Z orzecznictwa Sądu Najwyższego w sprawach cywilnych

Andrzej Wiśniewski

Z orzecznictwa Sądu Najwyższego w

sprawach cywilnych

Palestra 8/7(79), 65-66

Z O R Z E C Z N I C T W A S Ą D U N A J W Y Ż S Z E G O

Z o rzeczn ictw a w sp raw a ch cyw ilnych

1. C h a r a k t e r prawny taryfy p rz e w o zo w e j

S ąd N a jw y ż s z y w o rzeczen iu z dn. 23.X.1962 r. III CR 10/62 (opubl. w P iP n r 1 z 1964 r., s. 141) ro z p a tr y w a ł s p r a w ę p asażera P K S d och od zącego o d szk o d o w a n ia z ty t u łu p o n iesio n y ch k o sztó w za przejazd ta k só w k ą , sp o w o d o w a n y c h o d w o ła ­ n ie m — b ez u p rzed zen ia — autobusu, n a k tó ry p o w ó d m ia ł w y k u p io n y b ile t m ie ­ się c z n y .

S ą d N a jw y ż s z y , n a s k u te k r e w iz ji n a d zw y cza jn ej M in. S p ra w ied l., u c h y lił w y ­ rok S.W . (który z a tw ierd ził w y ro k S.P. zasąd zający o d szk o d o w a n ie), w y ch o d zą c z za ło że n ia , ż e w p r a w d z ie p rzesięb io rstw o p r zew o zo w e p o w in n o ja k n a jszy b ciej in fo r m o w a ć p od różn ych o zm ian ach vt/ rozk ład zie jazd y, jed n ak że u ch y b ie n ie t e ­ m u o b o w ią z k o w i n ie m oże sta n o w ić p o d sta w y d o roszczeń o d szk o d o w a w czy ch , g d y ż „ w y ra źn y p rzep is § 8 p k t 2 ta r y fy p rzew ozu o só b i bagażu w k o m u n ik a cji a u to b u so w e j m ię d z y m ia sto w e j m o żliw o ść doch od zen ia o d szk o d o w a n ia w y łą c z a . O b o w ią z y w a n ie ta r y fy n ie jest u za leżn io n e od u w id o c z n ie n ia jej tr e ś c i c z y te ż p o w o ła n ia s ię n a n ią n a b ile c ie ”.

W u z a sa d n ie n iu S.N . w sk a z u je n a to, że n ie je s t u za sa d n io n y zarzu t p o w o d a co d o rzek o m eg o b rak u m ocy w iążącej ta r y fy P K S.

D o o rzeczen ia te g o o p u b lik o w a ł w ty m że n u m erze P iP g lo sę a p rob u jącą m e r y ­ to r y c z n e r o zstrzy g n ięcie prof. W. G órski.

2. Z a c h o w a n i e terminu do wniesienia opłat sqdow ych p r z e z jednostki gospodarki uspołecznionej

S ąd N a jw y ż s z y w sk ła d zie 7 sęd zió w p o sta n o w ie n ie m z dn. 27 listo p a d a 1961 r. 4 CR 634/61 (o p u b lik o w a n y m w O SN C P z 1964 r. n r 1, poz. 5) u c h y lił p o s ta n o w ie ­ n ie S.N . z dn. 22 m a ja 1959 r. i stw ierd ził, że stro n a p ro ceso w a u czestn iczą ca w ro z lic z e n ia c h p ien iężn y ch jed n o stek gosp od ark i u sp o łeczn io n ej sp ełn ia sw ój o b o w ią zek w n ie s ie n ia o p ła t są d o w y ch w p rzep isa n y m te r m in ie ty g o d n io w y m , p r z e ­ w id z ia n y m w art. 13 p kt 1 p. o k .s ., „jeżeli n ie p ó źn iej n iż w o sta tn im dniu teg o term in u do in s ty tu c ji b a n k o w ej, w której ma d o sta te c z n e p o k ry cie p ie n ię ż n e , w p ły n ie jej p o lecen ie p r zele w u lu b czek ro zra ch u n k o w y co d o o b cią żen ia jej w r a ch u n k u o p ła ta m i na rzecz k a sy s ą d o w e j”.

P o s ta n o w ie n ie to rozstrzyga nie u reg u lo w a n ą w u sta w ie z dn. 1 lip c a 1958 r. o ro zliczen ia ch p ie n ię ż n y c h jed n o stek gosp od ark i u sp o łeczn io n ej k w e s tię z a c h o w a ­ n ia term in u do w n ie sie n ia o p łat są d o w y ch w fo rm ie b ezg o tó w k o w ej.

3. W spó ln y majątek m ałżonków

Sąd N a jw y ż s z y w sk ła d zie 7 sę d z ió w u c h w a lił w dn. 15 p aźd ziern ik a 1962 r. w sp r a w ie 1 CO 22/62 i p o sta n o w ił w p isa ć do k się g i zasad p ra w n y ch n a stę p u ją c ą za sa d ę p ra w n ą : „Zbycie p rzez m ałżonka po u sta n iu w sp ó ln o ś c i u sta w o w e j jeg o u d ziału w p rzed m io cie, k tó ry b y ł ob jęty w sp ó ln o ścią u sta w o w ą , je s t b e zsk u teczn e

66 Z o r z e c z n i c t w a S .N . ( w s p r a w c h c y w i l n y c h ) N r 7 (79)

o ty le , o ile naru sza u p ra w n ien ia d ru g ieg o m a łżo n k a , w y n ik a ją c e z p r z e p is ó w o p o d zia le w sp ó ln e g o m a ją tk u m a łż o n k ó w ”.

O rzeczen ie to z o sta ło op u b lik o w a n e w O SN C P nr 1 z 1964 r. poz. 2 i w O S P iK A n r 1 z 1964 r., poz. 1.

W u z a sa d n ie n iu u c h w a ły S.N . w sk a z u je n a to, że rzeczy i p ra w a m a ją tk o w e , o b ję te w sp ó ln o śc ią u sta w o w ą , tw orzą m a sę m a ją tk o w ą , której ch arakter u k s z ta ł­ to w a n y je s t na zasad ach zb liżon ych do tzw . w sp ó ln o ś c i d o n iep o d zieln ej ręk i. P o ­ d ział m a ją tk u w sp ó ln e g o b y łb y jed n a k w w y so k im sto p n iu zagrożon y, g d y b y przed p o d zia łem te g o m ajątk u , a p o u sta n iu w sp ó ln o ś c i, czyn n ości p ra w n e m ia ły być d o k o n y w a n e w e d łu g .zasad w sp ó łw ła s n o śc i b ez żad n ych o d ch y leń , ty m b a r­ dziej że art. 17 u sta w y o p o stęp o w a n iu w sp ra w a ch ro d zin n y ch n a k a zu je sto so ­ w a ć do p od ziału m ajątk u w sp ó ln e g o po u sta n iu w sp ó ln o ś c i m a ją tk o w ej o d p o­ w ie d n ie p rzep isy o p o stęp o w a n iu sp a d k o w y m . S tąd w y d a je się k o n ieczn e ta k ie o g ra n icze n ie d y sp o zy cji w sto su n k a ch p ra w n y ch p o u sta n iu w sp ó ln o ści u s ta w o w e j, a przed p o d zia łem m ajątk u w sp ó ln eg o , k tóre b y o d p o w ia d a ły o g ra n icze n iu w y ­ n ik a ją cem u z art. 58 pr. spadk.

O m ów ion e tu za g a d n ien ie n ie b yło jeszcze p rzed m iotem ro zstrzy g n ięcia S .N ., jed n a k że p o ja w iły s ię już p rzed tem na ten tem a t ro zb ież n o ści w lite r a tu r z e (om ó­ w io n o je w n o tce W .S. do teg o ż orzeczen ia w O S P iK A nr 1 z 1964 r.).

4 . Z a s p o k o je n ie z e wspólnego mająłku m ałżo n kó w szk o d y powstałej w m ająłku społecznym wskutek c z y n u przestępnego

Sąd N a jw y ż sz y w sk ła d z ie 7 sęd zió w u c h w a lił w dn . 10 w rześn ia 1962 r. w sp ra w ie 1 CO 9/62 i p o sta n o w ił w p isa ć do k się g i zasad p ra w n y ch .zasadę p ra w ­ ną (op u b lik ow an ą w O SN C P nr 1 z 1964 r. poz. 1 i w O S P iK A n r 3 z 1964 r. poz. 54 z g lo są prof. A . W oltera), że sam ochód w y g r a n y na k sią żeczk ę p rem io w ą PK O p rzez jed n eg o z m a łżo n k ó w w czasie trw a n ia m a łżeń stw a w ch o d zi w sk ła d m a ją tk u w sp ó ln e g o ta k że w te d y , „gdy k w o ta u m ieszczo n a n a k sią żeczce P K O zo­ sta ła w y g r y w a ją c e m u d a ro w a n a ”.

T ak w ię c m a łżo n ek o so b y pod ejrzan ej, w sto su n k u do k tórej p rokurator zarzą­ d ził za b ezp ieczen ie (p rzew id zian e w art. 3 u sta w y z 21.1.1958 r. o w zm o żen iu och ron y m ie n ia sp o łeczn eg o przed szk od am i w y n ik a ją c y m i z p rzestęp stw a — Dz.U. N r 4, i> oz.ll), n ie m oże żądać z w o ln ien ia od za jęcia p rzed m iotu o b jęteg o w sp ó l­ n o ścią u sta w o w ą , gd yż w ie r z y te ln o ść p o w sta ła w n a stę p stw ie w y rzą d zen ia czy ­ n em p rzestęp n y m jed n eg o z m a łżo n k ó w szk od y w m a ją tk u sp o łeczn y m pod lega z a sp o k o jen iu ta k że ,z m a ją tk u o b jęteg o w sp ó ln o ścią u sta w o w ą .

W sp ra w a ch p rzeciw k o S k a rb o w i P a ń stw a o z w o ln ie n ie od eg zek u cji prow ad zo­ n ej w tr y b ie p rzep isó w p o w o ła n ej u sta w y S karb P a ń stw a — jak w y ja śn ia u c h w a ła — rezp rezen tu ją: ,,a) co do zab ezp ieczen ia lu b w y k o n a n ia kary g r z y w ­ n y — prokurator, b) co do zab ezp ieczen ia lu b w y k o n a n ia k a r y przepadku m a ją t­ k u — o rg a n fin a n so w y , c) co do o d szk od ow an ia — p a ń stw o w a jed n o stk a o r g a n i­ zacyjn a, w zak resie d z ia ła ln o śc i k tórej szkoda z o sta ła w y r z ą d z o n a ”.