WKŁAD O. WŁADYSŁAWA SZOŁDRSKIEGO
REDEMPTORYSTY (1884-1971) W DOROBEK
POLSKIEJ PATRYSTYKI
(W 100 rocznicę urodzin)
Na dziejach katolickiej monasteriologii i prezblteriologii w Polsce wywarł w ostatnich latach poważne piętno 0.Władysław Szoł- drski, redemptorysta, płodny pisarz, historyk, wydawca źródeł zakon nych, tłumacz pism Ojców Kościoła, wzorowy kapłan i zakonnik. Z oka zji 100 rocznioy urodzin pragniemy w niniejszym artykule przypomnieó jego wkład do dorobku polskiej patrystyki.
O.Władysław Szołdrski urodził się w rodzinie hrabiowskiej 22 IV i884 r. w Kliczkowie Wielkim na terenie Ziemi Sieradzkiej^. Jego rodzicami byli Władysław 1 Anna z Janiaków. Mimo, iż panowały joszczo czasy porozbiorowoj niewoli, społeczne środowisko rodzinne stwarzało młodemu hrabiemu doskonałe warunki rozwoju i formacji. Szkołę podstawowy ukończył w Sieradzu, gimnazjum w Kaliszu, a Semi narium Duchowno we Włocławku, gdzie przebywał w latach 1902-1906. Po święceniach kapłańskich przyjętyoh w Płocku 28 X 1906 r. z ryk bpa Apolinarego Wnukowskiego, pracował jako wikariusz w parafii Grocholico k.Piotrkowa. Odczuwając powołanie zakonne, wstąpił za zgody swego biskupa w 1907 r. do OO.Jedomptorystów, u których i IV 1903 r. otrzymał w Mościskach habit zakonny, a 2 II 1909 r. złożył śluby. W latach 1909-192i był misjonarzem, potem do 1925 r. profeso rem historii Kościoła w Wyższym Seminarium Duchownym 00.Redemptorys tów w Tuchowie, a wroszcie do r. 1939 profesorem historii w Małym Seminarium 00.Redemptorystów w Toruniu. Podczas tego o s t a t n i c o okresu życia, mimo iż nie odbył studiów stacjonarnych, złożył na uniworsytocic poznańskim egzamin kwalifikacyjny na nauczyciela his torii w szkołach średnich. W okresie wojny przobywał w Krakowie 1 To runiu, gdzie ratował przed zniszczeniem i porządkował zbiory
biblio-1 Dane biograficzno zawdzięczam o.Marianowi Drudziszowi, redempto ryście z Tuchowa, za co składam mu szczere podziękowanie.
teki Matowo Seminarium Duchownego. OJ 1946 r. przebywał w. Wrocławiu, gdzie zmarł 7 IV 1971 r. Ka pars dni przed swym zgonem mówił do Iwycu najbliższych: "W Wielkim Tygodniu będziecie mieć już spokój ze mną". I rzeczywiście, zgasł w Wielką środę. Jogo pogrzeb odbył sii- w Wielki Piątek pod przewodnictwem ks. &bpa Bolesława Kominka, kaźanio wygłosił ks.bp Wincenty Urban. Ciało zmarłego pochowano na cmontarzu przy wrocławskim kościele OJ.dedemptorystów.
O.Władysław Szołdrski zdołał rozwinąć w swym programie pracy kaulańskioj żyw;; działalność badawczo-naukowi, która się ujawniła na czteroch płaszczyznach. Pierwszy z nich była p u b 1 1 k a c j a ź r ó d e ł . Już podczas I wojny światowej, oglądał własnymi oczy ma, jak bezmyślnie niszczono cenne źródła lub narażano je na za- "łads. Z racji swej duchowej przynależności, najbliższe nut oka-za-hy Ste ' źródła zakonne. Jeszcze podczas wojny dojrzała w nim myśl wy dania Monumenta Hofbaueriana, z których w latach 1915-1951 opubli- kowano aż 15 tomów. Pierwszy z nich ukazał się w Krakowie w 1915 r.
pt. "Dor heilige Klemens Hofbauer und das Auswanderungspatent vom 10. August 1784. Saumlung der diesbezttglichen Documento Hiscollanea. Naśtspne tomy: U . I I I , IV, V, VI, VII, VIII, wydawane w Toruniu w latach 1929, 1930, i931, 1932, i933, i934, 19.36, odnoszą się do
"Acta, quae ad vitam S.CIementis M.Hofbauer reforuntur". Tomy IX, X XI XII, były drukowano w Toruniu, a XIII w Krckowio w latach
1937, Ł938, i939 pod tytułom "Acta,a"R° ad vitam S.CIementis Hofbauer et ad historiam Domus CSSH Redemptoris in Piotrkowice referuntur". Ton XIV i XV czyli "Acta, quae ad vitam S.CIementis Hofbauer reforun tur" ujrzały światło dzienne w Hzymie w 1951 roku. Są to przede wszystkim zbiory materiałów odnoszących się do życia 1 działalności
ów.Klohmnsn ilofbaucra.
Druga płaszczyzna działalności naukowej 0.Władysława Szoldrs.:i(
go-t. długoletnia - . r a c a d y d a k t y c z n a w Wyższym
Seminarium Duchownym w Tuchowie i Małym Seminarium Duchownym w To runiu. Ubocznym, al e ni. małym owocom t.j działalności był. przygo towanie dwóch wydać /w 1925 1 1930/ popularnego podr ó ż n i k a ks..ła y- sława Krynickiego pt. "Dzieje Kościoła powszechnogo".
Trzecim polem działania wlolklog.o H.d.mpt.rysty była p u
b l i k a c j a p r a c o tematyce m.nast.ri.l.glczn.-histo-
ryrznej. Trz.ba tu wymienić następując: "Cuda 1 łaski Matki U.s-. . K r a k ó w 1917; "Historia
koś-cioła i cudownego obrazu Najświętszej Maryi Panny w Tuchowie", Cieszyn 1920; "Wywiezienie Benoitów z Warszawy dnia 20 czerwca 1808 roku", Włocławek 1926; "Kościół dominikanów i kaplica Pana Jezusa w Kościanie", Włocławek 1927; "Zakony i Zgromadzenia za konne w Polsce", Lublin 1934; "Kronika Benedyktynek grudzlądzkioh", Pelplin 1935; "Kronika XX. Misjonarzy w Chełmnie /1697-1715/", Pel plin 193G; "Kronika Benedyktynek Chełmińskich", Pelplin 1937;"świę ty Wojciech w Hymnologii łacińskiej", Pelplin 1949; "święty Wojciech w legendzie i litoraturzo", "Homo Del" 20/1951/ 191-220; "Mlscollaaea Żukowskie", "Nasza Przeszłość" 6/19S7/ 327-377; "Z dziejów kultu Najświętszoj Maryi Panny w Bardo śliskim", "Homo Del" 28/1959/ 889- 901; 29/1960/ 121-133; "Święty Benon - biskup miśnieński", Warszawa 1962; "Benodyktynki od nieustającej adoracji /Sakramentki/ w Wa r szawie /1637-1960/", "Nasza Przeszłość" 19/1964/ 125-148. Jest on również autorom ważnej pracy poświęconej bolesnym doświadczeniom na rodu polskiego podczas okupacji pt. "Martyrologium duchowieństwa polskiego w latach 1939-1945, Mzym 1968.
Czwartą wreszcie dziedziną, w której 0.Władysław Szołdrskl położył niemało zasługi, to p a t r y s t y k a . Szkoda, że do-
2
tychczus poza drobnymi wzmiankami , nie poświęcono większej uwagi jego wkładowi do polskiej patrystyki, a jest on naprawdę godny zau ważenia. Większość owoców swej pracy patrystycznej, przede wszyst kim przekładów, pozostawił niestety w maszynopisach, które zdepono wał w kopiach w Bibliotece Kapitulnej we Wrocławiu . Sam zdążył w tej dziedzinie opublikować niewiele. Trzeba tu najpierw wymienić ogło szoną częściami pracę /przekład, opracowanio i komentarz/ pt. "Po- regrinatto Aethorlao ad loca sancta/ . Dzieło to pisane 393/394, odnalezione przez uczonego włoskiego J.Gamurrini- ego w 1884, wyda no po raz p l c r s z y d r u k i o m w 1837 r., stanowi jeden "z
najstnr-2 Por. o.A.Bobor SJ, Antologia Patrystyczna, Kraków 1966, 58, 445- 453; tonżo, Studia i teksty patrystyczne, Kraków 1967, 7,193. 3 *';,tsanc są ono do katalogu rękopisów Biblioteki Kapitulnej ood
numerami: 752, 738, 764, 766, 763, 771, 772, 777, 733, 787, 7 8 9 . 793, 794.
4 "Homo Doi" 31/1962/ 67-77, 172-179, 270-273, 363-367; 32/1963/ 251—254; 33/1964/ 49—55, 115—119, Tokst ten wydano później w ca łości w opracowaniu A.Boguckiego w serii PSP 6, 160-241.
s z y c h op isów podróży do Z io n i ś w i ę t e j " . A czk olw iek t e k s t J eg o zm- - chow ał s i ę "w o k aleczon ym r ę k o p i s i e z XI w ." , którem u brak p o c z ą tk u , k o ń ca i j e d n e j k a r ty w środku i n a zw isk a a u t o r a , to ma c n o ogromne z n a c z e n ie . Uważano j e s t bowiem z a " n a jw a ż n ie js z y pomnik p iś m ie n n ic twa z z a k r e s u op isów p ie lg r z y m e k do Z iem i Ś w ię t e j p ie r w s z e g o t y s i ą c l e c i a " ^ . J e g o p o l s k i p r z e k ła d o .A .B o b e r u zn a ł za "wyborny i f i l o l o g i c z n i e w iern y " p o d k r e ś l a j ą c , że o d d a jo on " d osk on ało b e z p r o t e n s j o - n a ln o ś ó s t y l u te g o z a b y tk u " ^ . Z Innych p rac o .S z o łd r s k ie g o o g ło s z o nych drukiem j e s z c z e z a jo g o ż y c i a , t o p ie r w s z y p o l s k i p r z e k ła d d z i e ł k a ś w .F u lg e n c ju s z u z Ruspe p t . "0 w ie r z e c z y l i o R eg u le praw - d z iw o j w ia r y do P io tr a " - , p r z e k ła d j e g o k a z a n ia o św .S z o z e p a n ie o ra z t łu m a c z e n ie 6 l i s t ó w św .C y p ria n a ^ .
Wśród p o z o sta w io n y c h w m a szy n o p isa ch p r z e k ła d a c h w id n ie j ą na s t ę p u j ą c o t y t u ł y : ó w .C y p ria n . L i s t y , Wrocław 19 6 5 ( mps 28(^; Św.Grze g o r z W ie l k i, D i a l o g i , W rocław 1 966{ mps 212); Ś w .G rzegorz W io lk i, Ho m i l i e na E w a n g e lie , k s . I , 1 - 2 0 , k s . I I , 2 0 - 4 0 , Wrocław 196 6 ( mps 18^; Św.Ambroży, 0 obow iązkach s ł u g K o ś c i o ł a , Wrooław 1 9 6 7 ( mps i9l){ św .
Ambroży, Exameron, Wrocław 19 6 7 ( mps 2 i^ ; Św.Ambroży, 0 p o k u c ie ,
o ta jo m n lc a c h , o dobru ś m i e r c i . P a u lin , s e k r e t a r z ów .Am brożego, Ży- o io św .Am brożogo, Wrocław 1968( mps 15l); Św.Ambroży, 0 d z ie w ic a c h , S u lp i c j u s z Sew or, Pism a o św iętym M a r c in ie b is k u p ie z T o u r s, Wrooław 1968( mps. 149); Ś w .A u g u sty n , 0 nauce c h r z e ś c i j a ń s k i e j k s i ą g c z t e r y , św .Am broży, 0 u c ie c z c e od ś w ia t a , Wrocław 1 9 6 8 ( mps 203); Ś w .H ie ron im , D ia lo g p r z e c iw p ela g in n o m , Żywoty mnichów: P aw ła, H ila r lo n a , M alch u sa, 0 zn a k o m ity ch m ężach. Św.Ambroży, 0 d z i e w i c t w i e , Wrooław 1969^ mps 30Ó); Św.Ambroży, Wykład e w a n g e lii w ed łu g św .Ł u k a sza , Wro cław 1969[ mps 431); Ś w .A u g u sty n , H o m ilie na p ie r w s z y l i s t św .Jan a A p o s to ła , Wrocław 1970(m ps 12c); g w .A u g u sty n , Wykład e w a n g e lii św. J a n a , t . 2 : H om ilio 3 4 - 5 4 , / J . 5 - 1 2 / , Wrocław 1970^ mps 28(^; św .A ugustyn Wykład e w a n g e lii ś w .J a n a , t . 3 : H o m ilie 5 5 —1 2 4 , / J . 1 3 —2 i / , Wrocław
1970( mps 283). W ię k sz o ść z n ic h z o s t a ł a j u ż opublikow ana w " P is mach S t a r o c h r z e ś c ij a ń s k ic h P is a r z y " sta n o w ią c p ie r w s z e podw aliny
5 W .S z o łd r s k i, P e r e g r y n a c ja do m ie j s c ś w ię t y o h z k oń ca IV w iek u , "Homo Doi" 3 1 /1 9 6 2 / 7 0 .
6 A .B o b er, A n t o lo g ia p a t r y s t y c z n a , d z.cy t.,jŁ 7 S .
7 A .B o b e r ,S t u d ia i t e k s t y p a t r y s t y c z n o , d z . c y t ^ l 2 - 2 4 S . 8 A .D ob er, A n t o lo g ia p a t r y s t y c z n a , d z .o y t ./ i 5 5 - 4 S 8 . 9 T am że,5 9 - 6 4 .
tworzenia SI3 tej serii, inne zaś czokajł jeszcze na opracowanio i opuhlikowanio.
W osobio zmarłego przed ii laty o.Władysława- Szołdrstciego od- szodł od nas gorliwy ksiądz i zakonnik, wierny sługa sakramentu po
jednania, zwłaszcza w sanktuarium Matki Bożej w Dardo śląskim
szczerze rozmiłowany w naukach teologicznych i w miarg swoich sił wiernlo im służący. Jogo wkład do skarboa kultury polskiej, szcze gólnio w interesującej nas dziedzinie patrystycznej,zasługuje na pełno uznanie i nadal czoka na opracowanie,
[Bp Wincenty Urban - Wrooław]
DB 0PERI3US STUDIISQUE PATRISTIĆIS L.SZJLOićSKI CSSR /1384-I97i/ /Summarium/
Hoc in articulo studia patristica conatus<)ue sciontifici Pa tria Ladislai Szołdrski ox Congrogatione Sanctissimi Rodomptoris proveniontis atąue Wratislaviao anno 1971 mortui illustrantur.
