Przemysł spożywczy i handel rolno-spożywczy w warunkach pandemii COVID-19

(1)

Przemysł spożywczy i handel rolno-spożywczy w warunkach pandemii COVID-19

Dr hab. Iwona Szczepaniak, prof. IERiGŻ-PIB Dr Łukasz Ambroziak

Współpraca: mgr Jadwiga Drożdż

Zakład Ekonomiki Agrobiznesu i Biogospodarki

12.02.2021

(2)

Plan prezentacji

• Ogólne informacje o rozwoju pandemii COVID-19

• Przemysł spożywczy Polski w trakcie pandemii COVID-19

• Handel rolno-spożywczy Polski podczas pandemii COVID-19

(3)

Podstawowe statystyki dotyczące pandemii COVID-19

• Pierwszy przypadek zakażenia wirusem SARS-COV-2 potwierdzono w listopadzie 2019 r. w mieście Wuhan, w prowincji Hubei, w środkowych Chinach. Wirus szybko rozprzestrzenił się na całe Chiny, a następnie na resztę świata.

• Pod koniec stycznia 2020 r. pierwszy przypadek stwierdzono w Europie (we Włoszech), a 4 marca – w Polsce.

• 11 marca 2020 r. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) uznała epidemię COVID- 19 za pandemię.

• Do 9 lutego br. na świecie stwierdzono ponad 107 mln przypadków zakażeń (są to tylko udokumentowane przypadki), z czego 2 mln 350 tys. osób zmarło.

• Najwięcej zakażeń potwierdzono w USA (27,8 mln), Indiach (10,9 mln), Brazylii (9,6 mln), Rosji (4 mln), Wielkiej Brytanii (4 mln), Francji (3,4 mln), Hiszpanii (3 mln) i we Włoszech (2,7 mln).

• W Polsce potwierdzono 1 mln 530 tys. przypadków zakażeń, a zmarło ponad 40 tys. osób.

• Pandemia COVID-19 to największa pandemia od czasów grypy hiszpanki sprzed wieku.

3

(4)

Potwierdzone przypadki COVID-19 na 1 mln mieszkańców

(stan na dzień 8.02.2021)

Źródło: https://ourworldindata.org/coronavirus-data-explorer

(5)

Indeks restrykcji związanych ze zwalczaniem COVID-19 (im wyższy tym większe ograniczenia)

5 Źródło: https://ourworldindata.org/grapher/covid-stringency-index

(6)

Indeks restrykcji związanych ze zwalczaniem COVID-19 (im wyższy tym większe restrykcje)

(stan na dzień 8.02.2021)

Źródło: https://ourworldindata.org/grapher/covid-stringency-index

(7)

Mechanizmy wpływu pandemii COVID-19 na gospodarkę

• Od kilku miesięcy cały świat z niepokojem obserwuje rozprzestrzenianie się wirusa SARS-CoV-2. Wszyscy boją się bezpośrednich i długoterminowych skutków

zdrowotnych, jakie może wywołać ten wirus. I chociaż zdrowie i życie ludzkie

postrzegane są jako najwyższe dobra, z punktu widzenia ekonomicznego na uwagę zasługują skutki pandemii COVID-19 dla gospodarki.

• W porównaniu z innymi działami gospodarki pandemia COVID-19 w niewielkim stopniu wpłynęła na sektor rolno-spożywczy Polski.

• Wiosenny lockdown bardziej dotknął gospodarkę niż jesienne obostrzenia.

• Najbardziej ucierpiały usługi, a wiosną załamał się też popyt na dobra konsumpcyjne trwałego użytku – samochody, sprzęt AGD, RTV, meble.

• Żywność jest produktem pierwszej potrzeby (tak, jak np. leki) i cechuje ją niższa elastyczność dochodowa popytu. Spadek dochodu pociąga za sobą względnie mniejszy spadek popytu na żywność.

• Ograniczenia w sektorze HoReCa (hotelarsko-gastronomicznym) w kraju i za granicą skutkowały zmniejszeniem popytu na produkty tam wykorzystywane, m.in. mięso, nabiał, napoje bez- i alkoholowe, frytki.

• W okresie recesji wywołanej pandemią zwiększyła się skłonność konsumentów (w kraju i za granicą) do nabywania produktów krajowych.

• Zakłócenia podaży miały mniejszy wpływ na sektor rolno-spożywczy. Produkcja żywności cechuje się krótszymi łańcuchami dostaw, których poszczególne ogniwa zazwyczaj zlokalizowane są w kraju.

7

(8)

Przemysł spożywczy Polski

w trakcie pandemii COVID-19

(9)

Uwarunkowania sytuacji przemysłu spożywczego w przededniu pandemii

• Polski przemysł spożywczy pod względem nowoczesności zaliczany jest do czołówki europejskiej, a polscy producenci mogą na równych warunkach konkurować z producentami żywności z innych państw członkowskich UE.

• Potencjał produkcyjny polskiego przemysłu spożywczego znacząco przewyższa potrzeby rynku krajowego. Wskazuje na to udział wartości eksportu w produkcji sprzedanej tego sektora, który w 2019 r.

szacowaliśmy na ok. 44%.

• Poziom wykorzystania zdolności produkcyjnych w przemyśle spożywczym przed pandemią można było szacować na ok. 80%.

• Przemysł spożywczy charakteryzuje się relatywnie niskim poziomem koncentracji produkcji. W 2018 r. działalność produkcyjną prowadziło w nim 16,9 tys. podmiotów, w tym 91,8% stanowiły firmy mikro i małe, których udział w sprzedaży wynosił jednak tylko 16,8%.

9

(10)

Dynamika produkcji sprzedanej żywności na tle sektora przetwórstwa przemysłowego

[w % r/r, w cenach bieżących]

• Sektor przetwórstwa

przemysłowego jako całość został dość mocno dotknięty skutkami pandemii COVID-19.

Produkcja sprzedana tego sektora w 2020 r. nominalnie obniżyła się o ponad 2%.

• Poszczególne działy przemysłu spożywczego, na tle całego przetwórstwa przemysłowego, okazały się bardziej odporne na skutki kryzysu spowodowanego przez pandemię.

• Wprawdzie produkcja napojów w 2020 r. obniżyła się, ale

produkcja artykułów spożywczych, a zwłaszcza

wyrobów tytoniowych znacząco wzrosła.

9,0 -0,9

2,8 -2,1

-5 0 5 10

Produkcja wyrobów tytoniowych Produkcja napojów Produkcja artykułów

spożywczych Przetwórstwo

przemysłowe

I-IV kwartał 2020 r.

Źródło: Opracowanie własne na podstawie Biuletynów Statystycznych GUS.

(11)

Dynamika produkcji sprzedanej żywności na tle sektora przetwórstwa przemysłowego

[w % r/r, w cenach bieżących]

11

3,0

8,5 7,8 1,0

0 5 10

spożywczych Przetwórstwo przemysłowe

I kwartał 2020 r.

15,8 -6,1

-1,3 -16,3

-20 -10 0 10 20

II kwartał 2020 r.

(12)

Dynamika produkcji sprzedanej żywności na tle sektora przetwórstwa przemysłowego

[w % r/r, w cenach bieżących]

2,1 2,3

10,2 6,1

0 5 10 15

IV kwartał 2020 r.

13,3 0,9

5,0 1,9

0 5 10 15

spożywczych Przetwórstwo przemysłowe

III kwartał 2020 r.

(13)

Zmiany produkcji sprzedanej żywności

na tle przetwórstwa przemysłowego w 2020 roku [w % r/r, w cenach stałych]

7,2

1,1 4,9 11,5

-30 -15 0 15

Styczeń Luty Marzec Kwiecień Maj Czerwiec Lipiec Sierpień Wrzesień Październik Listopad

[%]

Przetwórstwo przemysłowe Produkcja artykułów spożywczych

Produkcja napojów Produkcja wyrobów tytoniowych

(14)

Zmiany produkcji wybranych artykułów spożywczych, napojów i wyrobów tytoniowych

[w % r/r, w ujęciu ilościowym]

* przedsiębiorstwa zatrudniające ponad 49 osób

Źródło: Opracowanie własne na podstawie Produkcji ważniejszych wyrobów w grudniu 2020 roku, GUS oraz niepublikowanych danych GUS.

-20 0 20 40

Skrobia ziemniaczana Spirytus skażony Spirytus odwodniony Gotowe dania Wina gronowe i wermuty Kasze i płatki Ziarna prażone Makarony Konserwy i prezerwy rybne Konserwy drobiowe Mleko spożywcze Mięso drobiowe Papierosy Napoje słodzone Margaryny Ryby, filety i mięso ryb Napoje mleczne Przetwory rybne Ser świeży Mąki Masło Sery topione

[%] 2019 2020*

(15)

Zmiany produkcji wybranych artykułów spożywczych, napojów i wyrobów tytoniowych

[w % r/r, w ujęciu ilościowym]

15

* przedsiębiorstwa zatrudniające ponad 49 osób

Źródło: Opracowanie własne na podstawie : Produkcja ważniejszych wyrobów w grudniu 2020 r., GUS oraz niepublikowanych danych GUS.

-30 -15 0 15

Soki skoncentrowane Cukier Pieczywo świeże Sery dojrzewające Napoje fermentowane Wędliny Piwo Soki, nektary i napoje Napoje spirytusowe Mrożonki owocowe i warzywne Mleko w proszku Wędliny i wyroby wędliniarskie drobiowe Cukierki i wyroby cukiernicze Uboje bydła i trzody

[%]

2019 2020*

(16)

Zmiany wskaźników cen produkcji sprzedanej przemysłu spożywczego na tle wskaźnika PPI w 2020 roku [w % r/r]

-0,7 -0,9 3,0

-2 0 2 4 6 8

Styczeń Luty Marzec Kwiecień Maj Czerwiec Lipiec Sierpień Wrzesień Październik Listopad

[%]

Wskaźnik cen dóbr produkcyjnych PPI Produkcja artykułów spożywczych

Produkcja napojów Produkcja wyrobów tytoniowych

(17)

Wskaźniki cen produkcji sprzedanej przemysłu spożywczego według działów

[analogiczny okres roku poprzedniego = 100]

Wyszczególnienie

Produkcja artykułów spożywczych

(dział 10)

Produkcja napojów (dział 11)

Produkcja wyrobów tytoniowych

(dział 12)

I-XII 2017 103,7 100,6 102,1

I-XII 2018 100,1 101,8 100,8

I-XII 2019 101,9 100,1 103,0

I-XI 2019 101,7 100,1 102,9

I-XI 2020 102,1 99,8 104,8

17 Źródło: Opracowanie własne na podstawie Biuletynów Statystycznych GUS.

• Spośród poszczególnych działów przemysłu spożywczego, w okresie I-XI 2020 r.

najbardziej wzrosły ceny wyrobów tytoniowych, które były o prawie 5% wyższe niż w analogicznym okresie 2019 r.

• Wysoka była również dynamika wzrostu cen producenta artykułów spożywczych.

Po jedenastu miesiącach 2020 r. ceny producenta artykułów spożywczych były o ponad 2% wyższe niż przed rokiem.

• Kierunek zmian cen producenta napojów w 2020 r. był podobny jak wskaźnika PPI.

W efekcie w okresie I-XI 2020 r. ceny te były o 0,2% niższe niż przed rokiem.

(18)

Wskaźniki cen skupu podstawowych produktów rolnych [analogiczny okres roku poprzedniego = 100]

Wyszczególnienie 2017 2018 2019 2020

Pszenica 107,1 109,3 99,5 103,4

Żyto 105,7 109,1 101,2 92,3

Jęczmień 105,2 111,0 99,1 95,1

Owies 100,3 113,2 105,9 91,9

Kukurydza 102,4 114,2 96,6 99,8

Ziemniaki 96,5 114,9 137,0 79,9

Żywiec wołowy 107,4 103,6 96,6 100,6

Żywiec wieprzowy 108,0 88,6 120,3 97,5 Żywiec drobiowy 100,3 102,1 103,5 90,7

Mleko 125,5 96,8 100,5 102,1

• W 2020 r. droższa niż przed rokiem była tylko pszenica, mleko i żywiec wołowy.

• Wyraźnie tańsze niż przed rokiem było żyto, owies, ziemniaki i żywiec drobiowy.

• Spowolnienie dynamiki wzrostu cen skupu produktów rolnych, przy stosunkowo dużym wzroście cen producenta żywności, umożliwiło firmom spożywczym co najmniej utrzymanie, a w niektórych przypadkach nawet poprawę wyników finansowych.

• Wzrost cen producenta rekompensował rosnące ceny surowców i

materiałów do produkcji żywności, chociaż w 2020 r. wzrost cen skupu podstawowych

produktów rolnych przetwarzanych w

przemyśle spożywczym, w stosunku do lat

poprzednich, zwolnił.

(19)

Wskaźniki cen towarów i usług konsumpcyjnych na tle zmian przeciętnego wynagrodzenia realnego

[analogiczny okres roku poprzedniego = 100]

19 Wyszcze-

gólnienie

Towary i usługi konsumpcyjne

Żywność i napoje bezalkoholowe

Żywność Napoje bezalkoholowe

Napoje alkoholowe

Wyroby tytoniowe

I-XII 2017 102,0 104,2 104,6 101,1 100,2 102,8

I-XII 2018 101,6 102,6 102,7 101,5 101,3 102,0

I-XII 2019 102,3 104,9 105,3 101,4 101,6 100,6

I-XII 2020 103,4 104,7 105,0 101,9 103,6 106,3

• W 2020 r. ceny żywności i napojów bezalkoholowych wzrosły aż o 4,7%, tj. o 1,3 pkt proc. więcej niż wyniosła inflacja. Oznacza to relatywny wzrost tych cen. Najbardziej zdrożała żywność, a napoje bezalkoholowe – relatywnie staniały.

• Odnotowano również duży wzrost cen detalicznych wyrobów tytoniowych (o 2,9 pkt proc. wyższy od inflacji) i niewielki, praktycznie na poziomie inflacji, wzrost cen

napojów alkoholowych.

• Wzrost cen artykułów spożywczych na takim poziomie, w relacji do wskaźnika cen towarów i usług konsumpcyjnych, przy jednoczesnym wzroście przeciętnego

wynagrodzenia tylko o ok. 2,0%, oznacza spadek siły nabywczej konsumentów.

(20)

Rentowność netto przemysłu spożywczego w 2020 r.

według działów [w %]

4,13

10,46

7,09

4,82 3,83

8,44

7,07

4,35

0 2 4 6 8 10 12

Produkcja artykułów spożywczych (10)

Produkcja napojów (11)

Produkcja wyrobów tytoniowych (12)

Przemysł spożywczy (10, 11 i 12) [%]

I-III kwartał 2020 roku w tym I kwartał 2020 roku

Uwaga: firmy zatrudniające ponad 49 osób.

Źródło: Opracowanie własne na podstawie niepublikowanych danych GUS.

• Sytuacja ekonomiczno-finansowa przedsiębiorstw przemysłu spożywczego w 2020 r., tak jak i w latach poprzednich, była dobra.

• Osiągane wskaźniki rentowności w każdym dziale sektora były zadowalające.

• Rentowność netto każdego działu w okresie I-III kwartał 2020 r. poprawiła się w porównaniu z I kwartałem.

(21)

Rentowność netto przemysłu spożywczego według branż [w %]

21

3,38 4,82 0,76

0,61

3,92 1,91

4,17 2,00

5,02

8,27 8,26 5,74

3,06

8,35 5,39

11,69

8,37 14,56

7,09

0 5 10 15

Przemysł spożywczy Mięsna Drobiarska Rybna Mleczarska Ziemniaczana Owocowo-warzywna Olejarska Młynarska Cukrownicza Piekarska Cukiernicza Paszowa Koncentratów spożywczych Napojów bezalkoholowych Spirytusowa Winiarska Piwowarska Tytoniowa

I-III kwartał 2019 I-III kwartał 2020

Uwaga: firmy zatrudniające ponad 49 osób.

(22)

Zmiany przychodów i wyniku finansowego netto w poszczególnych branżach

przemysłu spożywczego [w % r/r]

Przemysł spożywczy Mięsna

Drobiarska

Rybna Mleczarska

Ziemniaczana

Owocowo-warzywna

Olejarska Młynarska

Piekarska Cukiernicza

Paszowa Koncentratów

spożywczych

Napojów bezalkoholowych

Spirytusowa Winiarska

Piwowarska

Tytoniowa

-80 0 80 160

-30 -20 -10 0 10 20 30

Zmiana zysku netto (I-III kwartał 2020 r.)

Zmiana przychodów (I-III kwartał 2020 r.)

0% 66,6%

20,6%

Uwaga: Na rysunku, ze względu na zachowanie przejrzystości, pominięto branżę cukrowniczą, której obroty wzrosły o 7,5%, a zysk netto o 464,9%.

12,8%

(23)

Liczba i wartość kosztorysowa inwestycji nowo rozpoczętych w przemyśle spożywczym

23

Wyszczególnienie

Produkcja artykułów spożywczych

(dział 10)

Produkcja napojów (dział 11)

Produkcja wyrobów tytoniowych

(dział 12)

Przemysł spożywczy (działy 10, 11 i 12) Liczba nowo rozpoczętych zadań inwestycyjnych

I-IX 2018 2218 330 150 2698

I-IX 2019 2401 352 115 2868

I-IX 2020 2059 249 147 2455

Wartość kosztorysowa (w mln zł)

I-IX 2018 1707,0 229,1 312,7 2248,8

I-IX 2019 3051,5 463,0 139,4 3683,9

I-IX 2020 2847,8 335,0 84,8 3267,6

• Obszarem, na którym pandemia „odcisnęła swoje piętno” jest aktywność inwestycyjna podmiotów. Niejednokrotnie przyrost obrotów i zysków nie był

czynnikiem skłaniającym przedsiębiorstwa do realizowania inwestycji. Ze względu na trudną i nieprzewidywalną sytuację gospodarczą wstrzymywały się one z podejmowaniem decyzji inwestycyjnych.

• W większości branż odnotowano spadek wartości nakładów inwestycyjnych lub co najwyżej utrzymano je na poziomie sprzed roku.

(24)

Zmiany przychodów i nakładów inwestycyjnych w poszczególnych branżach

przemysłu spożywczego [w % r/r]

Przemysł spożywczy Mięsna

Drobiarska

Rybna

Mleczarska Ziemniaczana

Owocowo-warzywna Olejarska

Młynarska Cukrownicza

Piekarska

Cukiernicza Paszowa Koncentratów

spożywczych Napojów

bezalkoholowych

Spirytusowa Winiarska

Piwowarska

Tytoniowa

-80 -40 0 40 80 120

-30 -20 -10 0 10 20 30

Zmiana nakładów inwestycyjnych (I-III kwartał 2020 r.)

Zmiana przychodów (I-III kwartał 2020 r.)

7,9% 23,5%

63,7%

4,9%

(25)

Handel rolno-spożywczy Polski podczas pandemii COVID-19

25

(26)

Zmiany w handlu rolno-spożywczym Polski (w euro) w 2020 r.

[w % r/r]

• W pierwszym kwartale 2020 r. eksport rolno- spożywczy dynamicznie wzrastał.

• Wyraźne spowolnienie odnotowano w miesiącach kwiecień-maj (w kwietniu wartość eksportu była niższa niż rok wcześniej).

• Ożywienie przyszło w czerwcu.

• W okresie I-XI 2020 eksport rolno-spożywczy wzrósł o 6,9% (r/r), a import – o 4,8% (r/r).

6,9 4,8

-10,0 -5,0 0,0 5,0 10,0 15,0 20,0

I II III IV V VI VII VIII IX X XI I-XI Eksport Import

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS.

(27)

Zmiany w eksporcie rolno-spożywczym Polski (w euro) w 2020 r.

[w % r/r]

• Duży wpływ na dodatnią dynamikę

eksportu miała sprzedaż pszenicy (I półrocze 2020) oraz wyrobów tytoniowych.

• Wyłączając te produkty, w okresie kwiecień-maj eksport rolno-

spożywczy notował ok.

4-proc. spadki (r/r).

• W okresie I-XI 2020 pszenica i wyroby

tytoniowe odpowiadały za ponad połowę tempa wzrostu eksportu.

-5 0 5 10 15 20

I II III IV V VI VII VIII IX X XI I-XI

Pozostałe produkty rolno-spożywcze Pszenica

Wyroby tytoniowe Rolno-spożywcze ogółem

27 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS.

(28)

Przyczyny relatywnie dobrej kondycji eksportu rolno-spożywczego (1)

• Popyt na żywność był odporny na pandemię COVID-19.

• Jednakże zaszły zmiany struktury rodzajowej popytu na produkty rolno-spożywcze (np. w marcu wzrosła sprzedaż żywności o długim terminie przydatności do spożycia).

• Przeważająca w eksporcie strategia

konkurowania niższą ceną stała się szansą dla producentów żywności, gdyż to właśnie cena zyskuje na znaczeniu wśród

konsumentów w okresach kryzysu (niższe dochody).

• Konkurencyjność cenową polskiego eksportu poprawiło umocnienie złotego wobec euro i dolara na początku pandemii.

Strona popytowa

4,00 4,10 4,20 4,30 4,40 4,50 4,60 4,70

I II III IV V VI VII VIII

IX X XI XII I II III IV V VI VII VIII IX X XI

2019 2020

Kurs EUR/PLN w eksporcie żywności Zmiany sprzedaży detalicznej w UE w 2020 r.

[w % r/r]

-40 -30 -20 -10 0 10 20

I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII

Żywność, napoje i wyroby tytoniowe

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Eurostatu.

(29)

Przyczyny relatywnie dobrej kondycji eksportu rolno-spożywczego (2)

• Łańcuchy dostaw w sektorze rolno-spożywczym krótsze niż w innych sektorach przetwórstwa przemysłowego i mają zazwyczaj krajowy charakter.

• Wyjątkiem jest przetwórstwo bazujące na importowanym surowcu – m.in. produkcja papierosów, przetworów rybnych, pasz. Dostawy surowców były względnie stabilne w okresie pandemii.

• W zasadzie brak było dłuższych przerw w produkcji zakładów przetwórstwa w Polsce.

• Większych zakłóceń nie obserwowano w transporcie towarów.

Wyjątkiem były dostawy do Chin w lutym 2020 r. – problemy z kontenerami i wzrost cen frachtu.

• Pod koniec 2020 r. zaczęły rosnąć ceny surowców rolnych (m.in. w wyniku podwyżki cen frachtu morskiego).

29

Strona podażowa

(30)

Eksport rolno-spożywczy do wybranych krajów w 2020 r.

[w % r/r]

Niemcy Wlk. Brytania

Holandia

Francja

Włochy Czechy

Rumunia

Hiszpania Węgry

Belgia

Ukraina

Słowacja

Szwecja Dania

Litwa

Rosja USA

Austria

Bułgaria

-30 -20 -10 0 10 20 30

-10 -5 0 5 10 15 20 25 30

Zmianawartościeksportuw okresiekwiecień- maj 2020 r., w % r/r

Zmiana wartości eksportu w okresie styczeń-listopad 2020 r., w % r/r

Uwaga: Na rysunku, ze względu na zachowanie przejrzystości, pominięto Arabię Saudyjską, której eksport w okresie IV-V 2020 wzrósł o 450% (r/r),

(31)

31 Niemcy

Holandia Hiszpania

Norwegia

Włochy Dania

Belgia Francja

Ukraina Czechy Wlk. Brytania

Brazylia

Węgry

Chiny Słowacja

USA

Austria

Litwa

-40 -30 -20 -10 0 10 20 30

-10 -5 0 5 10 15 20

Zmianawartościimportuw okresiekwiecień- maj 2020 r., w % r/r

Zmiana wartości importu w okresie styczeń-listopad 2020 r., w % r/r

Import rolno-spożywczy z wybranych krajów w 2020 r.

[w % r/r]

Uwaga: Na rysunku, ze względu na zachowanie przejrzystości, pominięto Argentynę, której import w okresie IV-V 2020 wzrósł o 83% (r/r),

a w okresie I-XI 2020 – o 22% (r/r).

(32)

Eksport wybranych grup produktów (wg CN4) w 2020 r.

[w % r/r]

Uwaga: Na rysunku, ze względu na zachowanie przejrzystości, pominięto pszenicę, której eksport w okresie IV-V 2020 wzrósł o 474% (r/r),

a w okresie I-XI 2020 – o 133% (r/r).

Papierosy

Drób

Pieczywo

Wyroby czekoladowe

Karma dla zwierząt

Pozostałe przetwory

Wołowina świeża

Przetwory z mięsa Ryby suszone i solone

Sery

Wieprzowina

Filety rybne

Pozostały przetworzony tytoń

Przewory z mąki itp..

Przetwory z ryb

Wody Soki owocowe Mrożonki owocowe Pozostałe warzywa

Mleko i śmietana Wyroby cukiernicze

Kiełbasy Mleko w proszku

Mrożonki warzywne

Piwo

-30 -20 -10 0 10 20 30

-20 -10 0 10 20 30 40

Zmiana wartości eksportu w okresie kwiecień-maj 2020 r., w % r/r

Zmiana wartości eksportu w okresie styczeń-listopad 2020 r., w % r/r

(33)

Ceny mięsa w polskim eksporcie w latach 2019-2020 [w euro/kg]

• Ceny mięsa w polskim eksporcie w kwietniu i maju 2020 r. wyraźnie zmalały.

• Od czerwca tylko ceny wołowiny na rynkach zagranicznych wzrosły prawie do poziomu sprzed pandemii.

• W listopadzie 2020 cena drobiu w polskim eksporcie była o 28%

niższa niż w marcu, a cena wieprzowiny – o 22%.

33 0,00

0,50 1,00 1,50 2,00 2,50 3,00 3,50 4,00 4,50

I 2019 II 2019 III 2019 IV 2019 V 2019 VI 2019 VII 2019 VIII 2019 IX 2019 X 2019 XI 2019 XII 2019 I 2020 II 2020 III 2020 IV 2020 V 2020 VI 2020 VII 2020 VIII 2020 IX 2020 X 2020 XI 2020

Wołowina Wieprzowina Drób

(34)

Zmiany eksportu mięsa w 2020 r.

[w % r/r]

• Zmiany cen

skutkowały różnicami w ocenie zmian

eksportu mierzonego wartością i

wolumenem.

• Od czerwca 2020 r.

wolumen

eksportowanej

wieprzowiny i drobiu był wyższy niż w analogicznych miesiącach rok wcześniej.

• Wartość jednak była wyraźnie niższa niż rok wcześniej.

-40 -30 -20 -10 0 10 20 30

I II III IV V VI VII VIII

IX X XI I II III IV V VI VII VIII

IX X XI

Wołowina Wieprzowina Drób

Wartość (euro) Wolumen (kg)

(35)

Import wybranych grup produktów (wg CN4) w 2020 r.

[w % r/r]

35 Wieprzowina

Ryby świeże

Karma dla zwierząt Makuchy

Wyroby czekoladowe Pozostałe przetwory

Tytoń

Filety rybne

Kawa Świnie

Pieczywo

Owoce cytrusowe

Sery

Alkohol etylowy

Wino

Przetwory z mąki itp.

Ryby zamrożone

Banany Soki owocowe

Koncentraty kawy

-40 -30 -20 -10 0 10 20 30 40

-10 -5 0 5 10 15 20 25 30

Zmianawartościimportuw okresiekwiecień- maj2020 r., w % r/r

Zmiana wartości importu w okresie styczeń-listopad 2020 r., w % r/r

(36)

Saldo wybranych produktów wg działów CN w 2019 i 2020 (I-XI) [w mld euro]

• Nadwyżka w handlu rolno-spożywczym

po 11 miesiącach 2020 r.

wyniosła 10,8 mld euro, czyli o 1 mld euro więcej niż w okresie I-XI 2019.

• Jednocześnie wartość nadwyżki po 11

miesiącach przekroczyła o 0,3 mld euro dodatnie saldo w całym 2019 r.

• W 2020 r. większa będzie nadwyżka w handlu

zbożem, wyrobami tytoniowymi,

przetworami z mięsa i ryb, wyrobami

czekoladowymi.

-1,0 -0,5 0,0 0,5 1,0 1,5 2,0 2,5 3,0 3,5 4,0

Mięso i podroby Tytoń i wyroby tytoniowe Przetwory zbożowe i pieczywo Przetwory z mięsa i ryb Produkty mleczarskie Różne przetwory spożywcze Przetwory z owoców i warzyw Kakao i przetwory z kakao Zboża Cukry i wyroby cukiernicze Warzywa Kawa, herbata, przyprawy Nasiona i owoce oleiste Ryby i owoce morza Tłuszcze i oleje Odpady i pasze dla zwierząt Zwierzęta żywe Owoce i orzechy

2020 (I-XI) 2019

(37)

Podsumowanie i wnioski – wpływ pandemii (1)

• Dotychczasowe wyniki produkcyjno-ekonomiczne, finansowe i handlowe za 2020 r. świadczą o dość dużej odporności polskiego przemysłu spożywczego na kryzys spowodowany przez pandemię COVID-19.

• Mimo dobrych wyników na poziomie całego sektora występuje jednak wyraźne zróżnicowanie sytuacji pomiędzy poszczególnymi branżami. W największym stopniu ucierpiała branża mięsna,

drobiarska i napojów. Wiązać to można głównie z ograniczeniem

działalności sektora hotelarsko-gastronomicznego (HoReCa) w okresie lockdownu w Polsce i na świecie.

37

(38)

Podsumowanie i wnioski – wpływ pandemii (2)

• Ogólnie dobre wyniki produkcyjno-ekonomiczne i finansowe przemysłu spożywczego oraz dobre wyniki eksportu można tłumaczyć kilkoma

zjawiskami. Po pierwsze, żywność jest produktem pierwszej potrzeby i cechuje ją niższa elastyczność dochodowa popytu. Oznacza to, że

jednostkowy spadek dochodów konsumenta powoduje relatywnie niewielki spadek popytu na żywność w porównaniu np. z dobrami trwałego użytku.

• Po drugie, w porównaniu z innymi działami przetwórstwa

przemysłowego łańcuchy dostaw w sektorze rolno-spożywczym są o wiele krótsze. Większość branż przemysłu spożywczego, w tym te, w ramach których wytwarzane są podstawowe rodzaje żywności (m.in.

pieczywo, mięso i jego przetwory, produkty mleczarskie), ma łańcuchy

dostaw zlokalizowane w kraju. Istnieje zatem relatywnie niewielkie

ryzyko ich zerwania.

(39)

Podsumowanie i wnioski – wpływ pandemii (3)

39

• Po trzecie, polscy producenci i eksporterzy żywności konkurują na zagranicznych rynkach głównie ceną. W okresie

zmniejszonych dochodów zagranicznych konsumentów, większa ich część jest skłonna zastąpić produkty droższe tańszymi,

pochodzącymi z importu. Co nie zmienia faktu, że polska żywność jest wysokiej jakości i z tego powodu jest również doceniana przez zagranicznych konsumentów.

• Dodatkowo do poprawy konkurencyjności cenowej polskich

produktów za granicą przyczyniło się wyraźne osłabienie złotego

wobec głównych walut w marcu 2020 r. (o blisko 7% w stosunku

do dolara amerykańskiego i o blisko 6% w stosunku do euro).

(40)

Podsumowanie i wnioski – perspektywy (1)

• Dalsze wdrażanie rozwiązań służących zapewnieniu bezpieczeństwa produkcji i zdrowia załogi, takich jak: reorganizacja pracy, dostosowanie się do nowych norm prawnych i dodatkowych kosztów z tym związanych, innymi słowy

minimalizowanie ryzyka, przy jednoczesnym utrzymaniu stabilności biznesu;

• Realizowanie przez firmy spożywcze strategicznych działań dostosowawczych do funkcjonowania w warunkach pandemii, takich jak: planowanie i zarządzanie ryzykiem, inwestycje w cyfryzację i automatyzację oraz integrację systemów zarządzania produkcją z systemami dystrybucyjnymi; działania te będą sprzyjać zapewnieniu ciągłości łańcuchów i dostaw w różnych sytuacjach kryzysowych;

• Podążanie za nowymi trendami rynkowymi;

• Dywersyfikacja zagranicznych rynków zbytu, wejście na nowe rynki;

• Pożądany jest wzrost aktywności inwestycyjnej w kierunku poprawy wydajności pracy;

• Działania instytucjonalne ze strony państwa zarówno o charakterze ogólnogospodarczym, jak i dedykowane sektorowi rolno-spożywczemu.

Szanse

(41)

Podsumowanie i wnioski – perspektywy (2)

• Dalsze utrzymywanie się zamrożenia sektora HoReCa i jego negatywne oddziaływanie na segmenty wrażliwe na popyt ze strony tego sektora;

• Przypadki wirusa ASF i nowe ogniska grypy ptaków i ich negatywny wpływ na branżę mięsną i drobiarską (produkcję i eksport);

• Silna presja sieci handlowych na marże produktów żywnościowych;

• Niekorzystny wpływ brexitu na eksport niektórych produktów;

• Niekorzystne zmiany w otoczeniu regulacyjnym (opłata cukrowa, dodatkowa opłata od alkoholu sprzedawanego w opakowaniach o objętości do 300 ml, wzrost płacy minimalnej do 2800 zł brutto oraz tzw. opłata mocowa związana z zakupem energii elektrycznej); wszystko to oddziaływać będzie na wzrost

kosztów produkcji, a w efekcie na ceny produktów żywnościowych;

• Wzrost cen surowców rolnych obserwowany od IV kwartału 2020 r. przyczyni się do wzrostu kosztów produkcji, a w efekcie cen oferowanej żywności i spadku jej konkurencyjności cenowej.

41

Zagrożenia

(42)