STANISŁAW A Z'MYSLOWSKA
ROZKŁAD AKTYWNOŚCI ALFA W P R O F I L U GLEBOW YM
R olnicza P raco w n ia Izotopow a PAN. K ierownik prof. d r M. G órski
B ad an ia kliszowe zaw artości u ranu i toru w. próbkach gleb wykazały, że za w artość u r a n u w glebach jes t rzędu 10~c U /g gleby, toru zaś 10“5 T h /g gleby, przy czym zakładano, że za chow a na jest ró w n o w ag a piom /eniotw órcza • w rodzinach u ranu i toru [1 ,2 ].
B ad an ia kliszowe są bardzo żm udne. Z asto so w a n o metodę licznika scyntylacyjnego alfa, o p artą w interpretacji wyników na tych sam ych założeniach co m etoda klisz jądrow ych. P o m ia ry w ykonane były w Labo ratorium Fizyki Jądrow.ej U niw ersytetu w Brukseli. Z a s a d a działania a p a ra tu ry p rz edstaw ia się następująco: cząstki alfa w ysyłane są przez próbkę w formie w arstew ki o grubości 3 mm (źródło grube) i o powierzchni czynnej około 82 cm 2. Próbka um ieszczona je s t w płaskim naczyńku i lekko s p ra so w a n a ręcznie za pomocą płaskiego wieczka. Cząstki alfa p a d a ją na kryształ ZnS, w zbudzone zaś światło fluorescencji pada poprzez w a rs tw ę lucitu na fotokatodę fotomnożnika. Im pulsy p rą d u wychodzące z fotom.nożn'ka po wzmocnieniu liczone są w przeliczniku.
Z b ad a n o 13 profili glebowych, co stanow iło 48 niezależnych próbek. Próbki te były z a b ra n e z Polski. Każda próbka była b a d a n a w 2 — 4 oznaczeniach. Odchylenia od średniej nie prz e k ra c z a ją na ogół 10%. W ydajność liczenia je s t bliska 100%.
Ze w zględu n a to, że nie znam y sta n u rów now agi promieniotwórczej toru i u ra n u w glebie, obserw ow aną ilość impulsów przeliczono n a z a w a rto ść u ra n u rów now ażnego. P rzez u ra n rów n o w ażn y rozumiemy tak ą ilość u ra n u w rów now adze promieniotwórczej, która daje tę s a m ą ilość zliczeń w tej sam ej „g eom etrii” co b a d a n a próbka.
Z o trzym anych wyników widać, że ciała prom ieniotwórcze, w y syłające cząstki a rozm ieszczają się w różnych k oncentracjach w różnych w a rstw a c h profilu glebowego. Na 9 zbadanych profili dla 5 profili obserw ujem y w z ro st aktywności alfa w iluwium, a dla 2 profili w z rost taki nie został za o b se r wowany.
150 Stanisława Zmyslowska ST R E SZ C Z E N IE
B ad an o g lobalną prom ieniotwórczość alfa różnych w a rs tw 13 profili glebowych (głów nie gleby bielicowe) m etodą scyntylacyjną. Stw ierdzono w z rost aktywności alfa w w a rs tw ie iluwium.
ILIT.ERATURA
[1] G ó г s'k i М., Z m y s l o w s k a S.: Prom ieniotw órczość n a tu ra Ina niektórych gleb
Polski. P ostępy Naiuik R olniczych 42, 1956, s. 11—20.
[2] P o u 1 a e r t G., Z m y s l o w s k a S.: M ożliwość .zastosow ania spektrom etru scyn tylacyjnego gam m a w pom iarach prom ieniotw órczości n a tu ra ln e j gleb. Roczin. Nauk Roln., 78-A-3, 1958, s. 539 - 558. О. ЗМ Ы СЛОВСКЛ Р А С П РЕ Д ЕЛ ЕН И Е АКТИВНОСТИ Д Л Ь Ф Я ПО П О Ч В Е Н Н Ы М Р А ЗР Е ЗА М С ел ьско х о зяй ствен н ая Л а б о р а т о р и я по И зотопам П ольской А кадем ии Наук Р е з ю м е « И с с л е д о в а л и о б щ у ю р а д и о а к т и в н о с т ь а л ь ф а р а зл и ч н ы х г о р и зо н то в три надц ати п о ч в ен н ы х р а з р е з о в (п р е и м у щ е с т в е н н о п о д зо л и сты х почв) по методу сцинтиляции. В ы я в л е н о п о в ы ш е н и е ак ти в н о сти а л ь ф а для п л ю в и ал ь н о го гори зон та. S. ZMYSLOWSKA D IS T R IB U T IO N O F A L P H A ACTIVITY IN T H E SO IL P R O F IL E Agric. Isotope Research C entre, Polish Academy of Sciences, W arsaw
S u m m a r y '
Total alpha radioactivity in various horizons of 13 soil profiles (mainly podsolic soils) w.as investigated by scintillation method. Increased alpha activity w a s observed in the illuvial horizon.