Karta pracy ucznia
data ...imię i nazwisko...
Do scenariusza lekcji: Szukamy siebie w kontakcie z naturą
Motto:
"Właściwa lektura utworu lirycznego pozwala zawsze przeżyć drżenie ludzkiego serca"
I. Wiadomości o życiu i twórczości Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej.
Maria Pawlikowska-Jasnorzewska (1891-1945), córka Wojciecha Kossaka, współtwórcy ..., mieszczącej się obecnie we Wrocławiu, a wnuczka malarza Juliusza Kossaka. Wychowała się w środowisku, w którym żywiono szacunek dla upodobań artystycznych. Znaczną kulturę umysłową, a także znajomość języków obcych, zawdzięczała starannej edukacji domowej, zwłaszcza własnym lekturom i studiom z zakresu literatury, filozofii, przyrodoznawstwa, które kontynuowała przez całe życie.
Od wczesnej młodości wiele podróżowała (Francja, Włochy, Turcja, Grecja, Północna Afryka) i utrzymywała stałe kontakty ze środowiskiem literackim i artystycznym. Więzy przyjaźni łączyły ją z większością poetów Skamandra (m.in. z Julianem Tuwimem), a także ze Stanisławem Witkiewiczem i Leopoldem Staffem.
Wiersze zaczęła pisać już we wczesnej młodości. Charakteryzowały się one rozlewnością i egzaltacją. W swoich utworach podejmowała różnorodną tematykę, często dotyczącą przyrody, człowieka, a zwłaszcza kobiety. Łączyła groteskę z żartobliwością. Rozbudowała słownictwo związane ze strefą doznań zmysłowych:
wzroku, słuchu, powonienia, smaku, dotyku. Umiejętnie zamykała poruszoną tematykę w miniaturze poetyckiej.
II. Wyobraźcie sobie taką sytuację: W nocy padał deszcz. Nad ranem budzicie się, jeszcze nie otwieracie oczu, gdy do waszych uszu dociera świergot ptaka. Żadne przykrywanie głowy poduszką nie pomaga, bo ptak krzyczy. Co zwykle czujecie w takiej sytuacji? Czym są dla was, a czym dla ptaka te poranne wrzaski?
...
...
...
...
...
...
...
...
III. Jak ty wyrażasz swoją radość, szczęście. Opisz tę
sytuację. ...
...
...
...
...
...
IV. Po odczytaniu wiersza „Ranny ptaszek” M. Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej [w:]
Nagajowa M, Świat w słowach i obrazach. Podręcznik do kształcenia literackiego i kulturowego dla klasy I gimnazjum, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, s.18, ISBN: 83-02-07282-6, wykonaj ćwiczenia słownikowe:
czasowniki rzeczowniki z
przymiotnikami, zaimkami
ptaszek słońce radość (jaka?) cisza (jaka?)
B. Dobierz wyrazy bliskoznaczne do słów:
radość
–...
...
hałas
– ...
..
...
cisza
– ...
.
...
V. Ptak wyraża swoją radość,
ponieważ ...
...
„Ja” liryczne wyraża swoje uczucia bezpośrednio czy pośrednio?
... . ...
Zastanów się, czy wiersz Ranny ptak opisuje i analizuje uczucia ptaka? Czyje uczucia wiersz wyraża naprawdę? Czy kontrasty językowe w utworze wyrażają różne stany
emocji podmiotu lirycznego?
a) Jak jest określany hałaśliwy sprawca pobudki? Jak podmiot liryczny początkowo określa jego stan?
..., ...
b) Jak określone są czynności sprawcy pobudki?
...
...
b) Wczesna pobudka ptasimi hałasami wzbudza w nas:
...
...
c) Jakie sformułowania wiersza świadczą o zmianie nastroju podmiotu lirycznego?
Wypisz porównania i metafory:
...
...
...
d) Jaki powód do radości dostrzega podmiot liryczny o wschodzie słońca, podczas śpiewu
ptaka? ...
...
...
e) Jaką wartość uświadomił podmiotowi lirycznemu ptak, a jaką wschód słońca? ...
...
...
...
VI. Zapamiętaj:
Przysłowie: Gdzie serce, tam i radość;
Zwrot frazeologiczny: zamykać drzwi szczęściu, nie zaznać szczęścia, przyłożyć się do czyjegoś szczęścia;
Natura – piękno natury, coś stworzyła matka natura (przyroda), matka natura hojnie kogoś wyposażyła, żyć na łonie przyrody, obcować z przyrodą.
