EGZAMIN MATURALNY
W ROKU SZKOLNYM 2018/2019
JĘZYK POLSKI
POZIOM ROZSZERZONY
FORMUŁA OD 2015
(„NOWA MATURA”)
ZASADY OCENIANIA ROZWIĄZAŃ ZADAŃ
ARKUSZ MPO-R1
Strona 2 z 12
Temat 1. Określ, jaki problem podejmuje Józef Tischner w podanym tekście. Zajmij
stanowisko wobec rozwiązania przyjętego przez autora, odwołując się do tego tekstu oraz innych tekstów kultury. Twoja praca powinna liczyć co najmniej 300 słów.
(Józef Tischner Filozofia dramatu)
Wytyczne do tematu 1.
• W pełnej realizacji zadania powinno znaleźć się określenie głównego problemu, którym jest istota tragizmu rozumianego jako kategorii etycznej i/lub egzystencjalnej.
• Zawężenie rozważań do spostrzeżeń o tragedii jako gatunku może być jedynie uznane za częściowe rozpoznanie problemu.
Wymagania określone przez podstawę programową
wymagania ogólne wymagania szczegółowe I. Uczeń rozumie teksty o skomplikowanej
budowie; dostrzega sensy zawarte w strukturze głębokiej tekstu; rozpoznaje funkcje tekstu i środki językowe służące ich realizacji; ma świadomość kryteriów poprawności językowej.
I. (IV etap edukacyjny) poziom podstawowy. Uczeń:
1.1) odczytuje sens całego tekstu.
1.4) wskazuje charakterystyczne cechy stylu danego tekstu, rozpoznaje w nim środki językowe i ich funkcję w tekście.
1.5) wyróżnia argumenty, kluczowe pojęcia i twierdzenia w tekście argumentacyjnym, dokonuje jego logicznego streszczenia. 3.3) zna pojęcie aktu komunikacji językowej i wskazuje jego składowe (nadawca, odbiorca).
I. (IV etap edukacyjny) poziom rozszerzony. Uczeń:
1.2) twórczo wykorzystuje wypowiedzi krytycznoliterackie i teoretyczno-literackie. II. Uczeń w interpretacji tekstu stosuje
wiedzę o kontekstach; odczytuje rozmaite sensy dzieła.
II. (IV etap edukacyjny) poziom podstawowy. czeń:
1.1) określa problematykę utworu. 3.1) wykorzystuje w interpretacji elementy znaczące dla odczytania sensu utworu (słowa-klucze).
3.2) wykorzystuje w interpretacji utworu konteksty (np. literackie, kulturowe, filozoficzne, religijne).
4.1) dostrzega związek języka z wartościami, rozumie, że język podlega wartościowaniu. 4.2) dostrzega obecne w utworach literackich oraz innych tekstach kultury wartości
uniwersalne.
Strona 3 z 12 Uczeń:
3.4) konfrontuje tekst literacki z innymi tekstami kultury np. plastycznymi, teatralnymi, filmowymi.
III. Uczeń buduje wypowiedzi o wyższym stopniu złożoności, stosuje w nich podstawowe zasady retoryki i logiki; ma świadomość własnej kompetencji językowej.
III.(IV etap edukacyjny) poziom podstawowy. Uczeń:
1.1) tworzy dłuższy tekst pisany zgodnie z podstawowymi regułami jego organizacji, przestrzegając zasad spójności znaczeniowej i logicznej.
1.2) przygotowuje wypowiedź (wybiera odpowiedni układ kompozycyjny, analizuje temat, wybiera formę kompozycyjną,
sporządza plan wypowiedzi, dobiera właściwe słownictwo).
1.3) tworzy samodzielna wypowiedź argumentacyjną według podstawowych zasad logiki i retoryki (stawia tezę lub hipotezę, dobiera argumenty, porządkuje je,
hierarchizuje, dokonuje ich selekcji pod względem użyteczności w wypowiedzi, podsumowuje, dobiera przykłady ilustrujące wywód myślowy, przeprowadza prawidłowe wnioskowanie).
Strona 4 z 12 K RYTERIA OCEN Y WYP O WIED Z I A R G UM ENTAC Y JNEJ ( M A KSY M AL NI E 40 PUNKTÓW ) A B C D E F G H Okr eś lenie problemu Sformu łowanie stanowiska wobec rozwi ąza n ia prz yj ęt eg o p rze z autora tekstu Popra w no ść rz ecz ow a Za my sł kom p oz ycyjny Spójno ść loka lna Styl te ks tu Popra w no ść ję zy k owa Popra w no ść zapi su 9 Okre ślenie problem u zg odne z tekste m i pe łne 9 Stanowisko adekw atne do tekstu i pe łne 2 Brak b łę dów rzeczowych 6 Kom pozycja funkcjonalna 2 Pe łna spójno ść
wypowiedzi lub nieznac
zne zaburzenia spójn. 4 Styl stosow ny 4 Brak b łę dów lub nielicz n e błę dy niera żą ce 4 Zapis w p eł ni popra w ny lub nielicz n e błę dy niera żą ce 6 Okre ślenie problem u zg odne z tekste m , ale niepe łne 6 Stanowisko adekw atne do tekstu , ale niepe łne 3 Z abur ze nia funkcjonalno ści kom pozycji 1 Zn ac zn e zaburzen ia spójno ści 2 Styl cz ęś ciow o stosow ny 2 Liczne b łę dy niera żą ce lub nielicz n e b łę dy ra żą ce 2 Liczne błę dy niera żą ce lub nielicz n e błę dy ra żą ce 3 Okre ślenie problem u cz ęś ciow o zgodne z tek stem 3 Stanowisko cz ęś ciow o adekwatne do tekstu 0 Brak okre ślenia problem u lub problem niezgodny z tekste m 0 Brak
stanowiska lub stanowisko
nieadekw atne do tekstu 0 Jeden b łą d lub w ię cej błę dów rzeczowych 0 Brak zam ys łu kom pozycyjnego 0 Wypowied ź niespójna 0 Styl niestosow n y 0 Liczne b łę dy ra żą ce 0 Liczne błę dy ra żą ce UW AG A Je śli w ka tego rii A pr aca uz yska 0 pun któw , egzam inator nie prz yz n aje pun któw w poz osta łyc h k ate go ri ach . Je śli w ka tego rii A pr aca uz yska 3 pun kty , a w k ategorii B – 0 pun kt ów , egzam inator ni e prz yz n aje punktów w p oz osta łyc h k ateg ori ach . Je śli p raca sk ład a s ię z mniej ni ż 300 s łów , e gzam inator pr zy zn aje pu nkt y tyl ko w k ate gori ach A, B i C . Pojawie nie si ę b łę du k ard yn al ne go d ysk w alifik uj e p rac ę – zd aj ący ot rzy m uje 0 p unkt ów .
Strona 5 z 12 Obja śnienia dotycz ące oceny w ypow iedz i argumentacyjn ej A. Ok re ślen ie proble mu . Zdaj
ący powinien zrozum
ie
ć, jaki problem
podejm
uje autor w przedstaw
ionym
fragm
encie tekstu oraz sformu
łowa ć ten problem . Okre ślen ie p ro blem u jest oceniane ze wzgl
ędu na to, czy jest
zgodne z tekstem i czy jest pe łne . Okr eś lenie problemu uw aż a si ę za − pe łne , je
śli praca zawiera zarówno odtworzenie problem
u (
np. w postaci pytania), jak i jego interp
retacj
ę, czyli um
ieszczenie tego problemu
w odpowiednim kontek
ście. Interpretacja problemu powinna
by ć uzasadniona (np. wag ę problemu mo żna uzasadni ć jego historycznym i uwarunkowaniam i lub wspó łczesny m i i m plikacjam i). − niepe łne , je śli praca n ie zawiera inte
rpretacji trafnie rozpo
zn anego problem u. − cz ęś ciow o zgodne z teks tem , je śli zd aj ący n ie w pe
łni rozpoznaje problem g
łówny lub wydobywa z tekstu tylko problem
drugorz ędny. B. Sformu łow anie stanow iska z d aj ącego w obec rozw ią zania prz yj ętego prz ez autora te kstu. Ucze ń powinien omów ić i oceni ć ro zwi ązani e
zaproponowane przez autora w przedstawiony
m tek ście. Sfor m uł owanie stanowisk a zdaj ące go wobec rozwi ązan ia przy ję tego p
rzez autora teks
tu jest o
ceniane ze wzgl
ędu na to, czy jest
ade k w atne do te ks tu i czy jest pe łne . Sformu łow anie stanowiska w obec rozw ią za nia pr zy ję teg o prz ez autora te kstu u w aż a si ę za : − cz ęś ciow o adekw atne do tekstu , gdy zniekszta łca rozwi
ązanie proponowane przez autora.
−
pe
łne
, gdy zawiera ono odt
worzenie rozwi ązan ia p rzyj ęteg o przez au tora teks
tu oraz trafne odwo
łania do innych tekstów kultury
uzasadniaj
ące stanowisko zdaj
ącego.
−
niepe
łne
, kiedy brak trafnego odwo
łania do innych tekstów kultury uzasadniaj
ących stanowisko zdaj
ącego. C. Popra w no ść rz eczow ą ocenia si ę na podstawie liczby b łę dów rzeczowych. Pomy łki (np. w nazwach w
łasnych lub datach) niew
pł ywaj ące n a sfor m uł owanie stanowis ka wobec rozwi ązania przyj
ętego przez autora tekstu uwa
ża si ę za usterki, a nie b łę dy rzeczowe. B łą d kardynalny to b łą d rzeczowy świadcz ący o nieznajom oś
ci (1) tekstu kultury, do którego odwo
łuje si
ę zdaj
ący, oraz (2) kontekstu
interpretacyjnego przywo
łanego przez zdaj
ąceg o. D. Kompozycja oceniana jest ze wzgl ędu na funkcjonaln ość seg m en tacji i uporz ądkow anie te kstu zgodnie z wybranym przez zdaj ącego gatunkiem wypowiedzi. Nale ży wzi ąć pod uwag ę, czy w tek ście zosta ły wyodr ębnione – j ęzykowo i graficznie – cz ęś
ci pracy oraz akapity
niezb
ędne dla jasnego sfor
m
uł
owania stanowiska i uzasadniaj
ących je argum
entów, a tak
że czy wyodr
ębnione cz ęś ci i akap ity s ą l ogi cz nie i konsekwentnie uporz ąd
kowane (bez luk i zb
ędnych powtórze ń). Kom pozycja jest funkcjonalna , je śli podzia ł tekstu na segm en ty (cz ęś ci ) i ich porz ądek s ą ści śle powi ązane z porz ądk iem tre ści i realizowany m i w tek ście funkcjam i retorycznym i. Odej
ście od zasady trójdzielnej kom
pozycji nie jest b
łę de m, j eś li segm entacja jest funkcjonalna. Wag ę zaburzenia funkcjonalno
ści ocenia egzam
inator na podstawie ca
ło
ści pracy (n
p. brak zako
ńczenia w p
racy, w której ucze
ń jas no rozwija swoj ą my śl, uznaje si ę za niewielkie zaburzenie, natom iast b rak ro zdzi elenia inte rpre tacji p roble m u od inte rp reta cji roz w ią
zania lub podwa
żenie
w zako
ńczeniu wcze
śniejszych wy
wodów – za znaczne zab
Strona 6 z 12 E. Spójno ść loka ln ą ocenia si ę na podstawie zgodno ści logic znej i gram atycznej m ię
dzy kolejnymi, znajduj
ący m i si ę w bezpo średnim s ąsiedztwie zdaniam
i w akapitach. Znaczne zaburzenia sp
ójno
ści wypowiedzi to np. akapit
y zbudowane z sekwencji zda
ń niepowi
ązanych ze
sob
ą an
i
logicznie, ani gram
atycznie (potok lu źnych m yś li, skojarze ń). F. Styl tekstu ocenia s ię ze wzgl ędu na stosow no ść . Styl uznaje si ę za : − stosow ny , je
śli zachowana jest zasad
a
decorum
(dobór
środków j
ęzykowych jest celo
wy i adekwatny
do wybranego przez ucznia gatun
ku
wypowiedzi, sytuacji egzam
inacyjnej, tem
atu i
intencji wypowiedzi oraz odm
iany pisanej j ęzyka). Dopuszcza si ę drobne, sporadyczne odst ępstwa od stosowno ści. − cz ęś ciow o s tosow ny
dotyczy wypowiedzi, w której zdaj
ący niefunkcjonalnie łą czy r óż ne s tyle, nie ko ntrolu je jed nolito ści stylu, np. w wypowiedzi pojawiaj ą si ę wyrazy i konstrukcje z j
ęzyka potocznego, nieoficjalnego, wtr
ęty ze stylu urz
ędowego, nadmierna
m
etaforyka. Mieszanie
ró
żnych stylów wypowie
dzi uznaje si
ę za uzas
adn
ione, je
śli jest funkcjonalne.
− niestosow n y, je śli wypowied ź zawiera np. wulgaryzm y lub m a charakter obra źliwy.
Styl wypracowania nie musi by
ć zgodny z upodobaniam i stylis tycznymi egzam inatora. G. Popra w no ść j ęzy k owa oceniana jest ze wzgl ędu na licz b ę i wa gę b łę dów sk ładniowych, leksykalnych, s łowotwórczych, frazeo logiczny ch, fleksyjnych i stylistycznych. Błą d stylistyczny to konst
rukcja zgodna z norm
ą j
ęzykow
ą, ale niew
ła
ściwa w sytuacji, w której powstaje
tekst, oraz nieodpowiednia dla stylu,
w
jakim
tekst jest pisany, np. udziwniona m
etafora, niefunkcjonalny kolokwializm, wulg
aryzm
, nieuzasadnione powtórzenie leksyka
lne lu b sk ładniowe. B łę
dów logicznych nie uznaje si
ę za b łę dy sty lis tyczne. H. Poprawno ść za p is u ocenia si ę ze wzgl ędu na licz b ę błę dów ortograficznych i in terpunkcyjnych (szacowan ą odpowiednio do obj ęto ści teks tu ) oraz ich wa gę (b łę dy ra żą ce i niera żą ce). Za b łą d ra żą cy uznaje si ę b łą
d, który polega na naruszeniu ogólnej regu
ły ortograficznej lub
interpunkcyjnej w zapisie s
łów lub fraz o wysokiej
frekwencji. Ewentualne w ątpliwo ści rozstrzygaj ą ustalenia Rady J ęzyka P olskiego i kl asyf ikacja błę dów interpunkcyjnych Je rzego Podrackiego.
Strona 7 z 12
Temat 2. Dokonaj interpretacji porównawczej podanych tekstów. Twoja praca powinna liczyć co najmniej 300 słów.
(Kazimiera Zawistowska Chciałabym, z tobą poszedłszy… i Bolesław Leśmian Dusza
w niebiosach)
Wytyczne do tematu 2.
• W realizacji zadania istotne jest porównywanie (najlepiej równoległe) obu tekstów. • Jeśli zdający podejmuje się interpretacji najpierw pierwszego tekstu, to interpretując
drugi tekst, powinien nawiązywać w swoim porównaniu do pierwszego tekstu.
• Krótkie, dwu- czy trzyzdaniowe porównanie na końcu wypracowania jest niewystarczające.
Wymagania ogólne Wymagania szczegółowe I. Uczeń rozumie teksty o
skomplikowanej budowie; dostrzega sensy zawarte w strukturze głębokiej tekstu; rozpoznaje funkcje tekstu i środki językowe służące ich
realizacji; ma świadomość kryteriów poprawności językowej.
I. (IV etap edukacyjny) poziom podstawowy. Uczeń:
1.1) odczytuje sens tekstu oraz wydzielonych przez siebie fragmentów.
1.2) odczytuje zawarte w odbieranych tekstach informacje zarówno jawne, jak i ukryte.
2.1) szuka literatury przydatnej do opracowania różnych zagadnień.
I. (IV etap edukacyjny) poziom rozszerzony. Uczeń:
3.2) dostrzega związek języka z obrazem świata. 1.11) czerpie dodatkowe informacje z przypisu. (III etap edukacyjny)
II. Uczeń stosuje w analizie podstawowe pojęcia
z zakresu poetyki; w interpretacji tekstu wykorzystuje wiedzę
o kontekstach, w jakich może być on odczytywany; poznaje niezbędne dla lektury fakty z historii literatury i innych dziedzin humanistyki; odczytuje rozmaite sensy dzieła; dokonuje interpretacji
porównawczej.
II. (IV etap edukacyjny) poziom podstawowy. Uczeń:
1.2) określa problematykę utworu. 1.3) rozpoznaje konwencję literacką.
2.1) wskazuje zastosowane w utworze środki wyrazu artystycznego i ich funkcje.
2.2) dostrzega w czytanych utworach cechy charakterystyczne określonej epoki.
2.4) rozpoznaje w utworze sposoby kreowania świata przedstawionego i bohatera ([…] sytuacja liryczna […]).
2.5) porównuje utwory literackie (dostrzega cechy wspólne i różnice).
3.1) wykorzystuje w interpretacji elementy znaczące dla odczytania sensu utworu (słowa-klucze).
3.2) wykorzystuje w interpretacji utworu
konteksty (np. literackie, kulturowe, filozoficzne, religijne).
3.3) porównuje funkcjonowanie tych samych motywów w różnych utworach literackich. 4.2) dostrzega obecne w utworach literackich oraz innych tekstach kultury wartości
Strona 8 z 12
4.3) dostrzega w świecie konflikty wartości oraz rozumie źródła tych konfliktów.
II. (IV etap edukacyjny) poziom rozszerzony. Uczeń:
2.1) wskazuje związki między różnymi aspektami utworu (estetycznym, etycznym i poznawczym). 2.2) dostrzega przemiany konwencji i praktykę ich łączenia.
2.3) rozpoznaje aluzje literackie i symbole kulturowe oraz ich funkcję ideową
i kompozycyjną, a także znaki tradycji. 2.4) rozpoznaje i charakteryzuje styl utworu. 3.1) dostrzega i komentuje estetyczne wartości utworu literackiego.
3.2) przeprowadza interpretację porównawczą utworów literackich.
4.1) wskazuje różne sposoby wyrażania wartościowań w tekstach.
III. Uczeń buduje wypowiedzi o wyższym stopniu złożoności; stosuje w nich podstawowe zasady logiki i retoryki; ma świadomość własnej kompetencji językowej.
III. (IV etap edukacyjny) poziom podstawowy. Uczeń:
1.1) tworzy dłuższy tekst pisany zgodnie z podstawowymi regułami jego organizacji, przestrzegając zasad spójności znaczeniowej i logicznej.
1.2) przygotowuje wypowiedź (wybiera odpowiedni układ kompozycyjny, analizuje temat, wybiera formę kompozycyjną, sporządza plan wypowiedzi, dobiera właściwe słownictwo). 1.3) tworzy samodzielną wypowiedź
argumentacyjną według podstawowych zasad logiki lub retoryki (stawia tezę lub hipotezę, dobiera argumenty, porządkuje je, hierarchizuje, dokonuje ich selekcji pod względem
użyteczności w wypowiedzi, podsumowuje, dobiera przykłady ilustrujące wywód myślowy, przeprowadza prawidłowe wnioskowanie).
Strona 9 z 12 K RYT ERIA OCE N Y I N TERPRET ACJ I PORÓWNA W C Z EJ ( M A K S Y M AL NI E 40 PUNKT Ó W ) A B C D E F G H Koncepcja p orów n yw an ia utw oró w Uz asadnienie tez y interpretacyjnej Popra w no ść rz ecz ow a Za m ys ł kompoz ycyjny Spójno ść loka lna Styl te ks tu Popra w no ść ję zy k owa Popra w no ść zapi su 6 Koncepcja niesprz ec zna z ut woram i i spójna 12 Uzasadnien ie trafne , pog łę bione 2 Brak b łę dów rzeczowych 6 Kom pozycja funkcjonalna 2 Pe łna spójno ść
wypowiedzi lub nieznac
zne zaburzen ia spójno ści 4 Styl stosow ny 4 Brak b łę dów lub nielicz n e błę dy niera żą ce 4 Zapis w p eł ni popra w ny lub nielicz n e błę dy niera żą ce 4 Koncepcja niesprz ec zna z ut woram i i cz ęś ciow o spójna 8 Uzasadnien ie trafne , ale niepog łę bione 2 Styl cz ęś ciow o stosow ny 2 Liczne b łę dy niera żą ce lub nielicz n e b łę dy ra żą ce 2 Liczne błę dy niera żą ce lub nielicz n e błę dy ra żą ce 2 Koncepcja częś ciow o spr zec zn a z utworam i 4 Uzasadnien ie cz ęś ciow o trafne 3 Zaburzenia funkcjonalno ści kom pozycji 1 Zn ac zn e zaburzen ia spójno ści 0 Koncepcja spr zec zn a z ut woram i lub brak koncepcji 0
Brak trafnych argumentów uzasadniaj
ącyc h interpretacj ę porównawcz ą 0 Jeden b łą d lub wi ęcej b łę dów rzeczowych 0 Brak zam ys łu kom pozycyjnego 0 Wypowied ź niespójna 0 Styl niestosow n y 0 Liczne b łę dy ra żą ce 0 Liczne błę dy ra żą ce UW AG A Je śli w ka tego rii A pr aca uz yska 0 pun któw , egzam inator nie prz yz n aje pun któw w poz osta łyc h k ate go ri ach . Je śli w ka tego rii A pr aca uz yska 2 pun kty , a w ka te gori i B – 0 punktów, egzam inator nie prz yz n aje punk tów w poz osta łyc h k ate gori ach . Je śli p raca sk ład a s ię z mniej ni ż 300 s łów , e gzam inator pr zy zn aje pu nkt y tyl ko w k ate gori ach A, B i C . Pojawie nie si ę b łę du k ard yn alnego d ysk walifik uj e p rac ę – zd aj ący ot rzy m uje 0 p unk tów .
Strona 10 z 12
Obja
śnienia dotycz
ące oceny interpretacji porównaw
cz ej A. Koncepcja in terpretacji porównaw cz ej jes t efektem posz
ukiwania przez zdaj
ącego sensów wynikaj
ącyc
h z zestawie
nia tekstów
i wym
aga
ustalenia pewnych obszarów por
ównania, w których szuka si
ę podobie ńs tw i/lub ró żni c mi ędzy utworam i, a nast ępnie wyci
ąga z tego wnioski.
Koncepcja jest ocen
iana ze wzgl
ędu na to, czy jest
niesprz eczna z ut w or ami i czy je st spójna . Koncepcja jest: − niesprz ec zna z ut w ora mi , je
śli znajduje potwierdzenia w obu tekst
ach, przy czym
porównywane obszary s ą dla tekstów traf ne i isto tn e, a n ie drugorz ędne. − cz ęś ciow o spr zec zn a z utworam i, je śli jedynie w e fragm
entach (lub frag
m
encie) znajduje potwierdzenie w
tekstach lub porównywane obszary
są
dla tekstów drugorz
ędne . − ca łkow icie sp rz ecz n a z utw orami, je śli naw et w e fragmentach (lub fr agmencie )
nie znajduje potw
ierdzenia w tekstach. Koncepcja jest: − spójna , gd y wy po wied ź w sposób w ystarcz aj ący dla uzasadnienia tezy /hipotezy interpretacy jnej obejm uje i łą czy w ca ło ść sensy obu utworów. − cz ęś ciowo spójna , g dy w ypowied ź obejm uje i łą czy sensy obu utworów, ale w s posób niewy starczaj ący dla uzasadnienia tezy /hipotezy interpretacyjnej. − niespójna , gdy wy po w ied ź obejm uje sensy ka żdego t
ekstu, ale ich nie
łą czy (tzn . wypowied ź sk łada si ę z d w óch niepowi ązany ch ze sob ą interpretacji). Brak koncep cji to brak w skazania zas
ady zestawienia utworó
w.
B. Uzasadnienie interpretacji
jest o
ceniane ze wzgl
ędu na to, czy jest
trafne i czy je st pog łę bion e. Uzasadnien ie trafne zawiera wy łą czni e pow ią za ne z teksta mi argume nty na rz ec z odc
zytania sensów wynikaj
ących z zest aw ie ni a ut woró w . Argum enty musz ą wynika ć ze sfunk
cjonalizowanej analizy, to znaczy w
ywodzi ć si ę z f orm y lub/i tr eś ci tekstów. Uz asadnienie jest: − cz ęś ciow o t rafne , je
śli w pracy – oprócz argum
entów niepo
w
ią
zanych z tekstam
i lub/i niewynikaj
ących ze sfunkcjonalizowanej analizy –
pojawi si
ę przynajm
niej jeden argument powi
ązany z tekstami i wynikaj
ący ze sfunkcjonalizowanej analizy.
− pog łę bione , j eś li znajd uje potwierdzenie n
ie tylko w tekstach, ale tak
że w kontekstach (np. biograf
icznym , historycznoliteracki m , filozoficzny m , kulturowym ). Zdaj
ący powinien cho
ć cz ęś cio w o rozwin ąć przywo
łany kontekst, aby uzasadni
ć jego pojawienie si ę. − niepog łę bione
, gdy wszystkie argum
enty s
ą sfunkcjonalizowane, ale zdaj
ący p rzywo ła ł je ty lko z teks tów al bo tylko z kontekstów. C. Popra w no ść rz eczow ą ocenia si ę na podstawie liczby b łę dów rzeczowych. Pomy łki (np. w nazwach w
łasnych lub datach) niew
pł ywaj ące n a koncepcj ę in terpr eta cyjn ą uwa ża si ę za usterki, a nie b łę dy rzeczowe. B łą d kardynalny to b łą d rzeczowy świadcz ący o nieznajom oś
ci (1) tekstu kultury, do którego odwo
łuje si
ę zdaj
ący, oraz (2) kontekstu
interpretacyjnego przywo
łanego przez zdaj
ąceg o. D. Kompozycja ocen ian a jes t ze wzgl ędu na funkcjonalno ść se gm en ta cj i i uporz ądkow anie tekstu zgodnie z wybranym
przez ucznia gatunkiem
wypowiedzi. Nale ży wzi ąć pod uwag ę, czy w tek ście zosta ły wyodr ębnione – j ęzyk owo i graf ic znie – cz ęś
ci pracy oraz akapity niezb
Strona 11 z 12 jasnego przedstawien ia koncepcji interpretacy jnej i uzasadn iaj ących j ą argum entów, a tak
że czy wyodr
ębnione cz ęś ci i a kapity s ą logicznie oraz konsekwentnie uporz ąd
kowane (bez luk i zb
ędnych powtórze ń). Kom pozycja jest funkcjonalna , je śli podzia ł te kstu na seg m enty (cz ęś ci) i ich po rz ądek (uk ład) s ą ści śle powi ązan e z po rz ądk iem tre ści i rea lizowan ym i w tek ście funkcjam i retorycznym i. Odej
ście od zasady trójdzielnej
kom
pozycji nie jest b
łę dem , je śli s egm entacja jest funkcjonalna. E. Spójno ść loka ln ą ocenia si ę na podstawie zgodno ści logic znej i gram atycznej m ię
dzy kolejnymi, znajduj
ący m i si ę w bezpo średnim s ąsiedztwie zdaniam
i w akapitach. Znaczne zaburzenia sp
ójno
ści wypowiedzi to np. akapit
y zbudowane z sekwencji zda
ń ni
ep
owi
ązanych ze sob
ą ani
logicznie, ani gram
atycznie (potok lu źnych m yś li, skojarze ń). Styl uznaje si ę za : − stosow ny , je śli zachow
ana jest zas
ada
decoru
m
(dobór
środków j
ęzykowych jest celowy i adekwatny do
wybranego przez ucznia gatunku
wypowiedzi, sytuacji egzam
inacyjnej, tem
atu i intencji wypowiedzi oraz odm
iany pisanej j ęzyka). Dopuszcza si ę drobne, sporadyczne odst ępstwa od stosowno ści. − cz ęś ciow o stosow ny, dotyczy wyp owiedzi, w której zdaj ący niefunkcjonalnie łą czy ró żn e s tyle, n ie ko ntrolu je jed nolito ści stylu, np. w wypowie dzi pojawiaj ą si ę wyrazy i konstrukcje z j
ęzyka potocznego, nieoficjalnego, wtr
ęty ze stylu urz
ędowego, nadmierna m
etaforyka.
Mieszan
ie ró
żnych stylów wypowie
dzi uznaje si
ę za uzas
adn
ione, je
śli jest funkcjonalne.
− niestosow n y, je śli wypowied ź zawiera np. wulgaryzm y lub m a charakter obra źliwy.
Styl wypracowania nie musi by
ć zgodny z upodobaniam i stylis tycznymi egzam inatora. G. Popra w no ść j ęzy k owa oceniana jest ze wzgl ędu na licz b ę i wa gę b łę dów sk ładniowych, leksykalnych, s łowotwórczych, frazeo logiczny ch, fleksyjnych i stylistycznych. Błą d stylistyczny to konst
rukcja zgodna z norm
ą j
ęzykow
ą, ale niew
ła
ściwa w sytuacji, w której powstaje
tekst, oraz nieodpowiednia dla stylu,
w
jakim
tekst jest pisany, np. udziwniona m
etafora, niefunkcjonalny kolokwializm, wulg
aryzm
, nieuzasadnione powtórzenie leksyka
lne lu
b
sk
ładniowe. B
łę
dów logicznych nie uznaje si
ę za b łę dy sty lis tyczne. H. Poprawno ść za p is u ocenia si ę ze wzgl ędu na licz b ę błę dów ortograficznych i in terpunkcyjnych (szacowan ą odpowiednio do obj ęto ści teks tu ) oraz ich wa gę (b łę dy ra żą ce i niera żą ce). Za b łą d ra żą cy uznaje si ę b łą
d, który polega na naruszeniu ogólnej regu
ły ortograficznej lub
interpunkcyjnej w zapisie s
łów lub fraz o wysokiej
frekwencji. Ewentualne w ątpliwo ści rozstrzygaj ą ustalenia Rady J ęzyka P olskiego i kl asyf ikacja błę dów interpunkcyjnych Je rzego Podrackiego.
Strona 12 z 12
INFORMACJA O ZASADACH OCENIANIA PRAC Z JĘZYKA POLSKIEGO UCZNIÓW ZE STWIERDZONYMI DYSFUNKCJAMI
W pracy maturalnej z języka polskiego autorstwa zdającego, u którego stwierdzono dysleksję i dysortografię, nie należy uwzględniać w ocenie następujących błędów:
a) zmienionej kolejności liter w wyrazach,
b) wstawionych dodatkowo liter w wyrazie, opuszczonych lub przestawionych liter, c) opuszczonego początku lub końca wyrazu,
d) występowania w wyrazach głosek dźwięcznych zamiast bezdźwięcznych i odwrotnie,
e) mylenia głosek „i” i „j”, głosek nosowych z końcówką fleksyjną, np.: ę-em, ą-om, f) mylenia przedrostków z przyimkami, np.: pode szły; błędnego zapisywania
przyimków z rzeczownikami i przysłówkami, np.: wklasie, zachwilę, napewno, g) niewłaściwego zapisu spółgłosek miękkich, np.: rosinie zamiast rośnie, skosiny
zamiast skośny,
h) błędnego stosowania lub niestosowania znaków interpunkcyjnych.
USTALENIA DOTYCZĄCE BŁĘDÓW ORTOGRAFICZNYCH W PRACACH MATURALNYCH Z JĘZYKA POLSKIEGO
Komisja Dydaktyczna Rady Języka Polskiego ustaliła, że podstawą podziału błędów ortograficznych na błędy rażące i błędy drugorzędne są reguły ortograficzne. Do błędów ortograficznych rażących zaliczono:
– błędy w zakresie pisowni wyrazów z ó-u, rz-ż (w tym wyjątki od pisowni rz po spółgłoskach), ch-h;
– błędy w zakresie pisowni nie z różnymi częściami mowy; – błędy pisowni zakończeń -ji, -ii, -i;
– błędy w pisowni wielką i małą literą (z wyjątkiem pisowni przymiotników dzierżawczych);
– błędy w zakresie pisowni cząstki -by z osobowymi formami czasownika; – błędy w zapisie przedrostków roz-, bez-, wes-, wz-, ws-;
– błędy w pisowni nosówek (ą, ę) oraz połączeń om, on, em, en.
Pozostałe odstępstwa od reguł ortograficznych, w tym m.in.: pisownię wyrażeń przyimkowych, dzielenie wyrazów przy przenoszeniu do nowej linii, pisownię zakończeń
-ski, -cki, -dzki, -stwo, -wstwo; pisownię przedrostków z-, s-, ś-; pisownię -by z pozostałymi
