ŚWISTY SEWERYN APOSTOŁ NOUICUM W s z e r e g u w i e l k i c h r o c z n i c , obchodzonych u r o c z y ś c ie p r z e z c a ł e c h r z e ś c ij a ń s t w o w o ią g u o s t a t n i c h l a t / i 6 0 0 - l e c i e ś m ie r c i ś w .B a z y le g o , 7 0 0 - l e c i e ś m ie r c i ś w .S t a n is ła w a , i 5 0 0 - l e - c i e Soboru K o n s ta n ty n o p o ls k ie g o , i 5 5 0 - l e c i e Soboru E f e s k ie g o , 1 5 0 0 - l e c i e u r o d z in św .B e n e d y k ta / n ie b ez ech a m in ę ła 8 s t y c z n ia i9 8 2 r . ważna d la K o ś o io ła P ow szech n ego, a d la K o ś c io ła w A u s t r i i w s z c z e g ó l n o ś o i , 1500 r o c z n ic a ś m ie r c i W ie lk ie g o A p o s to ła n a d d u n a js k ie j p r o w in o ji r z y m sk ie j Norioum /w p r z y b l i ż e n iu o b sz a r d z i s i e j s z e j A u s t r i i / , św .S ew eryn a. Z t e j o k a z j i p a p ie ż Jan Paweł I I s k ie r o w a ł do e p is k o p a tu A u s t r i i s p e c j a l ny l l s t ^ R o c z n ic a t a n ie z o s t a ł a p r z e o c z o n a p r z e z "Vox Patrum" d z i ę k i c z u j n o ś c i z a s łu ż o n e g o n e s t o r a p a tr o lo g ó w l u b e l s k i c h , o .d r a A .B o b e r a , k tó r y z w ła śc iw y s o b ie ż y w o śc ią i swadą doko n a ł w stę p n e j p r e z e n t a c j i p o s t a c i św .Sew eryna w a r t y k u le : "Swię
o
ty Sew eryn i je g o najnow szy b io g r a f" , g d z ie z a j ą ł s i ę g łó w n ie omówieniem p racy h a b i l i t a c y j n e j F r ie d r ic h a L o tte r a o tym ś w i ę - tym**. Na p o o z ą tk u , w z w ię z ły c h sło w a c h sc h a r a k te r y z o w a ł osob ę Sew eryna, obdarzonego gen iu szom o r g a n iz a c y jn y m , niezm ordow ane go d z i a ł a c z a , d u s z p a s t e r z a , p o l i t y k a i zakonodaw cę. Spróbujm y, w o p a r c iu o d o stę p n e ź r ó d ła i o p ra co w a n ia , n ie c o r o z s z e r z y ć t e n k rąg in f o r m a o j i.
Gdyby n ie p r o s ty p r z y p a d ek , o ż y c iu i d z i a ł a l n o ś c i św . Seweryna n ie w ie d z ie lib y ś m y n i c , a lb o praw ie n i c . Otóż pewnego
1 AAS 7 4 / 1 9 8 2 / 8 2 9 -8 3 1 .
2 "Vox Patrum" 2 / 1 9 8 2 / 2 0 4 -2 0 9 . U c z c ił on ró w n ież t ę r o c z n i - oę o k o lic z n o śc io w y m r e fe r a te m p t . "Seweryn ja k o d z i a ł a c z s p o łe c z n o - p o lit y c z n y w Norioum" wygłoszonym 18 V i9S 2 w Poz n a n iu podozas sympozjum B alcanioum I /B a łk a n y i P o lsk a w s t a r o ż y t n o ś o i 1 ś r e d n io w ie o z u /. M a te r ia ły w druku.
3 S e v e r in u s von Norioum . Legende und h i s t o r i s c h e W ir k lic h - k e i t . U ntersuchungon zur Piiase d es Ubergangs von s p d t a n t i - ken zu a i t t e l a l t e r l i c h Denk r uud L ebensform en, S t u t t g a r t 1976.
8 2
-d n ia Roku Pańskiego 809 -do rąk opata Luoullanum / -d z i ś P iz z o - fa lo o n e , d z i e l n ic a N eap olu / E u g ip iu sza , jednego z o s t a t n ic h uczniów św.Seweryna, t r a f i ł a b io g r a f ia mnicha B assusa z góry T ita s k o ło R im in i. Zafascynowany t ą le k tu r ą p o d ją ł s z c z ę ś l i wą m yśl, by w sposób an alogtozn y opraoowaó żywot swego m is t r z a . Ponieważ n ie u fa ł swym zdolnośoiom lit e r a c k im , zad an ie to p ragnął pow ierzyó diakonowi rzymskiemu, P a so h a zju szo w i. W tym o e lu w y s ła ł do n ie g o l i s t wraz ze swym "Pamiętnikiem" /Commemoratorium/, k tó ry m iał p o słu ży ć jako m a te r ia ł źródłow y. P a sch a zju sz u z n a ł, że n adesłano pismo nadaje s i ę do op u b lik o w ania, o ozym powiadomił E u g ip iu sza w osobnym l i ś o i e . Te tr zy dokumenty, t j . "Commemoratorium", "Eugippi e p i s t o ł a ad Pascha- sium" oraz " P a sc h a sil e p i s t o ł a ad Eugippium", publikowane są łą o z n ie pod wspólnym ty tu łem "V ita S a n o ti S o w erin i" * . N iek tó rzy d la ś o i s ł o ś o i w ym ieniają w t y t u l e w s z y s tk ie tr z y dokumen ty ^ .
N ależy p o d k r e ś lić , że"Commemoratorium E u g ip iu sz a , jak i je g o l i s t do P a so h a zju sza , są jedynym źródłem do b i o g r a f i i św.Seweryna. Co w ię c e j , pisma t e sta n o w ią jedyny dokument do h i s t o r i i krajów naddunajskioh z okresu wędrówki ludów 1 d la t e go budzą z a in te r e so w a n ie h isto ry k ó w , s ą szozogółow o an alizow a ne 1 dyskutowane^. Zatem o św .Sew erynie wiemy ty lk o t o , oó nam podaje E u g ip iu sz , te n za ś zajm uje s i ę g łó w n ie o sta tn im okresem je g o ż y c ia , t j . pobytem nad Dunajem. 0 w cześn iejszym o k r e s ie prawie n io n ie wiadomo. N ie znamy je g o ojczyzn y a n i d aty uro d z e n ia . Św.Seweryn zapytany o t o w prost p rzez Prym eniusza, ka p łan a I t a l s k i e g o , n ie u d z i e l i ł na te n tem at żadnej k onk retn ej
4 Por. E u g ip p lu s, Das Leben des h e l l i g e n S e v e r in . L a te in is o h und d eu tso h . ElnfHrung, C bersetzung und E rlhuterungen von R udolf N o ll, B e r lin 1963.
6 Por. SWP 137: "Commemoratorium de v i t a S .s o v e r in i cum e p l s - t u l i s amoeboels Eugippi e t P a s c h a s il D la co n i" .
odpow iedzi . Inform acja S u g ip iu s z a , że "mowa je g o zd ra d za ła cz ło w ie k a w każdym o a lu ła o iń s k ie g o " ^ , pozwala p rzy p u szcza ć, że b y ł Rzymianinem, ozłow iek iem wychowanym w kręgu k u ltu ry ł a c i ń s k i e j . Z danych b io g r a fio z n y o h można wnioskować, że do ż y ł wieku 7 0 -7 8 l a t . Znana j e s t d ata ś m ie r c i-8 s ty c z e ń 4 8 2 . Zatem prawdopodobna, d a ta u rod zen ia przypadałaby na ok. 410 rok**.
Przed przybyoiem do Norioum św.Seweryn p ozostaw ał j a k i ś ozas na p u sty n i na W sohodzie. Stam tąd, na rozkaz Boży, udał s i ę do A s tu r is / d z i ś K lostern eu b urg k o ło W ied n ia / nad Dunajem. E u g ip lu sz In form u je, że s t a ł o s i ę t o po śm iero i A t t y l i , c z y l i po roku 4 8 3 . Z a k ła d a ją c, że je g o podrćż ze Wsohodu tr w a ła rok , można p r z y ją ć , że p rzy b y ł do A s tu r is w 484 r o k u ^ . Z uwagi na t o , że w ydarzenia o p isa n e w pierw szyoh r o z d z ia ła o h "Commemora-torium" d z ia ły s i ę pod k o n ieo l a t s z e ś ć d z ie s ią t y c h V w ieku, R .N o ll s ą d z i, że św.Seweryn p rzy b y ł do A s tu r is n ie w c z e ś n ie j, ja k na początku l a t s z e ś ć d z ie s ią t y c h V w ie k u ^ . W te n sposób okreę d z i a ł a ln o ś c i św.Seweryna w Norioum zamykałby s i ę w g r a -n io a ch 2 0 , a -n ie 30 l a t , jak to w yraź-nie przyjm ują -n ie k tó r z y
12 je g o b io g r a fo w ie .
W A s tu r is z a c z ą ł g ł o s i ć słow o B oże. Przepow iadał b li s k ą in w azję barbarzyńoów. B ezsk u tec zn ie wzywał do m odlitw y, p o stu i jałm użny. Teren d a ls z e j d z i a ł a ln o ś o i św.Seweryna r o z c ią g a ł
7 Eugippi e p i s t o ł a ad Pasohaslum 7 - i i , tłum . A .Bober, św ięty Seweryn i je g o najnowszy b io g r a f , "Vox Patrum". 2 /1 9 8 2 / 2 0 8 -2 0 8 .
8 Tamże 10: " lo ę u e la tamen ip s i u s m a n lfesta b a t hominem omnino Latinum".
9 Por. D.Ambrasi, S e v e r in o , B ib lio th e o a Sanotorum, Roma 1968, XI 968.
10 Tak przyjm uje D.Ambrasi, j . w . 966.
11 R .N o ll, d z . o y t . , i8 : "Demnaoh d łtrfte a ls o S e v e r in etwa zu Anfang d er s e o h z ig e r Jahre in Norikum er so h ien en s e i n und h at h ie r ungefHhr zwei Jahrzohnte b is zum seinem Tode / 4 8 2 / g ew irk t" .
12 D.Ambrasi, d z .o y t . 966: "S. fu monaoo e padre d i una numero s a fa m ig lia m onastioa ed in p r a tlo a govarno per c a . tr e n ta anni l e oontrade ove s i s t a b i l i dopo un so g g io rn o in O rien - t e . Nol 454, g iu n se ad A s t u r is ..." ^
8 4
-s i ę na zaohód od d z i -s i e j -s z e g o Wiednia wzdłuż Dunaju, w p ó łn o o - nym p a s ie nadgranicznym rzym skiej p ro w in o ji Norioum Nadbrzeżne g o , obejmująo rów nież c z ę ś ć R aoji aż do m iejscow oóoi Q u in ta n is, p o ło ż o n e j ok. 35 km na zachód od P assau . Sporadycznie ty lk o uda wał s i ę na p o łu d n ie od wyżej op isan ego re g io n u . Wiadomo, że za wędrował aż nad rzek ę S alzaoh /dopływ In n u / do m iejsco w o ści I u - vao /S a lz b u r g / i C u o u llis ^C uohl/.
Zarażony n ie o h ę tn ą postawą mieszkańców A s t u r is , o p u ś c ił t ę m iejscow ość udając s i ę do Comagenis nad Dunajem p o ło żo n ej k i l - k a n a śo ie kilom etrów na zachód. M iasteczko to znajdow ało s i ę ju ż w rękach barbarzyńców, k tó rzy z a w a rli przym ierze z Rzymianami. W miejscowym k o ś c i e l e wzywał mieszkańców do modlitwy i pokuty,
z a c h ę c a ją c , by n ie w ą t p ili w o c a le n ie . I tu z e tk n ą ł s i ę z n ie d o w ierzan iem . S y tu a o ja s i ę z m ie n iła , gdy pewien s t a r z e o , u c i e k i n ie r z opanowanego p rzez barbarzyńców A s t u r is , z a ś w ia d c z y ł, że s p e ł n i ł o s i ę proroctwo św.Seweryna o upadku A s t u r is . Mieszkańoy Comagenis p o ru szen i tymi słowami u w ie r z y li w p rzepow iedn ię św ię t e g o . Po tr z e c h dniach modlitw i postów n a s t ą p iło t r z ę s i e n i e z i e m i, powodująo n iezw yk łe za m iesza n ie wśród zastępów barbarzyń s k ic h ; w panioznym stra ch u i p ośp iech u o p u s z c z a li oni m iasto tr a tu ją o s i ę wzajemnie w w ą sk iej bram ie. W te n sposób Comagenis z o s t a ło uwolnione od wrogów^**.
Z Comagenis udał s i ę św.Seweryn do p o ło ż o n e j k il k a d z i e s i ą t kilom etrów na zachód m iejsco w o ści n a d d u n a jsk iej, F a v ia n ls /M a u tern /i^ , dokąd przyb ył na prośbę mieszkańoów, k tó rzy w ier zy l i , że je d y n ie mąż Boży, Seweryn, p o t r a f i odwróoió od n ic h wid mo g ło d u . W swych rachubach n ie z a w ie d li s i ę . F a v ia n is s t a ł o
s i ę miejsoem s t a łe g o pobytu Seweryna. W p o b liż u m ia sta zbudował n ie w ie lk i monastyr d la swych uozniów , a d la s i e b i e wybrał n ie co oddalone, odosobnione m ie j s c e . Wybór F a v ia n is za s t a ł ą s i e d z i bę uważa R .N o ll za przejaw mądrości p o lit y o z n e j św .S e w er y n a ^ .
13 E u g ip lu sz , Commemoratorium 2 .
14 I d e n ty fik a o ja d z i s i e j s z e g o Mautern ze starożytnym F a v ia n ls o ia g le je s z o z e j e s t dyskutowana. Zob. S .L on gosz, Sympozjum o świętym Sew erynie, "Vox Patrum" 2 /1 9 8 2 / 1 19-120.
Naprzeoiw P a v ia n ls bowiem, po d r u g ie j s t r o n ie Dunaju, zn a jd o w ała s i ę r e zy d en cja p otężnego i wpływowego k r ó la Mugiów.
D a lsza d z ia ła ln o ś ć św.Seweryna ceohuje s i ę n iezw y k łą w s z e c h s tr o n n o ś c ią . D la u dręczonej lu d n o ści rozpad ającego s i ę imperium s t a ł s i ę n ie ty lk o d u szp asterzem , a le przede w s z y s t kim opiekunem i obrońcą. N a jo g ó ln ie j mówiąo je g o d z ia ła ln o ś ć k oncen trow ała s i ę w tr z e c h głównyoh pionaoh: i . d u s z p a s te r s kim, 2 . oharytatywnym, 3 . polityozno-narodow ym *^.
Na p ierw szy p la n wysuwa s i ę praoa d u sz p a ste r sk a . Prowa d z i ł j ą zarówno wśród lu d n o ś c i o y w iln e j, jak i k le r u . Ekspono wał surowy model ż y o ia c h r z e ś c ija ń s k ie g o . Nawoływał u s ta w ic z n ie do m od litw y, p o stu i jałm użny. Żądał pokuty i um artw ienia. Skrucha, p okora, m odlitw a 1 łz y - to n ie o d łą c zn e elem enty pro ponowanej p rzez n ie g o postawy r e l i g i j n e j . Sam w tym z a k r e s ie dawał p rzyk ład h e r o io z n e j wprost a s c e z y . W dni p o stn e przyjmo wał ty lk o je d e n p o s iłe k d z ie n n ie 1 to po za ch o d zie s ło ń c a . W Wielkim P o ś c ie j a d ł ty lk o raz w ty g o d n iu . N o s ił ty lk o jed n ą s z a tę latem i zim ą. C h od ził b o so . Za p o s ła n ie s ł u ż y ł a mu w ło - s ie n n lo a r o z ło ż o n a na z ie m i. Zyskał sław ę cudotwórcy.
Sw.Seweryn b y ł z a ło ż y o ie le m w ie lu k la sz to r ó w . Jego b io g r a f w ym ienił tr z y w sp ólnoty m n isze, k tó r e z a ło ż y ł o s o b iś o ie , a m ianow icie P a v la n ls /M a u tern /, B a ta v is /P a s s a u / i B o io tro / I n n s t a d t / , w s z y s tk ie p o ło żo n e nad Dunajem. Swyoh mnichów wy chowywał w p obożnośoi i b o ja ź n i B o ż e j. Propagował k u lt św ięty ch Ojców i męozenników. W zbogacił za ło żo n e p rzez s i e b i e k o ś c io ły w r e lik w ie męozenników, m .in . św.Gerwazego i P ro ta zeg o . W ż y c iu mniszym p o d k r e ś la ł wagę r e a liz o w a n ia rad ew an geliczn ych .
Ś w ięty Seweryn n ie ty lk o nawoływał w swyoh k azan iach do jałm użny, a le sam dawał n ie d o śc ig n io n y wzór s z e r o k ie j , różno rodnej i planowanej d z la ła ln o ś o i o h arytatyw n ej. Organizował żyw ność*?. U zdraw iał ohoryoh. S ta r a ł s i ę o u w o ln ien ie jeńców z rąk barbarzyńoów na drodze rokowań /n p . z królem Alamanów G lbuldem / a lb o poprzez w y k u p i.
IB Tamże.
17 Por. A.Bober, Ś w ięty Seweryn 1 je g o najnowszy b io g r a f. "Vox
Patrum" 2 /1 9 8 2 / 205. '
- 86
W zn io sło ść cn ót c h r z e ś c ija ń s k ic h , a scety czn y try b ż y c ia , z d o l n o ś c i o rg a n iza o y jn e, ż a r liw o ś ć a p o s to ls k a , w szystko to razem z ł o ż y ł o s i ę na niezw ykły p r e s t i ż , jakim św.Seweryn c i e s z y ł s i ę wśród wodzów plem ion b a rb a rzy ń sk ich . P ertrak tow ał 1 rozmawiał z nimi jak o w y s ła n ie c Boży, mający prawo upominać, pouczać i ga n ić . K ról Alamanów, G ibuld, ży w ił d la ń najw yższą o ze śó i p rzy ja ź ń , d r ż a ł w je g o o b ecn o ści i obieoyw ał s p e łn ić w szy stk o , c z e go mąż Boży z a ż ą d a ł. Seweryn b y ł doradcą F la k o y te u s z a , k r ó la Rugiów, k tóry s łu c h a ł go ja k w y ro czn i. Podobnie o z y n i l i je g o synowie Ferderuk i F i l e t e u s . Ten o s t a t n i z o s t a ł zobowiązany p rzez ś w ię te g o do w yoofanla s i ę ze swym wojskiem spod L a u ria - oum.
Seweryn w proroozych słow ach p r ze p o w ie d z ia ł w ie lk o ś ć przyszłem u władcy I t a l i i , Odoakrowi, p rosząoego go o b ło g o s ła w ień stw o . Zostawszy królem Rzymian,Odoaker wspomniał przepow ied n ię św ię te g o i w y r a z ił gotow ość s p e łn ie n ia każdej je g o p rośb y. K ról Rugiów, Fewa, wraz z małżonką Gizą o d w ie d z ili św.Seweryna w je g o p u s t e l n i . Z a s ię g a li u n ie g o rady lu d z ie wpływowi, ja k trybun Mamertyn i kapłan Prym eniusz. P r z y c h o d z ili do n ie g o lu d z ie z p o b lls k io h osad Noricum Nadbrzeżnego /F a v ia n is , C u o u llis , B a ta v ls , Lauriaoum /, jak i z d a le k ie j Lom bardii, je d n i prosząo o żywność, in n i o u zd ro w ien ie, je s z o z e in n i o s c h r o n ie n ie przed wojskami plem ion germ ańskioh.
W s y t u a c j i , gdy załam ała s i ę w ojsk ow o-organ izaoyjn a str u k tu ra rzym skiej p ro w in cji n a d d u n a jsk iej, św.Seweryn s t a ł s i ę j e j rzeozyw istym , duchowym przywódoą i najwyższym a u to ry tetem p o l i tycznym. Był właśoiwym organ izatorem 1 opiekunem rzym śkośoi na ty o h te ren a ch , o h ooiaż zdawał s o b ie dobrze spraw ę, że upadek im perium j e s t ju ż przesądzony i b l i s k i J e s t d z ie ń ew akuaoji ludnośoi r z y m sk ie j. D la teg o t e ż p o l e o i ł swym uozniom, by po śm ier o i j e go zw łok i z a b r a li do I t a l i i . Zmarł 8 s t y o z n ia 482 roku.
Wobeo s t a l e n a ra sta ją o e g o naporu barbarzyńoów, w m ku 488 u ozn low ie św.Seweryna p o s ta n o w ili w r ó c ić do I t a l i i 1 zabrać o la ło m is tr z a . Wśród nioh b ył B u g ip lu sz . Przy ekshumaojl o k azało s i ę , że c i a ł o n ie u le g ło ro zk ła d o w i. W w o z ie , zamienionym w swe go rod zaju ruohomą k a p lic ę , u m ie ś o ill trumnę ze zwłokami ś w ię t e go udająo s i ę do I t a l i i . Najpierw za trzy m a li s i ę na Monte F e ltr o
/k o ło San M arino/ w p r o w in c ji Ankona, a n a stę p n ie za ś w Nea p o lu , poniew aż pewna b ogata matrona, im ieniem B a rb a ria , odda ł a do i c h d y sp o z y o ji Castrum Luoullanum, g d z ie w z n io s ła mauzo leum, w którym o s t a t e c z n ie zło żo n o o i a ł o ś w ię t e g o . Wokół je g o trumny z a c z ę ły d z ia ć s i ę ouda. K ult św.Seweryna b y ł j e s z c z e żywy i 00 l a t p ó ź n ie j . P a p ież Grzegorz W ielk i w la ta c h 899-601 p r o s i ł o r e lik w ie ś w ię te g o d la r o k o n sek ra o ji pewnego k o ś c io ła w Rzym ie, przy domus m erulana. W roku 9iO o i a ł o Ś w ię te g o , w u r o o z y s te j p r o c e s j i , z o s t a ło p r z e n ie s io n e do k la s z to r u bene dyktynów pod wezwaniem św.Seweryna w N eapolu. Po k a s a c ie k la s z to r u za rządów Napoleona r e lik w ie ś w ię te g o z o s t a ły 1807 r . p r z e n ie s io n e do k o ś c i o ł a p a r a fia ln e g o F rattam aggiore k o ło N eapolu, g d z ie do d z iś sp oozyw ają.
E u g ip iu sz , w ierny uczeń św .Sew eryna, p r z y o z y n ił s i ę do o c a le n ia r e li k w i i swego m is tr z a ; on t e ż u o h ro n ił od n iep am ię c i d z i e j e d u s z p a s t e r s k ie j , ch arytatyw n ej i p o lit y c z n e j d z ia ł a l n o ś c i w ie lk ie g o A p o sto ła Norioum; d z ię k i niemu im ię św .S e weryna na zaw sze z o s t a ło zw iązane z piśm iennictw em w czesno c h r z e ś c ija ń s k im .
k s . P ra n o iszek Drąozkowski
DE SANCTO SEVERINO NORICI APOSTOLO /Argumenturn/
Hao l n d is s e r t iu n c u la b r e v it e r t r a c ta tu r de v i t a ac opera S a n o ti S e v e r in i, cu iu s 1500 an niversariu m m o rtis o e - le b r a tu r .
