Czesław Cekiera
"Mit Jungen Menschen im Gesprach",
G. Gebhardt, Frankfurt a/Mein 1972 :
[recenzja]
Studia Philosophiae Christianae 14/1, 189-193
S tu d ia P h ilo s o p h ia e C h r is tia n a e A T K
14(1078)1
Z ZAGADIIEŃ PSYCHOLOGII I ETYKI
G. G e b h a r d t: M it J u n g e n M e n s c h e n im G e sp rä c h , V e rla g J . K n e c h t- C a r o lu s d r u c k e r e i G m b H , F r a n k f u r t a /M e in 1972, s. 217.
P ro b le m y m ło d z ie ż o w e zaw sz e b y ły p rz e d m io te m z a in te re s o w a ń i o b e c n ie są ró w n ie ż p rz e d m io te m o ż y w io n e j d y s k u s ji ro d z ic ó w , w y c h o w a w c ó w , ró ż n e g o ty p u s p e c ja lis tó w , p e d ag o g ó w , p sy c h o lo g ó w o ra z te r a p e u tó w . A u to r k a R o z m ó w z m ło d z ie ż ą D r G u s ti G e b h a r d t je s t w ie lo le tn ią k ie r o w n ic z k ą P o r a d n i M ło d z ie ż o w e j w e F r a n k f u r c ie n a d M e n e m , w w ie lk o m ie js k im c e n tr u m p rz e m y s ło w y m , h a n d lo w y m i k u l t u r a ln y m . P rz e z je j g a b in e t p r z e w ija się s t a le m ło d zież, k tó r a p rz y c h o d zi do p o r a d n i ze s w o im i p ro b le m a m i ż y c io w y m i i s z u k a ro z w ią z a n ia k o n flik tó w . N o w a , k o le jn a ju ż je j p r a c a tr a k tu j e o p a lą c y h p ro b le m a c h w sp ó łc z e s n e j m ło d zieży .
A u to rk a z d u ż y m ro z e z n a n ie m a k tu a l n e j s y t u a c ji i z n a jo m o śc ią p r o b le m ó w m ło d z ie ż o w y c h d z ie li się w sw e j k sią ż c e sw o im i d o św ia d c z e n ia m i. W a c h la rz p o ru s z a n y c h z a g a d n ie ń je s t b a rd z o sz e ro k i: szk o ła, w y c h o w a n ie , p r o b le m y z aw o d o w e, p o c z u c ie s e n s u w ży c iu , ró ż n e f o r m y k o n flik tó w , s a m o z a u fa n ie , p ro b le m n a r k o m a n ii, s e k s u , re lig ii. P r o b lem y ży cio w e m ło d z ie ż y u ję t e z o s ta ły w k s ią ż c e w k r ó tk ic h sz k ic a c h w y ję ty c h z ż y c ia i p r a k t y k i p o r a d n ia n e j. B a rd z o c e n n y m w p ra c y , z p u n k tu w id z e n ia p r o f ila k ty c z n o - te r a p e u ty c z n e g o o ra z w y c h o w a w czego je s t s f o rm u ło w a n ie w ła ś c iw e g o p r o b le m u po k a ż d y m o m ó w ie n iu p rz y p a d k u o r a z p o s ta w ie n ie p y ta ń do w y ja ś n ie n ia i do k o n k re tn e g o ro z s trz y g n ię c ia p ro b le m u .
P r a c a G. G e b h a r d t s k ła d a się z 2 części. P ie r w s z a — z d z ie n n ik a d o r a d c y m ło d z ie ż o w e g o — z a w ie r a 2 ro z d z ia ły : I. P y ta n ia i p ro b le m y ; II. D w a s ty le ż y c ia p o d je d n y m d a c h e m . D ru g a część m ó w i o p o m o cy u k ie r u n k o w a n e j i z a w ie r a 3 ro z d z ia ły : I. Z p r o b le m a ty k i n a rk o m a n ii m ło d zieży ; II. M ło d zież i se k s ; I I I . M ło d zież i re lig ia .
W p ie r w s z e j części, w r. I p o ru s z o n e s ą p ro b le m y m ło d z ie ż y d o r a s ta ją c e j, te j k tó r a k o ń c z y sz k o łę p o d s ta w o w ą . W ty m o k re s ie ro d z ą się n o w e p ro b le m y z w ią z a n e z o g ó ln y m p r a w e m a r e a ln y m i m o ż liw o śc ia m i d alszeg o k s z ta łc e n ia , czy z d o b y w a n ia z a w o d u . M ło d y c zło w ie k s ta je p rz e d d y le m a te m : co ro b ić d a le j? co w y b ra ć po m a tu r z e ? ja k n a w ią zać n o w e k o n ta k ty ? Z ty m i z a g a d n ie n ia m i w ią ż e się s p r a w a n o w y c h p r z y ja ź n i, z a k o c h a ń o ra z w s p ó łż y c ia s e k s u a ln e g o , a ta k ż e p o tr z e b a s a
-m o d z ie ln o ś c i o r a z p ra w o s a -m o s ta n o w ie n ia o so b ie i p o tr z e b a n ie z a le ż ności.
W p o s z u k iw a n iu ty c h w a rto ś c i dość często z d a r z a ją się m ło d z ie ż y p o m y łk i, k o n flik ty , s y tu a c je b a rd z o tr u d n e , u w ik ła n ia w p s e u d o w a rto - śoi, p o s z u k iw a n ie p a m ią te k . U te j z a g u b io n e j n a d ro d z e w ła sn e g o życia m ło d z ie ż y d o ty c h c z a so w e p o s tę p y w n a u c e u le g a ją o s ła b ie n iu , p o g o r sz e n iu . M łodzież u s iłu je się r a to w a ć p rz y p o m o cy ś r o d k ó w d o p in g u ją cych, o d u rz a ją c y c h . N a d u ż y w a n ie ic h p ro w a d z i z k o le i do u z a le ż n ie n ia się, p o c z u c ia p u s tk i, d e p re s ji. P ro b le m złego p o c z u c ia p o c ią g a za so b ą p y ta n ie o se n s czy b e z se n s ży cia lu b e w e n tu a ln ie p y ta n ie , ja k u w o ln ić się od n a rk o ty k ó w , j a k u k ie r u n k o w a ć s w o je życie? O to w sk ró c ie p r o b le m a ty k a p ie rw s z e g o ro z d z ia łu . K a ż d y z ty c h p ro b le m ó w ilu s tro w a n y je s t w k s ią ż c e k o n k r e tn y m p rz y k ła d e m .
W r. I I o m ó w io n e z o s ta ły d w a ró ż n e s ty le ż y c ia p od je d n y m d a c h e m . W y e k sp o n o w a n e t u z o sta ły k o n f lik ty m ło d eg o i sta rsz e g o p o k o le n ia , ro d z ic ó w i dzieci. A u to r k a ro z w a ż a sz e re g s p r a w d o m o w y c h z w ią z a n y c h z c o d z ie n n y m ż y c ie m k s z ta łtu ją c y c h p o s ta w y i s ty l ż y c ia ro d z in n e g o . P o ru s z o n o tu m . in . ta k ie s p r a w y ja k : u b ie r a n ie się, s p o ż y w a n ie p o s ił k ó w , w y c h o d z e n ie z d o m u , o d w ie d z in y , p o s ia d a n ie w ła sn e g o p o k o ju , p o rz ą d e k d n ia , w y d a w a n ie p ie n ię d z y , życie se k s u a ln e , s p r a w y z a w o d o w e, p r a k t y k i re lig ijn e . D ru g a część p r a c y p o ru s z a b a rd z o a k tu a l n e o b ecn ie , szczeg ó ln ie na Z a c h o d z ie , z a g a d n ie n ie n a rk o m a n ii, s e k s u o ra z re lig ii, p rz y czy m d w a p ie rw s z e z a g a d n ie n ia p o tr a k to w a n e z o sta ły b a rd z o szero k o , o trz e c im n a to m ia s t je s t ty lk o w z m ia n k a . T a k ie p ro p o r c je p ro b le m ó w n a rz u c o n e z o sta ły p rz e z s a m ą rz e c z y w is to ść , p rz e z życie. Ż y c ie m ło d zieży w Z a c h o d n ie j E u ro p ie k o n c e n tr u je s ię p rz e w a ż n ie w o k ó ł d w ó ch p ro b le m ó w . P ro b le m p rz y ja ź n i i s e k s u u m ło d z ie ż y k r y j e w so b ie sz e re g d y le m a tó w tr u d n y c h do ro z w ią z a n ia . J a k p ogodzić n p . śc isłą p rz y ja ź ń i z a ż y łość, j a k a łą c z y d w o je m ło d y c h ze z b y t ry g o r y s ty c z n y m s ty le m ży cia ro d zicó w , k tó r z y k a te g o r y c z n ie z a b r a n ia ją w s z e lk ic h k o n ta k tó w i k tó r z y n ie to le r u j ą sw o b o d n e g o z a c h o w a n ia się s w y c h dzieci? „M ój p rz y ja c ie l n ie o d p o w ia d a m o im ro d z ic o m ”. W b re w „ s ta ro m o d n y m ” z a sa d o m r o d zicó w ic h k ilk u n a s to le tn ie dziec i u tr z y m u ją k o n ta k ty se k s u a ln e , za ż y w a ją ś r o d k i a n ty k o n c e p c y jn e lu b p r z e r y w a ją ciążę, lu b m a ją ju ż w ła s n e dzieci. A u to r k a n a m a r g in e s ie ty c h p ro b le m ó w s ta w ia sz e re g p y ta ń do w y ja ś n ie n ia . J a k d a le k o sięg a ro d z ic ie ls k a o d p o w ie d z ia ln o ść za s to s u n k i s e k s u a ln e ic h d ziec i? J a k a je s t o cen a m o r a ln a i m e d y c z n a p r z y jm o w a n ia ś r o d k ó w a n ty k o n c e p c y jn y c h , p r z e r y w a n ia ciąży p rz e z n a s to la tk i? J a k p o stę p o w a ć z n a s to la tk a m i, k tó r e p o s ia d a ją ju ż w ła s n e d zieci? Czy p ra w o do o c h ro n y ż y c ia je s t n ie o g ra n ic z o n e ? J a k ie g o w y k s z ta łc e n ia m a ją p ra w o d o m a g a ć się dziec i o d sw y c h ro d zicó w ? C zy ro d z ic e w k a ż d y m w y p a d k u m u s z ą z g ad zać się n a z m ia n ę m iejsca· s tu
d ió w , g d y ic h d ziec k o p r a g n ie u w o ln ić się sp o d k u r a t e li ro d z ic ó w ? Czy ro d z ic e m a ją p ra w o n a r z u c a n ia sw y m d z ie c io m k o n ta k tó w i p rz y ja ź n i, k tó r e im z u p e łn ie n ie o d p o w ia d a ją ? J a k u w o ln ić się od n a rk o ty k ó w ? T e i s z e re g in n y c h p y ta ń do w y ja ś n ie n ia s ta w ia A u to rk a n a m a r g in e s ie k o n flik tó w M a rle n y , G a b i, E rik a , A n g e lik i, E r v in a , D ie te r a i w ie lu in n y c h .
P r o b le m n a r k o m a n ii s ta n o w i e p id e m io lo g ic z n e z ja w is k o w R F N . N ic d z iw n e g o z a te m , ż e A u to r k a p o św ię c a m u t a k d u żo m ie js c a . M ło d zi l u d z ie z a c z y n a ją z a ż y w a ć n a jc z ę ś c ie j w g r u p ie z cie k a w o śc i, bo z w y c z a j p a n u ją c y w g ru p ie ta k k a ż e . P o te m p o w s ta je p ro b le m u z a le ż n ie n ia , n a ło g u , z k tó r e g o p o w ró t je s t b a rd z o tr u d n y lu b w rę c z n ie m o ż liw y . ...„zacząłem p a lić h a sz y s z ty lk o z ciek a w o ści... c h c ia łe m w ie d z ie ć , czy je s t tr o c h ę p r a w d y w ty m , co m ó w ią , że ro z s z e rz a św ia d o m o ść i w y w o łu je s t a n e u fo rii. P o n a d to p o d o b a ło m i się w z a je m n e o d n o sz e n ie się w g ru p ie , w k tó r e j z a ż y w a n o n a r k o t y k ” (D ie te r s. 32). F a s c y n a c ja n a r k o ty k ie m p ro w a d z i d o u z a le ż n ie n ia , do s y tu a c ji w ic h m n ie m a n iu b e z n a d z ie jn e j, d o p ró b y s a m o b ó jc z e j O d tr z e c h l a t w s tr z y k u ję sobie o p ia ty . C z te ry ra z y b y ła m w k lin ic e . W d o m u n ie m o g ę m ie sz k a ć . R o d z ic e m i to o tw a rc ie o z n a jm ili. M a ją o b a w ę ó m ło d sz e ro d z e ń s tw o . R o z u m ie m ic h d o b rz e . A je d n a k . G d y w r a c a m z k lin ik i z n ó w w r a c a m do n a r k o ty k u ” (K la u d ia l a t 19, s. 34). A u to r k a p o d d a je a n a liz ie ró ż n e p rz y c z y n y i u w a r u n k o w a n ia te g o z ja w is k a . W śró d n ic h p o d k re ś la lę k e g z y s te n c ja ln y (E x is te n z a n g s t). n ik t m n ie w ty m ż y c iu n ie k o c h a ł, n ik t m i- n ie p o w ie d z ia ł, j a k z ty m ż y cie m m o ż n a d o jś ć d o ła d u , n ik t m n ie n ie n a u c z y ł ja k k o c h a ć te n ś w ia t” (s. 129).
L ę k e g z y s te n c ja ln y s t a ł się d o m in u ją c ą c e c h ą oso b o w o ści n a r k o m a n a , a ta k ż e w ie lu w s p ó łc z e s n y c h lu d zi. N e u ro ty c z n a o sobow ość n a sz y c h c z a só w d o tk n ię ta je s t p o c z u c ie m z a g ro ż e n ia i lę k u . C z ło w ie k d z is ie jsz y o d c z u w a lę k p rz e d u t r a t ą k o g o ś lu b czegoś, lę k p rz e d ro z łą k ą , p rz e d b r a k ie m a k c e p ta c ji w g ru p ie , p rz e d ro z c z a ro w a n ie m , p rz e d z a g ro ż e n ie m , p r z e d p rz y s z ło ś c ią i z p o w o d u p rz e sz ło śc i. W id o cz n a je s t te ż w y ra ź n a a n a lo g ia m ię d z y u ż w a n ie m n a r k o ty k ó w a p ró b a m i sa m o b ó jc z y m i. P o w s z e c h n e je s t z d a n ie , że n a r k o m a n ia je s t s a m o b ó js tw e m n a r a ty . N a rk o m a n i m ó w ią : j a c h c ę m ieć s p o k ó j i p rz e d e w s z y s tk im n ie w ie dzieć o ty m , co m n ie d rę c z y i p rz y g n ę b ia . S a m o b ó jc y n a to m ia s t m ó w ią : c h c ia łe m m ieć sp o k ó j. P o p r o s tu sp a ć . N ic n ie w ie d z ie ć . Z a g ro ż e n ie f i z y c z n e j e g z y s te n c ji j e s t ro d z a je m w o ła n ia SO S o p o m oc. K a ż d y , k to tro s z c z y się o m ło d z ie ż m u s i n a u c z y ć s ię ro z u m ie ć to w o ła n ie (s. 130).
J a k i e m o ż liw o śc i s to ją p rz e d te r a p ią ? N a rk o m a n i ze w z g lę d u n a b r a k m o ty w a c ji do le c z e n ia są n a jtr u d n i e js z ą g r u p ą p a c je n tó w do t e r a p i i T r u d n o p o m a g a ć c z ło w ie k o w i, k tó r y n ie c h c e te j p o m o cy . K to ch ce o tr z y m a ć po m o c, te n m a s z a n s ę n a w y le c z e n ie . P o c z ą tk o w o le c z e n ie o d
w y k o w e p rz e b ie g a w k lin ic e . K lin ik i je d n a k s ą jeszcze sła b o p rz y g o to w a n e do le c z e n ia n a rk o m a n ó w . L e c z e n ie p o k lin ic z n e je s t jeszcze w ię k s z y m p ro b le m e m . T rz e b a t u b o w ie m z m ie n ić p o s ta w ę p a c je n ta , p s y c h o lo g ic z n ie i so c jo lo g ic z n ie p r z e o r ie n to w a ć c z ło w ie k a . N ie o so b o w y ś r o d e k — n a r k o ty k — m u s i b y ć z a s tą p io n y p rz e z „ ś r o d e k ” o so b o w y — p rz e z cz ło w ie k a . P y ta n i a o se n s is tn ie n ia i se n s ż y c ia n ie ro z w ią ż e c h e m ic z n a s u b s ta n c ja . N a to m o ż e d a ć o d p o w ie d ź z n o w u ty lk o człow iek, k tó r y s a m je s t w p o s z u k iw a n iu z ro z u m ie n ia is tn ie n ia , a lb o k tó r y ju ż z n a la z ł n a to o d p o w ied ź. W p r a k ty c e te r a p e u ty c z n e j ro d z ą się ró ż n e m o d e le r e h a b ilita c ji i s to s o w a n e s ą z m n ie js z y m lu b w ię k sz y m p o w o d z e n ie m . N a p o d s ta w ie k ilk u le tn ie g o w ła sn e g o d o św ia d c z e n ia w p r a c y z n a r k o m a n a m i A u to rk a d o c h o d z i d o n a s tę p u ją c y c h s tw ie rd z e ń i w n io sk ó w :
1. u z a le ż n io n y od n a r k o t y k u je s t oiężko c h o ry m c zło w ie k iem . 2. m o żność d e c y d o w a n ia i w y b o ru je s t r a d y k a l n ie u n ieg o o g ra n i czona. 3. c e le m te r a p ii je s t p rz y w ró c e n ie m u m o ż liw o śc i d e c y d o w a n ia . 4. c zło w ie k z d o ln y do d e c y d o w a n ia i d z ia ła n ia w y s tę p u ją c y p rz e c iw s p o łe c z e ń s tw u w z b ra n ia ją c się o d p r a c y n ie je s t p o d a tn y m do te r a p ii 5. te n , k to u ja w n ia s w o je św ia to p o g lą d o w e a lb o p o lity c z n e p rz e k o n a n ia w g w ła sn e g o u z n a n ia , z a s łu g u je n a s z a c u n e k , a le n ie n a p o m o c o p ie k i sp o łe c z n e j. 6. n a le ż y u tw o rz y ć p o r a d n ie m ło d z ie ż o w e o ra z ła ń c u c h p o m o cy r e h a b ilita c y jn e j d la z a g ro ż o n y c h n a r k o ty k a m i i u z a le ż n io n y c h od n a r k o ty k ó w .
7. n a le ż y u tw o rz y ć o d d z ia ły i k lin ik i s p e c ja lis ty c z n e d la u z a le ż n io n y c h od n a rk o ty k ó w .
8. o rg a n iz o w a ć tr z e b a w sp ó ln o ty m ie sz k a n io w e , p o d o p ie k ą fa c h o w c ó w ze s to p n io w y m k w a lif ik o w a n ie m do sa m o d z ie ln e g o k ie r o w a n ia w ła s n y m ż y c ie m , o r a z o śro d k i p o k lin ic z n e g o o d d z ia ły w a n ia .
9. szk o ły , z w ią z k i, p a ń s tw o i k o śc ió ł m a j ą t u w a ż n e z a d a n ie do s p e ł n ie n ia .
10. u z a le ż n ie n i od n a rk o ty k ó w n ie p o w in n i by ć p o za n a w ia s e m sp o łe c z e ń s tw a ; to s ą lu d z ie ch o rzy , k tó r y m w in n a b y ć u d z ie lo n a pom o c a m b u la to r y jn a , te r a p ia in d y w id u a ln a i g ru p o w a (s. 157).
W k o ń c o w e j części k s ią ż k i o m ó w io n e z o sta ły p ro b le m y m ło d zieżo w e z w ią z a n e ze s f e r ą s e k s u a ln ą . J e s t to te m a t o tw a rc ie d ziś d y s k u to w a n y . P o ru s z o n o tu w ię c ta k ie te m a ty ja k : se k s u a ln o ść a w y c h o w a n ie , s p o łe c z n e o p in ie , ro la p łc i o ra z sp o łe c z n a ro la m ę ż c z y z n y i k o b ie ty , s e k s u a ln o ś ć a lu d z k a p o tr z e b a d ru g ie g o cz ło w ie k a , s e k s u a ln o ś ć a p r z y je m n e d o z n a n ia , zd olność do m iło śc i fiz y c z n e j, se k s u a ln o ś ć i p o c z u c ie w ła s n e j w a rto ś c i, k o c h a ć i n ie m ie ć d z ie c i (m a k e lo v e , n o t b a b ie s ); co r o b ić z u c z u c ie m ? sa m o g w a łt, h o m o s e k su a liz m , w y b ó r p a r t n e r a , n ie r o z e r
w a ln o ść m a łż e ń s tw a . W a c h la rz z a g a d n ie ń je s t tu sz e ro k i, bo i te n p r o b le m , p o d o b n ie ja k n a rk o m a n ia , je s t d o m in u ją c y m z a in te re s o w a n ie m m ło d z ie ż y z a c h o d n ie j. P ro p a g o w a n a sz e ro k o p o r n o g r a f ia p o p rz e z ś r o d k i m a so w e g o p rz e k a z u s p r z y ja te m u z a in te re s o w a n iu .
W o s ta tn im ro z d z ia le p o ru s z o n e z o sta ły n ie k tó r e p ro b le m y r e lig ijn e w s p ó łc z e s n e j m ło d zieży . A u to rk a z w ra c a u w a g ę n a k ry z y s w a rto ś c i r e lig ijn y c h u d o r a s ta ją c e j m ło d zieży , n a o d e jś c ie o d tr a d y c y jn y c h fo r m ż y c ia re lig ijn e g o a p o s z u k iw a n ie n o w y c h , b a r d z ie j h u m a n is ty c z n y c h m . in. w ró ż n y c h r a d y k a ln y c h g r u p a c h n i e fo r m a ln y c h n p . „ R u c h J e s u s a ” , „D zieci J e z u s a ”, h in d u iz m , in n e . K s ią ż k a p ro b le m po p ro b le m ie w y ś w ie tla to, co n a s u m ło d z ie ż y n ie p o k o i i ra z i. A u to r k a d o c ie r a do s e d n a s p r a w y . W y k a z u je , że m ło d z ie ż b ro n i tego, co u w a ż a za słu szn e.
P r a c a D r G u s ti G e b h a r d t ze w sz e c h m ia r z a s łu g u je n a u w a g ę p o l sk ie g o c z y te ln ik a . M oże b y ć p o m o c ą d la p r a k ty k ó w le k a r z y , p s y c h ia tr ó w , p sy ch o lo g ó w , o ra z te r a p e u tó w . P o z w a la le p ie j z ro z u m ie ć p r o b le m y , p o tr z e b y i p s y c h ik ę w sp ó łc z e s n e j m ło d zieży . C ze sła w C e k ie ra J. B u c h m a n n , H a n s - D ie te r B r a u n : U m g a n g m it D ro g e n g e fä h rd e te n ,) H o h e n e c k -V e r la g G m b H , H a m m /W e s tf. 1973, s. 192. P o s tę p o w a n ie z lu d ź m i z a g ro ż o n y m i n a r k o m a n ią o ra z te r a p ia i re s o c ja liz a c ja n a rk o m a n ó w je s t s p r a w ą t r u d n ą i z b y t s k o m p lik o w a n ą . W y d a n a z b io ro w a p ra c a , k tó r ą z re d a g o w a li k s ią d z p ra ł. J o s e p h B u c h m a n n i H a n s D ie te r B ra u n , p o d e jm u je w ła ś n ie te n a k tu a l n y i p a lą c y o b e c n ie n a zac h o d z ie p ro b le m n a r k o m a n ii o ra z p ro b le m z a g ro ż e n ia m ło d zieży p rz e z n a r k o ty k i. R o zw ó j n a r k o m a n ii u m ło d z ie ż y w s k a z u je n a s ta ły w z r o s t lic z b y n o w y c h p r z y p a d k ó w u z a le ż n ie ń od n a rk o ty k ó w . To sk ło n iło w /w A u to ró w do s y n te ty c z n e g o o p ra c o w a n ia te m a tu w ró ż n y c h a s p e k ta c h . Z b o g a te j ju ż dziś p r o b le m a ty k i n a r k o m a n ii a u to r z y w y b r a li k il k a n a ś c ie z a g a d n ie ń d o ty c z ą c y c h r e h a b i li ta c j i n a rk o m a n ó w . P ro b le m , ja k p o stę p o w a ć z z a g ro ż o n y m i n a r k o m a n ią u ję ty z o sta ł w w ie lu ró ż n y c h a s p e k ta c h . A u to r a m i p o sz c z e g ó ln y c h ro z d z ia łó w są s p e c ja liś c i — p r a k ty c y ró ż n y c h d z ie d z in n a u k i: le k a r z e , p sy c h o lo d z y , p s y c h a g o d z y , a s y ste n c i sp o łeczn i, d u c h o w n i. W p rz e d m o w ie ksliążkii z w ró c o n o u w a g ę n a a k tu a ln o ś ć z ja w is k a n a r k o m a n ii w ś ró d m ło d zieży , n a s ta le w z r a s t a ją liczb ę u z a le ż n ie ń od n a r k o ty k ó w , n a s z k o d liw e s k u tk i n a d u ż y w a n ia ś r o d k ó w o d u rz a ją c y c h . T e m a ty do k s ią ż k o w e g o o p r a c o w a n ia w y b r a n e z o sta ły z sz e re g u s e m in a rió w o d b y ty c h w H a m m /W e stf. w ró ż n y c h in s ty tu c ja c h s łu ż b y z d ro w ia
