunków utrzymywania zwierz¹t. Obni¿e-nie tego enzymu w krwi tuczników w pomieszczeniu zamkniêtym wynosi³o 10,9%, a u zwierz¹t w budynku otwartym – 17,4%.

Piœmiennictwo

1.Annesley T. M., Walker J. B.: Energy metabolism of skeletal muscle con-taining, cyclocreatine phosphate. J. Biol. Chem. 1980, 255, 3924-3930. 2.Anon.: NRC: Nutrient Requirements of Swine. National Academy Press, New

York 1998.

3.Boehm E. A., Radda G. K., Tomlin H., Clark J. F.: The utilisation of creatine and its analogues by cytosolic and mitochondrial creatine kinase. Biochim. Biophys. Acta 1996, 1274, 119-128.

4.Chidambaran M. V., Barnes G., Frieden E.: Inhibition of ceruloplasmin and other copper oxidases by thiomolybdate. J. Inorg. Bioch. 1984, 22, 231-239. 5.Coleman J. E.: Structure and mechanizm of alkaline phosphatase. Annu.

Rev. Biophys. Biomol. Struct. 1992, 21, 441-458.

6.Denko C. W.: Protective role of ceruloplasmin in inflammation. Agents Act. 1979, 9, 333-335.

7.Frieden E., Hsiek H. S.: Ceruloplasmin: the copper transport protein with essential oxidase activity. Adv. Enzymol. 1976, 44, 187-236.

8.Gentry J. G., McGlone J. J., Miller M. F., Blanton J. R. Jr.: Environmental effects on pig performance, meat quality, and muscle characteristics. J. Anim. Sci. 2004, 82, 209-217.

9.Grela E., Studziñski T.: Fizjologiczno-technologiczne uwarunkowanie ¿y-wienia œwiñ. Medycyna Wet. 1994, 50, 106-110.

10.Harris D. C., Aisen P.: Facilitation of Fe (II) autoxidation by Fe (III) com-plexing agents. Biochim. Biophys. Acta 1973, 329, 156-158.

11.Jakubowski K., Roszko E., Fitko R., Kowalski A.: Powysi³kowa aktywnoœæ kinazy kreatynowej w surowicy krwi œwiñ miniaturowych po stosowaniu witaminy E i selenu. Medycyna Wet. 1987, 43, 378-381.

12.Kaneko J. J.: Clinical Biochemistry of Domestic Animals. Academic Press, New York 1989.

13.Kluczek S.: Enzymatic activity in blood serum and welfare of animals in the course of fattening. Ann. Anim. Sci. 2004, Suppl. 1, 231-234.

14.Kluczek S.: Level of serum albumin in crossbred during the fattening period. Ann. Anim. Sci. 2002, Suppl. 2, 311-314.

15.Kluczek S.: Profil metaboliczny bia³ka i jego frakcji w surowicy krwi œwiñ w przebiegu tuczu. Pr. Kom. Nauk. Rol. Biol. BTN, ser. B 2005a, 55, 69-74. 16.Kluczek S.: Wspó³zale¿noœæ miêdzy mas¹ cia³a a poziomem miedzi i cerulo-plazminy w surowicy krwi œwiñ mieszañców w okresie tuczu. Pr. Kom. Nauk. Rol. Biol. BTN, ser. B 2006, 59, 27-32.

17.Kluczek S.: Zmiany w profilu metabolicznym lipidów u œwiñ podczas inten-sywnego tuczu. Pr. Kom. Nauk. Rol. Biol. BTN, ser. B 2005b, 55, 75-80. 18.Malinowska A.: Zmiany zawartoœci cynku, miedzi i ceruloplazminy w

p³y-nach biologicznych i tkankach macior i ich p³odów podczas ci¹¿y. Medycy-na Wet. 1986, 42, 368-372.

19.Rogulski J., Spooner R.: Enzymologia kliniczna, [w:] S. Angielski A., Jaku-bowski Z., Dominiczak M. H. (red.): Biochemia kliniczna. PZWL, Gdañsk 1996, 150-163.

20.Szczeklik E.: Enzymologia kliniczna. PZWL Warszawa, 1974, 287-290. 21.Winnicka A.: Wartoœci referencyjne podstawowych badañ laboratoryjnych

w weterynarii. Wyd. SGGW, Warszawa 2002.

22.Wyss M., Kaddurah-Daouk R.: Creatine and creatinine metabolism. Physiol. Rev. 2000, 80, 1107-1182.

Adres autora: prof. dr hab. Julian Piotr Kluczek, ul. Szarych Szeregów 10/30, 85-829 Bydgoszcz; e-mail: kluczeks@atr.bydgoszcz.pl