RAPORT Z WIZYTACJI. (profil praktyczny) dokonanej w dniach stycznia 2018 na kierunku pedagogika

(1)

RAPORT Z WIZYTACJI (profil praktyczny)

dokonanej w dniach 29-30 stycznia 2018 na kierunku pedagogika

prowadzonym w Instytucie Pedagogicznym Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej

w Nowym Sączu

Warszawa, 2018

(2)

2

Spis treści

1. Informacja o wizytacji i jej przebiegu ... 4

1.1.Skład zespołu oceniającego Polskiej Komisji Akredytacyjnej ... 4

1.2. Informacja o procesie oceny ... 4

2. Podstawowe informacje o programie kształcenia na ocenianym kierunku ... 5

3. Ogólna ocena spełnienia kryteriów oceny programowej ... 7

4. Szczegółowyopis spełnienia kryteriów oceny programowej... 8

Kryterium 1. Koncepcja kształcenia i jej zgodność z misją oraz strategią uczelni ... 8

Analiza stanu faktycznego i ocena spełnienia kryterium 1 ... 8

Uzasadnienie, z uwzględnieniem mocnych i słabych stron ... 11

Kryterium 2. Program kształcenia oraz możliwość osiągnięcia zakładanych efektów kształcenia ... 12

Kryterium 3. Skuteczność wewnętrznego systemu zapewnienia jakości kształcenia ... 2122

Dobre praktyki ... 2829

Zalecenia ... 2829

Kryterium 4. Kadra prowadząca proces kształcenia ... 2829

Zalecenia ... 3132

Kryterium 5. Współpraca z otoczeniem społeczno-gospodarczym w procesie kształcenia . 3132 Analiza stanu faktycznego i ocena spełnienia kryterium 5 ... 3132

Zalecenia ... 33

Kryterium 6. Umiędzynarodowienie procesu kształcenia ... 33

Zalecenia ... 34

Kryterium 7. Infrastruktura wykorzystywana w procesie kształcenia ... 34

(3)

3

Infrastruktura dydaktyczna oraz wykorzystywana w praktycznym przygotowaniu zawodowym ... 3435

7.3. Rozwój i doskonalenie infrastruktury ... 37

Zalecenia ... 38

Kryterium 8. Opieka nad studentami oraz wsparcie w procesie uczenia się i osiągania efektów kształcenia ... 3839

Zalecenia ... 4243

5. Ocena dostosowania się jednostki do zaleceń z ostatniej oceny PKA, w odniesieniu do wyników bieżącej oceny ... 4243 Załączniki: ... Błąd! Nie zdefiniowano zakładki.45 Załącznik nr1. Podstawa prawna oceny jakości kształceniaBłąd! Nie zdefiniowano zakładki.45

Załącznik nr 2.Szczegółowy harmonogram przeprowadzonej wizytacji uwzględniający podział zadań pomiędzy członków zespołu oceniającego ... Błąd! Nie zdefiniowano zakładki.46 Załącznik nr 3. Ocena wybranych prac etapowych i dyplomowychBłąd! Nie zdefiniowano zakładki.48

Załącznik nr4.Wykaz nauczycieli akademickich, którzy mogą być zaliczeni do minimum kadrowego kierunku (spośród nauczycieli akademickich, którzy złożyli oświadczenie o wyrażeniu zgody na zaliczenie do minimum kadrowego) Błąd! Nie zdefiniowano zakładki.58 Załącznik nr 5.Wykaz nauczycieli akademickich, którzy nie mogą być zaliczeni do minimum kadrowego kierunku (spośród nauczycieli akademickich, którzy złożyli oświadczenie o wyrażeniu zgody na zaliczenie do minimum kadrowego) Błąd! Nie zdefiniowano zakładki.60 Załącznik nr6. Wykaz modułów zajęć, których obsada zajęć jest nieprawidłowaBłąd! Nie zdefiniowano zakładki.60

Załącznik nr7. Informacja o hospitowanych zajęciachi ich ocenaBłąd! Nie zdefiniowano zakładki.61

(4)

4

1. Informacja o wizytacji i jej przebiegu

1.1.Skład zespołu oceniającego Polskiej Komisji Akredytacyjnej

Przewodniczący: prof. dr hab. Bożena Muchacka członkowie:

1. prof. dr hab. Amadeusz Krause, ekspert PKA 2. dr hab. Sławomir Przybyliński, ekspert PKA

3. dr Waldemar Grądzki, ekspert PKA ds. współpracy z pracodawcami 4. Dominik Leżański, ekspert PKA ds. studenckich

5. mgr Grzegorz Kołodziej, ekspert PKA ds. postępowania oceniającego.

1.2. Informacja o procesie oceny

Ocena jakości kształcenia na kierunku pedagogika prowadzonym w Instytucie Pedagogicznym Państwowej Wyższej Szkoły w Nowym Sączu odbyła się z inicjatywy Polskiej Komisji Akredytacyjnej w ramach harmonogramu prac określonego przez Komisję na rok akademicki 2017/2018. Wizytacja tego kierunku odbyła się po raz drugi. Poprzednia ocena jakości kształcenia na ww. kierunku została przeprowadzona w 2011 roku i zakończyła się wydaniem oceny pozytywnej.

Wizytacja została przygotowana i przeprowadzona zgodnie z obowiązującą procedurą oceny programowej Polskiej Komisji Akredytacyjnej. Wizytację poprzedzono zapoznaniem się zespołu oceniającego z raportem samooceny przedłożonym przez Uczelnię. Natomiast raport zespołu oceniającego został opracowany na podstawie hospitacji zajęć dydaktycznych, analizy prac etapowych oraz losowo wybranych prac dyplomowych wraz z ich recenzjami, wizytacji bazy naukowo-dydaktycznej, a także spotkań i rozmów przeprowadzonych z Władzami Uczelni i Instytutu, pracownikami, przedstawicielami otoczenia społeczno- gospodarczego, a także studentami ocenianego kierunku.

Podstawa prawna oceny została określona w Załączniku nr 1, a szczegółowy harmonogram przeprowadzonej wizytacji, uwzględniający podział zadań pomiędzy członków zespołu oceniającego, w Załączniku nr 2.

(5)

5

2. Podstawowe informacje o programie kształcenia na ocenianym kierunku

(jeśli kierunek jest prowadzony na różnych poziomach kształcenia, informacje należy przedstawić dla każdego poziomu kształcenia)

Nazwa kierunku studiów pedagogika

Poziom kształcenia

(studia I stopnia/studia II stopnia/jednolite studia magisterskie)

studia I i II stopnia

Profil kształcenia praktyczny

Forma studiów (stacjonarne/niestacjonarne) stacjonarne i niestacjonarne Nazwa obszaru kształcenia, do którego został

przyporządkowany kierunek

(w przypadku, gdy kierunek został przyporządkowany do więcej niż jednego obszaru kształcenia należy podać procentowy udział liczby punktów ECTS dla każdego z tych obszarów w liczbie punktów ECTS przewidzianej w planie studiów do uzyskania kwalifikacji odpowiadającej poziomowi kształcenia)

studia I stopnia:

 obszar nauk społecznych, w zakresie 58% punktów ECTS

 obszar nauk humanistycznych – 42%

punktów ECTS studia II stopnia:

 obszar nauk społecznych, w zakresie 51% punktów ECTS

 obszar nauk humanistycznych – 49%

punktów ECTS Dziedziny nauki/sztuki oraz dyscypliny

naukowe/artystyczne, do których odnoszą się efekty kształcenia na ocenianym kierunku

(zgodnie z rozporządzeniem MNiSW z dnia 8 sierpnia 2011 w sprawie obszarów wiedzy, dziedzin nauki i sztuki oraz dyscyplin naukowych i artystycznych, Dz.U. 2011 nr 179 poz. 1065)

studia Ii II stopnia:

 dziedzina nauk społecznych, dyscypliny: pedagogika, psychologia, socjologia

 dziedzina nauk humanistycznych, dyscyplina filozofia

Liczba semestrów i liczba punktów ECTS przewidziana w planie studiów do uzyskania kwalifikacji odpowiadającej poziomowi kształcenia

studia I stopnia - 6 semestrów/ 180-183 punkty ECTS w zależności od specjalności Studia II stopnia – 4 semestry/ 120 punktów ECTS

Specjalności realizowane w ramach kierunku

studiów Studia stacjonarne I stopnia

 edukacja przedszkolna i wczesnoszkolna

 logopedia i terapia pedagogiczna

 nauczanie początkowe z językiem angielskim

 praca kulturalno- oświatowa z terapią zajęciową

 pedagogika resocjalizacyjna i mediacja

 wychowanie przedszkolne z terapią pedagogiczną

Studia niestacjonarne I stopnia

(6)

6

 pedagogika resocjalizacyjna i mediacja

 wychowanie przedszkolne z terapią pedagogiczną

Studia stacjonarne i niestacjonarne II stopnia



edukacja przedszkolna i wczesnoszkolna

 edukacja medialna z elementami dziennikarstwa

Tytuł zawodowy uzyskiwany przez absolwentów studia I stopnia – licencjat studia II stopnia - magister Liczba nauczycieli akademickich zaliczanych do

minimum kadrowego

15 nauczycieli akademickich na studiach I stopnia,

15 nauczycieli akademickich na studiach II stopnia,

Studia

stacjonarne Studia niestacjonarne Liczba studentów kierunku studia I stopnia –

319 studia II stopnia -

32

studia I stopnia – 98 studia II stopnia - 38 Liczba godzin zajęć wymagających

bezpośredniego udziału nauczycieli akademickich i studentów na studiach stacjonarnych

studia I stopnia:

w zakresie 2250- 2575 godzin (w zależności od

specjalności) studia II stopnia:

1537 godzin

(7)

7

3. Ogólna ocena spełnienia kryteriów oceny programowej

Kryterium

Ocena stopnia spełnienia kryterium¹

Wyróżniająca / W pełni / Zadowalająca/ Częściowa /

Negatywna

Kryterium 1. Koncepcja kształcenia i jej zgodność z misją oraz strategią uczelni

W pełni

Kryterium 2. Program kształcenia oraz możliwość osiągnięcia zakładanych efektów kształcenia

W pełni

Kryterium 3. Skuteczność wewnętrznego systemu zapewnienia

jakości kształcenia W pełni

Kryterium 4. Kadra prowadząca proces kształcenia W pełni Kryterium 5. Współpraca z otoczeniem społeczno-gospodarczym

w procesie kształcenia

W pełni

Kryterium6.Umiędzynarodowienie procesu kształcenia W pełni Kryterium 7. Infrastruktura wykorzystywana w procesie

kształcenia Wyróżniająca

Kryterium 8. Opieka nad studentami oraz wsparcie w procesie uczenia się i osiągania efektów kształcenia

W pełni

Jeżeli argumenty przedstawione w odpowiedzi na raport z wizytacji lub wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy będą uzasadniały zmianę uprzednio sformułowanych ocen, raport powinien zostać uzupełniony. Należy, w odniesieniu do każdego z kryteriów, w obrębie którego ocena została zmieniona, wskazać dokumenty, przedstawić dodatkowe argumenty i informacje oraz syntetyczne wyjaśnienia przyczyn, które spowodowały zmianę, a ostateczną ocenę umieścić w tabeli 1.

………

Tabela 1

Kryterium Ocena spełnienia kryterium¹

Wyróżniająca / W pełni / Zadowalająca/ Częściowa Uwaga: należy wymienić tylko te kryteria, w odniesieniu do

których nastąpiła zmiana oceny

1 W przypadku gdy oceny dla poszczególnych poziomów kształcenia różnią się, należy wpisać ocenę dla każdego poziomu odrębnie.

(8)

8

4. Szczegółowyopis spełnienia kryteriów oceny programowej

Kryterium 1. Koncepcja kształcenia i jej zgodność z misją oraz strategią uczelni 1.1. Koncepcja kształcenia

1.2. Prace rozwojowe w obszarach działalności zawodowej/gospodarczej właściwych dla kierunku studiów

1.3. Efekty kształcenia

Analiza stanu faktycznego i ocena spełnienia kryterium 1

1.1. W Statucie Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Nowym Sączu, gdzie prezentowana jest misja Uczelni czytamy m.in.: „Przekazujemy studentom wiedzę, kształtujemy i rozwijamy ich umiejętności oraz kompetencje społeczne, które pozwalają wykonywać praktyczne zawody, zgodne z nowymi potrzebami intensywnie rozwijanej gospodarki opartej na wiedzy.” (uchwała nr 41/2015 Senatu PWSZ w Nowym Sączu z dnia 12 czerwca 2015 r. w sprawie uchwalenia statutu). PWSZ posiada także strategię rozwoju na lata 2014-2020 (uchwała 1/2014 Senatu Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Nowym Sączu z dnia 31 stycznia 2014 r. w sprawie strategii rozwoju uczelni), w której określono 6 celów strategicznych i 16 celów operacyjnych. Mają one zostać osiągnięte poprzez realizację szczegółowo określonych działań. Przykładowo w celu strategicznym 1 zapisano, iż „Troska o wysoki poziom kształcenia jest fundamentalnym zadaniem Uczelni w warunkach narastającego niżu demograficznego oraz postępującej rywalizacji między uczelniami. Oznacza to przede wszystkim konieczność konstruowania oferty edukacyjnej, dostosowanej do potrzeb rynku pracy w gospodarce opartej na wiedzy.” Wpisuje się w to właściwie zarysowana koncepcja kształcenia I i II stopnia ocenianego kierunku, realizowanego w Instytucie Pedagogicznym.

Uczelnia na kierunku pedagogika kształci na profilu praktycznym, a oferuje następujące specjalności: I st. - Edukacja przedszkolna i wczesnoszkolna, Logopedia i terapia pedagogiczna, Nauczanie początkowe z językiem angielskim, Pedagogika resocjalizacyjna i mediacja, Praca kulturalno-oświatowa i terapia zajęciowa, Wychowanie przedszkolne z terapią pedagogiczną; na II st. - Edukacja przedszkolna i wczesnoszkolna, Edukacja medialna z elementami dziennikarstwa. Niniejsza oferta specjalnościowa zgodna jest z potrzebami otoczenia społeczno-gospodarczego i koresponduje z kierunkami rozwojowymi zachodzącymi w regionie i odpowiada zakresowi działalności zawodowej na ocenianym kierunku, a koncepcja kształcenia kierunku pedagogika odpowiada polityce zapewnienia jakości. Należy w tym miejscu wskazać na trochę mylącą nazwę specjalności Wychowanie przedszkolne z terapią pedagogiczną, gdzie wyeksponowano jedynie poziom wychowania przedszkolnego, bez elementu wczesnoszkolnego. Otóż standardy nauczycielskie nie dopuszczają rozdzielenia przedszkola i szkoły podstawowej na poziomie klas I–III. W sensie realizacji efektów i treści programowych koncepcja kształcenia tejże specjalności zawiera do realizacji poziom wczesnoszkolny, to jednak dla pełnej poprawności, należy przeanalizować modyfikację nazwy specjalności.

(9)

9

Koncepcja kształcenia oraz efekty kształcenia konsultowane są z interesariuszami zewnętrznymi, o czym ZO PKA rozmawiał na spotkaniu z interesariuszami podczas wizytacji, którzy to pracodawcy szeroko prezentowali swoje doświadczenia w zakresie konsultowania spraw związanych z kierunkiem pedagogika. W dokumentacji Instytutu znajdują się uchwały, które niniejsze konsultacje poświadczają: uchwała nr 3/2014 Konwentu PWSZ w Nowym Sączu z dnia 30 października 2014 r. w sprawie zaopiniowania opisu efektów kształcenia dla nowo tworzonego kierunku ,,Pedagogika" oraz uchwała nr 3/2015 Konwentu PWSZ w Nowym Sączu z dnia 15 kwietnia 2015 r. w sprawie zaopiniowania opisu efektów kształcenia dla kierunku Pedagogika, studia pierwszego stopnia, profil praktyczny. ZO PKA wskazuje, iż specjalność Edukacja medialna z elementami dziennikarstwa (II stopień), na którą w chwili obecnej nie ma chętnych i nie jest realizowana, nie w pełni wpisuje się w koncepcję kształcenia na pedagogice, wykraczając poza przyjęte efekty kształcenia. Bliżej jej do medioznawstwa, czy dziennikarstwa, które posiadają swoje efekty kształcenia i własną tożsamość akademicką.

Plany rozwojowe kierunku koncentrują się, jak wynika z rozmów z Władzami Instytutu, przede wszystkim na poszerzaniu w porozumieniu z przedstawicielami pracodawców oferty specjalnościowej na II stopniu kształcenia. Zarówno podczas rozmów ZO PKA z kadrą prowadzącą zajęcia na ocenianym kierunku, a także jak wynika z analizy treści sylabusów, nauczyciele w koncepcji kształcenia uwzględniają wzorce i doświadczenia krajowe oraz w miarę możliwości międzynarodowe. Wynika to m.in. z faktu mobilności konferencyjnej i erasmusowej kadry, która zdobyte doświadczenia i wiedzę wykorzystuje na zajęciach ze studentami.

1.2 Dla kierunku pedagogika pracami rozwojowymi są praktyczne podręczniki i publikacje z zakresu edukacji, opieki i resocjalizacji dzieci i młodzieży. Pracownicy Instytutu Pedagogiki prowadzący zajęcia na wizytowanymi kierunku mają w swoim dorobku kilkadziesiąt prac aplikacyjnych z pedagogiki. Przykładem "Metodyka pracy edukacyjno- aktywizującej z osobami starszymi".2014; "Definiowanie i identyfikowanie uczniów zdolnych" 2009;

"Stimulating methods in History teaching- searching for innovative solutions" 2016. Na podstawie tych prac w każdym cyklu kształcenia dokonuje się ewaluacji programów kształcenia pod kątem umiejętności zawodowych studentów. Publikacje pracowników stanowią w części także podstawę projektowania koncepcji kształcenia na wizytowanym kierunku.

Przykładem specjalności na drugim stopniu studiów realizowane od 2015 roku "Edukacja medialna z elementami dziennikarstwa" oraz "Oraz edukacja przedszkolna i wczesnoszkolna".

Znaczenie dla kształtowania koncepcji kształcenia ma także współpraca międzynarodowa z Uniwersytetem w Preszowie oraz w Belgradzie. W corocznych cyklicznych wspólnych publikacjach książkowych pracownicy Uniwersytetów oraz Instytutu Pedagogiki PWSZ opisują najnowsze trendy w kształceniu pedagogów oraz prezentują innowacje dydaktyczne.

Uczelnia deklaruje, że wyniki tych prac są wykorzystywane na zajęciach dydaktycznych.

1.3. Efekty kształcenia dla kierunku pedagogika I stopnia, o profilu praktycznym, w PWSZ w Nowym Sączu obowiązują na mocy uchwały nr 15/2015 Senatu PWSZ w Nowym Sączu z dnia 17 kwietnia 2015 r. w sprawie określenia opisu efektów kształcenia dla kierunku Pedagogika, studia pierwszego stopnia, profil praktyczny. Zaprojektowano 14 efektów z

(10)

10

zakresu wiedzy, 15 z zakresu umiejętności i 7 z zakresu kompetencji społecznych. Efekty przyporządkowano do obszaru nauk społecznych, dziedziny nauk społecznych, a dyscyplin:

pedagogika, psychologia, socjologia oraz do obszaru nauk humanistycznych, dziedziny nauk humanistycznych, a dyscypliny filozofia. Natomiast efekty kształcenia dla II stopnia ocenianego kierunku wprowadzone zostały uchwałą nr 47/2014 Senatu PWSZ w Nowym Sączu z dnia 21 listopada 2014 r. w sprawie określenia opisu efektów kształcenia dla kierunku

„Pedagogika”, na studiach drugiego stopnia, profil praktyczny. Zestaw obowiązujących efektów składa się z 11 efektów z kategorii wiedza, 14 z kategorii umiejętności, a 7 z kompetencji społecznych. Identycznie, jak na pierwszym stopniu, tak i na drugim stopniu efekty przyporządkowano do obszaru nauk społecznych, dziedziny nauk społecznych, a dyscyplin: pedagogika, psychologia, socjologia oraz do obszaru nauk humanistycznych, dziedziny nauk humanistycznych, a dyscypliny filozofia. Niniejsze obszary, dziedziny i dyscypliny naukowe posiadają odzwierciedlenia w przyjętym opisie efektów kształcenia dla I i II stopnia. We wskazanych jednak uchwałach dotyczących efektów kształcenia nie podano całościowego przyporządkowania kierunku do obszarów, dziedzin i dyscyplin. W uchwale nr 15/2015 dotyczącej I stopnia umiejscowiono kierunek jedynie w obszarach: nauk społecznych i nauk humanistycznych. W uchwale nr 47/2014 dotyczącej II stopnia czytamy, że kierunek pedagogika jest umiejscowiony w obszarze nauk humanistycznych oraz obszarze nauk społecznych, w dziedzinie nauk społecznych, dyscyplinie pedagogika. Należy zatem kwestię przyporządkowania doprecyzować.

Jednostka nie opracowała efektów specjalnościowych, koncentrując się na efektach przedmiotowych, które prezentowane są w sylabusach, identyfikując określone przedmioty, nawiązując do kierunkowych efektów kształcenia. Natomiast sformułowane efekty kierunkowe są zrozumiałe oraz czytelne, a także zbieżne z efektami dla obszarów, poziomu i profilu praktycznego, do którego kierunek pedagogika przyporządkowano. Tym samym istnieje realna możliwość osiągnięcia przez studentów tych efektów. W dokumentacji wydziałowej w zbiorze sylabusów znajdują się te opracowane wraz z efektami do przedmiotów język obcy i praktyka.

Natomiast efekty kształcenia dla studiów prowadzonych w formie stacjonarnej i niestacjonarnej są ze sobą zgodne. Ponadto przyjęty zestaw efektów obejmuje również te związane ze zdobywaniem przez studentów umiejętności praktycznych właściwych dla zakresu działalności zawodowej odpowiadającego ocenianemu kierunkowi oraz kompetencji społecznych niezbędnych na rynku pracy oraz w dalszej edukacji.

Przy projektowaniu kierunkowych efektów kształcenia wzięto także pod uwagę efekty wynikające ze standardów kształcenia przygotowujących do wykonywania zawodu nauczyciela, włączając je w całościowy zbiór opracowanych efektów (m.in. oznaczono skrótem

„Skn” w kolumnie, gdzie zapisano odniesienie do obszarowych efektów kształcenia). ZO PKA stoi na stanowisku, iż należałoby opracować odrębne, specjalnościowe efekty kształcenia dla specjalności tzw. nauczycielskich, gdyż to efekty specjalnościowe profilują specjalność i po ich zaprojektowaniu najlepiej stwierdzić, czy uwzględniają one zakres efektów kształcenia określony w standardach kształcenia nauczycieli (rozporządzenie MNiSW z dnia 17 stycznia 2012 r. w sprawie standardów kształcenia przygotowującego do wykonywania zawodu nauczyciela - Dz. U z 2012 r., poz. 131). Tym niemniej na specjalnościach wskazanych przez Uczelnię, jako tzw. nauczycielskie, tj. na I st. - Edukacja przedszkolna i wczesnoszkolna, Logopedia i terapia pedagogiczna, Nauczanie początkowe z językiem angielskim, Wychowanie

(11)

11

przedszkolne z terapią pedagogiczną; na II st. - Edukacja przedszkolna i wczesnoszkolna, po analizie dokumentacji niniejszych specjalności można stwierdzić, iż zaprojektowane efekty kształcenia uwzględniają zakres efektów kształcenia określony w standardach kształcenia przygotowujących do wykonywania zawodu nauczyciela.

Uzasadnienie, z uwzględnieniem mocnych i słabych stron

 Koncepcja kształcenia kierunku pedagogika zgodna jest z misją i strategią rozwoju Uczelni. Odpowiada ona celom określonym w strategii Jednostki oraz w polityce zapewnienia jakości.

 Mocną stroną koncepcji kształcenia jest to, że jej kształt wynika z prowadzonych konsultacji z przedstawicielami środowiska społeczno-gospodarczego.

 Mocną stroną jest bogata oferta specjalnościowa na I stopniu ocenianego kierunku, odpowiadająca zapotrzebowaniu rynku pracy. Słabszą natomiast oferta na II stopniu kształcenia, składająca się z dwóch specjalności, przy czym specjalność Edukacja medialna z elementami dziennikarstwa, na którą obecnie brak jest zainteresowania ze strony studentów, nie w pełni wpisuje się w koncepcję kształcenia na pedagogice, wykraczając poza przyjęte efekty kształcenia. Bliżej jej do medioznawstwa, czy dziennikarstwa, które posiadają swoje efekty kształcenia i własną tożsamość akademicką.

 Sformułowane efekty kierunkowe są zrozumiałe oraz czytelne, a także zbieżne z efektami dla obszarów, poziomu i profilu praktycznego, do którego kierunek pedagogika przyporządkowano.

 Na specjalnościach wskazanych przez Uczelnię, jako tzw. nauczycielskie, tj. na I st. - Edukacja przedszkolna i wczesnoszkolna, Logopedia i terapia pedagogiczna, Nauczanie początkowe z językiem angielskim, Wychowanie przedszkolne z terapią pedagogiczną;

na II st. - Edukacja przedszkolna i wczesnoszkolna, po analizie dokumentacji niniejszych specjalności można stwierdzić, iż zaprojektowane efekty kształcenia uwzględniają zakres efektów kształcenia określony w standardach kształcenia przygotowujących do wykonywania zawodu nauczyciela.

 W uchwałach Senatu odnoszących się do efektów kształcenia nie podano pełnego przyporządkowania kierunku do obszarów, dziedzin i dyscyplin.

Dobre praktyki - brak.

Zalecenia

 Zrezygnować z oferty na kierunku pedagogika II stopnia ze specjalności „Edukacja medialna z elementami dziennikarstwa”, która nie koresponduje z koncepcją kierunku pedagogika, jak również z przyjętymi efektami kierunkowymi dla pedagogiki.

 Wprowadzić efekty odnoszących się do specjalności tzw. nauczycielskiej, by wprost korespondowały ze standardami nauczycielskimi.

(12)

12

 Dokonać modyfikacji nazwy specjalności „Wychowanie przedszkolne z terapią pedagogiczną”, gdzie wyeksponowano jedynie poziom wychowania przedszkolnego, bez elementu wczesnoszkolnego. Otóż standardy nauczycielskie nie dopuszczają rozdzielenia przedszkola i szkoły podstawowej na poziomie klas I–III.

 Dokonać pełnego przyporządkowania kierunku do obszarów, dziedzin i dyscyplin.

Kryterium 2. Program kształcenia oraz możliwość osiągnięcia zakładanych efektów kształcenia

2.1 Program i plan studiów - dobór treści i metod kształcenia 2.2 Skuteczność osiągania zakładanych efektów kształcenia

2.3 Rekrutacja kandydatów, zaliczanie etapów studiów, dyplomowanie, uznawanie efektów kształcenia oraz potwierdzanie efektów uczenia się

2.1. W Państwowej Wyższej Szkole Zawodowej w Nowym Sączu na kierunku pedagogika prowadzone są studia I i II stopnia w formie stacjonarnej i niestacjonarnej. Na I stopniu studia zaplanowano na 6 semestrów/180-183 pkt. ECTS w zależności od specjalności. Plan studiów I stopnia składa się z modułu przedmiotów podstawowych, kierunkowych, przedmiotów kształcenia wynikających z innych wymagań kierunkowych, przedmiotów kształcenia nauczycielskiego (moduł realizowany na specjalnościach nauczycielskich), przedmiotów z zakresu specjalności głównej, z zakresu specjalności dodatkowej oraz praktyki. Na studiach stacjonarnych do realizacji zaplanowano, na specjalności: edukacja przedszkolna i wczesnoszkolna - 2250 godz./180 pkt. ECTS (wynikające z programu studiów). Do godzin zajęć z bezpośrednim udziałem nauczycieli akademickich Uczelnia zalicza dodatkowo 185,5 godz. konsultacji (po 3,5 godz. na przedmiot), 44 godziny przeznaczone na egzaminy (22 x 2 godz.) oraz 25 godzin kontaktu z opiekunem praktyk z Uczelni. Całościowy wymiar godzinowy w bezpośrednim kontakcie nauczycieli akademickich i studentów wynosi 2504,5 godz.; specj. nauczanie początkowe z językiem angielskim – 2300 godz./183 pkt ECTS + 175 godzin konsultacji + 48 godzin przeznaczonych na egzaminy + 25 godzin kontaktowych z opiekunem praktyk z Uczelni, co daje 2548 godzin w bezpośrednim kontakcie z nauczycielem;

specj. wychowanie przedszkolne z terapią pedagogiczną - 2300 godz./181 pkt. ECTS + 203 godzin konsultacji + 42 godziny przeznaczone na egzaminy + 25 godzin kontaktu z opiekunem praktyk z Uczelni – razem 2570 godzin w bezpośrednim kontakcie z nauczycielem; specj.

logopedia z terapią pedagogiczną – 2165 godz. + 185,5 godzin konsultacji + 42 godziny przeznaczone na egzaminy + 25 godzin kontaktu z opiekunem praktyk z Uczelni - razem 2417,5 godziny w bezpośrednim kontakcie z nauczycielem; specj. praca kulturalno-oświatowa i terapia zajęciowa - 2020 godz./180 pkt. ECTS + 220,5 godzin konsultacji + 42 godziny przeznaczone na egzaminy + 25 godzin kontaktu z opiekunem praktyk z Uczelni - razem 2307 godzin w bezpośrednim kontakcie z nauczycielem; specj. pedagogika resocjalizacyjna z mediacją – 2000 godz./180 pkt. ECTS + 185 godzin konsultacji + 44 godziny przeznaczone na egzaminy + 25 godz. kontaktu z opiekunem praktyk z Uczelni - razem 2254 godzin w bezpośrednim kontakcie z nauczycielem. Natomiast na realizowanych specjalnościach na

(13)

13

studiach niestacjonarnych wycena godzinowa kształtuje się następująco: wychowanie przedszkolne z terapią pedagogiczną - 1380 godzin zaprojektowanych w programie studiów + 203 godzin konsultacji + 42 godziny przeznaczone na egzaminy + 25 godzin kontaktowych z opiekunem praktyk z Uczelni - razem 1650 godzin w bezpośrednim kontakcie z nauczycielem;

specj. pedagogika resocjalizacyjna i mediacja - 1200 godz. + 185,5 godzin konsultacji + 44 godziny przeznaczone na egzaminy + 25 godz. kontaktowych z opiekunem praktyk z Uczelni – razem 1454,5 godziny w bezpośrednim kontakcie z nauczycielem.

Na II stopniu kształcenie zaplanowano na 4 semestry/120 pkt. ECTS. Program kształcenia składa się z modułów przedmiotów podstawowych, kierunkowych, przedmiotów kształcenia wynikających z innych wymagań, przedmiotów specjalnościowych i praktyki. Na studiach stacjonarnych do realizacji zaplanowano, na specjalności: edukacja przedszkolna i wczesnoszkolna 1200 godz./120 pkt. ECTS; specj. edukacja medialna z elementami dziennikarstwa – 1200 godz./120 pkt. ECTS. Na studiach niestacjonarnych zaś wycena godzinowa wygląda następująco: specj. edukacja przedszkolna i wczesnoszkolna 724 godz./

120 pkt. ECTS; specj. edukacja medialna z elementami dziennikarstwa – 724 godz./120 pkt.

ECTS. Z programów kształcenia wynika, że modułom zajęć wymagających bezpośredniego udziału nauczycieli akademickich i studentów przypisano więcej niż 50% pkt. ECTS.

Sekwencja przedmiotów w poszczególnych semestrach jest poprawna, a czas trwania kształcenia pozwala studentom na uzyskanie założonych efektów kształcenia. Istnieje możliwość osiągnięcia efektów kształcenia określonych dla ocenianego kierunku studiów a także realizacji treści kształcenia w czasie przewidzianym na realizację programu studiów oraz przy poniesieniu przez studentów nakładu pracy mierzonego liczbą punktów ECTS przyporządkowanych do programu studiów na ocenianym kierunku oraz do poszczególnych przedmiotów/modułów kształcenia. Wskazać także należy na spójność treści programowych, w tym treści przewidzianych dla kształcenia w zakresie znajomości języka obcego oraz praktyk zawodowych z efektami kształcenia zakładanymi dla ocenianego kierunku.

Dobór treści na specjalnościach przygotowujących do wykonywania zawodu nauczyciela, tj. I st. - Edukacja przedszkolna i wczesnoszkolna, Logopedia i terapia pedagogiczna, Nauczanie początkowe z językiem angielskim, Wychowanie przedszkolne z terapią pedagogiczną, a na II stopniu - Edukacja przedszkolna i wczesnoszkolna, zarówno wymiar godzinowy i punktowy jest zgodny z standardami kształcenia nauczycieli (rozporządzenie MNiSW z dn. 17 stycznia 2012 r. w sprawie standardów kształcenia przygotowującego do wykonywania zawodu nauczyciela).

Po analizie sylabusów przedmiotowych pod kątem zamieszczonych w nich treści zajęć proponowanych przez koordynatorów poszczególnych przedmiotów należy całościowo podkreślić różnorodność i kompleksowość w zakresie doboru treści programowych, a także ich aktualność i zgodność treści programowych z aktualnym stanem zastosowań w praktyce wyników badań związanych z zakresem ocenianego kierunku, standardami działalności zawodowej właściwej dla ocenianego kierunku oraz z potrzebami rynku pracy. Należy wskazać na spójność treści programowych z efektami kształcenia zakładanymi dla ocenianego kierunku, włączając w to również treści przewidziane dla kształcenia w zakresie znajomości języka obcego oraz praktyk studenckich.

Liczba pkt. ECTS, które student uzyskuje za moduły/przedmioty związane z praktycznym przygotowaniem zawodowym, tj. przedmioty o charakterze praktycznym wynosi na I st. (st.

(14)

14

stacjonarne) - nauczanie początkowe z językiem angielskim 89 pkt. ECTS + 17 pkt. ECTS praktyki; edukacja przedszkolna i wczesnoszkolna 86 pkt. ECTS + 17 pkt. ECTS praktyki;

wychowanie przedszkolne z terapią pedagogiczną 87 pkt. ECTS + 17 pkt. ECTS praktyki;

logopedia i terapia pedagogiczna 86 pkt. ECTS + 17 pkt. ECTS praktyki; pedagogika resocjalizacyjna i mediacja 86 pkt. ECTS + 17 pkt. ECTS praktyki; praca kulturalno-oświatowa i terapia zajęciowa 86 pkt. ECTS + 17 pkt. ECTS praktyki. Natomiast na II st. (studia stacjonarne, studia niestacjonarne) - na specjalności edukacja przedszkolna i wczesnoszkolna 76,5 pkt. ECTS, tak samo na specjalności edukacja medialna z elementami dziennikarstwa 76,5 pkt. ECTS. Należy zwrócić uwagę na fakt, iż Instytut Pedagogiczny wyposażony jest pomieszczenia i sale (z którymi podczas wizytacji ZO PKA się zapoznał), które pozwalają na zdobywanie przez studenta umiejętności praktycznych. Są to m.in.: sale do nauki gry na instrumencie, a także pracownie komputerowe, muzyczne, przyrodnicza, do edukacji przedszkolnej i wczesnoszkolnej, psychologiczno-pedagogiczna oraz pracownie edukacji artystycznej w zakresie sztuk plastycznych (malarstwa, rzeźby, grafiki, rysunku, fotografii, multimediów). Wobec powyższego część zajęć studenckich odbywa się w sposób umożliwiający bezpośrednie wykonywanie określonych czynności praktycznych, a także w warunkach właściwych dla zakresu działalności zawodowej.

Jednostka przyjęła, iż na kierunku pedagogika specjalność jest wyborem studenta. Oferta przedmiotów do wyboru na obydwu stopniach kształcenia realizowana jest więc m.in. przez wybór przez student określonej specjalności. Po analizie programów płynie wniosek, iż spełnione jest kryterium zapewnienia studentowi elastyczności w doborze modułów kształcenia w wymiarze nie mniejszym niż 30% liczby punktów ECTS wymaganej do osiągnięcia kwalifikacji odpowiadających poziomowi kształcenia na ocenianym kierunku. Należy wskazać na trafność w programach kształcenia doboru form zajęć dydaktycznych, tj. wykładów, ćwiczeń audytoryjnych, ćwiczeń artystyczno-muzycznych, ćwiczeń laboratoryjnych, a także warsztatów, seminariów i lektoratów. Na obydwu stopniach zaprojektowano formy aktywne w postaci różnych rodzajów ćwiczeń, co koresponduje ze specyfiką profilu praktycznego.

Natomiast wykorzystywane podczas zajęć metody kształcenia, które prezentują nauczyciele w sylabusach przedmiotowych, są zazwyczaj różnorodne i specyficzne oraz trafnie dobrane do rodzaju i charakteru prowadzonych zajęć. Pozwala to na osiągnięcie założonych efektów kształcenia, w tym w szczególności osiągnięcie efektów obejmujących umiejętności związane na I stopniu z praktycznym przygotowaniem zawodowym, a także kierowania zespołami na II stopniu. O m.in. metodach kształcenia dyskutowano podczas spotkania ZO PKA z kadrą akademicką prowadzącą zajęcia na ocenianym kierunku. Nauczyciele wskazywali na wykorzystywanie szeregu metod aktywizujących, tj. metodę projektu, metodę indywidualnych przypadków, czy też metodę symulacji. W sylabusach podawane są metody stosowane na określonych zajęciach, są nimi m.in.: wykład konwersatoryjny, ćwiczenia praktyczne, prezentacja multimedialna, analiza tekstów i materiałów źródłowych, film edukacyjny, projekt zespołowy, symulacja rozwiązania problemu, warsztaty metodyczne, gry i zabawy, pokazy, burza mózgów, i in. W sylabusach pojawiają się także informacje dosyć ogólne, gdzie nauczyciele podają w zakresie wykorzystywanych metod, zapis następujący: „Wszystkie metody dydaktyczne w zależności od potrzeb”. Na kierunku pedagogika istnieje elastyczność stosowanych metod kształcenia w powiązaniu z możliwością ich dostosowania do różnorodności studentów i ich indywidualnych potrzeb, w tym potrzeb studentów

(15)

15

niepełnosprawnych oraz realizowania indywidualnych ścieżek kształcenia. Indywidualizacje kształcenia przewiduje Regulamin studiów PWSZ w Nowym Sączu (uchwała nr 18/2017 Senatu PWSZ w Nowym Sączu z dnia 17 marca 2017 r. w sprawie uchwalenia Regulaminu studiów). W regulaminie czytamy: „Dyrektor na wniosek studenta będącego osobą niepełnosprawną może wyrazić zgodę na indywidualne warunki i tryb zajęć dydaktycznych na okres jednego roku (§12 ust.1). Dalej czytamy, iż dyrektor instytutu jest zobowiązany do dostosowania warunków odbywania studiów oraz sposobu przeprowadzania zaliczeń i egzaminów do rodzaju i stopnia niepełnosprawności (…)” (§12 ust.3).

W Uczelni przyjęto (uchwała Nr 72/2016 Senatu Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Nowym Sączu z dnia 18 listopada 2016 r. w sprawie wytycznych dotyczących projektowania, realizacji i ewaluacji programów kształcenia), iż „(…) jeden punkt ECTS odpowiada efektom kształcenia, których uzyskanie wymaga od studenta średnio 25-30 godzin pracy, obejmujących godziny kontaktowe (zajęcia dydaktyczne z nauczycielem akademickim wynikające z planu studiów, a także konsultacje, egzaminy, zaliczenia sesji) oraz indywidualną pracę studenta, oszacowaną w kartach przedmiotu” (§3 ust.8). Niniejsze wytyczne potwierdza analiza sylabusów przedmiotowych. Podczas wizytacji nie zauważono problemów z liczebnością grup na poszczególnych zajęciach, co sprzyja osiąganiu przez studentów założonych efektów kształcenia. Sprawę liczebności grup reguluje na Uczelni uchwała Nr 40/2017 Senatu PWSZ w Nowym Sączu z dnia 23 czerwca 2017 r. w sprawie określenia zasad ustalania zakresu obowiązków nauczycieli akademickich, rodzaju zajęć dydaktycznych objętych zakresem tych obowiązków, w tym wymiaru zadań dydaktycznych dla poszczególnych stanowisk oraz zasad obliczania godzin dydaktycznych w roku akademickim 207/2018.

W roku akademickim 2017/2018 w PWSZ w Nowym Sączu semestr zimowy dla studentów studiów stacjonarnych i niestacjonarnych trwa od 2 października 2017 r. do 18 lutego 2018 r.

Natomiast semestr leni od 19 lutego 2018 r. do 30 września 2018 r. Harmonogram przewiduje m.in. sesje zaliczeniowe - zimową i letnią (zarządzenie Nr 37/2017 Rektora PWSZ w Nowym Sączu z dnia 26 czerwca 2017 r. w sprawie organizacji roku akademickiego 2017/2018).

Studenci studiów stacjonarnych na ocenianym kierunku realizują zajęcia od poniedziałku do piątku w różnych godzinach w zależności od rocznika i stopnia kształcenia (8.00-20.00).

Natomiast na studiach niestacjonarnych zajęcia mogą odbywać się w piątek w godz. 15.30- 20.00, w sobotę i niedzielę - 8.00-20.30.

Na kierunku pedagogika kształcenie prowadzone jest w tradycyjnej formie. W programie kształcenia nie przewiduje się zajęć prowadzonych z wykorzystaniem metod i technik kształcenia na odległość.

Praktyki zawodowe umożliwiają realizację przypisanych do nich kierunkowych efektów kształcenia mają ściśle określoną tematykę opisaną w programach praktyk, odpowiednią dla specjalności kształcenia i poziomu studiów. Dobór miejsc praktyk umożliwia realizację tych programów. Praktyki prowadzone są w oparciu o obowiązujące przepisy prawa, np. zawarte w ustawie z dnia 27 lipca 2005 r. Prawo o szkolnictwie wyższym (Dz.U. z 2012 r., poz. 572 z późn. zm.) i rozporządzeniu Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 26 września 2016 r. w sprawie warunków prowadzenia studiów (Dz.U. 2016 poz. 1596), a także zgodnie z wewnętrznymi regulacjami prawnymi uczelni, w tym: Regulaminem studiów PWSZ w Nowym Sączu z 2017 r. (§ 29), Zarządzeniem nr 5/2016 Rektora Państwowej Wyższej Szkoły

(16)

16

Zawodowej w Nowym Sączu z dnia 29 stycznia 2016 r. w sprawie wprowadzenia Regulaminu praktyk zawodowych realizowanych przez studentów Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Nowym Sączu oraz w oparciu o Uchwałę Nr 34/2016 Senatu Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Nowym Sączu z 20 maja 2016 r. w sprawie określenia warunków zwalniania studentów z obowiązku odbycia praktyki zawodowej.

Praktyki zawodowe na kierunku Pedagogika (na wszystkich specjalnościach) obejmują łącznie 480 godzin (3 miesiące). Praktyki stanowią integralną część procesu kształcenia i podlegają zaliczeniu. Student za prawidłową realizacje praktyk może otrzymać łącznie 4 pkt ECTS.

Przykładowo praktyki na specjalności Logopedia i terapia pedagogiczna odbywają się (w przeważającej części) równolegle z realizacją dydaktyki ogólnej i poszczególnych dydaktyk szczegółowych. Stanowią integralną całość zaprojektowaną tak, aby wiedza teoretyczna stanowiła podstawę do nabywania praktycznych umiejętności potrzebnych do wykonywania zawodu nauczyciela. Po 30 godzinnej praktyce w sem. I dotyczącej przygotowania psychologiczno-pedagogicznego, studenci odbywają w semestrach: II (90 godz.), III (70 godz.) i IV (60 godz.) łącznie 220 godzin praktyk z terapii pedagogicznej. Od semestru III do VI przewidziano do realizacji 230 godzin praktyk z zakresu logopedii, przy czym w semestrach III, IV i V studenci odbywają po 60 godzin praktyk śródrocznych, a w sem. VI – 50 godz.

praktyk.

Reasumując, na wszystkich specjalnościach kierunku Pedagogika (profil praktyczny) i to zarówno na studiach I, jak i II stopnia studiów stacjonarnych i niestacjonarnych, tzw. praktyki ciągłe i śródroczne obejmują łącznie 480 godzin (co daje średnio 3 miesiące zajęć praktycznych po 160 godzin miesięcznie / 8 godzin dziennie). Ten wymiar praktyk pozwala osiągnąć zakładane efekty w szerokim zakresie, co też bardzo pozytywnie oceniają studenci.

Dokumentacja dotycząca realizacji praktyk jest prowadzona prawidłowo na wszystkich jej etapach: planowania, oceny bazy do realizacji praktyk u pracodawców, przygotowywania i podpisywania umów o realizację praktyk, kontroli przebiegu praktyk po stronie zakładu pracy i uczelni oraz oceny efektów kształcenia na etapie oceny i zaliczenia praktyk.

Wartością dodaną są tzw. praktyki pilotażowe.

PWSZ w Nowym Sączu uczestniczy w projekcie MNiSW dotyczącego praktyk pilotażowych.

Wartą podkreślenia jest wysokie zaangażowanie uczelni, w tym studentów na kierunku Pedagogika w realizację projektu, w którym uczestniczy ogółem 46 studentów (co stanowi ok.

15% studentów studiów stacjonarnych) oraz 6 opiekunów po stronie uczelni. Jednocześnie przewiduje się, że po stronie pracodawców w projekcie praktyk pilotażowych weźmie udział 35 opiekunów z różnych instytucji i zakładów pracy.

Projekt pn. Program praktyk zawodowych w Państwowych Wyższych Szkołach Zawodowych ma generalnie na celu wypracowanie jednolitego sposobu prowadzenia sześciomiesięcznych praktyk zawodowych, który po odpowiednich regulacjach prawnych mógłby być wprowadzony jako rozwiązanie systemowe dla wyższych szkół zawodowych, na pierwszym stopniu studiów na kierunkach studiów o profilu praktycznym. Między innymi z tego powodu, praktyki zawodowe realizowane w projekcie nazwano pilotażowymi, podczas których będzie miało

(17)

17

miejsce testowanie zaproponowanych rozwiązań i ujednolicenie warunków prowadzenia praktyk zawodowych.

Realizacja tego Programu w PWSZ w Nowym Sączu odbywa się poprzez zaliczenie tzw.

praktyk ciągłych i śródrocznych (obejmujących łącznie 480 godzin) jako 3 miesięcznych praktyk rozproszonych oraz 3 miesięcznej praktyki po zakończeniu toku studiów.

W założeniach projektu przyjęto, że projekt ten będzie realizowany do 28 lutego 2019 r., a więc jeszcze przez jeden rok. Jego efekty powinny przynieść szereg korzyści dla uczelni, w tym zwiększenie funkcjonalności uczelni poprzez wypracowanie nowych metod współpracy pomiędzy uczelnia, a pracodawcami, dostosowanych do potrzeb lokalnego rynku pracy i potrzeb interesariuszy przy wykorzystaniu aplikacyjnej pracy dyplomowej.

2.2. PWSZ w Nowym Sączu na kierunku pedagogika na obszar związany z monitorowaniem osiągania przez studentów efektów kształcenia składają się w szczególności: prace etapowe – zaliczeniowe i egzaminacyjne oraz prace licencjackie i magisterskie. Kadra akademicka w opracowywanych kartach przedmiotowych określa zasady obowiązujące studentów oraz prezentuje sposoby weryfikacji zakładanych efektów kształcenia, tj. „Sposoby oceny”,

„Kryteria oceny”, „Warunki zaliczenia przedmiotu”. W rubryce „sposoby oceny” nauczyciele podają m.in.: egzamin, sprawdzian pisemny, odpowiedź ustna, test, kolokwium, ćwiczenia praktyczne, projekt indywidualny/zbiorowy, prezentacja multimedialna, zaliczenie praktyczne, aktywność na zajęciach i in. W niektórych sylabusach wykładowcy wskazują także na

„obecność na zajęciach”, czy „frekwencję”. Otóż udział studentów w zajęciach to ważny element procesu kształcenia, ale należy pamiętać, iż obecność, czy brak obecności się powinno samodzielnie determinować weryfikacji efektów kształcenia. Natomiast w „Kryteriach oceny”

prezentowana jest szczegółowo weryfikacja każdego założonego do przedmiotu efektu, w rozbiciu na ocenę 3, 4, i 5. Takie przedstawienie sprawy rodzi pytanie o możliwości uchwycenia przez nauczyciela oceny od 3 do 5 każdego efektu z osobna. W omawianej kwestii warto wspomnieć, iż oceny stopnia osiągania efektów kształcenia podlegają analizie pod kątem ich struktury zgodnie z uczelnianą procedurą „Monitorowanie i ocena stopnia osiągania zakładanych efektów kształcenia”. Po analizie zapisów sylabusów należy wskazać skuteczność metod weryfikacji i oceniania efektów kształcenia osiągniętych przez studentów. Metody niniejsze są różnorodne, specyficzne i zazwyczaj trafnie dobrane do zakładanych efektów kształcenia, dając możliwość oceny stopnia ich osiągnięcia przez studentów. Można w związku z tym mówić o wiarygodności i porównywalności wyników ocen. W obszarze weryfikacji ZO PKA dokonał przeglądu protokołów zaliczeniowych i egzaminacyjnych z obydwu stopni i form kształcenia na ocenianym kierunku. Dokumentowanie wyników sprawdzania i oceny efektów kształcenia w postaci protokołów należy ocenić pozytywnie. Oceny w analizowanych protokołach są zazwyczaj zróżnicowane, choć pojawiają się też takie, gdzie są same oceny bardzo dobre (np. przedmiot: Edukacja polonistyczna z metodyką: Kultura żywego słowa i działalność teatralna w edukacji dziecka – nr protokołu 1365/2017). Rzecz jasna nie jest niemożliwe, by wszyscy oceniani studenci na określonym przedmiocie na identycznym, wysokim poziomie osiągnęli zaprojektowane efekty kształcenia, ale warto w tej sytuacji przyjrzeć się sposobom weryfikacji efektów kształcenia.

Biorąc pod uwagę monitorowanie stopnia weryfikacji efektów kształcenia, to ZO PKA podczas wizytacji dokonał także przeglądu prac etapowych, w postaci prac zaliczeniowych i

(18)

18

egzaminacyjnych. Podczas ich analizy nie zauważono większych problemów z weryfikacją efektów kształcenia.

Zapoznano się także z procesem dyplomowania, jako ostatecznym weryfikatorem efektów kształcenia. Proceduralnie proces ten kształtuje się na właściwym poziomie. W PWSZ dyplomowanie regulowane jest szeregiem wewnętrznych przepisów, tj. m.in.: Zarządzenie Nr 66/2017 Rektora PWSZ w Nowym Sączu z dnia 29 września 2017 r. w sprawie ramowego regulaminu dyplomowania studentów, Zarządzenie Nr 71/2017 Rektora Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Nowym Sączu z dnia 5 października 2017 r. zmieniające zarządzenie w sprawie wprowadzenia Regulaminu antyplagiatowego określającego zasady funkcjonowania w Uczelni Akademickiego Systemu Archiwizacji Prac. Zagadnienia odnoszące się do procesu dyplomowania ujęte są także w Regulaminie studiów PWSZ – Rozdział XI – Praca dyplomowa; Rozdział XII – Egzamin dyplomowy (uchwała Nr 18/2017 Senatu Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Nowym Sączu z dnia 17 marca 2017 r. w sprawie uchwalenia Regulaminu studiów).

Prace dyplomowe na I i II stopniu kształcenia przygotowywane są pod opieką promotorów na seminariach. Tematy i zakres prac dyplomowych opiniuje Rada Instytutu, a ostatecznie zatwierdza Dyrektor Instytutu. Prace licencjackie i magisterskie poddawane są kontroli w systemie antyplagiatowym.

ZO PKA dokonał analizy prac dyplomowych absolwentów kierunku pedagogika (załącznik 3 Część II raportu). Wynika z tego, iż w części analizowanych prac pracach pojawiają się usterki metodologiczne oraz w zakresie wykorzystania i analizy literatury przedmiotu, a także umiejętności interpretacji i analizy materiału badawczego. Niniejsze uwagi w pewnym zakresie obniżają merytoryczną ocenę procesu dyplomowania. Ponadto pojawiają się na II stopniu prace o niepedagogicznej tematyce i zawartości (np. Formy i funkcje dziennikarstwa ekologicznego w Internecie, Formy i funkcje reklam w mediach nowosądeckich). Nieraz oceny w recenzjach są zawyżone i nieadekwatne do poziomu merytorycznego pracy.

Podczas wizytacji nie zauważono problemów w odniesieniu do warunków równego traktowania studentów w procesie sprawdzania i oceniania efektów, a także w zakresie bezstronności i przejrzystości tego procesu.

2.3. Warunki i tryb rekrutacji w PWSZ w Nowym Sączu w roku akademickim 2017/2018 regulowane są uchwałami Senatu PWSZ, tj. m.in.: uchwała Nr 30/2016 Senatu PWSZ w Nowym Sączu z dnia 15 kwietnia 2016 roku w sprawie warunków, trybu, terminu rozpoczęcia i zakończenia rekrutacji, w tym prowadzonej w drodze elektronicznej oraz zakresu egzaminu wstępnego na studia o profilu praktycznym pierwszego i drugiego stopnia, w roku akademickim 2017/2018 i uchwałą ja zmieniającą - uchwała Nr 16/2017 Senatu PWSZ w Nowym Sączu z dnia 17 marca 2017 r. zmieniająca uchwałę w sprawie ustalenia warunków, trybu, terminu rozpoczęcia i zakończenia rekrutacji, w tym prowadzonej w drodze elektronicznej oraz zakresu egzaminu wstępnego na studia o profilu praktycznym pierwszego i drugiego stopnia, w roku akademickim 2017/2018. O liczbie miejsc rekrutacyjnych traktuje uchwała Nr 60/2017 Senatu PWSZ w Nowym Sączu z dnia 23 czerwca 2017 roku w sprawie ustalenia liczby miejsc na poszczególnych kierunkach studiów stacjonarnych i niestacjonarnych pierwszego, drugiego stopnia oraz jednolitych studiów magisterskich, w roku akademickim 2017/2018. Zgodnie z uchwałą Nr 30/2016 Senatu PWSZ „Rekrutacja na studia

(19)

19

pierwszego stopnia jest prowadzona na podstawie wyników z egzaminu dojrzałości (…)” - §2 ust. 3. Natomiast „Rekrutacja na studia drugiego stopnia jest prowadzona na podstawie średniej arytmetycznej ocen uzyskanych na studiach pierwszego stopnia/jednolitych magisterskich (…)” - §2 ust. 4. Ponadto w procesie rekrutacji zarówno na pierwszy, jak i drugi stopień kształcenia na oceniany kierunek wprowadza się egzamin wstępny. Na pierwszym stopniu, przy rekrutacji na kierunek pedagogika z preferencją specjalności nauczycielskiej obowiązuje

„sprawdzian zdolności muzycznych” oraz „sprawdzenie mowy i dykcji” (§4 ust. 2 pkt. 2. lit. a, b). O przyjęcie zaś na drugi stopień na oceniany kierunek mogą ubiegać się absolwenci pierwszego stopnia posiadający dyplom kierunku studiów z obszaru nauk społecznych lub nauk humanistycznych w specjalnościach nauczycielskich. Wówczas posiadają oni możliwość studiowania na drugim stopniu na specjalności nauczycielskiej, „po zaliczeniu modułu przedmiotów dydaktycznych” (§7 ust. 4 pkt. 3). Holistycznie odnosząc się do procedury rekrutacyjnej w PWSZ, to należy stwierdzić, iż kryteria kwalifikacyjne na studia pedagogiczne są przejrzyste i zrozumiałe, a zasady przy doborze kandydatów na studia w procesie kwalifikacyjnym zapewniają właściwy dobór kandydatów na ocenianym kierunku pedagogika.

Uczelnia wprowadza egzaminy wstępne, szczególnie dla osób aplikujących do studiowania na specjalności tzw. nauczycielskiej. Daje to możliwość pełniejszego monitorowania kandydatów do przyszłej pracy w przedszkolu, czy w klasach I-III szkoły podstawowej.

W PWSZ w Nowym Sączu obowiązuje Regulamin potwierdzania efektów uczenia się (zał.

do uchwały Nr 6/2015 Senatu PWSZ w Nowym Sączu z dnia 20 lutego 2015 r. w sprawie określenia organizacji potwierdzania efektów uczenia się). Regulamin zawiera „Zasady potwierdzania efektów uczenia się”, „Warunki potwierdzania efektów uczenia się”, „Komisje weryfikujące efekty uczenia się”, „Tryb potwierdzania efektów uczenia się”, „Uznawanie efektów uczenia się”, „Przyjęcia na studia w wyniku potwierdzania efektów uczenia się”.

Uzasadnienie, z uwzględnieniem mocnych i słabych stron

 Z programów kształcenia wynika, że modułom zajęć wymagających bezpośredniego udziału nauczycieli akademickich i studentów przypisano więcej niż 50% pkt. ECTS.

Sekwencja przedmiotów w poszczególnych semestrach jest poprawna, a czas trwania kształcenia pozwala studentom na uzyskanie założonych efektów kształcenia. W tym kontekście jednak należy wskazać na znacznie rozbudowane według ZO PKA, godzinowo programy kształcenia, co może mieć wpływ na higienę pracy studenta. Otóż oprócz wskazanych wyżej godzin kontaktowych na całość programu składają się także wykazane w sylabusach godziny samodzielnej pracy studenta, co może skutkować tym, iż student, by osiągnąć określone efekty kształcenia musi poświęcić znaczną liczbę godzin nauki podczas dnia.

 Mocną stroną jest trafność doboru oraz zróżnicowanie form zajęć dydaktycznych oraz proporcja liczby godzin przypisanych poszczególnym formom.

 Należy wskazać na różnorodne i aktualne treści programowe oraz ich powiązanie z aktualnym stanem zastosowań w praktyce wyników badań związanych z zakresem ocenianego kierunku.

(20)

20

 Na realizowanych specjalnościach tzw. nauczycielskich – tj. na I st. - Edukacja przedszkolna i wczesnoszkolna, Logopedia i terapia pedagogiczna, Nauczanie początkowe z językiem angielskim, Wychowanie przedszkolne z terapią pedagogiczną;

na II st. - Edukacja przedszkolna i wczesnoszkolna - dobór treści jest zgodny ze standardami kształcenia nauczycieli.

 Programy kształcenia I i II stopnia spełniają wymóg zapewnienia studentowi elastyczności w doborze modułów kształcenia w wymiarze nie mniejszym niż 30%

liczby punktów ECTS wymaganej do osiągnięcia kwalifikacji odpowiadających poziomowi kształcenia na ocenianym kierunku.

 Z analizy kart opisu przedmiotów wynika, że spełnione są wytyczne 25 – 30 godz./1 pkt. ECTS, jako miary średniego nakładu pracy studenta niezbędnego do uzyskania zakładanych efektów kształcenia.

 Nauczyciele w sylabusach prezentują różnorodne i specyficzne metody kształcenia, w tym aktywizujące formy pracy ze studentami, dobierając je w zależności od rodzaju i formy zajęć dydaktycznych. Istnieje także elastyczność stosowanych metod kształcenia w powiązaniu z możliwością ich dostosowania do różnorodności studentów i ich indywidualnych potrzeb, w tym potrzeb studentów niepełnosprawnych oraz realizowania indywidualnych ścieżek kształcenia.

 Po analizie zapisów sylabusów należy wskazać skuteczność metod weryfikacji i oceniania efektów kształcenia osiągniętych przez studentów. Metody niniejsze są zazwyczaj trafnie dobrane do zakładanych efektów kształcenia, dając możliwość oceny stopnia ich osiągnięcia przez studentów.

 Proceduralnie proces dyplomowania należy ocenić pozytywnie. Jednak analiza prac dyplomowych wykazała w nielicznych opracowaniach usterki metodologiczne oraz niedostatek w zakresie wykorzystania i analizy literatury przedmiotu, a także umiejętności interpretacji i analizy materiału badawczego. Ponadto pojawiają się na II stopniu prace o niepedagogicznej tematyce i zawartości.

 Część ocen w recenzjach prac dyplomowych nie posiada odzwierciedlenia poziomu merytorycznego pracy.

 Procedura rekrutacyjna na I i II stopień kształcenia na oceniany kierunek jest przejrzysta i zrozumiała, a zasady przy doborze kandydatów na studia w procesie kwalifikacyjnym zapewniają właściwy dobór kandydatów.

Dobre praktyki

 Uczestnictwo PWSZ w projekcie MNiSW dotyczącego praktyk pilotażowych pozwoliło na organizację dodatkowych 3-miesięcznych (tzw. pilotażowych) praktyk zawodowych dla 46 studentów kierunku Pedagogika. Konsekwencją tego działania jest ściślejsze powiązanie uczelni ze środowiskiem społeczno-gospodarczym regionu i lokalnym rynkiem pracy, a także możliwość przygotowania się do organizacji płatnych 6-miesięcznych praktyk zawodowych w przyszłości.

Zalecenia

 Wzmocnić opiekę promotorską, celem wyeliminowania usterek pojawiających się w pracach dyplomowych.

(21)

21

 Uczulić osoby dokonujące recenzji prac dyplomowych, by oceny były adekwatne do poziomu merytorycznego pracy.

 W kontekście pojawiających się na II stopniu prac dyplomowych o niepedagogicznej tematyce i zawartości, dokonać pełniejszej ich weryfikacji celem wyeliminowania usterek.

Kryterium 3. Skuteczność wewnętrznego systemu zapewnienia jakości kształcenia 3.1. Projektowanie, zatwierdzanie, monitorowanie i okresowy przegląd programu

kształcenia

3.2. Publiczny dostęp do informacji

Strukturę organizacyjną Wewnętrznego Systemu Zapewniania Jakości Kształcenia tworzą:

Uczelniany Zespół ds. Jakości Kształcenia, Instytutowe Komisje ds. Jakości Kształcenia oraz Pełnomocnik Rektora ds. jakości kształcenia. W realizacji działań projakościowych uczestniczą również Prorektor ds. studenckich i kształcenia oraz Prorektor ds. nauki, rozwoju i współpracy, którzy składają coroczne sprawozdania i plany działań, a także Dyrektorzy Instytutu zobligowani do opracowania Planu działań naprawczych, którego podstawą jest raport samooceny i wskazówki pełnomocnika Rektora ds. jakości kształcenia. Nadzór nad funkcjonowaniem Wewnętrznego Systemu Zapewniania Jakości Kształcenia sprawuje Rektor.

System ten swoim zakresem działania obejmuje w szczególności:

 badanie jakości pracy dydaktycznej nauczycieli akademickich oraz innych osób prowadzących zajęcia dydaktyczne;

 monitorowanie realizowanych w instytutach okresowych przeglądów programów kształcenia, ich oceny oraz doskonalenia;

 badanie skuteczności osiągania zakładanych efektów kształcenia;

 monitorowanie współpracy instytutów z otoczeniem społeczno-gospodarczym;

 monitorowanie infrastruktury wykorzystywanej do realizacji efektów kształcenia;

 monitorowanie wsparcia studentów w procesie uczenia się;

 ocenę publicznego dostępu do informacji na temat kształcenia;

 monitorowanie karier zawodowych i losów ekonomicznych absolwentów Uczelni;

 zapobieganie zjawiskom nieprawidłowym;

 monitorowanie funkcjonowanie potwierdzania efektów uczenia się;

 badanie skuteczności działania Wewnętrznego Systemu Zapewniania Jakości Kształcenia.

W odniesieniu do każdego z 11 ww. obszarów uszczegółowiono przedmiot i cele analizy, zaprojektowano narzędzia weryfikacji i wskazano podmioty odpowiedzialne. Ponadto opracowano szereg procedur wraz ze wzorami dokumentów, które służą do ich realizacji, np.

oceny programu kształcenia przez nauczycieli, badania losów zawodowych absolwentów czy

(22)

22

też oceny zajęć przez studentów. Opracowane procedury należy ocenić pozytywnie, w szczególności mając na uwadze fakt, że w przejrzysty i uporządkowany sposób określają one postępowanie w zakresie monitorowania i oceny jakości procesu kształcenia. Niemniej jednak w toku wizytacji ustalono, że choć wszystkie z nich są w praktyce realizowane, realizacja ta w pojedynczych przypadkach jest niepełna w odniesieniu do szczegółowych wytycznych wnikających z przyjętych założeń, np. Jednostka nie opublikowała na swojej stronie internetowej sylabusów czy też informacji o pięciu nauczycielach akademickich, którzy w wyniku oceny dokonywanej cosemestralnie przez studentów za pośrednictwem ankietyzacji uzyskali najwyższe oceny.

Proces projektowania programu kształcenia rozpoczyna praca nieformalnej grupy nauczycieli akademickich, głównie kierowników zakładów nad projektem programu, który następnie przedstawiany jest Radzie Instytutu. Po zatwierdzeniu przez Radę Instytutu, projekt przekazywany jest do Uczelnianego Zespołu ds. Jakości Kształcenia i po pozytywnym zaopiniowaniu staje się punktem porządku obrad Senatu. Zakres i formę współpracy z otoczeniem społeczno-gospodarczym określa między innymi Statut Uczelni (§18), na mocy którego w skład powołanego przy Uczelni Konwentu wchodzą między innymi przedstawiciele samorządu terytorialnego, a także wybrani pracodawcy. Programy kształcenia na wizytowanym kierunku podlegają opiniowaniu interesariuszy zewnętrznych, którzy w praktyce odnoszą się i wnoszą uwagi m.in. do zakładanych efektów kształcenia. Ponadto corocznie opiekun praktyk zawodowych pozyskuje opinie pracodawców w zakresie stopnia przygotowania studentów do realizacji zadań zawodowych, właściwych do wykonywanych czynności w ramach realizowanych praktyk oraz oczekiwań potencjalnych pracodawców. W proces projektowania, zatwierdzania, monitorowania i okresowego przeglądu programu kształcenia zostali zaangażowani również studenci, bowiem ich przedstawiciele zasiadają w Radzie Instytutu oraz Instytutowej Komisji ds. Jakości Kształcenia. Ponadto projekt programu lub jego zmian jest opiniowany przez Samorząd Studencki. Warto podkreślić, że nauczyciele akademiccy mogą zgłaszać swoje sugestie do Instytutowej Komisji ds. Jakości Kształcenia.

Istotnym narzędziem stosowanym w Uczelni do monitorowania jakości kształcenia są raporty samooceny opracowywane rokrocznie przez Instytutowe Komisje ds. Jakości Kształcenia dla każdego kierunku na podstawie przeprowadzonego audytu wewnętrznego i przedkładane Uczelnianemu Zespołowi ds. Jakości Kształcenia. Dyrektor Instytutu zobowiązany jest do sporządzania planu działań naprawczych na podstawie otrzymanego raportu samooceny dla kierunku. Ponadto pełnomocnik Rektora ds. jakości kształcenia sporządza coroczne sprawozdanie z działalności USZJK, w którym zawarte są rekomendacje i wskazówki dla komisji instytutowych.

Monitorowanie i doskonalenie programów kształcenia jest jednym z elementów audytu wewnętrznego na kierunku studiów. Zgodnie z założeniami audyt ten obejmuje m.in. ocenę:

 zaplanowanych i zrealizowanych zmian dotyczących programu kształcenia i warunków jego realizacji;

 jakości prowadzonych zajęć dydaktycznych, z wykorzystaniem w tym celu m.in.

wniosków wynikających z hospitacji zajęć oraz oceny zajęć przeprowadzanej wśród studentów za pośrednictwem procesu ankietyzacji;

 programu kształcenia i stopnia osiągnięcia zakładanych efektów kształcenia, z wykorzystaniem w tym celu m.in. wniosków wynikających z analizy: rozkładu ocen,

(23)

23

kwestionariuszy ankietowych skierowanych do nauczycieli akademickich dotyczących realizacji procesu dydaktycznego, próbek prac studentów potwierdzających osiągnięcie zakładanych efektów kształcenia, jakości procesu dyplomowania, w tym jakości prac dyplomowych (na podstawie oceny przykładowych prac dyplomowych z każdej specjalności), raportu z badania losów zawodowych absolwentów, raportu podsumowującego realizację przez studentów praktyk zawodowych.

Ponadto corocznie kierownicy zakładów weryfikują karty przedmiotów i w razie zastrzeżeń odsyłają je nauczycielom akademickim w celu modyfikacji przed akceptacją.

Ocena stopnia osiągnięcia zakładanych efektów kształcenia obejmuje wszystkie przedmioty realizowane na wizytowanym kierunku oraz proces dyplomowania. W odniesieniu do przedmiotów źródła danych dla oceny stopnia realizacji efektów kształcenia i stosowane metody zostały określone w sylabusach, zaś w przypadku procesu dyplomowania w stosownych dokumentach wewnętrznych Uczelni doprecyzowanych na poziomie Instytutu Zgodnie z przyjętymi założeniami monitorowanie stopnia osiągnięcia efektów kształcenia realizowane jest przez nauczycieli akademickich prowadzących poszczególne przedmioty/moduły, którzy po zakończeniu zajęć wypełniają kwestionariusz, którego wzór stanowi załącznik do procedury Pr-1 Monitorowanie i ocena stopnia osiągania zakładanych efektów kształcenia. We wspomnianym kwestionariuszu zawarte zostały następujące pytania, na które każdy nauczyciel powinien udzielić odpowiedzi:

 Jakie zaplanował(a) Pan(i) zmiany w przedmiotowych efektach kształcenia, treściach kształcenia, metodach prowadzenia zajęć i sposobach weryfikacji stopnia osiągania przez studentów zakładanych efektów kształcenia w ramach prowadzonych przedmiotów?

 Jakich zaplanowanych w poprzednim roku zmian nie wprowadził(a) Pan(i) i dlaczego?

 Jaki wpływ miały na prowadzone przez Pana/Panią zajęcia wyniki z oceny zajęć dydaktycznych dokonanej przez studentów w poprzednim roku akademickim?

Ponadto w przypadku prowadzenia zajęć o charakterze praktycznym, nauczyciel jest obowiązany dokonać samooceny adekwatności do warunków zbliżonych do rzeczywistych stanowisk pracy. We wzorze kwestionariusza skierowanego do nauczycieli akademickich przewidziano również fakultatywną możliwość dokonania analizy struktury ocen uzyskiwanych przez studentów w ramach prowadzonych zajęć i sformułowania wniosków w tym zakresie. Jednocześnie należy zaznaczyć, że analiza struktury ocen jest przeprowadzana niezależnie przez Instytutowy Zespół ds. Jakości Kształcenia. Warto podkreślić, że tematyka monitorowania stopnia osiągnięcia zakładanych efektów kształcenia podejmowana jest w Uczelni od wielu lat, co należy ocenić jednoznacznie pozytywnie, niemniej jednak ZO zwraca uwagę na potrzebę zaprojektowania i wdrożenia w tym obszarze działań doskonalących. W toku wizytacji ZO ustalił, że tylko sporadycznie formułowane są wnioski odnoszące się do stopnia osiągnięcia zakładanych efektów kształcenia, które mogłyby służyć jego doskonaleniu. Zdaniem ZO w celu zwiększenia przydatności ww. działań Uczelnia powinna zmodyfikować dotychczasowe rozwiązania w zakresie, który umożliwi diagnozowanie konkretnych efektów kształcenia sprawiających studentom najwięcej trudności.

Kwestionariusz skierowany do nauczycieli akademickich powinien uwzględniać konieczność