Wypełnia Komisja (po rozkodowaniu prac)
……… Uczeń uzyskał: ……….. /50 pkt.
Imię i nazwisko ucznia
Wojewódzki Konkurs Chemiczny dla uczniów gimnazjów województwa wielkopolskiego
ETAP SZKOLNY Rok szkolny 2014/2015 Instrukcja dla ucznia
1. Sprawdź, czy test zawiera 10 stron. Ewentualny brak stron lub inne usterki zgłoś Komisji.
2. Czytaj uważnie wszystkie teksty i zadania.
3. Pisz czytelnie i używaj tylko długopisu lub pióra z czarnym lub niebieskim tuszem/atramentem. Nie używaj korektora.
4. Test, do którego przystępujesz, zawiera 27 zadań. Wśród nich są zadania zamknięte i zadania otwarte wymagające krótkiej oraz dłuższej odpowiedzi.
5. Do każdego zadania zamkniętego zaproponowano cztery odpowiedzi, oznaczone literami: A, B, C, D. Wybierz tylko jedną odpowiedź i zamaluj długopisem odpowiednią kratkę (do kodowania odpowiedzi nie można używać ołówka) z odpowiadającą jej literą na karcie odpowiedzi, np. gdy wybrałeś odpowiedź „A”:
Staraj się nie popełniać błędów przy zaznaczaniu odpowiedzi, ale jeśli się pomylisz, błędne zaznaczenie otocz kółkiem i zaznacz inną odpowiedź:
Za każdą poprawnie udzieloną odpowiedź otrzymasz jeden punkt, a za odpowiedzi błędne lub brak odpowiedzi – zero punktów.
6. W zadaniach otwartych, zapisz pełne rozwiązania starannie i czytelnie w miejscach wyznaczonych przy poszczególnych zadaniach. Pamiętaj, że pominięcie argumentacji lub istotnych obliczeń w rozwiązaniu zadania otwartego może spowodować, że za to rozwiązanie nie będziesz mógł dostać pełnej liczby punktów. Pomyłki przekreślaj (nie stosuj korektora).
7. Redagując odpowiedzi do zadań, możesz wykorzystać miejsca opatrzone napisem Brudnopis. Zapisy w brudnopisie nie będą sprawdzane i oceniane.
8. Możesz korzystać z układu okresowego pierwiastków, tabeli rozpuszczalności soli i wodorotlenków w wodzie, kalkulatora prostego.
9. Podczas trwania konkursu nie możesz korzystać ani z pomocy naukowych ani podpowiedzi kolegów – narażasz ich i siebie na dyskwalifikację. Nie wolno Ci również zwracać się z jakimikolwiek wątpliwościami do członków Komisji.
10. Do etapu rejonowego zakwalifikują się uczniowie, którzy zdobędą co najmniej 74% punktów, czyli 37 punktów.
11. Na udzielenie odpowiedzi masz 100 minut.
Życzymy Ci powodzenia!
Strona 2 z 10 Część I
1. Wybierz mieszaninę, która należy do mieszanin jednorodnych.
A. Woda z piaskiem C. Woda i olej jadalny
B. Siarka i opiłki żelaza D. Woda i ocet
2. Która z podanych niżej reakcji jest procesem endoenergetycznym?
A. Spalanie fosforu w tlenie.
B. Otrzymywanie tlenu przez rozkład tlenku rtęci(II).
C. Reakcja magnezu z kwasem chlorowodorowym.
D. Spalanie wodoru.
3. Która para substratów daje produkt reakcji, której wodny roztwór ma pH<7?
A. Woda i sód.
B. Tlenek wapnia i woda.
C. Wodorotlenek wapnia i tlenek węgla(IV).
D. Azotan(V) srebra i chlorowodór.
4. Wodoru nie można otrzymać w wyniku reakcji:
A. kwasu solnego z magnezem.
B. wody z sodem.
C. kwasu solnego z węglanem magnezu.
D. elektrolizy wody.
5. To gaz, cięższy od powietrza, ma barwę żółto-zieloną, ostry zapach. Opis ten dotyczy:
A. siarki C. wodoru
B. chloru D. tlenku węgla (IV)
6. Wybierz zestaw drobin, które mają taką samą konfigurację elektronową.
A. Na+, Cl¯, Ne C. Ar, Li+, S2¬
B. S2¬, Ar, Ca2+ D. Br¬, Kr, Mg2+
7. Stosunek masowy pierwiastków w SO2 wynosi:
A. 1 : 2 C. 2 : 1
B. 1 : 1 D. 1 : 3
8. W którym przypadku po zmieszaniu roztworów podanych substratów nie zajdzie reakcja chemiczna?
A. NaCl i AgNO3 C. MgCl2 i H3PO4
B. Na2CO3 i HCl D. KNO3 i CaCl2
9. Saletry to sole – azotany dostarczające roślinom azot. Która z podanych niżej odmian zawiera największy procent masowy azotu?
A. NH4NO3 C. KNO3
B. Ca(NO3)2 D. NaNO3
Strona 3 z 10
10. Wybierz zestaw substancji, w którym kolejność jest zgodna z wzrastającym pH roztworu wodnego .
A. HCl, CO2, NaOH C. Ca(OH)2, SO2, HCl B. KOH, SO2, Ca(OH)2 D. HCl, H2S, H2SO4
11. Dwudodatni jon pewnego metalu ma konfigurację elektronową K2L8M8, zaś jednoujemny jon pewnego niemetalu K2L8. Sól składająca się z tych jonów to:
A. NaCl C. CaF2
B. MgF2 D. K2S
12. W celu identyfikacji pewnej soli wykonano dwa doświadczenia:
I – do roztworu badanej soli dodano roztwór NaOH. Wytrącił się brunatny, galaretowaty osad.
II – do roztworu badanej soli dodano roztwór AgNO3. Wytrącił się biały, serowaty osad.
Badana sól to:
A. AlCl3 C. Na2SO4
B. FeCl3 D. K3PO4
13. Uczniowie zaproponowali różne metody rozróżnienia gazów: wodoru i tlenku węgla(IV).
Uczeń I – napełnić dwa balony gazami i porównać masy balonów.
Uczeń II – rozpuścić gazy w wodzie i porównać odczyny roztworów.
Uczeń III – przepuścić gazy przez wodę wapienną.
Uczeń IV – porównać palność obydwu gazów.
Która/które z propozycji wykorzystują tylko właściwości fizyczne gazów?
A. Tylko ucznia I C. Uczniów II i IV
B. Uczniów I i III D. Wszystkich uczniów.
14. Wybierz sól, w przypadku której w jej roztworze wodnym powstaje więcej anionów niż kationów.
A. K3PO4 C. Al2 (SO4)3
B. NaNO3 D. Na2SO4
15. Pewien pierwiastek X tworzy tlenki, a najwyższy z nich ma wzór ogólny XO3. Wodorek tego pierwiastka ma wzór H2X. Pierwiastek ten może leżeć w układzie okresowym w:
A. trzynastej grupie i drugim okresie.
B. czternastej grupie i trzecim okresie.
C. drugiej grupie i trzecim okresie.
D. szesnastej grupie i trzecim okresie.
Strona 4 z 10 Kod ucznia
Data urodzenia ucznia
dzień miesiąc rok
(wypełnia komisja)
Suma punktów za zadania zamknięte Suma punktów za zadania otwarte Suma punktów
za cały arkusz
Podsumowanie części II Nr zad.
(pkt.)
1 (2)
2 (5)
3 (3)
4 (2)
5 (2)
6 (5)
7 (2)
8 (2)
9 (2)
10 (2)
11 (5)
12 (3) Przyznane
punkty
Numer
zadania Odpowiedzi
Liczba punktów
(wypełnia komisja)
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15
A B C D
A B C D
A B C D
A B C D
A B C D
A B C D
A B C D
A B C D
A B C D
A B C D
A B C D
A B C D
A B C D
A B C D
A B C D
Strona 5 z 10
CZĘŚĆ II
ZADANIE 1 (2 pkt.)
Przeanalizuj zapisane niżej równania reakcji:
I. FeCl2 + 2NaOH Fe(OH)2 + 2NaCl II. 3Mg + N2 Mg3N2
III. NH3 + CO2 + H2O NH4HCO3
IV. 2Fe2O3 + 3C 4Fe + 3CO2 V. Cu(OH)2 CuO + H2O VI. 2Mg + CO2 2MgO + C VII. 2KNO3 2KNO2 + O2
Podziel podane procesy według typów reakcji chemicznych wpisując odpowiednio numer reakcji do tabeli:
Typ reakcji: Reakcje syntezy Reakcje analizy Reakcje wymiany Numery:
ZADANIE 2 (5 pkt.)
Napisz równania reakcji zachodzących pomiędzy wymienionymi substratami.
a) glin + chlor
……….
b) glin + kwas chlorowodorowy
……….
c) węglan sodu + kwas fosforowy(V)
……….
d) siarczan(VI) żelaza(III) + wodorotlenek potasu
……….
e) wodorotlenek sodu + tlenek fosforu(V)
……….
Strona 6 z 10
Informacja do zadań 3,4,5
Poniższa tabela przedstawia grupy główne układu okresowego pierwiastków. Wybrane pierwiastki zaznaczono literami X, Y, Z, T, M.
1 18
2 13 14 15 16 17
T Z
X Y
M
ZADANIE 3 (3 pkt.)
Odpowiedz na poniższe pytania posługując się symbolami chemicznymi wybranych pierwiastków kryjących się pod literami.
a) Który z pierwiastków posiada oktet elektronowy na powłoce walencyjnej?
……….
b) Zapisz wzór najwyższego tlenku pierwiastka T. ………..
c) Który z pierwiastków trzeciego okresu posiada w jądrze atomowym więcej protonów?
………
ZADANIE 4 (2 pkt.)
Jeden z tlenków pierwiastka M zawiera 13,39% masowych tlenu. Wyprowadź jego wzór chemiczny. Zapisz obliczenia.
Obliczenia:
Odpowiedź: Wzór tlenku: ………..
ZADANIE 5 (2 pkt.)
Jaki rodzaj wiązania chemicznego (jonowe, kowalencyjne spolaryzowane, kowalencyjne niespolaryzowane) występuje w cząsteczkach:
a) Związku pierwiastków X i Y wiązanie ………..
b) Cząsteczce Y2 wiązanie ………..
Strona 7 z 10 ZADANIE 6 (5 pkt.)
Uzupełnij schemat doświadczenia polegającego na ogrzewaniu wody mineralnej gazowanej i identyfikacji zawartego w wodzie gazu. Potrzebny odczynnik wybierz z zestawu i wpisz jego wzór chemiczny w wykropkowane miejsce:
roztwór wodorotlenku sodu, roztwór wodorotlenku wapnia, roztwór amoniaku.
Schemat doświadczenia:
Odpowiedz na poniższe pytania.
a) Jaki gaz znajduje się w wodzie mineralnej? ………
nazwa lub wzór chemiczny
b) Jak zmienia się rozpuszczalność tego gazu w miarę wzrostu temperatury?
……….
rośnie / maleje
c) Jaki efekt doświadczenia świadczy o obecności tego gazu?
……….
d) Napisz równanie reakcji omawianego gazu z wybranym odczynnikiem.
……….
ZADANIE 7 (2 pkt.)
Osad siarczku miedzi(II) można uzyskać różnymi metodami, na przykład:
I metoda – zmieszanie roztworów dwóch soli,
II metoda – przepuszczenie gazowego wodorku niemetalu przez roztwór soli.
Korzystając z tabeli rozpuszczalności soli i wodorotlenków w wodzie zaproponuj po jednym równaniu reakcji obrazujących otrzymanie osadu siarczku miedzi(II) wymienionymi wyżej metodami.
I metoda: ………
II metoda:………
Strona 8 z 10
Informacja do zadań 8,9
W tabeli przedstawiono rozpuszczalność azotanu(V) sodu w zależności od temperatury.
Temperatura [º C]
0 10 20 30 50 70
Rozpuszczalność
[g/100g wody] 78 85 93 100 118 136
ZADANIE 8 (2 pkt.)
Oblicz stężenie procentowe nasyconego roztworu azotanu(V) sodu o temperaturze 70ºC.
Zamieść obliczenia. Podaj wynik z dokładnością do części dziesiętnych.
Obliczenia:
Odpowiedź: ………..
ZADANIE 9 (2 pkt.)
Odpowiedz na poniższe pytania. Każdą uzasadnij stosując obliczenie.
a) Ile gramów azotanu(V) sodu należy rozpuścić w 20g wody o temperaturze 10ºC, aby uzyskać roztwór nasycony?
Obliczenie:
Odpowiedź: ……….
b) Jaki rodzaj mieszaniny (jednorodną czy niejednorodną) uzyskano w wyniku zmieszania 50g wody o temperaturze 50ºC z 85g azotanu(V) sodu? Załóż, że temperatura mieszaniny jest taka sama jak użytej wody.
Obliczenie:
Odpowiedź: ……….
Strona 9 z 10 ZADANIE 10 (2 pkt.)
Ile gramów wody należy odparować z 240g roztworu o stężeniu 15%, aby uzyskać roztwór o stężeniu 20%. Zapisz obliczenia.
Obliczenia:
Odpowiedź: ………
ZADANIE 11 (5 pkt.)
Zapisz równania reakcji cząsteczkowe i jonowe skrócone zachodzące w przemianach występujących w poniższym schemacie. Możesz skorzystać z tabeli rozpuszczalności soli i wodorotlenków w wodzie
Al2O3 Al(NO3)3 Al(OH)3
proces 3.
AlPO4 Proces 1.
zapis cząsteczkowy:
………
Proces 2.
zapis cząsteczkowy:
………
zapis jonowy – skrócony:
………..
Proces 3.
zapis cząsteczkowy:
………
zapis jonowy – skrócony:
………..
Strona 10 z 10
Do podanych niżej mieszanin dobierz odpowiedni sposób rozdzielania składników.
Sposoby rozdzielania składników mieszanin:
A. Sączenie
B. Odparowanie rozpuszczalnika i krystalizacja C. Destylacja
D. Ekstrakcja (wymywanie)
mieszanina Sposób rozdzielenia składników mieszaniny a. Woda z octem
b. Roztwór wodny chlorku potasu c. Opiłki żelaza z wodą
