Tom (Volume) XXVI — 1956 Zeszyt (Fascicule) 2 Kraków, 1957'
J A N Ł O Z I Ń S K I
PORÓWNANIE ZESPOŁÓW MINERAŁÓW CIĘŻKICH FLISZU PODHALAŃSKIEGO, AALENU FLISZOWEGO W PASIE SKAŁKOWYM I EGZOTYKÓW JURAJSKICH Z BACHOWIC
The Comparison of the assemblage of H eavy Minerals of the Podhale Flysch, Flysch Aalenian in the K lippen B elt w ith the Jurassic Exotics
fro m Bachowice
W lite ra tu rz e petrograficznej i geologicznej dotyczącej fliszu k a r
packiego stosunkow o niew iele publikacji om aw ia szerzej w ystępow anie m inerałów ciężkich. B adania dotychczasowe dotyczyły w yłącznie fliszu K arp at zew nętrznych, a szczególnie terenów naftow ych i w ykazały, że zespoły m inerałów ciężkich w skałach fliszowych śą dość ubogie, za
w ierają przew ażnie tylko m inerały bardzo trw ałe.
W związku z tym , że obecnie prow adzi się szczegółowe badania geo
logiczne fliszu K a rp a t w ew nętrznych, przede wszystkim pasa skałkowego w Pieninach, Pracow nia G eologiczno-Stratygraficzna PAN zainicjow ała i sfinansow ała rów noległe przeprow adzenie studiów m inerałów ciężkich w całym profilu fliszu K a rp a t w ew nętrznych.
Do chw ili obecnej zostały zbadane m inerały ciężkie w ystępujące we fliszu podhalańskim i w aalenie fliszowym. Na ukończeniu zaś jest opracow yw anie m inerałów ciężkich dolnej i środkowej kredy pieniń
skiego pasa skałkowego. W yniki przeprow adzonych badań są p rzedsta
wione w tabeli I, gdzie liczby w yrażające procentow ą zaw artość m i
n erału w stosunku do frak cji ciężkiej stanow ią średnią w szystkich b a
danych próbek dla danej form acji. W tab eli zamieszczone są także w y
niki badania egzotyków ju rajsk ich z Bachowie (wieku aalen - bajos).
J e s t rzeczą charakterystyczną, że w szystkie trzy przedstaw ione zespoły zaw ierają głównie m inerały najbardziej trw ałe. Porówmując zespoły m inerałów ciężkich w ydzielonych z piaskowców fliszu podhalań
skiego i aalenu fliszowego stw ierdzam y, że dla obu przede w szystkim charakterystyczna je st przew aga granatu nad pozostałym i m inerałam i.
Różnicę zaś pomiędzy tym i zespołami można dostrzec w w ystępow aniu b i o t y t u w aalenie oraz m inerałów rzadkich. Otóż tylko w piaskow cach fliszu podhalańskiego znajdujem y c h l o r y t o i d i a p a t y t , pias
kowce aalenu fliszowego zaś zaw ierają c h l o r y t, a ń a t a z , b a r y t i ślady d y s t e n u . Odnośnie do s t a u r o 1 i t u, k tó ry w ystępuje w aale
nie fliszowym, należy zaznaczyć, że znajduje się on także w piasków -
cach fliszu podhalańskiego. Je s t jednakże rzeczą interesującą, że n ie
w ielkie jego ilości zaw ierają tylko piaskowce w arstw ostry skich, bę
dących najm łodszym ogniwem fliszu podhalańskiego, gdy natom iast p ias
kowce w arstw chochołowskich, m aruszyńskich ani zakopiańskich nie zaw ierają s t a u r o l i t u zupełnie. P onadto także tylko w w arstw ach ostryskich znaleziono ślady e p i d o t u .
T a b e l a I
M inerał flisz
podhalański
aalen fliszo w y
egzotyki z B achow ie
i Cyrkon 14 23 58
Rutyl 15 4 15
Turm alin 11 13 9
Granat 58 52 ,1 0
Staurolit ślady 2 6
Epidot ślady — 1
Zoizyt — — ślady
D ysten — ślady —
Chlorytoid 1 — —
Chloryt — 2 ślady
Biotyt — + + ślady
Apatyt 1 — —
Anataz — 2 1
Baryt — 1 —
Zespół m inerałów ciężkich w ydzielonych z piaskowców egzotycz
nych z Bachowie, jakkolw iek jakościowo je s t podobny do poprzedhio opisanych zespołów, różni się od nich przew agą c y r k o n u n ad pozosta
łym i m inerałam i. Stosunek więc w ystępow ania cyrkonu i g ra n a tu jest odw rotny niż w piaskow cach fliszu K arp at w ew nętrznych.
T a b e l a II
Minerał la Ib III III IVa IVb V
CYRKON (ogółem) 70 60 50 49 67 53 54
ziarna euhedralne 23 17 23 32 23 26 25
,, anhedralne obtoczne 27 2 0 5 7 2 1 1 2 1 0
ziarna bezbarwne 6 8 55 46 42 62 47 44
„ żółtaw e — — 3 4 3 4 5
„ brunatne 2 5 1 3 2 2 1
TURMALIN 6 12 14 17 2 12 3
odmiany barwne (prócz brunatnej) róż. róż. n. f. n. — — —
ziel. ziel.
ZOIZYT — — ślady 1 — — —
BIOTYT — — ślady 1 — — —
O b j a ś n i e n i e: cy fry rzym skie oznaczają poziom y stratygraficzn e, odrriiany barw n e turm alinu: róż. — różow y, ziel. — zielonaw oszary, n. — niebieski, f. — różo - w dfioletow y.
Ciekawe w yniki dało dokładne określenie cech m orfologicznych ziarn cyrkonu w piaskowcach egzotycznych z Bachowie (tabela II). O ka
zało się, że dwa spośród badanych piaskowców m ających tę sam ą po
zycję stratygraficzną w ykazują znaczną' przew agę ziarn c y r k o n u euhedralnych w stosunku do ziarn anhedralnych obtoczonych, czego nie obserw uje się* w tym stopniu w pozostałych piaskowcach. Ponieważ obtoczenie ziarn cyrkonu, m inerału o dużej tw ardości i odporności m e
chanicznej, świadczy o tym, że m ateriał klastyczny przeszedł kilka cyk
lów' sedym entacyjnych, pojaw ienie się stosunkowo dużej ilości ziarn euhedralnych może być tłum aczone dopływem m ateriału świeżego w okresie sedym entacji om aw ianych piaskowców. Przem aw iać by za ty m mogło pojaw ienie się w tychże piaskowcach z o i z y t u i b i o t y t u . Oznaczenie odm ian barw nych tu rm alin u , oraz zabarw ionych ziarn cyr
konu wykazało, że w ystępow anie ich jest charakterystyczne dla pew nych poziomów stratygraficznych.
Jeśli chodzi o zagadnienie pochodzenia m ateriału klastycznego, fakt, że w opisanych zespołach m inerałów ciężkich m am y do czynienia tylko z m inerałam i o dużej odporności, narzuca przypuszczenie, że m ateriał te n może w znacznej części pochodzić bezpośrednio z erozji skał osado
wych. Na to mógłby wskazywać b rak m inerałów z grupy a m f i b o 1 i i p i r o k s e n ó w . W praw dzie b rak tych m inerałów może być także w ynikiem erozji w w arunkach silnego w ietrzenia chemicznego. Jednakże je śli przyjąć za D r y d e n e m m ałą odporność także g ran atu na w ie
trzen ie chemiczne, to wobec dużej jego koncentracji w zespołach m ine
rałów ciężkich badanych form acji fliszu K arp at w ew nętrznych byłoby rzeczą raczej w ątpliw ą, czy ta k silne w ietrzenie chemiczne tow arzyszyło niszczeniu brzegów basenu sedym entacyjnego.
Piaskow ce egzotyczne z Bachowie zapewne zaw ierają m ateriał, który przeszedł przez w iele cyklów sedym entacyjnych, o czym świadczy dom i
n u jąca rola c y r k o n u w k oncentratach ciężkich, a zwłaszcza często obserw ow ane znaczne obtoczenie jego ziarn.
Piaskow ce aalenu fliszowego, a zwłaszcza fliszu podhalańskiego obok m ateriału pochodzącego z erozji skał osadow ych zaw ierają m a te ria ł świeży. P rzem aw ia za tym obecność chlorytoidu, k tó ry z uw agi na kruchość ziarn w ynikłą z jego łupliw ości jest niew ątpliw ie m inerałem m ało odpornym n a transport.
Zespół m inerałów : c y r k o n , r u t y l , t u r m a l i n , g r a n a t i s t a u r o l i t może wskazywać, że pierw otny m ateriał klastyczny pochodzi z serii skał obejm ującej iniekcje granitow e w łupkach k ry s ta licznych. Dotyczy to aalenu fliszowego i egzotyków ju rajsk ich z Bacho
wie. W odniesieniu zaś do fliszu podhalańskiego, gdzie zespół składa się z c y r k o n u , r u t y l u, t u r m a l i n u , g r a n a t u , a p a t y t u oraz śladów c h l o r o t o i d u , pierw otny m ateriał klastyczny mógł po
chodzić ze strefy gnejsów iniekcyjnych i granitów aplitow ych, w której m ogły także zdarzać się w kładki łupków chlorytoidow ych. Być może, że w okresie sedym entacji najm łodszego ogniw a fliszu podhalańskiego, jak im są w arstw y ostryskie, w ynurzony został kom pleks skał m etam or
ficznych (lub osadowych) zaw ierających s t a u r o l i t .
Będące n a ukończeniu opracow anie m inerałów ciężkich dolnej i środkowej kred y pasa skałkowego w P ieninach w ykazuje, że znale-
zionę tu zespoły zaw ierają tylko c y r k o n , r u t y l , t u r m a l i n , g r a n a t i a n a t a z . C harakterystyczną cechą je s t duża przew aga c y r k o n u n a d pozostałym i m inerałam i. F ak t ten je st o tyle ważny, że w ykazuje zasadniczą różnicę pom iędzy ju rą a k red ą w pienińskim pasie skałkow ym w y rażającą się odw rotnym stosunkięjn ilościowego w y
stępow ania c y r k o n u i g r a n a t u . D la aalenu ch arak tery sty czn a je st przew aga granatu, d la neokom u i cenom anu — przew aga cyrkonu.
Z bierając w yniki przedstaw ionego badania m inerałów ciężkich fli
szu podhalańskiego, aalenu fliszowego w pienińskim pasie skałkow ym i ju rajsk ich egzotyków z Bachowie m ożna stwierdzić, że:
1) m ateriał klastyczny pochodzi zapew ne przede w szystkim z erozji pokryw y starszych skał osadowych. E rozja ta m ogła niekiedy lo
kalnie dotrzeć do skał krystalicznych.
2) system atyczne bad an ia składu m ineralnego fra k c ji ciężkich p ro filu pionowego fliszu K arp at w ew nętrznych pozwoli na rozgra
niczenie w arstw różnowiekowych, czego dowodzi porów nanie ze
społów m inerałów ciężkich aalenu fliszowego i kred y pasa skał
kowego.
3) dokładna analiza m orfologii ziarn cyrkonu oraz w ystępow ania z ia m zabarw ionych cyrkonu, ja k rów nież odm ian różnej barw y tu rm alin u może m ieć znaczenie przy rozróżnieniu poziomów nie
zb y t odległych wiekow o utw orów , co zostało przedstaw ione n a przykładzie piaskowców egzotycznych z Bachowie.
D Y SK U SJA
A. O b e r c zw raca uwagę, że ch arak tery sty k a .serii fliszowych przedstaw iona przez re fe re n ta obejm ow ała zbyt m ałą ilość próbek. Mi
mo to różnice m iędzy ty m i seriam i w zespole m inerałów ciężkich za
znaczają się w yraźnie. Ze w zględu jed n ak na orientacyjne dane nie można w yciągać zbyt daleko idących w niosków odnośnie do paleoge- ografii. Pożądane jest, aby oprócz składu procentow ego podaw ać także
fizjografię m inerałów ciężkich takich ja k cyrkon, tu rm a lin itd.
T. W i e s e r zapytuje, dlaczego n a w ykresach n ie zostały w ydzie
lone różowawe cyrkony, które kiedyś preleg en t pokazyw ał przedm ówcy.
M iałyby one duże znaczenie genetyczne, gdyż są typow e dla pegm aty- tów. Z innych cyrkonów, np. żółtaw ych i b ru n atn y ch daleko idących wniosków w ysnuć n ie będzie można, gdyż ich geneza je st jednakow a.
W arto b y natom iast uw zględnić m in erały prom ieniotw órcze. B ardzo cie
kaw e jest w ystępow anie chlorytoidu.
K. B i r k e n m a j e r zastanaw ia się nad problem em skał w yjścio
wych dla aalenu fliszowego. Obecność tylko najodporniejszych m in era
łów ciężkich w edług preleg en ta m ogłaby w skazyw ać n a przerobienie skał osadowych klastycznych. Jeżeli ty m i skałam i w yjściow ym i były osady karbońskie, należałoby się spodziewać tych skał w postaci egzo
tyków . Takich egzotyków jednak w aalenie fliszow ym brak, a jedynym i są okruchy w apieni i dolomitów triasow ych i to w postaci drobnej i rzadkiej domieszki.
A alen fliszowy m a miąższość m aksym alną do około 200 m, zacho
w ując w całym profilu bardzo podobny c h a ra k te r litologiczny. W Polsce jego odsłonięcia są widoczne na p rzestrzeni 40 — 50 km, a w całym pasie skałkow ym , gdzie jest notow any co najm niej 300 km. Mówca skłonny je st wiązać aalen fliszowy raczej z zespołem gnejsów i łupków krystalicznych, zwłaszcza że je st w nim dużo bioty tu, k tó ry w skutek m ałej odporności n a w ietrzenie norm alnie n ie je st w osadach spotykany.
K. Ł y d k a podnosi, że w kw estii, czy m ateriał osadowy pochodzi ze starszy ch sedym entów , czy też z trzonu krystalicznego, n ie decyduje sam zespół m inerałów ciężkich. B rak m inerałów m ałoodpornych takich ja k am fibole czy pirokseny nic tu nie mówi, gdyż n ie w szystkie skały krystaliczne m inerały te zaw ierają. W ażny natom iast jest sposób zacho
w an ia ty ch składników . Jeżeliby to m iały być m inerały redeponow ane, to pow inny być dobrze obtoczone. W ażne je st prześledzenie w zajem nego stosunku ziarn obtoczonych do n ie obtoczonych, gdyż n a tej pod
staw ie można odpowiedzieć n a pytanie, czy m ateriał b y ł czerpany w prost z trzonu krystalicznego, czy też nie. A le i tu ta j konieczne jest jeszcze zbadanie dalszego składu m ineralnego skał, z których m inerały ciężkie zostały w yodrębnione. W niosek ostateczny można zatem dopiero w ysnuć po zbadaniu całego zespołu m ineralnego piaskow ca fliszowego.
W ażne jest, żeby w zestaw ieniach tabelarycznych podaw ać n ie śre
dnie w yniki, lecz konkretne cyfry dla każdego poziomu czy jednostki straty g raficzn ej.
L. K o s z a r s k i zw raca uwagę, ,że z ławic o w arstw ow aniu frak - cjonalnym należałoby do badań m inerałów ciężkich pobierać próby z dolnej części ławicy, gdzie pow inny być bogatsze k o n cen traty m ine
rałów ciężkich. W przypadku gdy pobierane są z różnych części ławic, może to spowodować dodatkow ą zmienność w koncentratach m inerałów ciężkich.
K. B i r k e n m a j e r odpow iadając przedm ów cy w yjaśnia, że w szystkie p róbki pochodzą z dolnej części ław icy w p rzy p ad k u w a r
stw ow ania frakcjonalnego lu b środkowej, o ile piaskowiec b y ł rów no- ziam isty . P a rtie stropow e, w któ ry ch w y stęp u je zw ykle w dużej ilości biotyt, n ie były b ran e do analizy, gdyż spodziewano się, że tu ta j bę
dzie m ało m inerałów ciężkich. D latego też ilość b io ty tu w zestaw ie
niach nie oddaje jego częstotliwości w ystępow ania w piaskowcach aalenu fliszowego.
M. K s i ą ż k i e w i c z stw ierdza, że m in erały ciężkie nie zawsze d ają nam w yraźne w skaźniki co do pochodzenia m ateriału. J e s t ich w n iek tó ry ch seriach bardzo dużo, ale rów nocześnie serie ta k ie zaw ie
ra ją otoczaki skał, z których m inerały ciężkie pochodzą, i wówczas sam e m inerały ciężkie są bez znaczenia albo też m am y w utw orach fli
szowych bardzo ubogi zespół niew iele m ów iący o charakterze skał w y j
ściowych. Przypom ina się zagadnienie m inerałów ciężkich w a rstw kro
śnieńskich przedstaw iane przed p aru laty w Pol. Tow. Geol. przez doc.
dra A. Oberca, kiedy w dyskusji zastanaw ialiśm y się, czy ubogi zespół ty ch m inerałów w w arstw ach krośnieńskich nie w skazuje przypadkiem , że w arstw y te pochodzą z przerobienia jakichś starszych osadów. J e żeli chodzi o w niosek w yciągnięty przez prelegenta, że aalen fliszowy pochodzi z przerobienia skał osadowych, to w ydaje się, że p releg en t nie
11 R ocznik PTG
m iał na m yśli kategorycznego stw ierdzenia, ale wskazówkę, że tak a ew entualność jest bardziej praw dopodobna. W ydaje się, że takie p rzy puszczenie jest godnym zastanow ienia się; jako ew entualne źródło mo
żna brać niekoniecznie karbon produktyw ny, którego w m iarę posuw ania się ku południow i łańcucha fliszowego jest coraz m niej, lecz kulm . Po obu stronach łuku karpackiego, z jednej strony na M orawach, z drugiej strony w D obrudży (form acja karapelitow a) w ystępuje kulm i należy przypuszczać, że te dwa obszary w ystępow ania kulm u w jakiś sposób ze sobą się łączyły. Nie jest zatem wykluczone, że osady kulm u mogły być rozm yw ane i dostarczać m ateriałów do aalenu fliszowego Pienin, a może także do utw orów fliszowych, co do których przypuszczam y, że ich część dolno-kredow a może pochodzić z przerobienia karbonu p ro duktyw nego.
Należy zw racać uw agę n a używ anie term in u „redepozycja“ tylko w znaczeniu przenoszenia m ateriałów w spółcześnie osadzanych z m iej
sca na miejsce w obszarze jakiegoś basenu, a nie, ja k to uczynił kol.
K. Ł y d k a, w znaczeniu przerobienia m ateriału starszego, dla którego to w ypadku zw ykle używ am y określenia „złoże drugorzędne“.
O d p o w i e d ź J. Ł o z i ń s k i e g o
Odpow iadając n a zapytania p releg en t w yjaśnia, że ilość m ateriału, jeśli chodzi o egzotyki bachowickie, była ograniczona częstością w ystę
pow ania tych egzotyków we fliszu. Odnośnie do fliszu podhalańskiego i aalenu fliszowego badania będące tem atem re fe ra tu stanow ią pierw szy etap opracow ania m inerałów ciężkich K arp at w ew nętrznych. Z uw agi na to, że w ypróbow ana m etodyka w ym aga długiego przygotow ania p ró bek piaskowców do badań, zbyt k ró tk i czas nie pozwolił na opracow anie w ielkiego m ateriału. Piaskowce silnie lam inow ane dopiero po długim trak to w an iu solą glauberską u leg ają rozbiciu. R ozbijania m echanicz
nego należy unikać, by nie pokruszyć m inerałów ciężkich, a w szcze
gólności tu rm alin u o pokroju słupkowym , co by mogło w sposób n ie
w łaściwy w pływ ać na w yniki. Na zapytanie, w jak ich granicach w a
h ają się ilości poszczególnych gatunków m inerałów ciężkich, których średnie ilości umieszczone są w tabeli, prelegent podaje, że np. w p ia skowcach aalenu fliszowego g ran at w ystępuje w granicach od 44 — 76%, cyrkon zaś od 11 — 40%. Ogólnie g ran at przew aża tu ta j nad cyrkonem . W piaskow cach fliszu podhalańskiego i egzotykach bachowickich w a
hania procentow e były zazwyczaj mniejsze.
Odnośnie do fliszu podhalańskiego, gdzie kol. K. Ł y d k a zakw e
stionow ał obliczenie średniej ze w szystkich w arstw , w ydaje się p rele
gentowi, że różnica w ieku poszczególnych w arstw nie jest tak wielka, by było koniecznym oddzielne ich traktow anie, tym bardziej że skład koncentratów ciężkich je st bardzo podobny z w y jątk iem jedynie w arstw ostryskich. W arstw y te bowiem w ykazują jeszcze w iększą przew agę g ran atu oraz w yróżniają się obecnością stau ro litu i epidotu.
W spraw ie w ystępow ania cyrkonów różowawych, poruszonej przez doc. T. W i e s e r a w yjaśnia, że istotnie kilka takich ziarn zostało za
obserw ow anych w piaskow cach fliszu podhalańskiego. W referacie
p releg en t o ty m nie wspominał, ponieważ z b rak u czasu nie m ógł podać szczegółowego opisu m inerałów ciężkich. Jed y n ie w piaskow cach egzo
tyków z Bachowie ilościowo zostały zbadane różne typy morfologiczne ziarn cyrkonu oraz ich zabarw ienie. Tego rodzaju badania są celowe wówczas, gdy rozw ażany m in erał w y stępuje w znacznej ilości w sto
sunku do reszty składników k o n cen tratu ciężkiego (najm niej 25%). D la
tego też stu d ia nad m orfologią cyrkonu i jego zabarw ienia nie zostały przeprow adzone ani w e fliszu podhalańskim , ani też w aalenie fliszo
wym, gdzie cyrkonu je st stosunkowo mało.
Jeżeli chodzi o spraw ę określenia pochodzenia m ateriału klas tycz
nego, w ydaje się, że w przypadku gdy k o n cen traty m inerałów ciężkich złożone są z niew ielkiej ilości ich gatunków i w ykazują równocześnie b rak m inerałów charakterystycznych, tru d n o je st zb y t daleko idące w nioski w ysnuw ać, by nie m inąć się z prawdopodobieństwem .' Fakt, że zachow ane zostały przede w szystkim m inerały najbardziej trw ałe, nasuw a przypuszczenie, że m ateriał w yjściow y p o ch o d zi. bezpośrednio z ero zji skał osadowych i praw dopodobnie przeszedł kilka cyklów se
dym entacyjnych. Za w nioskiem tym przem aw ia zaobserw ow ana stosun
kowo znaczna ilość obtoczonych ziarn cyrkonu.
SUMMARY
C ontinuing the studies of heavy m inerals of th e sedim ents of the In n e r C arpathians th e investigations concerning the Podhale Flysch and th e A alenian Flysch of the P ieniny have been concluded. The r e sults of th e studies, presented in P late I (Polish text), w h ere also the heavy m inerals separated from th e exotic B ajocian sandstones of Ba- chowice have been p u t u n d e r consideration, show th a t the heavy con
cen trates consist of th e m ost stable m inerals only, such as z i r c o n e , r u t i l e , t o u r m a l i n e , g a r n e t , s t a u r o l i t e . T he Podhale Flysch and th e A alenian Flysch are characterized by th e excess of g a r
n et over th e rem aining heavy m inerals. These assem blages differ only in th e contents of trace m inerals. In th e A alenian Flysch th e re are p re sent c h l o r i t e , b i o t i t e, a n a t a s e , b a r i t e and traces of d i s- t h e n e w hile th e Podhale Flysch shows th e presence of c h l o r i - t o i d, a p a ti' te and traces of e p i d o t e. It is interesting th a t s t a u~
r o 1 i t h e p resen t in th e A alenian appears only in th e O strysz beds w hich are th e youngest section of th e Podhale Flysch. The assem blage of heavy m inerals of th e exotic sandstones of Bachowice, although q u alitativ ely sim ilar to those m entioned above, differs from th em by the excess of z i r c o n e over th e rem aining m inerals. The determ ina
tion of th e ratio of th e eu h ed ral and anhedral rounded z i r c o n e grains has m ade possible to distinguish some stra ta in w hich th e appe
arance of g reat q uantites of th e euhedral z i r c o n e grains and the z o i s i t e and b i o t i t e minerals'; points out to th e supply of fresh
u *
m aterial during th e sedim entation of th e discussed sandstones. T he presence of assem blages consisting m ainly of stro n g ly re sista n t m ine
rals allows to assum e th a t th e clastic m aterial m ight derive in m ajo r p a rtie directly from th e erosion of some sedim antary rocks. This e ro sion m ight in places reach th e crystalline rocks. The sandstone of B a- chowice especially rep resen t a m aterial w hich ap p aren tly u n d e rw e n t m any sedim entary cycles for w hich speaks th e dom inant role in th e concentrates of z i r c o n e and especially of rounded z i r c o n e . The assem blage of follow ing m inerals: z i r c o n e , r u t i l e , t o u r m a l i n e , g arn et and s t a u r o l i t e points out th a t th e in itia l clastic m a te rial originates from th e erosion of rooks com prising th e g ra n ite intrusions
in crystalline schists, w h a t concerns th e A alenian F lysch and th e J u rassic exotics of Bachowice. So fa r as th e P odhale Flysch is concerned, w here th e set consists of z i r c o n e , r u t i l e , t o u r m a l i n e , g a r n e t , a p a t i t e and traces of chloritoid, th e in itial clastic m aterial m ight have come from th e area of injection gneisses and aplitic g ran i
tes in w hich th e intercalatio n s of chloritoid shales m ig h t hav e b een present.
