Stan na 3 grudnia 2018 r.
wszystko poprawione
ŹRÓDLAK Wojciech
Skorowidz ikonografii łódzkiej.
(przedmiotowy)
(w dodatku ilustrowanym p.t. „Łódź w Ilustracji” do „Kuriera Łódzkiego”, 24 VIII 1924 – 27 VIII 1939, nr 34)
>> ostatni opracowany numer „Łodzi w Ilustracji”:
nr 52, z 29 XII 1935 r. <<
© korzystaj do woli z tych informacji, ale nie zapomnij w odsyłaczu podziękować; uzupełnienia, korekty i uwagi mile widziane
UWAGA:
KORZYSTAJ Z PRZYCISKU „PLAN DOKUMENTU”, KTÓRY ZNAJDZIESZ NA PASKU W GÓRZE EKRANU (lupa na tle ikony dokumentu), ŻEBY POZNAĆ OGÓLNIE STRUKTURĘ HASEŁ LUB SZYBKO ODNALEŹĆ POSZUKIWANE HASŁO.
W S TĘP
Z a s a d y op i s ó w
1 . N a t ym e t api e pr a c y s k on ce n t row a no się w yłącz nie na z apisach bibliograficz n ych
2 . I n fo rm a c j e pod d an ym ha słem o inst ytucji, stowarz ysz eniu itp. m ają w yłącznie charakter robocz y.
I ch rz e t el n e o pr a cow ani e je s t z a pl anow an e n a dr ugi e t a p p r ac n ad s ko row i dz em .
3 . W z a sa d z ie ws z y s t k i e in fo r ma c je z a wa r t e w o p i s a c h p o d h a sła mi pochodzą z podpisó w pod zd jęcia mi o p u bl i k o wa n y mi w „Łodzi w Ilustrac ji”. Jeżeli zostały rozszerzone w oparciu o inne ma teriały, to wy mi e n i o n o je w „ Bi b l io g r a fii ” d a n e j o s o b y .
4 . Układ i ilość haseł jest odz wierciedlenie m odnalezionych fotografii do danego tema tu. Inacze j mó wiąc: nie ma z d jęcia nie ma hasła !
5 . Żółte podś wietlenia to infor macje „do wy ja śnienia” lub „do uzupełnienia”.
6 . Op i s y z o s t ały tak sfor mu ło wane, aby można było dokonać wstępnego wyboru poszuki wanego zd jęcia bez je g o o g lądania.
7 . T a m g d z ie b yło to do ustalenia lub taka infor mac ja została za warta w podpisie podano dokładne daty wy k o n a ni a d an e g o z d jęcia.
8 . W od n ie s i en i u do p la c ó we k łódzkich różnego rodza ju instytuc ji, sto warzyszeń i organizac ji itp. przy jęto je d n o li tą for mę „oddział łódzki” za miast np. „ w Łodzi”
LITERA „Ł”
1. ŁAGIEWNIKI
p o r ó wn a j: – P AR K I –łagiewnick i
– Z AK O N Y – o . o. f r a n ci s z k a n ó w w Łagie wnikach
„Łagiew nik i, jeden z największy ch majątk ów w powiecie łódzk im, obejmujący 140 włók, s przedany zo s t ał prze z dotychc zas owego właścic iela – pana Zawiszę panu Heinzel z Łod zi. Pan Heinzel traktuje t eż podobno o nabycie c zęś ci rozległych lasów ods prze danej prze z popr zedniego właściciela parę lat t e m u n a w y rąb p. Bernsteinowi” [1].
O k oło poło wy 1935 r. po wstał i zaczął być realizo wany pro jekt przekształcenia Łagie wnik w mie jsce ś wiątecznego letniego i zi mo wego wypoczynku łodzian. Zaczęto też budo wę w ich obrębie osiedla we dług koncepc ji Ho warda Ebensera, tzw. „ miasta-ogrodu” [3].
B I BLI OG R AF I A:
[ 1 ] „ T y d zi eń” [Piotrkó w Trybunalski],2 0 X I/ 2 XI I 1 8 8 8 , n r 4 9 , s . 3 .
[ 2 ] ST EF AŃSKI Krzysz tof, „Miasta–ogrody” i kolonie letnisko we w strefie pod mie jskie j aglo merac ji łódzkie j w latach 1925–1939. Za mierzenia i realizac ja na wybranych p r z y kładach: Łagie wniki, Grotniki, Sokolniki. [w:] „Zeszyty Nauko we Po l i t e c hn i ki Łódzkie j” , 1991, nr ..., ss. ... .
[ 3 ] Łagiew nik i wc zoraj, dziś i jutro. Nowa dzielnic a Łodzi . Miasto-ogród i jego ws paniała przy s złość.
C el l et nic h i zi mo w y c h w y c ie c ze k łodzian; [w:] „ Kurier Łódzki”, 22 I 1 9 3 5 , n r 2 2 , s . 5 .
[ 3 ] P arc e lac j a Łagiew nik prze z prof. J ans ena [z Berlina; części Gross mana]; [w:] „Ilustro wana
Re p u b li k a ” , 1 7 VI I 1 9 29 , n r 1 9 3 , s . 5 .
2. ŁAŹNIE
P ie r ws z a pu b lic z n a łaźnia w Łodzi powstała podc zas I wojny ś wiatowej – 28 kwietnia 1915 r., j ak o r eak c j a ni em iec k ic h władz okupac yjnyc h na rozs zerzając ą s ię w Łodzi epidemię tyfus u p l am is t eg o. Zos t ała pomies zc zona w zakładzie kąpielowym L. Mons ztajna na rogu W olborsk iej i P ółnoc nej. Użytk owano ją w tym celu tylko do 30 lipc a. Potem przenies iono ją do wojsk owej łaźni przy u l. P om o rs k i ej 16 ( po I wo jn i e G im na z jum Żeńskie E. Sczanieckiej), która znajdowała s ię na terenie k os z ar . T u f u nk c jo n o wała do 4 k wietnia 1916 r., k iedy to przeniesiono ją na ul. Pańsk ą (ob. S.
Żeromskiego) 115, do budynk u s zk oły przemysłowej.
W t ym s am ym c z as i e, o d m a rc a 19 1 6 r. , n a łaźnię public zną zaczęto wyk orzys tywać również z a kład k ąpielowy Rudolfa Bautlera przy ul. W idzewskiej (ob. J. Kilińskiego) 134.
K r ót k o, b o w ok r es i e o d m aj a d o l i pc a 1 9 1 6 n a łaźnię public zną przeznac zono przedwojenną i ó wc z es ną łaźnię ofic ersk ą.
W 19 1 9 r . n a łaźnię miejską wykorzystywano również zakład kąpielowy W olfa przy ul. Kruc zej 1 1 , c o m iało duże znac znie dla ubogiej ludności zamieszk ującej ten obs zar miasta.
W poc zątk owym ok resie powojennym, od ok. 1922 do 1924 r., łaźnia miejsk a mieściła się przy u l. H. S i e nk i e wic z a 9 5. Ró wn i eż z prywatnej żydowskiej łaźni przy ul. R. Mielc zarskiego 11 i z a kładowej łaźni fabryki Poznańskiego. Łaźnia przy ul. Mielc zarskiego była wyk orzystywana przez n i e o rt od ok s y jn yc h Żydów.
W dn iu 1 5 l is t o pa d a 19 2 4 r. ot wa r t o Mi ejs ką Łaźnię Ludową – nowoc zes ny i duży obiekt – przy u l. N a wr ot . . 7 8. . z 6 0 pr ys zn ic am i i 2 0 wa n n am i z bu d owa n y k os zt em 1 8 0 t ys . złotyc h. Funkcjonował aż do 2000 rok u.
W 19 27 r. p od jęto dec yzję o budowie łaźni miejsk iej przy ul. Brzezińskiej 102, ale jej nie z r e a li z o wa n o.
B I BLI OG R AF I A:
[ 1 ] W . K . , Łaźnie miejskie; [w:] „Dziennik Łódzki”, wyd. A, 21 XI 1993, nr 271, s. 25.
– Miejska Łaźnia Ludowa
A d r es : p r z y zb i eg u u lic N a wr o t i W od ne j
O t wa rt a 1 5 XI 1 9 2 4 rok u. W s t yc z n iu 2 0 0 0 r. d ec y zją rady Miejskiej zlik widowana. Obec nie budynek . . . .
1924
– nr 17, z 14 XII: uroczystości jej poświęcenia nowo zbudowanej łaźni (15.11.1924) s. 1: zaproszeni goście i pracownicy łaźni
s. 2: – moment poświęcenia – widok ogólny budynku łaźni
– łaźnia Miejski Zakład Kąpielowy
A d r es : ul. Z ac h o d ni a 3 8.
„ R o z wó j ” , 4/ 17 V 19 1 0, nr . . . , s . 3 (i nf o rm ac j a, że Komisja Budowlana m. Łodzi dok onała oględzin m ie js c a g d z ie H e rs z Of f e nb ac h z am ie r z a z bu d o wać zakład kąpielowy (Zac hodnia 38). Zobowiązany z o s t ał do urządzenia c ałoroc znego filtra [do wody].
P o I I wo j ni e ś wiatowej Miejski Zakład Kąpielowy „Syrena”. Zamknięty w ... 200.... i przerobiony n a b u d y nek z m ie js c am i h ot e l o wym i .
– Miejski Zakład Kąpielowy Nr 2
Adres: ul. Mielczarskiego 11
Otwarty i poświęcony około 10 XI 1931 roku.
1931
– nr 46, z 12 XI, s. 3: uczestnicy poświęcenia Miejskiego Zakładu Kąpielowego Nr 2, przy ul. Mielczarskiego 11 (ok. 10.11.1931)
3. ŁODZIANIE, zdjęcia zbiorowe i pojedyncze NN
p o r ó wn a j: – W YP OC Z Y NE K, W CZ AS Y (łodzian) – W Y CI E C ZK I (łodzian)
W dn i u 7 k wi e t n i a 1 91 6 r . zma rła Maria Da wido wicz, urodzona w 1804 r., okrzyknięta na jstarszą mi e s z k a n ką Łodzi. Mieszkała u s wo je j 80-letnie j córki[3].
B I BLI OG R AF I A:
[ 1 ] KO P CZ YŃSKA–JAW ORSKA Bronisła wa, Zwyc zaje i obyc zaje ludności Łodzi ; Łódź 19...
[ 2 ] ( - i s ) , K t o j es t s t ałym mies zkańcem Łodzi. Od 1 styc znia 1930 rok u wchodzi w życie nowa u s t aw a; [w : ] „ I l u s t r o wa n a Re p u bl i k a ” , 23 VI I 1 9 2 9 , n r 19 9 , s . 5 . [ 3 ] S k on n ajs t a rs ze j n i ew i as t y w Łodzi; [w: ] „ No wy Kurier Łódzki”, 8 IV 1916, nr 97, s. 2.
[ 4 ] G R ON CZ EW S K A An n a , Z a p o mni a ni b oh at e r ow i [łodzianie], którzy zapisali się w his torii Polski;
[w : ] „ Co t y d z i eń historia” (dod. do „ Polska. Dziennik Łódzki”), 25 II 2016, ss. 4-5.
1936
– nr 29, z 19 VII, s. 2: podpis pod zdjęciem” „Nasza mała przyjaciółka z Berlina
odbywa przejażdżkę na kucu po parku im. księcia J.Poniatowskiego”
[ o n a j e s t n a k i l k u i n n yc h z d ję c i a c h w r ó żn yc h l a t a c h j a k o „ p r z yj a c i ó łk a z B e r l i n a ” ; za p e wn e c ó r k a zn a j o m yc h S t yp uł k o ws k i e g o ; d o e we n t u a l n e g o u s t a l e n i a ]
1938
– nr 15, z 10 IV, s. 3: „Portret p. X”, obraz B. Nawrock iego
4. ŁOWIECTWO
p o r ó wn a j: – BI E GI – Bi e g św. Huberta
– ZW IĄZKI – hobbystyczne – Polski Z wiązek Ło wiecki, oddz. w Łodzi
– Z wiązek Sto warzyszeń Strzeleckich, Ło wieckich i
Łuczniczych B I BLI OG R AF I A:
[ 1 ] D O BI E C H An d r z e j, S O NT AG An d r z e j, Łowiectw o łódzk ie dawniej i dziś – regionalne dzied zictw o k ult u r ow e. Łódź 2011.
5. ŁÓDZKA RODZINA RADIOWA
p a t r z: O R G AN I Z AC J E i S TOW AR Z Y S ZE NI A – i nn e
6. ŁÓDZKA STRAŻ OGNIOWA OCHOTNICZA
p a t r z: S TR AŻ POŻ ARN A w Łodzi
7. ŁÓDZKIE WĄSKOTOROWE ELEKTRYCZNE KOLEJE DOJAZDOWE [tramwaje podmiejskie]
p a t r z : KO LE JE – Łódzkie W ąskotoro we Elektryczne Kole je Do jazdo we
8. ŁÓDŹ
p o r ó wn a j: M AG I S TR AT m . ŁODZI
P r a wa mi e js k i e o d 1 5 VI I 1 4 2 3 r . , n a d an e p r z e z k ró l a Władysła wa Jagiełłę podczas jego pobytu w P r z e d b o r z u .
W lip c u 1 91 8 r . , w z wiązku z planowany m pod jęcie prac przy budo wie kanalizac ji w Łodzi, rozpoczął f u n k c jo n o wa n i e W y d zi ał Po miaró w okupacy jnego Magistratu m. Łodzi z zadanie m wykonania d o kładnych map sytuacy jno- wysokościo wych w skali 1 : 250. W ymagało to sporządzenia siatki t r i a n g ul a c y jn e j o p a r t y c h n a p o z i o me j i wy s o k ościowe j osno wie geodezy jne j [14].
W 19 2 9 r . Ma g i s t r a t m. Łodzi z wrócił się do władz centralnych z wnioskiem o narzucenie g r a n i c zącym z Łodzią g mino m przepisó w budo wlanych obo wiązu jących w ty m mieście, w kontekście p l a nó w włączenia w przyszłości części z nich w obszar Łodzi. Oczy wiście ten proje kt spotkał się z p r o t e s t e m Se jmi k u Po wi a t o we g o Łódzkiego, ale władze uznały rację Magistratu. Chodziło o to, żeby już od tego czasu u jąć plano wanie przestrzenne na terenie tych g min w takie ra my, aby nie było z ni mi kłopotu w mo mencie przyłączania. Rozporządzenie w te j spra wi e wesz ło w życie od wr ześnia 1929 r. i o b jęło wsie g min: Cho jny, Babice, Bró jce, Gospodarz, Kruszó w, Łagie wniki, No wosolna, Radogoszcz, Rąbięń i W iskitno. Pra wdopodobnie chodziło o zabezpieczenie przyszłe j siatki ulic – W Ź [10].
Od l i p c u 1 94 5 r .Łódź wydzielona z wo je wództwa łódzkiego, jako wo je wództwo grodzkie [4].
B I BLI OG R AF I A:
[ 1 ] I nf o r mat or m. Łodzi na rok 1919. Łódź 1919.
[ 2 ] I nf o r mat or m. Łodzi na rok 1920. Łódź 1920.
[ 3 ] K s ięga adres owa m. Łod zi i w ojewództw a łódzk iego. Rocznik 1937–1939. Łódź 1939.
[ 4 ] M ias t o Łódź podnies ione do godności w ojewództw a; [w:] „Dziennik Łódzki”, 30 VII 1945, nr 25, s.
3 . [ 5 ] U R B A N KI EIW I CZ J e r z y , P as s e –p a rt o ut w c ie płym kolorze. Łódź 1984, ss. 45–61 (przegląd
l i t e ra t u r y p iękne j poś więcone j Łodzi)
[ 6 ] K O BOJ E K Gr ażyna, Łódź – kalendarium XX w iek u. Łódź 2005.
[ 7 ] J A S K UL S KI Mi r o sła w, Władze administracyjne Łodzi do 1939 rok u. Łódź 2001.
[ 8 ] B A N D UR K A Mi e c z y sła w, Zmiany administracy jne i terytorialne województw a łódzk iego w XIX i X X w i ek u. W yd . I I , u z u p ełnione. Łódź 1995.
[ 9 ] SZ T RO M AJ E R St e f a n , Łódź od k ońca do końca. Fotografie z lat 1945–1985. Łódź 2009.
[ 1 0 ] R o zs ze r ze n i e g r a nic Łod zi. Us taw a o rozbudow ie obow iązyw ać będzie okolic zn e gminy
p ow i at ow e ; [w : ] „ Ku r i e r Łódzki”, 21 VII 1929, nr 197, s. 7.
[ 1 1 ] SZ Y MAŃSKI Marcin, O ty m, że Bałuty, Chojny, Widzew c zy Radogos zc z stały się c zęś cią Łodzi zd e c y d ow al i n i e mi ec c y ok u pa nc i [ p o d c z a s I i I I wo jn y ś wiato we j]; [w:]
„ Po l s k a . Dz i e n ni k Łódzki”, 23 X 2015, nr ..., s. 2.
[ 1 2 ] [ SZ A M B E L AN Z d zi sła w, J ANIK Agnieszka], Poc zątku służby geodezy jnej w Łodzi. [Katalog wy s t a wy c z a s o we j w A r c h . Państwo wy m w Łodzi;
Łódź, czer wiec 2016].
[13] D zi e s ięć lat Odrodzonej Polski Niepodległej w życ iu powiatu łódzk iego, 1918–1928. Pod red.
A l e k s e g o Rże wskiego [starosta po w. łódzkiego]. [Łódź listopad 1928], W yd.
W ydz i ału Po wiato wego Se jmiku Łódzkiego.
[14] R E G I N A- Z A C H A R S KI J a c e k , P r ze d w oj e n na Łódź. Najpiękniejs ze fotografie. W arsza wa 2012.
[ 1 5 ] L E S MA N Bo l e sła w, Recepta na miliony . W yd. ..., Łódź 2017 (na tle biografii Oskara Kona).
[ 1 6 ] P AWŁOW SKI Dariusz, Pół tysiąca fotografii starej Łodzi w siec i. Muzeum Miasta Łodzi realizuje
p r o j ek t #d zi e l i my s ię Łodzią. J ego efek ty już na kilk a dni będziemy mogli zo b ac zyć w Internecie; [w:] „Dziennik Łódzki”, 14 XI 2017, nr ..., s. 14.
– panorama
– dzielnice i rejony miasta
= Arturówek
p o r ó wn a j: P AŁ ACE – Heinzla Juliusza
D z iś re jon lasu łagie wnickiego (Łagie wnik) nad sta wa mi, po między dzisie jszy mi ulica mi W yci e c z k o wą a Łagie wnicką. Został wydzielony z dóbr łagie wnickich w I poł XIX wieku, których od XVIII w.
b y l i Ka r n k o ws c y i Z a wi s z owi e . Na z wa „ Ar t u r ó we k ” p oc h o d z i o d i mi e n i a Ar t u r a Za wi s z y , b r a t a Au g u s t a , k t ó r y ja k o u c z e s t n i k p r ó b y wy wołania w 1833 r. no wego po wstania w Królestwie Polski m przez ta jną o r g a ni z a c ję „Ze ms ta Ludu” Józefa Zali wskiego został sch wytany przez Ros jan i w wieku 24 lat p o wi e s z o n y . W c z eśnie j Ar tur Za wisza walczył w po ws taniu listopado wy m a po jego upadku wye migro wał d o F r an c ji i t a m z wiązał się ze wspo mnianą wyże j organizac ją .
P i e r wo t n a n a z wa t o „ Ar t u r ó w” . Au g u s t Z a wi s z a n a d ał tę naz wę dla upa miętnienia działalności i ś mierci b r a t a .
D o b r a łagie wnickie w wyniku popo wstanio wych działań represy jnych władz carskich zostały z l i c y t o wa n e . Ku p ił je w 1888 r. jeden z na jwiększych łódzkich fabrykantó w – Juliusz Heinzel.
B I BLI OG R AF I A:
[ 1 ] BO NI SŁ AW SKI Ryszard, Arturó wek . [w:] „ Dziennik Łódzki”, wyd. A, 26–27 VI 2004, nr 148, s. 16.
= Bałuty
p o r ó wn a j: – RZ E K I – Bałutka
– R ZEŹNIE – Rzeźnia bałucka
– ZW IĄZKI – ko mbatanckie – Z wiązek Rezer wistó w R.P., Ko menda grodzka ( v e l o k rę g o w a ; O k r ę g I V – Ł ó d ź ) –Koło Nr IV – Bałuty; Ko ło Nr IX Od . . . 1 9 1 5 r . p r a k t y c z n i e włączone w obszar dzielnica Łodzi przez okupanta nie mieckiego, ale p r o c e s f o r ma l n eg o włączenia dokonał się dopiero w 1935 roku. Z tym, że do Łodzi włączono tzw. „ Bałuty N o we , k t ó r e p o ws t ały ja ko osada fabryczna w poło wie XIX w. W mo mencie włączenia liczyły one sobie o k oło 100 tys. mieszkańców i praktycznie były przed mieście m Łodzi.
R z e c z y wi s t a wi eś Bałuty liczyła sobie tylko kilkudziesięciu mieszkańców i była położona na o b s z a r z e g mi n y Ra d o g o s z c z.
P o d c z a s I I wo jn y ś wiato we j okupant nie miecki znacznie rozszerzył granice miasta (z ok. 56 k m2 d o o k . 2 1 2 k m2) . T y m r a z e m w je j o b s z a r z e n a t a mt y m k i e ru n k u z n a la zła się cała g mina Radogoszcz wraz ze ws ią Ba łuty.
I n k o r p o r a c ja t a , ja k o z mo c y p o l s k i eg o p r a wa n i e ważna, ponie waż dokonana została przez okupanta n i e mi e c k i eg o , z o s t ał anulowana. Ponie waż jednak realizo wała ona jeszcze przed wo jenne pro jekty i ws tępne prace po większenia obszaru Łodzi [6] oraz była zgodna z no wą koncepc ją Łodzi po wo jennych władz miasta i państwa, została praktycznie w tym samy m k ształcie potwierdzona rozporządzenie m Rady Mi n i s t r ó w z . . . . g r u d n ia 1 94 5 r . , o p u bl i ko wa n y m w . . . De c y z ja t a s p o t k ała się z niezado wolenie m mi e s z k ańcó w włączonych terenó w, ponie waż przede wszystki m wzrastały ich obciążenia podatko we, mn i e js z e n a o b s z ar a c h wi e js k i c h .
B I BLI OG R AF I A:
[ 1 ] W s p r aw i e p ołączenia Bałut; [w: ]„Roz wó j”,2/ 1 4 I I I 19 1 0 , n r 6 0 , s . 4 . [ 2 ] [o t zw . „B ałutac h Nowych”]; [w:] „Roz wó j”, 5/ 1 8 VI I I 1 9 1 1 , n r 1 87 , s s . 7 - 8 .
[ 3 ] S Y GUL S K I Ma r e k , D zi e je B ałut., T. I – V [dotychczas ukazały się tylko I i II]. Łódź 2005–200....
[ 4 ] C zy od b u du j e my B ałuty. Ze 134-ch oc alałych domów rozk radziono, c ałkow icie zd ewas tow ano 104.
C en t r. Z a r z. P r ze m . Włókiennic zego odbuduje 7 domów dla robotnik ów. Cztery już s ą gotowe;
[w : ] „ E xp r e s s I l u s t r o wa n y ” , 1 8 VI 1 9 4 6 , n r 1 5 0 , s . 3 [ 5 ] S Y GUL S K I Ma r e k , R zeźnia Bałucka. Łódź 199...
[ 5 ] Ro zs ze r ze n i e g ra n ic Łod zi. Us taw a o rozbudow ie obow iązyw ać będzie okolic zn e gminy powiatowe;
[w : ] „ Ku r i e r Łódzki”, 21 VII 1929, nr 197, s . 7.
[ 7 ] [ Ma r c i n Sz y mański], O ty m, że Bałuty, Widzew c zy Radogos zc z stały s ię c zęś cią Łodzi zdecy dowali ni e m i ec c y o k u p a n ci ;
[w : ] „ Po l s k a . Dz i e nn i k Łódzki”, wyd. A, 23 X 2015, nr ...., s. 2.
[ 8 ] Ol a ws k i St . , W s pr aw i e p r zyłączenia Bałut do Łodzi ; [w:] „Roz wó j”, 4/11 XI 1912, nr 264, s. 4.
[ 9 ] W IT K OW S K A Ma t y l d a , B ałuck i słow nik goto wy [dostępny ró wnież w wers ji interneto we j]; [w:]
„ Ko c h a m Łódź” (dod. do „Polska. Dziennik Łódzki”, nr 361, 20 XI 2015, s. 6.
[ 1 0 ] B ałuty. Legenda i rzec zywistość [praca zbiorowa]. Łódź 2017 (ss. 7–50: Badziak Kazi mierz, H is t o ry c zn e B ałuty do wybuc hu I w ojny światow ej, ss. 51–70: Bazaniak Rafał, Przy łączenie B ałut do Łodzi – wy brane problemy, ss. 71–96: Szy mański Marcin J, Bałuty his toryc zne a w s p ółczes ne, c zyli his toria pew nego nieporozumienia, ss. 97–126: Stanisze wska Dag mara, P c h li t a r g D ol n a– C e g la n a – mie js c e, k t ó r e oc al ało w hipernow oc zes ności ; + indeks naz wisk i b i b li o g ra f i a )
1929
– nr 30, z 28 VII, s. 7: – pawilony handlowe u zbiegu ulic Nad Łódką i J. Piłsudskiego
(dziś w tym miejscu znajduje się Park Staromiejski, domy w tym rejonie wyburzyli Niemcy podczas II wojny światowej w ramach tworzenia tzw. strefy sanitarnej wokół getta)– jak wyżej: rejon tzw. „czarnej giełdy”
– nr 31, z 4 VIII, s. 3: zniszczony przez piorun komin farbiarni ... Reitera na Bałutach, przy ul. ...
– nr 51, z 15 XII, s. 6: drużyna harcerska im. gen J. Bema przy zespole Szkół Powszechnych Nr 49 (ranna), 72 (popołudniowa) i 3, ul. Staszica 3 na Bałutach – ...
– ...
– ...
– ...
– ...
1933
– nr 35, z 27 VIII, s. 5: grupa uczestników poświęcenia sztandaru dzielnicy Łódź–Bałuty Stronnictwa Narodowego w Łodzi przy Płycie Nieznanego Żołnierza
1935– nr 1, z 6 I, s. 7: „gwiazdka” dla najbiedniejszych dzieci ba łuckich, zorganizowana przez oddz. łódzki Federacji Polskich Związków Obrońców Ojczyzny (23.12.1934) – nr 29, z 21 II: budowa sieci wodoci ągowej w Łodzi, roboty w rejonie Bałut
s. 7: budowa zbiornika na Stokach (Bałutach Stokowskich; dziś w rejonie ul. Pomorskiej); praca na poziomie „0”
s. 8: regulacja koryta rz. Łódki w rejonie ulicy ...
= Brus
p o r ó wn a j: ZW IĄZKI – para militarne – Z wiązek Strzelecki, oddz. grodzki w Łodzi – Oddział X I – Z d r o wi e – Br u s W ieś w po wiecie ... W 1945 r. włączona w granice Łodzi.
1929
– nr 13, z 30 III, s. 1: fragment lasu na Brusie
1932
– nr 41, z 9 X, s. 3: dożynki gminne; fragment pochodu z wieńcami dożynkowymi (2.10.1932)
= Chocianowice
p o r ó wn a j: OS O B Y – L U BE CK I S t e f a n ( d zi ałacz społ.)
W ieś w po wiecie łaski m. Z dnie m 1 i 1940 r. włączona w obszar Litz mannstadt’u (okupacy jna naz wa Łodzi), która to decyz ja została utrzy mana po wo jenny m rozporządzenie m władz polskich z dn. ...1945 r o k u .
= Chojny (XIII dzielnica)
p o r ó wn a j: – C HÓ R Y – p a r a fia l n e – „ Dź więk” (par. ś w. W o jciecha)
– C Z Y TE L NI E – Mi e js k a Cz y t e l n ia Ks iążek dla Dzieci i Młodzieży [na Cho jnach]
– D OM Y – Do my L u d o we – Do m L u d o wy p a r . Pr z e mi e n i e ni a Pańskiego – D ZI E CIŃCE – „ Dzieciniec” (na Cho jnach)
– K L UB Y – s p o r t o we – St r z e l e c ki Kl u b Sp o r t o wy p o wi a t u łódzkiego [na Cho jnach]
– K OM I TE TY – Ko mi t e t Po mo c y Na jb i e dn i e js z y m X I I I d z i el n i c y m. Łodzi – K OŚCIÓŁ – katolicki – p w. Prze mienienia Pańskiego
– p w. ś w. Józefa – p w. ś w. W o jciecha
– K U C H NI E – Ku c h n i a dl a Be z r o b o t n y c h Ko mi t e t u Po mo c y Na jb i e d ni e js z y m X I I I dz i e ln i c y m. Łodzi [Cho jny]
– M I E JS COW OŚCI I W SIE PODŁÓDZKIE – Cho jny (Zatorze] – O RG AN I Z AC J E i S TOW AR Z Y S Z E NI A
– p a r a mi l i t ar n e – Li g a Ob r o n y Pr z e c i wl o t n i c z e j i Pr z e c i wc h e mi c z n e j – Koło „Cho jny”
– k a t o l i c ki e – St o w. Młodzieży Polskie j (ko ło Cho jny)
– k u l t u r a ln o - oświato we – Sto w. Kulturalno-Oś wiatowe i m. T. Kościuszki ( d 1 9 36 r . Koło Absol wentó w Szk. Po wsz nr 2)
– OS O B Y – BI SŁ AW SKI ..., BUCHNER ..., JAW ORSKI Stefan, K ĄKOLEWSKI F e li k s ( p r ob . p a r . ś w. W o jciecha i ś w. Kazi mierza), KRENCJASZ ..., K U D AN OW S KI J . . . , M AR C ZE W S K A . . . , P OL . . . , P O T AR Z Y C K I W ik t o r , R Y DL EW I C Z An t o n i , R Y LS K I St e f a n ( k s . , p a r . Pr z e mi e n i e ni a P ańskiego), SKOW ROŃSKI E..., TOBOLSKI Konstanty, W ADOW SKI Ma r i a n , W DÓW K A Ma r i a n ( na u c z . ) , W I SŁAW SKI ... (nacz. dzielnicy
„ Ch o jn y ” Ma g i s t r a t u m. Łodzi) – P AR TI E – B BW R – od d zi ał „ Cho jny”
– S AN ATO R I A – Dl a c h o ry c h n a g r uźlicę, na Cho jnach – S TR AŻ POŻ ARN A – powiat łódzki – Cho jny
– S Z KOŁY – po wszechne – państwo we – Szk. Po wsz. Nr 2 (ul. Pod mie jska 21) – S ZP I T AL E – s z p i t a l o . o . Bo n i f r a t r ó w
. . . – TOW AR Z Y S TW A – . . . – T o w. Pr z y ja c i ół Przed mieść Cho jen i Zarze wa
– ZW IĄZKI – za wodo we – Z wiązek Kupcó w i Prze mysło wcó w Chrześci jan w Łodzi, oddz.
Łódź-Cho jny
C h o jn y – wi eś znana od ... W raz z roz wo je m Łodzi postępo wał i je j roz wó j ludnościo wy, jako mi e js c e z a mi e s z k a ni a d l a n a pływa ją cych do Łodzi robotników. ze względu na niżesz koszty wyna jmu mi e s z k ań czy tylko mie jsc do spania. W łączona w obszar miasta w 191... roku.
W g r ud ni u 1 9 3 4 r . l u b s t y c z n i u 1 9 3 5 r . p o ws t ała społeczna Rada Dzielnicy Cho jny, która mia ła swó j l o k al p r z y u l . . . .
I s t o t n e z n a c z e ni e k u l t ur o t wó r c z e d la t e j d z i e ln i c y mi ało otwarcie 17 XII 1933 r. „Do mu Ludowego”
t a mt e js z e j p a r . Pr z e mi e n i en i a Pańskiego, a w 1934 r. w salach tego „Do mu” urucho miono „Teatr-Do m L u d o wy ” [5 ].
Będąc w okresie między wo jennym typo wą przed mie jską dzielnicą nędzy, była także mie js ce m z a mi e s z k a n i a li c z n y c h Cy g an ó w [ 3 ].
Ob s z a r z a p o ws t ały m w 1905 r. tore m kolei ob wodo we j, tz w. Cho jny–Zatorze, został włączony w o b s z a r mi a s t a – ja k o je d n a z t z w. „ d z i el n i c z e wnętrznych” Litz mannstadt’u – pod naz wą „L-stadt- Süd”
(Łodź-Południe) podczas II wo jn y ś wiato we j przez okupanta nie mieckiego z dnie m 1 I 1940 roku.
P o z a k ończeniu okupac ji decyz ja ta została na jpier w uchylona jako decyz ja okupanta a następnie p o n o wn i e po d ję ta mocą ustawy z dn. ... 1945 r. z termine m ważności od ...XII 1945 roku
B I BLI OG R AF I A:
[ 1 ] KOW AL S KI Ad a m, Pa miętnik nauczyciela. Łódź 1960 [nauczyciel Szk . Po wszechne j Nr 2 na Cho jnach]
[ 2 ] B RO D OW SK A He le n a , W ieś Cho jny ... [w: ] „ Rocznik Łódzki”, 19...., to m ..., ss. ...
[ 3 ] „Łódź w Ilustrac ji”, 28 X 1934, nr 43, s. 2 (art. „U cyganiątek na Chojnach”)
[ 4 ] „Łódź w Ilustrac ji”, 21 I 1935, nr 21, s 3 (art. „Cho jny w ś wietle pra wdy. Blaski i cienie naszych p r z e d mi eść. Budo wnictwo, ko munikac ja, oś wiata i kultura dzielnicy l i c zące j 25 tys. mieszkańców)
[ 5 ] „ Ku r i er Łódzki”, 22 II 1935, nr 52, s. 7 (art. „Teatr na Chojnac h winien s tać się oś rodk iem kultury tej w i elk ie j d zi e l n ic y Łodzi”) 1925
– nr 22, z 31 V, s. 8: uroczystość poświęcenia nowej szkoły przy ul. Podmiejskiej 21 (Szk.
Powsz. Nr 2 im. S. Staszica)
1927– nr 45, z 6 XI, s. 2: uroczystość poświęcenia nowego budynku Straży Ogniowej na Chojnach (u zbiegu dzisiejszych ulic Strażackiej i Rzgowskiej (30.10.1927)
1928
– nr 20, z 13 V, s. 2: odpust w kościele św. Wojciecha; widoczny fragment wejścia głównego i najbliższego otoczenia kościoła (29.04.1928)
1929
– nr 16, z 21 IV, s. 2: członkowie „in corpore” Tow. Asysty Kościelnej przy par. św. Wojciecha na Chojnach
– nr 23, z 9 VI, s. 3: uczestnicy praktycznego kursu gospodarstwa domowego,
zorganizowanego przez proboszcza par. św. Wojciecha – ks. Feliksa Kąkolewskiego
1930
– nr 2, z 12 I, s. 7: ks. F. Kąkolewski prob. par. św. Wojciech, w otoczeniu członków chojeńskiego Stowarzyszenia Młodzieży Polskiej
– nr 31, z 27 VII, s. 4: fragment drogi chojeńskiej na wysokości ostrego zakrętu przy kościele św. Wojciecha; dziś okolica skrzyżowania Rzgowska – Paradna; przy drodze widoczny wiatrak !!
s. 7: pomnik T. Kościuszki (stał w okolicy ...)
– nr 19, z 10 V, s. 7: inauguracja działalności pierwszego w wojew. łódzkim chojeńskiego
Strzeleckiego Klubu Sportowego powiatu łódzkiego (zorganizowanego
prawdopodobnie przez Antoniego Rydlewicza z Chojen)
– nr 22, z 31 V, s. ....: fotoreportaż z biegu sztafetowego „Kuriera Łódzkiego” na trasie Pabianice – Rzgów – Łódź – Chojny
– nr 35, z 30 VIII, s. 3: zawody sportowe z okazji X-lecia Stowarzyszenia S... K...
M... (15 VIII 1931) – ...
– ...
1932
– nr 35, z 28 VIII, s. 1: popisy gimnastyczne dzieci z półkolonii, zorganizowanej przez samorząd powiatu łódzkiego na Chojnach dla chojeńskich dzieci – nr 42, z 16 X, s. 4: budowa „Domu Ludowego” na Chojnach, przy ul. Rzgowskiej 84 (po II
wojnie św. kino „Roma”)
1933– nr 52, z 23 XII, s. 2: – Komitet budowy „Domu Ludowego” na Chojnach, ul. Rzgowska 84 „in
corpore” z jego prezesem ks. Kan. Stefanem Rylskim na czele– widok ogólny budynku „Domu Ludowego” na Chojnach w dniu jego
poświęcenia przez bp W. Tymienieckiego (17.12 1933)
1934
– nr 3, z 21 I, s. 3: uczestnicy kursu obrony przeciwgazowej, zorganizowanego przez chojeńskie koło LOPP
– nr 32, z 12 VIII: półkolonie letnie dla dzieci najbiedniejszych mieszkańców Chojen w Szkole Powszechnej Nr 2 przy ul. Podmiejskiej 21 (Chojny),
zorganizowane przez Powiatowy Fundusz Pracy w Łodzi
lubKomitet Kolonii Letnich
s. 2: uczestnicy półkolonii; dwa zdjęcia wykonane na dziedzińcu szkolnym 3. 4: uczestnicy półkolonii przy posiłku na świeżym powietrzu
– nr 39, z 30 IX, s. 7: grupa dzieci cygańskich na jednej z chojeńskich uliczek
– nr 43, z 28 X, s. 2: grupa dzieci cygańskich na jednej z chojeńskich uliczek wraz z NN autorem artykułu p.t. „U cyganiątek na Chojnach”
1935
– nr 2, z 13 I, s. 6: „choinka” dla najbiedniejszych dzieci Chojen, zorganizowana w Szk.
Powszechnej nr 2 (ul. Podmiejska 21) przez oddz. łódzki Federacji Polskich Związków Obrońców Ojczyzny (23.12.1935)
– nr 3, z 17 III, s. 4: uroczystość poświęcenia lokalu BBWR dzielnicy Chojny
– prezydium Rady Dzielnicy „Chojny” BBWR „in corpore” oraz członkowie komitetu organizacyjnego uroczystości poświęcenia lokalu partyjnego – uroczystość poświęcenia lokalu BBWR na Chojnach, prowadzona przez
ks. kan. S. Rylskiego z par. Przemienienia Pańskiego
– nr 11, s. 2: Miejska Czytelnia Książek dla Dzieci i Młodzieży na Chojnach, w budynku Szk.
Powszechnej nr 2 (ul. Podmiejska 21) – grupa dzieci w czytelni
– jedno z pomieszczeń czytelni
– nr 23, z 9 VI, s. 6: podpis pod zdj ęciem: „Łódź trapi plaga szczurów. Oto mały plon [34 martwych szczurów] w jednej z posesji na ul. Rzgowskiej”
= Doły (II dzielnica)
p o r ó wn a j: – UL I C E – . . . .
= Julianów
p o r ó wn a j: – OS I E DL A – Ko l o n i a Ur zędnikó w Skarbo wych na Julianowie – U LI CE – . . . .
= Karolew
p o r ó wn a j: – OS I E DL A – Os ie d l e Ro b o t ni c z e n a Ka r o l e wi e , t z w. „ b i s k u pi e ” – U LI CE – . . . .
= Koziny
p o r ó wn a j: – K OŚCIÓŁ – katolicki – ś w. Zba wiciela – F AB R Y K I – . . . .
– U LI CE – . . . .
= Ksawerów
p o r ó wn a j: – UL I C E – . . . .
= Księży Młyn
B I BLI OG R AF I A:
[ 1 ] PI E RZ C H AŁ A W iesła w, Bizneso we podsiadło na Księżym Młynie. [w:] „ Kocha m Łódź” (dod. do
„ Po l s k a . Dz i e n ni k Łódzki”), 30 III 2012, nr 175, s. 6
= „Langówek”, rejon Radogoszcza
p o r ó wn a j: – UL I C E – . . . .
= Łagiewniki
p o r ó wn a j: ULI CE – . . . .
D z iś re jon miasta. Naz wa pochodzi od książęce j króle wskie j wsi służebne j zamieszka łe j przez wy t wó r c ó w g r o t ó w d o s t r z ał. Od XVIII w. właściciela mi dóbr łagiewnickich byli Karnko wscy i Zawiszo wie.
W I p oł. XIX w. August Zawisza (żona Maria z Karnko wskich) rozparcelo wał dobra łagie wnickie tworząc m. i n . f o l wa r k i „ Ma r y s in ” i „ Ar t u r ó we k ” o r a z wi eś Łagie wniki No we.
P o p o ws t a n i u l i s t op a d o wy m, w wy n i k u p o po ws t a n i owy c h d z iałań represy jnych władz carskich, z o s t ały zlicyto wane. Kupił je jeden z na jwiększych łódzkich fabrykantó w – Juliusz Heinzel.
P o I wo jn i e ś wiato we j, w wyniku bankructwa Heinzló w, m.in. dobra łagie wnickie przeszły na własność miasta, które zaczęły tu m.in. tworzyć w nich infrastrukturę rekreacy jną, zaró wno letnią jak i z i mo wą. Zesta w narciarskich tras z jazdo wych i biego wych został oddany do użytku łodzian w niedzielę, 17 s t y c z n i a 1 9 35 r o k u [ 2 ].
W re jo n i e u li c . . . – . . . – . . . – . . . z ap r o je k t o wa n o i z a c zęto realizo wać osiedle mi e s z k a n i o we w f o r mu l e „ mi a s t a - o g r od u ” .
B I BLI OG R AF I A:
[ 1 ] BO NI SŁ AW SKI Ryszard, Arturówek ; [w:] „ Dziennik Łódzki”, wyd. A, 26–27 VI 2004, nr 148, s. 16.
[ 2 ] [ N N] , N a na rt y d o Łagiew nik. Oddanie public zności pr zy stosow anych terenów nastąpi w niedzielę.
ś nieg na tras ac h nadaje się do zja zdów i biegów płaskic h; [w: ] „ Kurier Łódzki”, 16 I 1935, nr 16, s. 7.
1934
– nr 39, z 30 IX, s. 4: pododdział Rezerwy Konnej z Łagiewnik podczas uroczystości odsłonięcia pomnika powstańców 1863 r. na cmentarzu w Dobrej (23.09.1934)
= Mania
p o r ó wn a j: – CM E N T AR Z E – „ Ma n i a ” – U LI CE – . . . .
= Marysin
p o r ó wn a j – ULI CE – . . . .
D z iś re jon miasta. Naz wa pochodzi od i mienia matki właściciela dóbr łagie wnickich – Marii Zawiszy z Ka r n k o ws k i c h . W I p oł. XIX w. je j mą ż – August Za wisza rozparcelo wał dobra łagie wnickie tworząc m.in.
f o l wa r k i „ Ma r y s in ” i „ Ar t u r ó we k ” o r a z wi eś Łagie wniki Nowe .
D o b r a łagiewnickie po powstaniu listopado wy m, w wyniku popo wstanio wych działań represy jnych władz carskich zostały zlicyto wane. Kupił je w 1888 r. jeden z na jwiększych łódzkich fabrykantów – Juliusz H e i n z el .
Ma r y s i n z a my k a s ię w k wadracie ulic: ...
B I BLI OG R AF I A:
[ 1 ] BO NI SŁ AW SKI Ryszard, Arturówek ; [w:] „ Dziennik Łódzki”, wyd. A, 26–27 VI 2004, nr 148, s. 16.
= Marysin III
p o r ó wn a j: OS I E DL A – o s i e dl e T o w. Os i e d li Ro b o t n i c z y ch ( T O R) Ma r y s i n I I I z a my k a s ię w k wadracie ulic: ...
= Mileszki
p o r ó wn a j: – UL I C E – . . . .
W ieś, po w. łódzki. W łączona w obszar Łodzi w r. 198....
B I BLI OG R AF I A:
[ 1 ] SZ R EJ N E R Ma g d a , F la ga l eżała na strychu 50 lat [Szkoły Po wszechne j w Mileszkach z 1925 r.]; [w:]
„ Po l s k a . Dz i e n n i k Łódzki”, 13 XI 2009, nr ...., s. 5.
= Moskule
p o r ó wn a j: – UL I C E – . . . .
= Nowe Złotno
p o r ó wn a j: – K OŚCIÓŁ – katolicki – ś w. Jana Chrzciciela
– OS O B Y – TRZ CI O N K A W acła w (prob. par. ś w. Jana Chrzciciela), – U LI CE – . . . .
L i ni a t r a mwa jo wa n a No we Złotno i Cygankę została urucho miona 2 ma ja 1949 roku. Od s k r z yżo wania al. Unii i Konstantyno wskie j biegła obecny mi ulica mi: al. Unii Lubelskie j – Srebrzyńska – . . . Po ws t ała z inic jaty wy Oby wa telskiego Ko mitetu Budo wy Linii Tra mwa jo we j, który z mobilizo wał mi e s z k ańcó w tego re jonu miasta do po mocy przy budowie, przede wszystki m przy pracach zie mnych (por.
a l b u m p a miątko wy budo wy linii w Arch. Państwo wy m w Łodzi, sygn. ...).
D o t e g o c z a s u mi e s z k ańcy tego re jonu miasta, w ty m osiedla i m. J. Montwi łła- Mireckiego, do jeżdżali d o k r a n ó wk i n a u l . Sr e b r z yńskie j (róg ...) a następnie przechodzili przez tory kole jo we i uda wali się do s wo i c h do mó w.
Z a mk n ięta, a następnie całko wicie zlik wido wana z dniem 6 lipca 1992 roku.
B I BLI OG R AF I A:
[ 1 ] DĘBOW SKI Grzegorz, Dobroczy ńcy Nowego Złotna. Rodzina Suw alskic h; [w:] „ Kronika miasta Łodzi”, nr 2/2007, ss . 189–192.
[ 2 ] W Y ST O P J a c e k , Z a po m ni a n e mie js c a w Łodzi [Zdrowie, No we Złotno, Cyganka]; Łódź 2017.
1930
– nr 38, z 14 IX, s. 3: nowo wznos zon y k ościół parafialny p.w. św. Jana Chrzciciela
= Nowosolna
p a t r z : M I E JS C OW OŚCI I WSIE PODŁÓDZKIE
W o kr e s ie między wo jennym wieś w po wiecie ... W łączona w obszar Łodzi z dnie m ...
1 9 8 . . . . .
= Polesie
p o r ó wn a j: – OS I E DL A – Os ie d l e T o wa r z y s t wa „ L o k a t o r ” , u l . L o k a t o r s k a – P R ZE DS Z K OL A – XI I Mie js k i e Pr z e d s z k ol e , u l . . . ( Po l e si e ) – U LI CE – . . . .
= Polesie Konstantynowskie
p o r ó wn a j: – UL I C E – . . . .
= Polesie Widzewskie
p o r ó wn a j: – UL I C E – . . . .
= Radogoszcz
p o r ó wn a j: – BI BL I O TE KI – B i b li o t e k a i m. J u l ii Z bi je ws k i e j –ŁÓDŹ – dzielnice i re jony miasta – „Langó wek”
– K L UB Y – s p o r t o we – Ra d o g o s ki e T o w. Sp o r t o we
– K OLE JE –Łódzkie W ąskotoro we Elektryczne Kole je Do jazdo we – za jezdnia
„ He l en ó we k ”
– O RG AN I Z AC J E i S TOW AR Z Y S Z E NI A – St o wa r z y s z e n i e Młodzieży Polskie j
Żeńskie j, oddz. w Łodzi – OS O B Y – D O B R AN C B e r t h o l d ( ko me n d a n t St r aży Pożarne j) , GERLICZ W iesła w (dyr.
ŁW EKD; mieszkaniec), KR ZE M IŃSKI . . . ( n a c z . O S P Ra d o go s z c z ) , Z AJ F E R T Ap o li n a r y ( o rg a niz a t o r s t r aży pożarne j na Radogoszczu)
– S TR AŻ POŻ ARN A – powiat łódzki – Radogoszcz
– TOW AR Z Y S TW A – Ra d o g o s k ie T o w. Pożyczko wo–Oszczędnościo we – U LI CE – . . . .
– ZW IĄZKI – Z wiązek Ma jstró w Tkackich na Radogoszczu
D a wn a wi eś i g mina Radogoszcz, granicząca z frag mente m północne j granicy Łodzi, które j osią była ó wc z e s n a s z o s a zg i e r s ka , ob e c n ie d a l s z y ciąg ul. Zgierskie j.
Włączona w obszar Łodzi (Litz mannstadt) w dnie m 1 stycznia 1940 r. przez okupanta nie mieckiego.
P o z a k ończeniu okupac ji powróciła do statusu wsi i g miny, ale już w grudniu 1945 r. pono wnie włączona w o b s z a r mi a s t a z n i e wi e l ką korektą granic.
Ge n e r a l ni e wi eś o charakterze rolniczy m, ale na je j obszarze funkc jono wało też kilka cegielni, np. w r e jo n i e o be c n eg o s k r z yżo wania ul. Liściaste j i al. W łókniarzy cegielnia (i fabryka włókiennicza) Michała Gl a z e r a , a p r z y s z o si e z g ie rs k i e j, n a p r z e c i wk o u l . J a g i el l ońskie j, nieco w g łębi, cegielnia Leopolda W en s k e go ( z m. w ma r c u 1 93 5 r . [ ]) , z a mi e s z k ała w większości przez ludność pochodzenia nie mieckiego.
N a t e r e n ie Ra d o g o s z c z a f u nk c jo n o wało kilka fabryk włókienniczych, m.in. Sa muela Abbego, u z b i e gu o b e c n y ch u li c . Z gi e rs k i e j i g e n . So wińskiego, w okresie II wo jny ś wiato we j więzienie policy jne, s p a l on e wr a z z je g o wi eźniami w nocy z 17 na 18 stycznia 1945 roku.
B I BLI OG R AF I A:
[ 1 ] [ wi d o k o g ó ln y s z p i t al a Mi e js k i e go w Ra d o g o s z c z u ] ; [w : ] K s ięga pamiątkow a X -lecia Samorządu Łódzk iego..., Łódź 1928, s. 208.
[ 2 ] [ pr o jek t bu d ow y k ościoła na Radogos zc zu] ; [w:] „ Roz wó j”, 1 4/ 2 7 X 1 9 1 1 , n r 2 4 6 , s . 3 .
[ 3 ] [ nek r ol o g L eo p ol d a W e ns k e ’g o , właściciela c egielni na Radogos zc zu] ; [w: ] „ Kurier Łódzki”, 29 III 1 9 3 5 , n r 5 9 , s . 5 . [ 4 ] B A DZ I A K Ka z i mi e r z , Z pr ze s złości daw nej Łodzi. Radogos zc z i wieś Łódź; [w:] „Kronika Miasta Łodzi”,
1 9 9 2 , n r 1 , s s . . . – . . . . . 1925
– nr 11, z 15 III, s. 3: zdjęcie portretowe: Apolinary ZAJFERT, jeden z organizatorów ochotniczej straży pożarnej na Radogoszczu
1927
– nr 39, z 25 IX, s. 3: uroczystość poświęcenie „Domu Misyjnego” sióstr Pasterek i ich zakładu wychowawczego dla dziewcząt przy obecnej ul. ...
(4.09.1927)
1929– nr 24, z 16 VI, s. 3: – poświęcenie sztandaru Stow. Młodzieży Polskiej w Radogoszczu
(9.06.1929)– jak wyżej: członkowie „Patronatu” i Stow. Młodzieży Polskiej Męskiej w Radogoszczu wraz z ks. Kan. Fr. Jelińskim, sekr. gen. Związku Młodzieży Polskiej Nan poświęceniu sztandaru (9.06.1929) – nr 44, z 3 XI, s. 3: ciągnięcie losów loterii fantowej na Rzecz Floty Narodowej w lokalu
zarządu gminy Radogoszcz
1930– nr 27, z 29 VI, s. 3: – uroczystość poświęcenia sztandaru Straży Ogniowej Ochotniczej w Radogoszczu, ufundowanego przez dyrektora „Łódzkich
W ąskotorowych Elektrycznych Kolei Dojazdowych” – inż. Wiesława Gerlicza
– jak wyżej; nieco inne ujęcie
– nr 29, z 13 VII, s. 6: jak wyżej: grupa uczestników uroczystości
– nr 31, z 27 VII, s. 7: jak wyżej: uczestnicy uroczystości wraz z oddziałem radogoskich stra żaków i z ich orkiestrą
– nr 48, z 23 XI, s. 4: uroczystość otwarcia świetlicy Związku Strzeleckiego w Radogoszczu
1931– nr 44, z 1 XI, s. 3: uczestnicy zawodów jeździeckich na zakończenie sezonu p.n. „Pogoń za lisem”, zorganizowanych przez Łódzki Klub Jeździecki na Radogoszczu;
zdj. wykonane najprawdopodobniej obok fabryki S. Abbego, u zbiegu obecnych uli gen. J. Sowińskiego i Zgierskiej
(por. zdjęcie wyraźnie wskazujące na to miejsce w „...”)1933
– nr 32, z 6 VIII, s. 3: wycieczka członków chóru parafialnego „Hieronimus” przy łódzkiej katedrze do lasku radogoskiego
– nr 34, z 13 VIII, s. 4: członkowie radogoskiego Związku Strzeleckiego „in corpore”
1934
– nr 18, z 6 V, s. 5: uczestnicy „jajka wielkanocnego”, zorganizowanego przez Stow.
Młodzieży Polskiej Żeńskiej w Radogoszczu dla 60. najbiedniejszych dzieci parafii radogoskiej; zdjęcie wykonane we wnętrzu świetlicy Stowarzyszenia
1939
– nr 11, z 19 III, s. 6: absolwenci 9-go kursu dla zak ładowych kierowników obrony p-lot.
i p-po ż, organizowanych przez ŁSOO; wśród nich m.in. komendant radogosk iej Stra ży Pożarnej Berthold Dobranc
= Retkinia
p a t r z : – M I E JS C OW OŚCI i W SIE – Retkinia – U LI CE – Re t k ińska
B I BLI OG R AF I A:
[ 1 ] . . . , Re t k i n i a , c z yl i wi eś z przeszłością. Na jwiększe osiedle z wielkie j płyty; [w: ] „ Polska. Dziennik Łódzki”), wyd. A, 7-8 VII 2011, nr 157, ss. 20-21.
[ 2 ] G R ON CZ EW S K A An n a , K i e d y n a po l a ch n a Re t k i n i ro sło zboże i pasły się kro wy...; [w:] „ Kocha m Łódź”
( d o d . d o „ Po l s k a . Dz i e n nik Łódzki”), 24 X 2014, nr 306, s. 8.
= Rokicie
p o r ó wn a j: – CE GI E L NI E – Związku „ Praca” na Rokiciu
– D OM Y – Do m „ Po l s k i e j Ma c i e r z y Sz k o l n e j” , u l . . . [ n a Ro k i c i u ]
– K OŚCIOŁY, CERKW IE, SYN AGOGI – katolickie – Świątynie ś w. Franciszka – U LI CE – . . . .
P o dłódzka wieś, włączona w obszar miasta w 1915 r. podczas okupac ji nie mieckie j w czasie I wo jny ś wiato we j.
= Ruda Pabianicka
p a t r z : M I E JS C OW OŚCI i WSIE – Ruda Pabianicka
= Skotniki
= Stoki
p o r ó wn a j: – K OŚCIÓŁ – katolicki – Matki Boskie j Różańco we j – U LI CE – . . . .
( . . . )
W r o ku 1 9 3 . . . r o z p o c zęto na Stokach budowę osiedla ..., To warzystwo skupiało w większości u r zędnikó w mie js kich. Podczas okupac ji Nie mcy urządzili ta m do my fa mili jne dla robotnikó w pochodzenia n i e mi e c k i eg o . Po wo jn i e o s ie d l e z a ję ła Ar mia Czer wona, po nich W o jsko Polskie i w końcu wpro wadzili się t a m Po l a c y [1 ]. .
B I BLI OG R AF I A:
[ 1 ] ( o ) , 5 0 0 . wo l n y c h mi e s z kań w Łodzi zna jdu je się w osiedlu na Stokach. Ró wnocześnie z akc ją wy s i e d l an i a na l eży przepro wadzić re mont domó w i mieszkań. [w:] „ Express Ilustro wany”, 3 VIII 1 9 4 6 , n r 19 5 , s . 3
= Śródmieście
p o r ó wn a j: – UL I C E – . . . .
– ZW IĄZKI – ko mbatanckie – Z wiązek Rezer wistó w R.P., Ko menda grodzka ( v e l o k rę g o w a ;
O k rę g I V – Ł ó d ź ) –K oło Nr I – Śródmieście (ad r e s : u l . P i o t r k o w s k a 6 4.
= Widzew
p o r ó wn a j: – D OM Y – Do m b a n k o wc ó w, u l . W ie r z b o wa – Ka t o li c k i Do m Pa r a f i a lny n a W i d ze wi e – F AB R Y K I – włókiennicze – Fabryka Nici
– „W id z e ws k a Ma n u f a kt u r a ” – K L UB Y – s p o r t o we – „W i d z e ws k a Ma n u f a k t u r a ” –Łódź
– K OŚCIOŁY, CERKW IE, SYN AGOGI – katolickie – św. Kazi mierza
– Ni e p o ka l an e g o Po c zęcia NMP – O R G AN I Z AC J E i S TOW AR Z Y S ZE NI A – g o s p o d a rc z e – St o w. Właścicieli Nierucho mości
Ch r z eści jan Przed mieść Łodzi, oddział
„W i d ze w”
– OS I E DL A – Os i e d l e T owa r z y s t wa Bu d o wy Do mó w d l a Niższych Praco wnikó w Zarządu Mi e js k i e g o w Łodzi vel Kolonia Magistracka
– Ko l on i a Of i c e r s ka , u l. Z a g a jn i k o wa
– „ d o mk i k u n i t z e ro ws k i e ” , W id z e w, u l . . . . – Ks ięży Młyn
– OS O B Y – GĘB ALSKI Antoni, KON Maks ( właść. „W i my”), STAŃCZ AK Czesła w ( k s iądz), W OJAKOW SKI ....
– P O LI CJ A P AŃSTW OW A – IX ko misariat PP
– S P ÓŁDZIELNIE – spożywcze – Okręgo we j Spó łdzielni Spożywcó w „W isła”
– S T AD I O N Y – RT S „W i d ze w”
– „W i d ze ws k i e j Ma n uf a k t u r y ” – S TR AŻ POŻ ARN A – X oddz.
– S TRZE L NI CE – K. S . „W i- Ma ” –Łódź
– TOW AR Z Y S TW A –śpiewa cze – Towarzystwo Śpie wacze „ Stella”
– U LI CE – Ro k i c ińska, ...
– ZW IĄZKI – ko mbatanckie – Z wiązek Rezer wistó w R.P., Ko menda grodzka (vel o k ręgo wa; Okręg IV–Łódź) – Koło Nr III – W idzew – Z wiązek Strzelecki – oddz. W idze w
1933
– nr 53, z 31 XII, s. 1: uczestnicy „gwiazdki” dla najbiedniejszych mieszkańców Widzewa urz ądzonej w świetlicy „Widzewskiej Manufaktury”, zorganizowanej przez ...
= Zarzew
p o r ó wn a j: – UL I C E – . . . .
= Zdrowie
p o r ó wn a j: – UL I C E – . . . .
– ZW IĄZKI – para militarne – Z wiązek Strzelecki, oddz. grodzki w Łodzi – Oddział XI ( Z d r o wi e – Br u s )
1929
