Helmut Juros
Wprowadzenie do Sympozjum "Sto
lat encykliki Rerum novarum"
Studia Theologica Varsaviensia 30/1, 67-68
Studia Theol. Vars. 30 (1992) n r 1
H E L M U T JU R O S
WPROWADZENIE DO SYMPOZJUM „STO LAT ENCYKLIKI R E R U M N O V A R U M ”
Posileni Słowem Bożym i Chlebem E u ch ary sty czn ym na li tu rg ii, sp raw ow anej przez Ks. B iskupa D r D am iana Zim onia, p rzy stę p u je m y do sesji nau k o w ej z okazji 100-lecia encykliki
R e r u m novarum . Sesja ta została przy g oto w an a przez W y
dział K ościelnych N au k H istorycznych i Społecznych ATK nie w form ie uro czy stej akadem ii jubileuszow ej, lecz n a ra d y roboczej.
Nasi pracow nicy naukow i k o n ty n u u ją dzisiejszym sym po zjum sw ój a k ty w n y udział w obchodach i o b rad ach ju b ileu szow ych w k r a ju i zagranicą: m. in. w Rzym ie — Rieti, M ün ste r, N antes, Bad H oneff, Bonn, O snabrück. Za p arę d n i n a Z am ku K rólew skim w W arszaw ie, p rzy udziale Ks. P ry m asa Polski i p rzedstaw icieli P a rla m e n tu i R ządu RP, nasz W ydział będzie w spółorganizatorem podobnej do obecnej sesji ju b ileu szowej.
P a trz y m y dziś w stecz na początki katolicyzm u społecznego i na pierw szą encyklikę społeczną z m yślą i nadzieją o w k ła dzie nauczania społecznego Kościoła do procesu p rzekształceń społeczno-gospodarczych i politycznych w postkom unistycz n ej E uropie Środkow o-W schodniej. Możliwości w k ład u do ty ch przem ian dotyczą p otrzeb y o k reślen ia ich celu oraz w y tyczenia dróg do nich prow adzących.
Celem obecnej przebudow y jest d em o k raty czne państw o p ra w a i społeczna gospodarka rynkow a. M etodą realizacji ty ch zam ierzeń jest p rzem ian a sta ry c h naw yków m yślenia i zacho w a n ia człowieka, kształto w an ie now ych jego postaw o raz zbu dow anie now ych s tr u k tu r politycznych i społeczno-ekonom icz nych.
Istn ieje daleko idący konsensus co do celu procesu tra n s form acji. D roga jed nak do tego celu budzi w ielkie k o n tro w ersje. A ltern a ty w n e propozycje program ow e są k ry ty k o w
ne i zw alczane z ra c ji sam ego sto p n ia trudności w ich re a li zacji, nie zaś z p u n k tu w idzenia jakoby niesłuszności drogi. •Jest widoczne, że łatw ie j zreform ow ać s tr u k tu ry polityczne i ekonom iczne, niż zm ienić usposobienia ludzi. P rzyzw y czajen i do nadopiekuńczości ze stro n y in n y ch i do w łasnej w ygodnej m ałoletności, w y k a z u ją o n i niechęć i niezdolność do sam o dzielności i osobistej przedsiębiorczości w życiu społeczeństw a obyw atelskiego, i to n a w e t w ted y , gdy łatw o zgadzają się n a rad y k a ln e przejście od w ładzy m onoipartyjnej do podziału w ła dzy lub od d y rek ty w n e j gospodarki centralnego planow ania do gospodarki w olnorynkow ej.
O pow odzeniu procesu p rzem ian i rozw oju zadecyduje p rze d e w szystkim to, czy sam i ludzie będą gotow i do odpow ie dzialnego działania politycznego i ekonom icznego, do in ic ja ty w y sam orządow ej i przedsiębiorczości gospodarczej, czy będą o w iani duchem w ia ry w sukces. L udzie m uszą uw ierzyć, że ic h am bicje społeczne i gospodarcze są w a ru n k ie m pom yślne go zreform ow ania s tr u k tu r i in sty tu cji. P o lity cy zaś m uszą p rzestrzeg ać zasady pomocniczości w p rzeprow ad zaniu reform . O d w szy stk ich jest w y m ag an a k u ltu ra ob yw atelsk a i poli tyczna.
O ty m p rzypom ina n a m dziś en cyklika R e r u m novarum . S am a jest p rzy kład em poszukiw ania n a te j drodze rozw iązań polity czny ch i gospodarczych. W ychodzi bow iem z założenia o konieczności połączenia refo rm s tu k tu r z przem ian ą m en talności człowieka. R e le k tu ra R e ru m n ovarum , jak ą jest ta k że każda kolejna en cy k lik a społeczna, pozw ala nam lep iej p o d jąć w yzw ania k ondycji społecznej człow ieka naszych czasów. Do tego zadania zachęca nas i zobow iązuje rocznicow a ency k lik a społeczna J a n a P aw ła II C en tesim u s annus.