Za rozwiązanie wszystkich zadań
można otrzymać łącznie 50 punktów.
PESEL ZDAJĄCEGO
Wpisuje zdający przed rozpoczęciem pracy
ZDAJĄCEGOKOD MARZEC
2020
ARKUSZ PRÓBNEJ MATURY Z OPERONEM
HISTORIA
POZIOM ROZSZERZONY Czas pracy: 180 minut Instrukcja dla zdającego
1. Sprawdź, czy arkusz egzaminacyjny zawiera 29 stron (zadania 1.–26.).
Ewentualny brak zgłoś przewodniczącemu zespołu nadzorującego eg- zamin.
2. Odpowiedzi zapisz w miejscu na to przeznaczonym przy każdym zadaniu.
3. Pisz czytelnie. Używaj długopisu/pióra tylko z czarnym tuszem/atra- mentem.
4. Nie używaj korektora, a błędne zapisy wyraźnie przekreśl.
5. Pamiętaj, że zapisy w brudnopisie nie podlegają ocenie.
Życzymy powodzenia!
Materiał do zadania 1.
Starożytne rzeźby
A. B.
Zadanie 1.1. (0–1)
Rozstrzygnij, który z obiektów – A czy B – pochodzi z epoki hellenistycznej.
...
Zadanie 1.2. (0–1)
Podaj imiona bogów/bogiń przedstawionych w materiale źródłowym.
A – ...
B – ...
Materiał do zadania 2.
Ilustracja
Zadanie 2. (0–1)
Zaznacz poprawne dokończenie zdania. Odwołując się do własnej wiedzy, wyjaśnij, co przed- stawiono na ilustracji i co symbolizuje ten przedmiot.
Symbol ukazany na ilustracji jest związany z dziejami A. Aten.
B. Egiptu.
C. Rzymu.
D. Sparty.
Wyjaśnienie:
...
...
Zadanie 3. (0–1)
Zapisz imiona osób, których działania scharakteryzowano w tabeli. Odpowiedzi wybierz spo- śród podanych.
Klejstenes Drakon Solon Perykles
Opis Osoba
A. Umorzył długi, w których pod zastaw brało się ludzi i zakazał udziela- nia takich pożyczek w przyszłości. Dłużników pozostających w niewoli nakazał zwolnić, a tych przebywających w niewoli zagranicą – wykupić.
Ludność podzielił na cztery kategorie według cenzusu majątkowego.
B. Wprowadził terytorialny podział kraju. Zniósł podawanie przy imieniu nazwiska ojca, aby zatrzeć różnice społeczne, wynikające z pocho- dzenia. Powiększył liczbę członków rady do 500 oraz ustanowił urząd strategów, czyli dowódców wojska. Wprowadził tzw. sąd skorupkowy.
C. Zrewidował i spisał prawa zwyczajowe. Odznaczały się one niezwykłą surowością. Przewidywały przeważnie karę śmierci, zwłaszcza za naru- szenie praw własności prywatnej. Roztoczył opiekę nad ludźmi niena- leżącymi do rodów, zastąpił krwawą zemstę krewnych zabitego karą wymierzoną przez sąd.
Oprac. na podst.: S. Arnold, W. Kurkiewicz, A. Tatomir, W. Żurawski, Dzieje świata. Chronologiczny przegląd ważniejszych wyda- rzeń, [b.m.w.] 1972, s. 64–66.
Materiał do zadania 4.
Fragment opracowania naukowego. Opis wydarzenia historycznego
[…] Papież Stefan II, zagrożony w swej siedzibie przez Longobardów […] udał się na zaprosze- nie Pepina późną jesienią 753 r. do Galii, aby prosić tam o pomoc. Sprawa wojny interwencyjnej przeciwko Longobardom, o którą zabiegał papież, nie była jednak wśród Franków popularna.
Wiele też wysiłku kosztowało Pepina, aby przekonać możnych o jej konieczności. Do wyprawy doszło ostatecznie latem 754 r.
T. Manteuffel, Historia powszechna. Średniowiecze, Warszawa 1994, s. 85.
Zadanie 4. (0–1)
Wyjaśnij, jakie były efekty wyprawy Pepina i bezpośrednie skutki opisywanych wydarzeń dla papiestwa.
...
...
...
Materiał do zadania 5.
Mapa. Monarchia Karolingów
Tuluza Bordeaux
Tours
Paryż Reims
Mediolan
Rzym Lyon
Trewir Akwizgran
Salzburg Ratyzbona Moguncja
Kolonia
Ren
Pad Sekwana
Loara
Dunaj Łaba
Państwo
Kościelne Korsyka
królestwo Karola Łysego królestwo Lotara
królestwo Ludwika Niemieckiego
0 250 km
Zadanie 5. (0–1)
Podaj, jakie wydarzenie przedstawiono na mapie i w którym roku miało ono miejsce.
Wydarzenie: ...
Rok: ...
Materiały do zadania 6.
Źródło 1. Anonimowa relacja o zdobyciu Jerozolimy
My zaś, ciesząc się i weseląc, stanęliśmy pod Jerozolimą we wtorek d. 6 czerwca i przystąpili- śmy w sposób godny podziwu do oblężenia. […] W następny poniedziałek przypuściliśmy potężny szturm do miasta, tak wspaniale, że gdyby były przygotowane drabiny, miasto byłoby wpadło w na- sze ręce. Lecz zburzyliśmy tylko mniejszy mur od strony północnej i jedną drabinę przystawiliśmy do większego muru, po której wspięli się nań nasi rycerze, w walce wręcz zabijając Saracenów i obrońców miasta swymi mieczami i włóczniami.
Wiek V–XV w źródłach, oprac. M. Sobańska-Bondaruk, S.B. Lenard, Warszawa 1997, s. 152–153.
Źródło 2. Potępienie przywódców krucjaty przez papieża Innocentego III
[…] wy, nie mający względem Greków żadnych praw jako też władzy, daliście się poznać tym, że wasi, złożywszy śluby czystości, szybko się [im] sprzeniewierzyli, skoro zwróciliście broń nie prze- ciw Saracenom, lecz przeciw chrześcijanom, nie dążąc do odzyskania Jerozolimy, lecz do zajęcia Konstantynopola, przedkładając dobra doczesne nad bogactwo niebieskie.
Wiek V–XV w źródłach, oprac. M. Sobańska-Bondaruk, S.B. Lenard, Warszawa 1997, s. 156.
Zadanie 6. (0–1)
Rozstrzygnij, czy obydwa opisy dotyczą tego samego wydarzenia. Odpowiedź uzasadnij.
Rozstrzygnięcie: ...
Uzasadnienie: ...
...
...
...
Materiały do zadania 7.
Źródło 1. Fragment opracowania naukowego
Po przyłączeniu bogatego, zwłaszcza dzięki swoim ludnym osiedlom miejskim, Pomorza Za- chodniego poza państwem polskim pozostawały ziemie nad górną Odrą i górną Wisłą, które dla Mieszka I i jego możnych przedstawiały również przedmiot zainteresowań politycznych i gospo- darczych […]. Konsolidacja aparatu państwowego i przejęcie inicjatywy w stosunkach polsko-nie- mieckich pozwoliły Mieszkowi I najpewniej dopiero teraz […] na rozszerzenie władztwa polskiego na Śląsk (990) […]. Nie są też znane bliżej okoliczności przyłączenia do Polski Krakowa i Sando- mierza. W każdym razie nastąpiło to przed 1000 r.
Historia Polski. Tom I do roku 1764. Część 1 do połowy XV w., red. H. Łowmiański, [b.m.w., b.r.w.], s. 165.
Źródło 2. Mapa. Polska Bolesława Chrobrego
Rajgród
Wiślica Kraków
Velehrad Ołomuniec
Opole Wrocław Poznań Cedynia
Gniezno Łęczyca
Płock
Drohiczyn Brześć Litewski Brześć Litewski Sieradz
Gdańsk Truso Kołobrzeg
Wolin
Praga Miśnia Budziszyn
Przemyśl
Czerwień Włodzimierz
[1003-1004]
[do 1031]
[1002]
[do 1007]
[1003-1031]
[1018-1031]
[1018-1022]
C Z E C H Y M O R A W Y
S Ł O W A C J A ZWI ĄZEK
WI ELECKI
Ł U Ż Y C E
M I L S K O MIŚNIA
R U Ś
K I J O W S K A P o m o r z e
Z a c h o d n i e
Pom ezan
i a
G r o d y C z e r w i e ń s k i e P r u so w ie
J ać wi n go w ie
Dzisna Pregoła
Niemen
Wisła
Odra
Noteć
Warta Łaba
Bug
Niemen
J. Narocz
Dunaj
obszar państwa polskiego w 992 r.
terytoria należące do Bolesława i od niego zależne
granice państwa polskiego w 1025 r.
ziemie zdobyte przez Bolesława Chrobrego do 1018 r.
najdalszy zasięg zdobyczy Bolesława Chrobrego granica Cesarstwa Niemieckiego ok 1020 r.
biskupstwo arcybiskupstwo
Zadanie 7.1. (0–1)
Na podstawie źródeł i własnej wiedzy oceń prawdziwość podanych zdań. Zaznacz P, jeśli zda- nie jest prawdziwe, lub F, jeśli zdanie jest fałszywe.
1. Śląsk oraz Małopolska zostały przyłączone do państwa polskiego przez Bolesła-wa Chrobrego. P F
2. Efektem wyprawy Chrobrego na Ruś było przyłączenie Mazowsza oraz Gro-dów Czerwieńskich. P F
3. Czechy, Morawy i Słowacja znajdowały się pod czasowym panowaniem Bolesła-wa Chrobrego. P F
Zadanie 7.2. (0–1)
Zaznacz poprawne dokończenie zdania.
Pokój w Budziszynie kończył okres wojen z cesarzem A. Ottonem I.
B. Ottonem III.
C. Henrykiem Kłótnikiem.
D. Henrykiem II.
Materiały do zadania 8.
Źródło 1. Tabela. Handel zagraniczny w Gdańsku w latach 1460–1649
Lata Obroty w Gdańsku
(w tysiącach grzywien pruskich) Saldo
ogółem import eksport
1460 243 183 60 –123
1470 159 96 63 –33
1475 231 135 96 –39
1492 567 245 322 +77
1583 6 419 2 140 4 279 +2 139
1634 27 969 9 090 18 879 +9 789
1640–1643 40 120 14 945 25 175 +10 230
1645–1646 24 455 11 123 13 332 +2 209
1647–1649 34 822 11 837 22 985 +11 148
Na podst.: C. Kuklo, J. Łukasiewicz, C. Leszczyńska, Historia Polski w liczbach, Warszawa 2014, s. 426.
Źródło 2. Sebastian Klonowic, Flis (fragment utworu) Ja na to patrząc właśnie jakbym czytał:
Iż co się zrodzi na polskim ugorze, Połknie to morze.
I. Ihnatowicz, A. Mączak, B. Zientara, J. Żarnowski, Społeczeństwo polskie od X do XX wieku, Warszawa 1996, s. 226.
Zadanie 8. (0–1)
Rozstrzygnij, czy tekst i dane w tabeli ilustrują to samo zjawisko. Podaj jego nazwę i uzasadnij swoją odpowiedź.
Rozstrzygnięcie: ...
Uzasadnienie: ...
...
...
...
...
Materiał do zadania 9.
Mapa. Reformacja w Rzeczypospolitej
Zadanie 9. (0–1)
Na podstawie mapy i własnej wiedzy oceń prawdziwość podanych zdań. Zaznacz P, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub F, jeśli zdanie jest fałszywe.
1. Skupiska wyznawców kalwinizmu znajdowały się przede wszystkim we wschod-niej Polsce. P F
2. Na obszarze oznaczonym na mapie literą A religia luterańska została oficjalnie wprowadzona w 1525 r. P F
Toruń Gdańsk
Elbląg
Ryga Kieś
Połock Taurogi
Wilno Nowogródek Troki
Kijów Pińsk
Mohylew Witebsk
Smoleńsk Kiejdany
Królewiec Braniewo
Poznań Grodzisk Leszno
Kraków Lustawice
Baranów Przemyśl Drohobycz
Lwów Halicz
Panowice Łuck Hoszcza
Lachowice Lublin
Lubartów Węgrów Pułtusk
Łazin
Brześć Litewski WARSZAWA
Wodzisław Raków Secemin Słomniki Wrocław
Gniezno
Morze Bałtyckie
Wisła Warta
Odra
Dunaj
Drawa
Dniestr
Dniepr Prypeć
Dniepr Dźwina
R o
s j
P o m o r z e a
M o r a w y S z w e c j a
Rzeczpospolita Polska
luteranie kalwiniści arianie bracia czescy muzułmanie skupiska karaimów gminy żydowskie
metropolia ormiańskokatolicka arcybiskupstwa rzymskokatolickie (łacińskie)
arcybiskupstwa unickie (greckokatolickie) metropolie prawosławne główne ośrodki religijne:
menonici
200 km 0
A
Materiały do zadania 10.
Źródło 1. Herb
Źródło 2. Fragment dokumentu z epoki
Tenże wielki książę Jagiełło przyrzeka i zobowiązuje się wszelkie ziemie zagrabione i straty kró- lestwa polskiego, oderwane przez czyje bądź ręce i zajęte, odzyskać własnymi zachodami i koszta- mi. Również tenże Jagiełło Wielki Książę obiecuje wszystkich chrześcijan, a zwłaszcza ludzi obojga płci pojmanych w kraju polskim i zwyczajem wojennym uprowadzonych, przywrócić do pierwotnej wolności, tak, iż każdy z nich bez względu na płeć odejdzie, dokąd mu się spodoba według woli jego. Następnie wymieniany tu książę Jagiełło przyrzeka także kraje swoje Litwy i Rusi wieczyście wcielić do korony Królestwa Polskiego.
Wiek V–XV w źródłach, oprac. M. Sobańska-Bondaruk, S.B. Lenard, Warszawa 1997, s. 196.
Zadanie 10. (0–1)
Rozstrzygnij, czy herb i tekst odnoszą się do tego samego wydarzenia historycznego. Odpo- wiedź uzasadnij, odwołując się do obu źródeł.
Rozstrzygnięcie: ...
Uzasadnienie: ...
...
...
...
...
Materiał do zadania 11.
Fragment aktu prawnego
Sejm walny koronny we dwie lecie najdalej być ma składan, a gdzie by tego była pilna a gwał- towna potrzeba Rzeczypospolitej, tedy za radą panów Rad obojga państwa jako czas i potrzeba Rzeczypospolitej przynosić będzie, powinni go składać będziem, a dłużej go dzierżyć nie mamy, najdalej do sześciu niedziel. A przed takowymi sejmy w Polsce, wedle zwyczaju, a Litwie wedle statutu Wielkiego Księstwa Litewskiego sejmiki powiatowe być mają, jako w Kole i w Korczynie sejmik sławny bywa, także w Litwie i w Wołkowysku główny sejmik być ma [...].
Wiek XVI–XVIII w źródłach, oprac. M. Sobańska-Bondaruk, S.B. Lenard, Warszawa 1997, s. 109.
Zadanie 11. (0–2)
Podaj stosowaną w historiografii nazwę cytowanego dokumentu. Na podstawie własnej wiedzy wymień trzy tzw. stany sejmujące, które tworzyły sejm walny.
Nazwa dokumentu: ...
Stany sejmujące:
– ...
– ...
– ...
Materiał do zadania 12.
Fragment opracowania naukowego
Pokaźna część rzemieślników znalazła się poza ramami cechów, nie miała uprawnień cecho- wych, nie zrezygnowała jednak bynajmniej z produkcji. Ludzie ci nie dysponowali przeważnie ani surowcami, ani częstokroć również i własnymi narzędziami produkcji. I jednych, i drugich zaczynają im dostarczać bogaci kupcy, niekiedy rzemieślnicy, w zamian za co otrzymują po odpo- wiednio niższych cenach gotowy produkt, który z kolei sprzedają na krajowych lub zagranicznych rynkach z pokaźnym zyskiem.
Walka, jaką z systemem […] prowadziły miasta i cechy, skłaniała […] do angażowania do pracy coraz częściej ludność wiejską, nie podlegającą ustawodawstwu cechowemu. System […] stanowił, zdaniem wielu historyków, początek produkcji typu kapitalistycznego, czynił bowiem z rzemieślni- ka pracownika de facto najemnego.
Z. Wójcik, Historia powszechna. Wiek XVI–XVII, Warszawa 1991, s. 18.
Zadanie 12.1. (0–1)
Zaznacz poprawne dokończenie zdania.
System produkcji, który zastąpił w epoce nowożytnej produkcję opartą na cechach i pracy rzemieślników, to
A. manufaktury.
B. system nakładu.
C. ogradzanie pól.
D. merkantylizm.
Zadanie 12.2. (0–1)
Wyjaśnij, dlaczego miasta i cechy zwalczały nowy system produkcji. Podaj dwa argumenty.
– ...
...
– ...
...
Materiał do zadania 13.
Baldachim nad grobem św. Piotra w Rzymie
Zadanie 13.1. (0–1)
Zaznacz poprawne dokończenie zdania.
Baldachim w Bazylice św. Piotra jest przykładem sztuki A. gotyku.
B. renesansu.
C. baroku.
D. klasycyzmu.
Zadanie 13.2. (0–1)
Zaznacz poprawne dokończenie zdania.
Twórcą baldachimu był A. Giovanni Bernini.
B. Leonardo da Vinci.
C. Michał Anioł.
D. Rafael Santi.
Materiał do zadania 14.
Fragmenty pism Franciszka Quesnaya
Niech naród i panujący mają to zawsze na widoku, że ziemia jest jedynym źródłem bogactw i że pomnaża je rolnictwo. […]
Trzeba zapobiegać temu, żeby mieszkańcy opuszczali królestwo, wówczas bowiem zabieraliby ze sobą swe dostatki. […]
Trzeba popierać hodowlę bydła, gdyż ona właśnie dostarcza ziemi nawozu, który się przyczynia do bogatego plonu. […]
Ziemie nabyte pod uprawę zboża trzeba skupiać, o ile to możliwe, w duże gospodarstwa, pro- wadzone przez bogatych rolników.
Wiek XVI–XVIII w źródłach, oprac. M. Sobańska-Bondaruk, S.B. Lenard, Warszawa 1997, s. 355–356.
Zadanie 14. (0–1)
Podaj nazwę doktryny ekonomicznej, której zwolennikiem był Quesnay. Odpowiedź uzasadnij.
Nazwa doktryny: ...
Uzasadnienie: ...
...
...
...
...
Materiał do zadania 15.
Akt prawny z epoki
Zgromadzeni na ogólny kongres […] ogłaszamy uroczyście w imieniu władzy dobrego ludu tych kolonii, iż te Zjednoczone Kolonie są i mają prawo być Państwami wolnymi i niepodległymi; że wyzwolone są od zależności w stosunku do Korony Brytyjskiej, że wszelki węzeł łączności politycz- nej między nimi i państwem W. Brytanii jest i powinien być ostatecznie zerwany i że jako Państwo wolne i niepodległe mają one pełne prawo prowadzić wojnę, zawierać pokój i przymierza, ustana- wiać handel, tudzież podejmować to wszystko, co leży w granicach możności państw niezależnych.
Pełni zaś ufności w opiekę Opatrzności Bożej zobowiązujemy się do poparcia niniejszego oświad- czenia życiem naszym i honorem. […]
Ponieważ Europa jest siedzibą naszego handlu, nie powinniśmy wchodzić w oddzielne związki z żadnymi z jej narodów. Istotnym interesem […] jest niewdawanie się w żadne konflikty europej- skie [...].
Wiek XVI–XVIII w źródłach, oprac. M. Sobańska-Bondaruk, S.B. Lenard, Warszawa 1997, s. 472–473.
Zadanie 15.1. (0–1)
Na podstawie tekstu źródłowego i własnej wiedzy oceń prawdziwość podanych zdań. Zaznacz P, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub F, jeśli zdanie jest fałszywe.
1. Cytowany dokument to deklaracja niepodległości kolonii brytyjskich w Ameryce Pół-nocnej. P F
2. Dokument został wydany w 1772 r. P F
3. Jednym ze skutków uchwalenia cytowanego dokumentu był wybuch wojny siedmiolet-niej, w trakcie której Wielka Brytania straciła Kanadę. P F
Zadanie 15.2. (0–1)
Wyjaśnij, czym autorzy dokumentu tłumaczą konieczność niewdawania się w konflikty euro- pejskie.
...
...
...
Materiał do zadania 16.
Strona tytułowa elementarza dla szkół parafialnych narodowych
Zadanie 16. (0–1)
Zapisz nazwę instytucji, dzięki której wydano powyższą publikację. Odpowiedź uzasadnij.
Nazwa instytucji: ...
Uzasadnienie: ...
...
...
...
...
Materiał do zadania 17.
Reprodukcja obrazu
Zadanie 17.1. (0–1)
Zapisz imię i nazwisko autora obrazu oraz podaj, jakie wydarzenie historyczne przedstawia to dzieło.
Autor: ...
Wydarzenie: ...
Zadanie 17.2. (0–1)
Wyjaśnij, w jaki sposób tego rodzaju malarstwo wspierało walkę o utrzymanie tożsamości narodowej.
...
...
...
Materiały do zadania 18.
Źródło 1. Fragment opracowania naukowego
W dniu 28 marca 1849 r. ogłoszono wreszcie konstytucję uchwaloną przez parlament frank- furcki. Tworzyła ona z Niemiec federację państw z dziedzicznym cesarzem, wspólnym rządem i dwuizbowym parlamentem […] na czele, poszczególnym państwom pozostawiono obszerną au- tonomię. Tegoż dnia 290 głosami przy 248 wstrzymujących się od głosowania na cesarza wybrano króla pruskiego Fryderyka Wilhelma IV.
Źródło 2. Fragment opracowania naukowego
Aktu oficjalnego ogłoszenia cesarstwa dokonano w sali lustrzanej pałacu wersalskiego […]
w rocznicę przyjęcia tytułu królewskiego przez księcia pruskiego w Królewcu […]. W Wersalu zgro- madzili się książęta, dygnitarze państwowi, delegacje pułków. W ten sposób cały akt miał charak- ter niemal czysto wojskowy, naród niemiecki zawiadomiono tylko odezwą cesarza głoszącą, że
Zdanie 18.1. (0–1)
Wskaż, który tekst źródłowy opisuje moment zjednoczenia Niemiec. Odpowiedź uzasadnij.
Tekst źródłowy nr: ...
Uzasadnienie: ...
...
...
...
Zadanie 18.2. (0–1)
Podaj imię i nazwisko pierwszego kanclerza Rzeszy po zjednoczeniu.
...
Materiał do zadania 19.
Odezwa Naczelnego Głównodowodzącego wojskami Jego Cesarskiej Wysokości Wielkiego Księcia Mikołaja Mikołajewicza do Polaków
Polacy!
Wybiła godzina, kiedy marzenia waszych ojców i dziadów mogą spełnić się. Lat sto pięćdziesiąt upływa, odkąd Polska rozdartą została na części, lecz nie umarł duch ludu polskiego; on żył na- dzieją, że nastąpi chwila odrodzenia Polski i bratniego pogodzenia się Jej z Wielką Rosyą.
Rosyjskie wojska niosą wam radosną wieść tego pogodzenia. Niechaj zginą granice dzielące lud Polski na części! I niech złączy się lud polski w jedną całość pod berłem Cesarza Rosyjskiego! Pod tem berłem odrodzi się Polska ze swobodą wiary, języka i z samorządem.
Jednego tylko oczekuje od was Rosja – takiegoż poszanowania praw tych narodów, z którymi was związała historia. Z otwartem sercem i po bratersku wyciągniętą dłonią idzie do was Wielka Rosya. Ona wierzy, że nie zardzewiał miecz, który gromił wroga pod Grunwaldem.
Od brzegów Oceanu Wielkiego do północnych mórz posuwają się wojska rosyjskie; zorza nowe- go życia wschodzi dla was. Niech zabłyśnie nad tą zorzą znamię krzyża świętego – symbol cierpień i zmartwychwstania narodów.
Zwierzchni Wódz Naczelny, Generał-Adjutant MIKOŁAJ.
14 sierpnia 1914 roku.
Cyt. za: Narodowe Archiwum Cyfrowe, sygn. 1-H-14b-1.
Zadanie 19.1. (0–1)
Na podstawie tekstu źródłowego i własnej wiedzy oceń prawdziwość podanych zdań. Zaznacz P, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub F, jeśli zdanie jest fałszywe.
1. Mikołaj Mikołajewicz proponował odrodzenie państwa polskiego w unii z Rosją. P F 2. Odrodzona Polska miała się odrodzić w granicach przedrozbiorowych i objąć ziemie zamieszkane przez Litwinów, Ukraińców i Rosjan. P F 3. Car obiecywał swobodę wiary, języka i udział Polaków w sprawowaniu władzy. P F
Zadanie 19.2. (0–1)
Wyjaśnij znaczenie słów: Ona wierzy, że nie zardzewiał miecz, który gromił wroga pod Grunwal- dem.
...
...
...
Materiał do zadania 20.
Ilustracja
Zadanie 20. (0–1)
Do którego wydarzenia historycznego nawiązuje plakat? Podaj rok, w którym miało ono miej- sce.
Wydarzenie: …...
Rok: ...
Materiał do zadania 21.
Opis sytuacji gospodarczej
Kryzys ogarnął wszystkie gałęzie przemysłu wszystkich krajów, z wyjątkiem oczywiście ZSRR.
Bezrobocie przybrało niespotykane dotąd rozmiary. [...] Jeszcze wyższa prawdopodobnie była liczba robotników zatrudnionych tylko częściowo w fabrykach czynnych trzydzieści lub dwadzie-
Mnożyły się bankructwa. We wszystkich krajach upadały wielkie przedsiębiorstwa. Tak na przy- kład w Stanach Zjednoczonych wielki trust elektryczny braci Insull, w Anglii wielkie Towarzy- stwo Royal Mail, w Austrii wiedeński Kredit Anstalt, w Niemczech Favag, wielkie Towarzystwo Ubezpieczeń, później wielki trust wełniany Lahusen Norddeutsche Wolle, który pociągnął za sobą jeden z największych banków niemieckich Darmstadter und National Bank, znany pod nazwą Donat. We Francji wymagały reorganizacji Banque Nationale de Credit, Compagne Generale Transatlantique, Societe Andre Citroen.
Wiek XX w źródłach, oprac. M. Sobańska-Bondaruk, S.B. Lenard, Warszawa 1998, s. 102.
Zadanie 21. (0–1)
Podaj stosowaną w historiografii nazwę opisywanego wydarzenia oraz państwo, w którym miało ono swój początek.
Nazwa: ...
Państwo: ...
Materiał do zadania 22.
Fragmenty tekstu propagandowego z lat 50. XX w.
[...] On poprowadził naród do ogromnych bitew w przemyśle i rolnictwie, które przeobraziły gruntownie cały kraj. Na miejscu dawnego, zacofanego przemysłu wyrósł z pracy wolnych ludzi ogromny, nowoczesny przemysł niemający sobie równego w świecie. Pod jego kierownictwem wieś radziecka w ciągu kilku lat przebyła drogę od biedy i zacofania do najwspanialszej i najnowo- cześniejszej na świecie gospodarki kolektywnej, zmechanizowanej, bogatej i opartej o naukowe metody pracy.
On poprowadził naród radziecki na drogę zwycięstw nad przyrodą, nauczył ludzi radzieckich przeobrażać pustynie w urodzajne pola, odwracać bieg rzek, tworzyć nowe morza i zamieniać siłę wód w ogrom energii elektrycznej, służącej szczęściu i dobrobytowi człowieka. On nauczył ludzi przenosić góry i opanowywać lodowe pustynie, zmieniać klimat i tworzyć nowe gatunki roślin. [...]
Wszyscy wyzyskiwani i ciemiężeni na naszej planecie, wszyscy noszący jarzmo kapitalizmu, zwrócili z miłością i nadzieją oczy tam, gdzie mieszka i pracuje człowiek kierujący pierwszym na świecie państwem wolnych ludzi – na Kreml, na jego okna, w których długo w nocy płoną światła.
Całą nadzieję na lepsze życie, na utrzymanie pokoju połączyli prości ludzie na świecie na zawsze z jego imieniem. [...]
Wiek XX w źródłach, oprac. M. Sobańska-Bondaruk, S.B. Lenard, Warszawa 1998, s. 390.
Zadanie 22.1. (0–1)
Zaznacz poprawne dokończenie zdania.
Człowiekiem opiewanym w tekście jest A. Nikita Chruszczow.
B. Włodzimierz Lenin.
C. Lew Trocki.
D. Józef Stalin.
Zadanie 22.2. (0–1)
Na podstawie źródła i własnej wiedzy oceń prawdziwość podanych zdań. Zaznacz P, jeśli zda- nie jest prawdziwe, lub F, jeśli zdanie jest fałszywe.
1. Gospodarka kolektywna zakładała pozostawienie gruntów rolnych w rękach rolni-ków indywidualnych. P F
2. Tekst ilustruje zjawisko nazywane kultem jednostki. P F
3. Uprzemysłowienie Związku Radzieckiego nastąpiło dzięki realizacji programu „wielkiego skoku”. P F
Materiały do zadania 23.
Źródło 1. Plakat propagandowy
Propaganda Polski Ludowej. Karty. Teki edukacyjne IPN, Łódź 2007, s. 1.
Źródło 2. Plakat propagandowy
Propaganda Polski Ludowej. Karty. Teki edukacyjne IPN, Łódź 2007, s. 2.
Zadanie 23.1. (0–1)
Rozstrzygnij, czy obydwa plakaty odnoszą się do tego samego wydarzenia historycznego. Od- powiedź uzasadnij.
Rozstrzygnięcie: ...
Uzasadnienie: ...
...
...
...
...
Zadanie 23.2. (0–1)
Rozstrzygnij, czy w obydwu materiałach propagandowych robotników przedstawiono w ten sam sposób. Odpowiedź uzasadnij.
Rozstrzygnięcie: ...
Uzasadnienie: ...
...
...
...
...
Materiał do zadania 24.
Fragmenty przemówienia Winstona Churchilla w Fulton, 5 marca 1946 r.
Rządy policyjne przenikają z Moskwy. Ale tylko Ateny, ze swą nieśmiertelną chwałą, mogą swobodnie decydować o swej przyszłości w wyborach pod nadzorem brytyjskim, amerykańskim i francuskim.
Zachęcano rząd polski, będący pod wpływem rosyjskim, do dokonania olbrzymich i niesłusz- nych wtargnięć do Niemiec i teraz jesteśmy świadkami masowych wydaleń milionów Niemców w stopniu bolesnym i o jakim nigdy się nie śniło.
[...]
Z tego, com widział podczas wojny u naszych przyjaciół i sojuszników rosyjskich, doszedłem do przekonania, że niczego bardziej nie podziwiają oni niż siły i niczego bardziej nie lekceważą niż słabości, a zwłaszcza słabości militarnej.
Z tego powodu dawna doktryna o równowadze sił jest błędna. Jeżeli będziemy tylko mogli, to nie powinniśmy pozwolić sobie na operowanie wąskimi marginesami sił, stwarzając pokusę próby sił.
Jeżeli demokracje zachodnie będą się trzymały razem i twardo stały przy zasadach Karty Naro- dów Zjednoczonych, to wpływ ich na popieranie tych zasad będzie olbrzymi i trudno przypuścić, żeby znalazł się ktoś, kto chciałby je dręczyć. Jeżeli jednak będą one poróżnione albo zaniedbają swe obowiązki [...] to wtedy zaiste katastrofa może nas wszystkich ogarnąć.
Wiek XX w źródłach, oprac. M. Sobańska-Bondaruk, S.B. Lenard, Warszawa 1998, s. 301–302.
Zadanie 24.1. (0–1)
Przedstaw, jak Churchill oceniał działania władz polskich wobec Niemców.
...
...
...
...
Zadanie 24.2. (0–1)
Wyjaśnij, dlaczego Churchill uważał, że doktryna równowagi sił w relacjach z ZSRR jest błędna.
...
...
...
...
Materiał do zadania 25.
Fragmenty opracowania popularnonaukowego
Pojawiło się wiele nowych pism emigracyjnych. Komitety pomocy organizowała także wcze- śniejsza emigracja, przykładem może być londyńska „Solidarność z Solidarnością”, kierowana przez Tadeusza Jarskiego […].
Skala pomocy była ogromna. Organizowano masowe akcje na Zachodzie – demonstracje, pi- kiety, petycje protestacyjne. Do kraju przemycano sprzęt drukarski, matryce, części do nadajników radiowych. Zbierano również fundusze, dzięki którym możliwe było istnienie podziemia. Wielkim sukcesem emigracyjnych struktur „Solidarności” było przyjęcie podziemnego związku do między- narodowych organizacji (Światowej Konfederacji Pracy i Międzynarodowej Konfederacji Wolnych Związków Zawodowych).
A. Dziurok, M. Gałęzowski, Ł. Kamiński, F. Musiał, Od niepodległości do niepodległości. Historia Polski 1918–1989, Warszawa 2011, s. 470.
Zadanie 25. (0–2)
Rozstrzygnij, czy tekst dotyczy sytuacji sprzed wydarzeń grudniowych z 1970 r., czy czasu po tych wydarzeniach. Uzasadnij swoją odpowiedź, odwołując się do dwóch argumentów z tekstu.
Rozstrzygnięcie: ...
Uzasadnienie:
– ...
...
...
– ...
...
...
Zadanie 26. (0–12)
Zadanie zawiera pięć tematów. Wybierz jeden z nich do opracowania.
1. Od religii prześladowanej do panującej. Opisz zmiany sytuacji chrześcijan w państwie rzym- skim od I do IV w.
2. Scharakteryzuj kulturę średniowiecza. W pracy wykorzystaj materiały źródłowe.
3. Omów skutki wielkich odkryć geograficznych.
4. Hotel Lambert i Towarzystwo Demokratyczne Polskie – dwie koncepcje odzyskania niepod- ległości. Dokonaj ich charakterystyki.
5. Wyjaśnij przyczyny i przebieg wydarzeń czerwcowych z 1976 r. W pracy wykorzystaj mate- riały źródłowe.
Materiały do tematu 2.
Źródło 1. Tabela. Klasyczny podział sztuk wyzwolonych
Podział Omawiane zagadnienia
Trivium Gramatyka Retoryka Dialektyka
Nauka czytania, pisania, poznawanie elementów terminologii łaciń- skiej.
Umiejętność redagowania wypowiedzi na piśmie i w mowie.
Poznawanie reguł logiki i poprawnego rozumowania.
Quadri- vium
Arytmetyka Geometria Muzyka Astronomia
Elementarne działania matematyczne.
Opis ziemi i przyrody.
Nauka śpiewu liturgicznego, także teoria muzyki i harmonii.
Poznawanie i przewidywanie zjawisk niebieskich, układanie kalendarzy.
W. Mizerski, Tablice historyczne, Warszawa 1996, s. 62.
Źródło 2. Katedra w Kolonii (rzut)
Źródło 3. Rotunda w Cieszynie
Źródło 4. Ewangeliarz Ottona III
Materiały do tematu 5.
Źródło 1. Tabela. Podwyżka cen, czerwiec 1976 r.
Artykuły spożywcze Jednostka
miary Cena obecna
(zł) Cena
proponowana (zł) Wzrost ceny (proc.)
schab wieprzowy 1 kg 56,00 100,00 79
polędwica wołowa ekstra 1 kg 70,00 136,00 94
szynka gotowana 1 kg 90,00 186,00 107
szynka konserwowa 1 kg 110,00 224,00 104 szynka konserwowa
paczkowana 10 dkg 13,30 26,00 95
mięso wieprzowe surowe 1 kg 42,00 74,00 76
boczek z żeberkami 1 kg 30,00 46,00 53
mięso wołowe z kością: kar-
kówka, mostek, szponder 1 kg 30,00 42,00 40
kiełbasa zwyczajna 1 kg 44,00 70,00 59
kurczak 1 kg 54,00 70,00 30
smalec 1 kg 28,00 44,00 57
filety z dorsza 1 kg 25,00 42,00 68
karp świeży 1 kg 44,00 84,00 91
mleko 3,2 proc. tłuszczu 1 l 4,40 6,50 47
masło ekstra 0,25 kg 17,50 28,00 60
ser edamski 45 proc.
tłuszczu 1 kg 48,00 80,00 67
margaryna 0,25 kg 6,50 8,50 30
cukier 1 kg 10,50 20,00 90
ziemniaki 1 kg 1,80 2,20 22
jajka 1 szt. 2,80 3,60 30
ryż 1 kg 8,00 20,00 150
oranżada 0,33 l 1,60 2,00 25
coca-cola 0,25 l 5,00 6,00 20
kotlet schabowy (bez dodatków) w restauracji
II kategorii porcja 10 dkg 17,00 24,00 40
Archiwum Dokumentacji Historycznej PRL, kolekcja Andrzeja Werblana, Regulacja cen i kierunki jej rekompensaty, s. 4–12.
Źródło 2. Fragment opracowania popularnonaukowego
Pomimo brutalnej pacyfikacji robotniczych protestów w 1970 r. na Wybrzeżu utrzymywała się nerwowa sytuacja. Co roku dochodziło tutaj do strajków i – mniejszych lub większych – objawów społecznego niezadowolenia. Według szacunków miejscowej SB, w 1971 r. w województwie gdań- skim doszło do 61 strajków, w których uczestniczyło 28 tys. pracowników. W latach następnych liczby te, co prawda, znacznie zmalały, lecz do strajków dochodziło nadal. W 1972 r. było ich siedemnaście, w 1973 r. – trzydzieści, w 1974 i 1975 r. – po osiem. W strajkach z lat 1972–1975 uczestniczyło łącznie ponad 3 tys. ludzi. Począwszy od 1974 r., liczba strajkujących zaczęła nie- znacznie rosnąć. Należy też podkreślić, że poza początkiem 1971 r. protesty te miały podłoże typo- wo ekonomiczne.
P. Brzeziński, Gdański Czerwiec’76 w świetle dokumentów partii i bezpieki, http://www.polska1918-89.pl/pdf/gdanski-czerwiec-76- w-swietle-dokumentow-partii-i-bezpieki,2185.pdf [dostęp: 18.11.2019].
Źródło 3. Ilustracja
Źródło 4. Zamieszki w Radomiu
Wybieram temat nr ...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...