Helena Pietrzak
Doktorat ks. Marka Makowskiego
Prawo Kanoniczne : kwartalnik prawno-historyczny 50/1-2, 327-330
W ra m a c h ro z d z ia łu p ią te g o p t. „C ondicio ja k o e le m e n t n ie k o m p a ty b iln y z rz e czyw istością m a łż e ń s k ą ” , p rz e d sta w ia D o k to r a n t p o d sta w y h isto ry c z n e fu n k c jo n o w a n ia w a ru n k u n a g ru n c ie p ra w a k a n o n ic z n e g o - tj. k a n . 1102 w o d n ie s ie n iu do K P K z 1917 r., sy ste m ó w p ra w a cyw ilnego o ra z d o p u sz c za ln o ści w a ru n k u w p ra w ie K a to lic k ic h K o ścio łó w W sc h o d n ic h . S k u p ia się w o b e c w ątp liw o ści i c h a r a k te r u w a ru n k ó w (m .in . tru d n o ś c i n a p łaszczy źn ie d u sz p a ste rsk ie j, sp o łe cz n e j i m o raln ej o ra z n a p łaszczy źn ie p ra w a m a łż e ń sk ie g o ).
Z k o lei o s ta tn i ro z d ział, szósty p t. „P rz y m u s i b o ja ź ń a n a tu r a ln a sk ło n n o ść o so b y d o z aw a rc ia m a łż e ń s tw a ” je s t p re z e n ta c ją sta n o w isk a D z ie k a n a R o ty R z y m skiej o d n o ś n ie p o c h o d z e n ia i p o d sta w n o rm y k a n . 1103 K P K , re la cji vis i m e tu s d o w o ln o ści k w alifik o w an ej, c h a r a k te r u b o ja ź n i p o w o d u ją c e j w a d ę k o n se n su .
C a ło ś ć p ra cy z am y k a z a k o ń c z e n ie , w k tó ry m A u to r w sp o s ó b ja sn y i przejrzy sty p o d su m o w a ł w yniki sw oich b a d a ń i w y c iąg n ą ł w łaściw e w nioski.
O b a j re c e n z e n c i w sk az ali po z y ty w n e ja k i n e g aty w n e w alo ry d y se rtac ji ks. m gr B a rto s z a N o w ak o w sk ieg o i w k o ń co w y ch w n io sk a c h o c en ili ją ja k o o d p o w ia d a ją c ą w y m o g o m staw ian y m p rz e z p ra w o ro z p ra w ie d o k to rs k ie j, ta k p o d w zg lęd em m e ry to ry czn y m ja k i fo rm aln y m . P o d k re ślili też , że A u to r d o b rz e z rea liz o w a ł sw e z a m ie rz e n ia b ad aw cze.
R a d a W ydziału P raw a K a n o n icz n eg o U K SW , b io rąc p o d uw agę w yniki eg zam in u d o k to rsk ieg o , w a lo r naukow y p rz e d ło żo n e j p racy właściw y d la ro z p ra w d o k to rsk ich , o p in ie re c e n z e n tó w o ra z pozytyw ny w ynik o b ro n y , n a d a ła ks. B arto szo w i N o w ak o w sk iem u s to p ień naukow y d o k to ra n a u k p raw nych w z ak resie p ra w a k an o n iczn eg o .
H elen a P ietrzak
D O K T O R A T K S . M A R K A M A K O W S K IE G O
D n ia 14 lis to p a d a 2006 r. n a W ydziale P ra w a K a n o n ic z n e g o U n iw e rs y te tu K a r d y n a ła S te fa n a W yszyńskiego w W arszaw ie o d b y ła się p u b lic z n a o b ro n a p racy d o k to rsk ie j ks. m g r M a rk a M a k o w sk ie g o , a b so lw e n ta wyżej w y m ien io n e g o W y d ziału . D o k to r a n t p rz ed ło ży ł R a d z ie W y d ziału ro z p ra w ę p t. d o m i n a c j e b isku p ó w w edług K o d e ksu Praw a K a n o n iczn eg o z 1983 ro ku i k o n k o r d a tó w o b o w ią zu ją cyc h ”. P ra c a d o k to rs k a z o s ta ła n a p is a n a n a W y d ziale P ra w a K a n o n ic z n e g o U K S W p o d k ie ru n k ie m ks. p ro f. d r h ab . J ó z e fa K ru k o w sk ieg o . R e c e n z e n ta m i ro z p ra w y byli: ks. p ro f. d r h a b . E d w a rd G ó re c k i (P W T W ro cław ) o ra z D z ie k a n W y d ziału ks. p ro f. U K S W d r h a b . J ó z e f W ro ceń sk i.
P o d ję ty p rz e z D o k to r a n ta te m a t p ra cy n a le ży d o w ażnych, a je d n o c z e ś n ie d e li k a tn y c h sp ra w w s p ó łc z esn e g o K o ścio ła. Z a jm u je z n a c z ą ce m ie jsc e w re fle k sjac h n a p łaszczy źn ie te o lo g ic z n o - p ra w n ej. O s o b a , k tó ra p e łn i fu n k c ję b isk u p a , ze w z g lęd u n a w ysoką ra n g ę te g o u rz ę d u , w pływ a n ie tylko n a życie sa m e g o K o ścio ła, a le je d n o c z e ś n ie n a k sz ta łto w a n ie się sz e ro k o p o jęty c h p o s ta w sp o łeczn y ch . D la te g o też , n o m in a c ja m i b isk u p ó w z a in te re s o w a n e są ró w n ie ż w ła d ze p ań stw o w e. S z c ze g ó ln ą je d n a k u w a g ę p rzy w iązu ją o n e d o n o m in a c ji b isk u p ó w w o rd y n a ria ta c h w ojskow ych, ze w zg lęd u n a b e z p o ś re d n i d o s tę p d o słu żb g w a ra n tu jąc y c h s ta b iln o ś ć i b e z p ie c z e ń s tw o k ra ju . Z tej te ż racji k w estia n o m in a c ji b isk u p ó w je s t też e le m e n te m n eg o cjacji p o m ię d z y S to lic ą A p o s to ls k ą a p a ń stw a m i, z k tó ry m i zaw ie r a n e są um o w y k o n k o rd a to w e .
C a ło ś ć ro z p ra w y d o k to rsk ie j ks. m g r M a rk a M a k o w sk ie g o sk ła d a się ze spisu treś ci, w ykazu sk ró tó w , w s tę p u , c z te re c h ro z d ziałó w m ery to ry czn y ch (k ażd y k o ń czą k ró tk ie w n io sk i), z ak o ń c z e n ia o ra z b ib lio g rafii.
W k ró tk im w s tę p ie A u to r w y jaśnia te m a t p o d ję te j d y se rtac ji o ra z p rz e d m io t i cel sw ych n au k o w y ch reflek sji. W y n ik a z n ie g o , że b a d a n ia b ę d ą się k o n c e n tr o w ały n a u s ta le n iu re la cji m ięd zy o g ó ln ą z a s a d ą p ra w a p o w sze c h n e g o , u m ie sz c z o n ą w K o d e k sie P ra w a K a n o n ic z n e g o z 1983 r. - d o ty c z ąc ą w ładzy p ry m ac ja ln ej B isk u p a R z y m u w k w estii m ia n o w a n ia b isk u p ó w (episcopos libere S u m m u s P ontifex no- m in a t, a u t legitim e electos c o n firm â t, k an . 377 § 1 K P K 1983 r.), a w y ją tk a m i, k tó re d o p u sz c z a ją in n e p o d m io ty d o u d z ia łu w p r o c e d u rz e n o m in a c y jn e j (w ła d ze p a ń stw ow e i k a p itu ły k a te d ra ln e ). S tą d d la w y ja śn ien ia ró ż n ic m ięd zy re g u la cja m i, D o k to r a n t w sk az u je n a p o tr z e b ę p rz e d s ta w ie n ia w p ra cy p e łn e g o o b ra z u o b o w ią zu jący ch w tej d z ie d z in ie p rz e p isó w zaw a rty ch w K P K z 1983 r. o ra z w ielu k o n k o r d a ta c h o b o w iązu jący ch o b e c n ie /tj. 53 k o n k o rd a ta c h , z k tó ry ch 38 p o d e jm u je p r o b lem n o m in a c ji b isk u p ó w d iecezji te ry to ria ln y c h a 18 d iec ezji p e rso n a ln y c h , k tó re są ró w n o z n a c z n e z o rd y n a ria ta m i w ojskow ym i/.
P ierw szy ro z d z ia ł p t. „ G e n e z a n o rm K o d e k su P ra w a K a n o n ic z n e g o z 1983 r. d o ty czący ch n o m in a c ji b isk u p ó w ” , o b e jm u je a n aliz ę h isto ry cz n ą p ro c e d u ry n o m i nacji b isk u p ó w , k tó ra u le g a ła n a p rz e s trz e n i w iek ó w w ielu z m ia n o m , z a ró w n o n a p łaszczy źn ie p ra w a k a n o n ic z n e g o , ja k i re la cji K o śció ł - p a ń stw o . J a k się o k a zu je p ro b le m a ty k a ta s ta w a ła się p rz e d m io te m n acisk ó w ze s tro n y w ład zy p ań stw o w ej i o g ra n ic z a ła w o ln o ść K o ścio ła. A k tu a ln y s ta n p ra w n y o d z w ie rc ie d la n ie rz a d k o d a w n e u w a ru n k o w a n ia p ra w n o - p o lity c z n e , k tó r e ta k ż e w pływ ają n a w sp ó łc z esn e r e g u la c je p ro c e d u ry n o m in a c ji b isk u p ó w .
Z k o lei w ro z d z ia le d ru g im zaty tu ło w a n y m : „ N o rm y n a te m a t n o m in a c ji b is k u p ó w w K P K z 1983 r .” , D o k to r a n t w p ro w a d z a czy teln ik a w p o d sta w o w e p o ję c ia fu n k c jo n u ją c e w m a te rii te m a tu , a d o ty cz ąc e prow izji k a n o n ic z n e j n a u rz ą d b is k u p i z w y o d rę b n ie n ie m dw u a k tó w (w y zn aczen ie o so b y k a n d y d a ta i n a d a n ie ty tu łu ).
O d n o s z ą c się d o n o m in a c ji d o k o n y w a n ej p rz e z p a p ie ż a (collazione tittuli) o ra z d o z a tw ie rd z e n ia w cześn iej w y b ra n y ch z g o d n ie z p ra w e m (legittim a elezio n e), D o k to r a n t p o d k re ś lił p ry m ac ja ln y c h a r a k te r u p ra w n ie n ia B isk u p a R zy m u .
W ro z d z ia le trze c im p t. „ N o m in a c je b isk u p ó w w K o ścio łac h te ry to ria ln y c h w św ietle o b o w iązu jący ch k o n k o rd a tó w ”, d o k o n u je D o k to r a n t c h ro n o lo g ic z n e j an alizy u m ó w k o n k o rd a to w y c h 17 p a ń stw e u ro p e js k ic h (ta k ic h jak : F ra n c ja , S zw ajcaria, N iem cy, A u s tria , H isz p a n ia , M o n a k o , W łochy, S a n M a rin o , Polska, C h o rw a cja , E s to n ia , S łow acja, L itw a, Ł o tw a , S ło w en ia, A lb a n ia , P o rtu g a lia ) i 8 p a ń stw a c h A m e ry k i Ł ac iń sk iej (E k w a d o r, D o m in ik a n a , B oliw ia, W en e z u e la , A r g e n ty n a , K o lu m b ia , P e ru , H a iti) o ra z T unezji i K a z a c h stan u .
O s ta tn i ro z d ział, czw arty p t. „ N o m in a c je b isk u p ó w w d ie c e z ja c h p e rso n a ln y c h w św ietle o b o w iązu jący ch k o n k o rd a tó w ” , z aw ie ra sp ecy fik ę n o rm k o n k o r d a to w ych reg u lu jąc y c h p ro c e d u rę n o m in a c ji b isk u p ó w w o rd y n a ria ta c h w ojskow ych. A u to r d y se rtac ji p o d d a ł a n a liz ie p r o c e d u r ę n o m in a c ji w 8 p a ń stw a c h e u ro p e jsk ic h (N iem cy , A u s tria , H is z p a n ia , W ęgry, C h o rw a cja , L itw a, Ł o tw a, S ło w a cja), 9 p a ń stw ach laty n o a m e ry k a ń s k ic h (A rg e n ty n a , B oliw ia, P a rag w aj, S a lw a d o r, E k w a d o r, P e ru , B razy lia, D o m in ik a n a , W e n e z u e la ) o ra z n a F ilip in a ch .
C a ło ś ć p ra cy z am y k a z a k o ń c z e n ie , k tó re je s t z a ró w n o z b io re m w n io sk ó w z a w arty ch w p o szczeg ó ln y ch ro z d z ia ła c h , ja k i o d p o w ie d z ią n a p o s ta w io n e w e w s tę p ie z a ło ż e n ia . D o k to r a n t w sk azał m ia n o w icie n a k ilk a p o d m io tó w u p ra w n io n y c h d o e lek cji b isk u p ó w /tj. n ie k tó re k a p itu ły k a te d ra ln e -17 o ra z w y jątk o w o w ła d ze p a ń stw o w e : F ra n c ji d la d iec ez ji M e tz i S tra s b u rg o ra z H isz p a n ia d la o rd y n a ria tu w o jsk o w eg o - k tó ry ch p ra w a w y b o rcze z w iąz an e są z d aw nym i p rzyw ilejam i/. P o n a d to , p o d k re ś lił ró w n ie ż z n a c z e n ie in n e g o a sp e k tu p ro c e d u ry n o m in a c y jn e j, a m ian o w icie - k o m p o n o w a n ie list k a n d y d a tó w p rz ed sta w ian y c h S tolicy A p o s to l skiej p rz e z p o d m io ty u p ra w n io n e /tj. leg a tó w p a p ie sk ic h , b isk u p ó w dzia łający ch z e s p o ło w o o ra z in d y w id u aln ie/. W tym z a k re s ie p o d k re ś lił z a a n g a ż o w a n ie w szyst k ich czło n k ó w lu d u B o ż e g o p rz y w y zn ac zan iu „ p a s te rz y d ie c e z ji” w d u c h u p o s tu la tó w S o b o ru W aty k ań sk ie g o II.
P o d s u m o w u ją c sw oje ro z w aż a n ia , A u to r d y se rtac ji o d n ió s ł się n a k o n ie c do p rz y z n a n ia w ładzy p a ń stw o w ej tzw . p ra w a k o n su ltac ji /d otyczy to d ie cezji te ry to rialn y ch / o ra z w y m ogu o d k a n d y d a ta n a b is k u p a o b y w a telstw a /d otyczy to diecezji p e rso n a ln y c h /. P o d k re ślił, że o b e c n ie p rz y p a d k i n o m in a c ji, w y b o ru czy desygnacji b isk u p ó w ze stro n y w ła d zy p a ń stw o w e j, w y stę p u ją n ie z m ie rn ie rz a d k o . W ynika to ze zm ian y sytuacji po lity czn ej o ra z w p ro w ad z o n y ch w o b o w iązu jąc y ch k o n k o rd a ta c h u s ta le ń S o b o ru W aty k ań sk ie g o II i re s p e k to w a n ia p ra w K o ścio ła.
O b a j re c e n z e n c i w sk az ali p o zytyw ne ja k i n e g aty w n e w alo ry d y se rtac ji ks. m g r M a rk a M ak o w sk ie g o i w k o ń co w y ch w n io sk a c h o c en ili ją ja k o o d p o w ia d a ją c ą wy m o g o m staw ian y m p rz e z p ra w o ro z p ra w ie d o k to rsk ie j, ta k p o d w z g lęd e m m e ry to
rycznym ja k i fo rm aln y m . P o d k re ślili też , że A u to r d o b rz e z re a liz o w a ła sw e z a m ie r z e n ia b ad aw cze.
R a d a W ydziału P raw a K an o n icz n eg o U K SW , b io rąc p o d uw agę w yniki eg zam in u d o k to rsk ieg o , w alo r n aukow y p rz e d ło żo n e j p ra cy w łaściw y d la ro z p ra w d o k to rsk ich , o p in ie re c e n z e n tó w o ra z pozytyw ny w ynik o b ro n y , n a d a ła ks. M a rk o w i M a k o w sk ie m u s to p ie ń n a ukow y d o k to ra n a u k p raw n y ch w z ak re sie p ra w a k a n o n ic zn eg o .
H elena P ietrzak
DO K TOR AT
K S. M A R C IN A Z A B R O C K IE G O
D n ia 14 lis to p a d a 2006 r. n a W ydziale P ra w a K a n o n ic z n e g o U n iw e rsy te tu K a r d y n a ła S te fa n a W yszyńskiego w W arszaw ie o d b y ła się p u b lic z n a o b ro n a p racy d o k to rs k ie j ks. m g ra M a rc in a Z a b ro c k ie g o , a b so lw e n ta w y m ien io n e g o w yżej W y d z ia łu , k a p ła n a d iec ezji p e lp liń sk iej.
D o k to r a n t p rz ed ło ży ł R a d z ie W y d ziału ro z p ra w ę p t.: S y n o d d iecezji c h e łm iń sk iej z 1959 r. S tu d iu m historyczno-praw ne. P ra c a d o k to rs k a z o s ta ła n a p is a n a n a W y d ziale P raw a K a n o n ic z n e g o U K S W p o d k ie ru n k ie m ks. p ro f. U K S W d r hab. J a n u s z a G rę źlik o w sk ie g o . R e c e n z e n ta m i ro z p ra w y byli: ks. p ro f. K U L d r h ab . S ta n isław T ym osz o ra z ks. p ro f. U K S W d r h a b . J ó z e f W ro ceń sk i.
P o d w ie lo m a w zg lęd a m i je s t to sy nod szczególny. P rz e d e w szystkim , d la te g o iż sy n o d te n m ia ł n iew ątp liw ie w ielki w pływ n a w sp ó łc z e sn e życie re lig ijn e du żej c z ę ści K o ścio ła w Polsce. Z d e c y d o w a n a w ię k szo ść d u c h o w ień s tw a całej m e tro p o lii g d a ń sk iej z o s ta ła u k s z ta łto w a n a n a s ta tu ta c h te g o sy n o d u . Z p e w n o śc ią n a jw ię k sze z n a c z e n ie m ia ł o n d la d iecezji p e lp liń sk ie j b e z p o ś re d n ie j s p a d k o b ierc zy n i d ie cezji c h e łm iń s k ie j, w k tó re j s ta tu ty te g o sy n o d u obow iązyw ały fo rm a ln ie d o 2001 r., kied y to w eszły w życie p o s ta n o w ie n ia p ie rw sz e g o sy n o d u d iecezji p e lp liń skiej. N ie m o ż n a ta k ż e p o m in ą ć je g o z n a c z e n ia d la n o w o p o w sta łej d iecezji to r u ń skiej. W chw ili p o w s ta n ia tej d iecezji n ie m a l wszyscy je j k a p ła n i w ch o d zili w sk ła d p re z b ite riu m c h ełm iń s k ie g o . P o s ta n o w ie n ia te g o sy n o d u ich obow iązyw ały i to o n e k sz tałto w ały c h a r a k te r i k re o w a ły rzeczyw istość K o ścio ła to ru ń s k ie g o . P o d o b n ie m a się rzecz z a rc h id ie c e z ją g d a ń sk ą , k tó re j d u ż a część n a le ż a ła p rz e d ro k ie m 1992 d o d iecezji ch ełm iń sk ie j.
D o k to r a n t w s k a z a ł n a k ilk a p o d sta w o w y c h z a ło ż e ń sw o ich b a d a ń , a m ia n o w icie n a te m a t te j ro z p ra w y . P r z e d m io te m n in ie js z e j p ra c y je s t s y n o d d ie c e z ji c h e łm iń s k ie j z 1959 r. U c h w a ły te g o s y n o d u m ia ły n ie w ą tp liw ie w pływ n a p ó ź
