NR 285 BIULETYN INSTYTUTU HODOWLI I AKLIMATYZACJI ROŚLIN 2019 59 WACŁAW JARECKI 1 DOROTA BOBRECKA-JAMRO 1 RUSLAN MONICH 2 EWA KOPANIA 3 GRAŻYNA KORBECKA-GLINKA 4 1
Katedra Produkcji Roślinnej, Wydział Biologiczno-Rolniczy, Uniwersytet Rzeszowski, ul. Zelwerowicza 4, 35-601 Rzeszów
2 Naukowo Badawcze Centrum Rozwoju Soi — AGESOYA sp. z o.o., ul. Długa 50A, 37-413 Huta
Krzeszowska
3 Instytut Biopolimerów i Włókien Chemicznych, ul. Marii Skłodowskiej-Curie 19/27, 90-570 Łódź 4
Zakład Hodowli i Biotechnologii Roślin, Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa — Państwowy Instytut Badawczy, ul. Czartoryskich 8, 24-100 Puławy
e-mail: waclaw.jarecki@wp.pl
Porównanie przebiegu wegetacji roślin oraz
wielkość i jakość plonu nasion wybranych
odmian soi
Soja zwyczajna (Glycine max (L.) Merrill) należy do ważniejszych roślin uprawnych na świecie. Wynika to głównie z możliwości wszechstronnego zagospodarowania jej nasion. W Polsce areał uprawy soi jest nieduży, ale zainteresowanie tą cenną rośliną rolniczą rośnie zwłaszcza na cele paszowe (Jerzak i in., 2012). Dzięki pracom hodowlanym, już zostały upowszechnione w praktyce rolniczej nowe odmian soi przydatne do uprawy w krajowych warunkach klimatycznych. Odmiany te cechuje wysoki i dobry jakościowo plon nasion. Wartość użytkową nasion ogranicza jednak zawartość substancji antyodżywczych. (Kasprowicz-Potocka i in., 2017). Odmiany i ich
dobór do konkretnego stanowiska i rejonu są kluczem do uzyskania zadowalających plonów soi. Szczególną uwagę należy zwrócić na długość okresu wegetacji danej odmiany. Filoda i Mrówczyński (2012), wskazują na konieczność opracowania
szczegółowych zaleceń agrotechnicznych dla nowych odmiany soi. Popełnione błędy agrotechniczne nie pozwolą bowiem uzyskać dużego potencjału ich plonowania. Celem
Badania prowadzono w ramach projektu: Opracowanie innowacyjnej biodegradowalnej otoczki dla nasion soi opartej na biopolimerach z surowców odnawialnych dla zwiększonej tolerancji roślin na niekorzystne warunki środowiskowe. Akronim: BIOSOYCOAT. Finansowany przez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju w ramach strategicznego programu badań naukowych i prac rozwojowych "Środowisko naturalne, rolnictwo i leśnictwo". Umowa nr
Wacław Jarecki ...
60
badań było porównanie przebiegu wegetacji roślin oraz wielkości i jakości plonu nasion siedmiu odmian soi.
Ścisłe doświadczenie polowe przeprowadzono w latach 2017 i 2018. Zlokalizowane zostało w gospodarstwie indywidualnym w miejscowości Makowisko (województwo podkarpackie) na polu na którym nie uprawiano soi. Czynnikiem doświadczenia były odmiany soi: Annushka, Atlanta, Lajma, Madlen, Mavka, Smuglyanka, Violetta.
Z badanych odmian najwcześniej wegetację zakończyła odmiana Annushka (112 dni w 2017 r. i 132 dni w 2018 r.) oraz Lajma (119 dni w 2017 r. i 132 dni w 2018 r.). Najpóźniej dojrzały rośliny odmiany Atlanta (143 dni w 2017 r. i 149 dni w 2018 r.) oraz Smuglyanka (148 dni w 2017 r. i 149 dni w 2018 r.). Plon i skład chemiczny nasion był zróżnicowany pomiędzy odmianami oraz w latach badań. W 2017 r. najniżej plonowała odmiana Atlanta (2,56 t∙ha-1), zaś w 2018 r. odmiany Madlen (3,68 t∙ha-1) i Annushka (3,67 t∙ha-1). Wysoko plonująca odmianą była Madlen w 2017 r. (3,71 t∙ha-1) oraz Atlanta w 2018 r. (3,80 t∙ha-1). Średnio w latach badań najwięcej białka ogólnego zawierały nasiona odmiany Atlanta (39,8 % s.m.), zaś tłuszczu surowego nasiona odmiany Madlen (20,8% s.m.).
Wyniki badań polowych i laboratoryjnych wykazały, że w rejonie prowadzenia badań, przydatne do uprawy są wszystkie oceniane odmiany soi. W przypadku odmian Smuglyanka i Atlanta, z uwagi na długi okres wegetacji roślin, mogą wystąpić trudności ze zbiorem nasion.
LITERATURA
Filoda G., Mrówczyński M. (red.) 2012. Metodyka integrowanej ochrony soi dla producentów. Poznań: IOR-PIB: 1 — 17.
Jerzak M. J., Czerwińska-Kayzer D., Florek J., Śmiglak-Krajewska M. 2012. Determinanty produkcji roślin strączkowych jako alternatywnego źródła białka — w ramach nowego obszaru polityki rolnej w Polsce. Roczniki Nauk Rolniczych. Ser. G, 99 (1): 113 — 120.
Kasprowicz-Potocka M., Zaworska A., Kołata T., Grajewski J., Twarużek M., Rutkowski A. 2017. Wyniki wieloletniego monitoringu wartości pokarmowej krajowych pasz wysokobiałkowych pochodzenia roślinnego. [W:] pod redakcją Andrzeja Rutkowskiego. Zalecenia żywieniowe dotyczące stosowania krajowych pasz wysokobiałkowych pochodzenia roślinnego dla świń i drobiu. APRA sp. z o.o.: 9 — 25.
