Orzecznictwo Sądu Najwyższego w sprawach adwokackich

Orzecznictwo Sądu Najwyższego w

sprawach adwokackich

Palestra 11/9(117), 88-91

O R Z E C Z N I C T W O SĄDĘJ N A J W Y Ż S Z E G O

W S P R A W A C H A D W O K A C K I C H

Adwokat, jako powołany do współ­ działania z sądami w zakresie ochrony porządku prawnego, obowiązany jest prowadzić sprawę zgodnie z przepisa­ mi i nie wolno mu — nawet dla do­ bra klienta — działać w sposób poza- procesowy, który mógłby spowodować uszczerbek dla prawidłowości postępo­ wania, a tym bardziej w sposób nie­ dopuszczalny ze stanowiska prawa, etyki adwokackiej i godności zawodu.

Z u z a s a d n i e n i a :

A k t o sk arżen ia zarzu cał adw . AB, że d n ia 18.111.1964 r. n a te re n ie S ądu P ow iato w eg o w Z. n a k ła n ia ł k a s je rk ę CD oraz sędziego E F tegoż S ąd u do n a d a n ia biegu re w iz ji w sp raw ie C 420/63, k tó ra zo stała zw rócona z b r a k u uiszczenia sta łe j o p ła ty sądow ej, w te n sposób, iż w y k u p i znaczki o płaty sądow ej, k tó re CD n a k le i n a egzem - la rz u zw róconej re w iz ji i p o sta w i z n a­ k i u m o rze n ia o p ła ty sąd o w ej z d atą w steczną, sędzia E F zaś w y ra z i n a to sw oją zgodę bez za ch o w a n ia fo rm a l­ n e j drogi o p rzy w ró cen ie te rm in u do w n ie sie n ia rew izji.

W ojew ódzka K o m isja D y scy p lin arn a w X orzeczeniem z d n ia 9.X I.1964 r. u zn a ła adw . AB za w innego tego, że w d niu 18.111.1964 r. n a te re n ie S ądu P ow iato w eg o w Z, n ie w y k o rz y stu ją c p rzy słu g u ją c e j m u drogi p ra w n e j w zw iązku ze zw róconą re w iz ją , w d ro ­ dze p ry w a tn y c h rozm ów k urzęd n iczk ą sądow ą CD i sędzią E F u siło w a ł p o ­ znać stan o w isk o S ąd u co do m e ry to ­

rycznego ro zstrz y g n ię c ia w n iosku o p rzy w ró c en ie te rm in u do złożenia r e ­ w izji p rz e d złożeniem tego w niosku, ja k ró w n ież p rze d w y k o rz y sta n iem p rzy słu g u jąceg o m u u p ra w n ie n ia do złożenia za ża le n ia n a zarząd zen ie co do zw ró cen ia re w iz ji, p rzez co n a ru ­ szył z a sa d y godności zaw odu ad w o ­ k ack ieg o i za to p rz e w in ie n ie sk a z a ła go n a k a r ę d y sc y p lin a rn ą upom nienia.

K o m isja D y sc y p lin a rn a u zn a ła , że w z eb ran y m m a te ria le dow odow ym b r a k je s t p o d sta w do p rz y p isa n ia o b ­ w in io n e m u p rze w ien ie n ia d y sc y p lin a r­ nego w p o sta ci z a rzu co n e j m u w akcie o sk a rż en ia . W szczególności — z d a­ n iem K o m isji — n ie d a ją do tego p o d sta w y ze zn a n ia św iadków : GH, CD 1 EF. N a to m ia st z e b ra n y m a te ria ł d a je — z d a n ie m K o m isji — p o d sta w ę do w niosku, że obw iniony dopuścił Się p rze w in ien ia dyscyp lin arn eg o w p o ­ staci p rzy p isa n ej m u w orzeczeniu.

R ew izja n ad z w y c z a jn a P re zy d iu m N aczelnej R ad y A dw okackiej dom aga się u ch y len ia tego orzeczenia, uznania obw inionego za w innego czynu z a rz u ­ canego m u a k te m o sk a rż en ia i w y m ie ­ rz e n ia m u sto so w n ej k a ry d y sc y p lin a r­ nej. R e w izja zarzu ca zaskarżonem u o- rzeczen iu n a ru sz e n ie a rt. 320 § 1 i a r t. 371 p k t 4 k.p.k. w zw iązku z § 1 ust. 2 rozp. M in istra S p raw ied liw o ści z d n ia 22.XII.1964 r. w sp raw ie p o stę ­ p o w an ia d y scy p lin arn eg o przeciw ko a d w o k a to m i a p lik a n to m ad w o k a ck im o raz oczyw istą niesłuszność.

S ąd N ajw yższy uznał rew izję n a d ­ zw yczajną za uzasadnioną, u c h y l i ł zask a rż o n e orzeczenie, u z n a ł adw . AB za w innego tego, że d n ia 18.111.

Nr 9 (117) O rzecznictw o Są d u N ajw yższego w spraw ach a dw okackich 89

1964 r. w S ą d z ie P o w iato w y m w Z n a ­ k ła n ia ł k a s je r k ą CD i sędziego E F t e ­ goż S ą d u do n a d a n ia biegu złożonej p rze z niego re w iz ji w sp raw ie C 420/ /63, zw róconej z pow odu nieopłacenia, a p o d le g ają ce j opłacie sta łe j, w ten sposób, żeby n a re w iz ji tej sk a so w a ­

n o zn ak i op łaty sądow ej z d atą w s te ­ czną, w y m i e r z y ł m u k a rę d y s­ c y p lin a rn ą n a g a n y i obciążył go z ry ­ cz ałto w an ą o p ła tą za obie in sta n c je w kw ocie 1 200 zł, p rzy czym zważył, co n a stę p u je :

W brew pog ląd o w i w y ra żo n e m u w za sk a rż o n y m orzeczeniu zeznania św iad k ó w GH, CD i E F -dają d o sta ­ te cz n ą p o d sta w ę do p rz y p isa n ia ob­ w in io n e m u p rz e w in ie n ia d y sc y p lin a r­ nego zarzucanego m u w ak c ie o s k a r­ żenia. W szczególności św iad ek GH ze­ z n a ła n a ro z p ra w ie d y sc y p lin a rn e j w d n iu 26.X.1964 r., że z rozm ow y p ro ­ w ad zo n ej w S ąd zie p rze z obw inionego z CD w obecności tego św ia d k a w y n i­ kało, iż chodzi „o p rz y ję c ie o p ła ty s ą ­ dow ej z d a tą w cz eśn iejsz ą” , a p o n ad ­ to słyszała, ja k obw iniony w ów czas po w iedział: „p rz y jm ijc ie ta k te (opłaty, ab y było w szy stk o do b rze” .

N ie z n a jd u je ró w n ież p o tw ie rd z e­ n ia w m a te ria le dow odow ym sp ra w y n e g a ty w n a ocena p rze z W ojew ódzką K om isję D y sc y p lin a rn ą zeznań św ia d ­ k a EF. W dochodzeniu d y sc y p lin a rn y m zeznał on w sposób n ie budzący w ą t­ pliw ości, że adw . AB n a m a w ia ł CD, by n a k le iła n a re w iz ji z n a k i o p ła ty są ­ dow ej z d a tą w steczną, a p o n ad to że n a d ru g i dzień p o ty m z d a rzen iu adw . A B p rzy szed ł do g a b in e tu św ia d k a i p ro sił go, ab y zgodził się n a „w stecz­ n e n a k le je n ie znaków o p ła ty sądow ej n a re w iz ji”. N a ro zp raw ie d y sy cy p lin ar- n ej w d n iu 26.X.1964 r. św iad ek EF p rz e d sta w ił przebieg pow yższego zda­ rz e n ia w zasadzie w ta k i sam sposób. P o ró w n u ją c w ięc oba pow yższe zezna­ n ia św ia d k a E F, tru d n o je s t 'podzielić pogląd W ojew ódzkiej K o m isji D yscy­ p lin a rn e j, że zeznania tego św ia d k a

są n iek o n sek w en tn e, skoro w z a sa d n i­ czych k w estia c h są one jednakow e.

N ie b u d zą ró w n ież w ątp liw o ści w y ­ ra ź n e i k o n se k w e n tn e zezn an ia ś w ia d ­ k a CD, k tó ra zarów no w dochodzeniu, ja k i n a ro z p ra w ie d y sc y p lin a rn e j p rz e d sta w iła p rzeb ieg pow yższego zd a­ rz e n ia zgodnie z a k te m osk arżen ia.

W ty c h w a ru n k a c h b ra k je s t ja k ic h ­ k o lw ie k p o d sta w do k w e stio n o w a n ia w iary g o d n o ści zeznań w ym ien io n y ch w yżej św iad k ó w . D latego te ż n ależ ało p rz y ją ć , że obw iniony dopuścił się p rz e w in ie n ia d y sc y p lin a rn e g o w p o s ta ­

ci za rzu ca n ej m u w akcie osk a rż en ia . D la oceny w in y obw inionego n ie je s t isto tn e, czy sporządzona p rz e z n ie ­ go rew iz ja w sp ra w ie C 420/63 została czy też n ie została opłacona p rzez jego k lie n ta p rze d je j zw róceniem p rz e z Sąd. Isto tn e n a to m ia st i d ec y d u ją ce w za k re sie w in y je s t w y łąc zn ie to, czy obw iniony rzeczyw iście n a k ła n ia ł w y ­ m ienionych praco w n ik ó w sądow ych do p o p ełn ien ia uch y b ień służbow ych, o k tó ry ch m ow a w akcie osk a rż en ia . W ty m zaś w zględzie om ów ione w yżej dow ody w zupełności p o tw ie rd z a ją w in ę obw inionego.

N ależy zauw ażyć p rz y ty m , że nie je s t p rz e k o n y w u ją c a o brona obw inio­ nego, iż za n iep raw d o p o d o b ień stw em dopuszczenia się przez niego z a rzu ca­ nego m u czynu p rze m aw ia ja k o b y i s t ­ n ien ie w ak ta c h sp raw y C/420/63 r. z a ­ rząd zen ia przew odniczącego S ą d u z d n ia 17.I I I .1964 r. co do zw rotu rew izji z pow odu nieopłacenia, k tó r e p rzy a n ­ ty d a to w a n iu opłaty od rew izji m u s ia ­ łoby być z a k t u sunięte. A rg u m en t te n je s t ty lk o pozornie słuszny, albow iem a n ty d a to w a n ie op łaty sądow ej n ie k o ­ niecznie m usiałoby pro w ad zić do „ u s u ­ n ię c ia ” z a k t w ym ienionego za rząd z e­ n ia ; w y sta rc zy ło b y jego u ch y len ie z odpow iednią m o ty w a cją b ąd ź „a n u lo ­ w a n ie ”, o k tó re te ż obw iniony p ro sił

sędziego EF.

90 O rzecznictw o Sądu N a jw ytszeg o w spraw ach a d w o ka ckich Nr 9 (117)

ce n ić ja k o w ysoce n a g a n n e. N a k ła n ia ­ n ie p rac o w n ik ó w sądow ych p rze z a d ­ w o k a ta do p o p ełn ien ia n a d u ż y cia słu ż ­ bow ego, ja k im b y łoby n ie w ą tp liw ie stw ie rd z e n ie p rzez n ic h n ie p ra w d y w a k ta c h sądow ych (a n ty d a to w a n ie o p ła­ ty sąd o w ej od rew iz ji), n a ru s z a w sposób ja s k ra w y zarów no p rz e p isy p ra w a i obow iązki zaw odow e ad w o k a ­ ta , ja k i za sa d y godności zaw odu. A d w o k at bow iem , ja k o p o w ołany do w sp ó łd z iałan ia z są d a m i w za k re sie o- c h ro n y p o rz ą d k u p raw n eg o , o b ow iąza­ n y je s t p ro w a d zić sp ra w ę zgodnie z p rz e p isa m i i n ie w olno m u — n a w e t d la d o b ra k lie n ta — d ziałać w sposób pozaprocesow y, k tó ry m ógłby spow o­ dow ać u szcz erb ek d la praw id ło w o ści postęp o w an ia, a ty m b ard z iej w spo­ sób n iedopuszczalny ze sta n o w isk a p ra w a , e ty k i ad w o k a ck ie j i godności

zaw odu. .

- P rz y w y m ia rz e je d n a k k a r y d y scy ­ p lin a rn e j n ależało m ieć n a uw ad ze p o ­ w aż n ą okoliczność łagodzącą, m ia n o ­ w icie to, że obw iniony d zia ła ł w p rz e ­ ko n an iu , iż rew izja w sp raw ie C 420/63 zo s ta ła rzeczyw iście opłacona przez jego k lie n ta w p rze p isan y m te rm in ie zn a cz k am i sądow ym i (co je d n a k z nie w y ja śn io n y c h bliżej przy czy n nie zn a­ lazło odbicia w a k ta c h spraw y), a tym sam y m że re w iz ja zo stała m u zw ró ­ cona niesłusznie. O koliczności sp raw y w s k a z u ją ta k ż e n a to, że obw iniony chciał oszczędzić p rzy k ro ści k a s je rc e CD, k tó ra w ed łu g kategorycznego tw ie rd z e n ia jego k lie n ta p o b ra ła od niego k w o tę 200 zł n a znaczki sądow e i nie sk a so w a ła ich n a rew iz ji. Tym się te ż zap ew n e tłu m ac zy , że za m ia st --kargi n a CD bąd ź w y stą p ie n ia od r a z u do S ą d u z w n io sk ie m o p rz y w ró ­ c e n ie te rm in u do o p ła ce n ia rew izji,

obw iniony ob rał n ie fo rtu n n ą drogę, o k tó re j m ow a w sp raw ie . W ym ieniona okoliczność w p ołączeniu z doty ch cza­

sow ą n ie k a ra ln o śc ią d y sc y p lin a rn ą obw inionego p o zw ala n a łagodniejsze p o tra k to w a n ie go i w y m ie rz en ie m u k a r y d y sc y p lin a rn e j nagany.

2

Nietaktowne czy nieodpowiednie wypowiedzi przewodniczącego rozpra­ wy nie mogą być nigdy uznane ea podstawę do tego samego rodzaju re­ pliki ze strony adwokata. Adwokatowi przysługują w takiej sytuacji środki procesowe: ma on mianowicie prawo żądać zaprotokołowania słów przewo­ dniczącego, jak również może od tych słów odwołać się do sądu czy inter­ weniować u władz nadzorczych, nie może jednak sam wymierzać sobie sa­ tysfakcji na sali rozpraw.

Okoliczności, w jakich doszło do in­ cydentu, mogą stanowić jedynie prze­ słankę uzasadniającą wymierzenie ła­ godniejszej kary dyscyplinarnej.

Z u z a s a d n i e n i a :

O rzeczeniem z d n ia 20.VIII.1966 r. d ziekan R ady A dw okackiej w X, n a p o d sta w ie a rt. 93 ust. 1 u sta w y o u s ­ tro ju a d w o k a tu ry w zw iązku z § 21 Z bioru zasad ety k i ad w okackiej i godności zaw odu, w y m ie rz y ł o b w inio­ nem u adw . AB k a rę upo m n ien ia za to, że d n ia 25.V.1965 r. w S ądzie P o ­ w iato w y m w Z n a ru sz y ł obow iązek z a ­ ch o w an ia u m ia ru i ta k tu w p o stęp o ­ w a n iu w obec Sądu, u ży w ając w to k u w y m ia n y słó w z P re z e se m tegoż S ąd u CD o k re śle n ia „sz y k a n a ”. W w y n ik u z a sk a rż e n ia tego o rzeczenia p rz e z adw . AB sp ra w ę ro zp o z n aw ała W ojew ódzka K o m isja D y sc y p lin a rn a w X, k tó ra praw o m o cn y m orzeczeniem z d n ia 28.1. 1967 r. u ch y liła orzeczenie d ziekana R ady A d w o k ack iej w X i o b w inione­ go adw . AB u n ie w in n iła od z a rz u c a ­ nego m u czynu.

R e w izja n a d z w y cz ajn a P re zy d iu m N aczelnej R ady A dw okackiej założona n a n iekorzyść adw . AB zarzu ca cy­

Ńr 9 (117) O rzecznictw o Sądu N ajw yższego w spraw ach a d w o ka ckich ₉₁

to w an e m u orzeczeniu o brazę przepisów p ra w a m a te ria ln e g o i oczyw istą n ie­ słuszność oraz w nosi o uch y len ie zas­ k arżonego o rzeczenia i o p rze k a z a n ie sp ra w y do ponow nego rozpoznania W ojew ódzkiej K o m isji D y scy p lin arn ej w X.

S ąd N ajw yższy zw ażył, co n astęp u je. O rzeczenie W ojew ódzkiej K o m isji D y scy p lin arn ej w X zapadło z obrazą a rt. 93 ust. 1 u. o u.a. P ra w id ło w o p rz y ję ła W ojew ódzka KD, że p rzew o d - , niczący k o m p le tu sądzącego sp ra w u je tzw . p olicję se sy jn ą n a sa li ro z p ra w i m oże żądać od a d w o k a tó w zw rotu a k t udzielonych im up rzed n io do w glądu. W ty c h w a ru n k a c h obw iniony o bow ią­ zany był, ja k to w y n ik a z dalszej tre śc i u za sa d n ien ia , u szanow ać i r e s -- p e k to w a ć b e z d y sk u sy jn ie tę w ładzę

przew odniczącego i jego zarządzenie. W ojew ódzka KD n ie k w estio n o w ała rów n ież f a k tu w y p o w ied zen ia przez -obw inionego pod a d re sem p rze w o d n i- . czącego — w zw iązku z żądaniem zw ro tu a k t — słów : „to je st sz y k a n a ” . Je d n a k ż e o ce n ia jąc za raze m w y p o ­ w iedź p rzew odniczącego k om pletu, W ojew ódzka KD doszła do p rz e k o n a ­ n ia, że n ie m ia ł on u zasad n io n ej po ­ trz e b y żądać zw ro tu a k t od obw inio­ nego, p o n iew aż n a ra z ie p o d le g ała ro z­ po zn an iu in n a sp raw a. P o n ad to p rz e ­ w odniczący ro z p ra w y użył sfo rm u ło ­ w ań nie zw iązanych z p o rzą d k iem se- sy jn y m , co u sp ra w ie d liw ia ło w y p o ­ w iedź obw inionego. W ty c h okoliczno­ ściach W ojew ódzka K D n ie d o p atrz y ła

się w słow ach obw inionego znam ion p rz e w in ie n ia d y scyplinarnego.

R ozum ow anie pow yższe w y k a z u je sprzeczność. Je że li bow iem od u z n a ­ n ia przew odniczącego ro z p ra w y zależy udzielen ie a k t do w g ląd u n a s a li ro z ­ p ra w , a ta k ż e ż ą d an ie zw ro tu a k t udzielonych, p rz y czym za rząd zen ia ta k ie po w in n y być b e z d y sk u sy jn ie r e s ­ p ek to w a n e — to ocena za rząd z en ia z w ro tu a k t ja k o n ie uzasadnionego p o rzą d k iem ro zp o zn aw an y ch s p ra w nie m oże p rze m aw ia ć za obw inionym , gdyż sp rze ciw ia ło b y się to pojęciom „u z n an ia zależnego od p rze w o d n iczą­ cego” i „b ezd y sk u sy jn o ści”. S ąd N a j­ w yższy d a w a ł ju ż n ie je d n o k ro tn ie w y ­ ra z poglądow i, że n ie ta k to w n e czy n ie ­ o dpow iednie w ypow iedzi p rze w o d n i­ czącego ro z p ra w y n ie m ogą by* nigdy u znane za p o d sta w ę do tego sam ego to d z a ju re p lik i ze stro n y ad w o k a ta. A dw okatow i p rz y słu g u ją środki p ro c e ­ sow e: m a on m ian o w icie p ra w o żądać zap ro to k o ło w an ia słów p rze w o d n iczą­ cego, ja k rów nież może od ty c h słów odw ołać się do są d u czy in te rw e n io ­ w ać u w ła d z nadzorczych, nie m oże je d n a k sam w y m ie rz ać sobie s a ty s fa k ­ cji n a sa li ro zp raw . O koliczności, w ja k ic h doszło do in cy d en tu , m ogą s t a ­ now ić je d y n ie p rz e sła n k ę u z a sa d n ia ­ ją cą w ym ierzem -j łag o d n iejszej k a r y d y sc y p lin a rn e j.

P o d z ie la ją c w ięc w yw ody re w iz ji n ad z w y cz ajn e j, Sąd N ajw yższy u c h y - 1 i ł zask arżo n e orzeczenie i p r z e k a ­ z a ł sp ra w ę W ojew ódzkie; KD w X dc ponow nego rozpoznania.