Hanna Jędrzejewska
Międzynarodowy Komitet Etyki
Konserwatorskiej
Ochrona Zabytków 31/2 (121), 135
1978
lenia k ad r architektonicznych (w oparciu o dośw iadczenia Politechniki Poznańskiej). W w yniku konferencji i licznych objazdów nasu w a się spostrzeżenie, że konserw atorzy węgierscy, dzięki optym alnym rozw iąza niom praw nym , adm inistracyjnym , ek o n o m icznym i społecznym , doskonale radzą sobie z zagadnieniam i o c h ro n y i k o n ser w acji zabytkow ych wsi i m iasteczek. Z ag ro d y wiejskie są wyłącznie miejscami zam ieszkania, gospodarstw a państw ow e lokalizow ane są poza zabytkow ym i fo l
w arkam i, k tó re przeznacza się n a inne funkcje, np. ośrodki w ypoczynkow e; istnie je reg u larn a pom oc m aterialn a dla w łaści cieli zabytkow ych dom ów itd. W zw iązku z takim i w arunkam i konserw atorzy m ogą realizow ać rozległy plan organizow ania w obiektach zabytkow ych m .in. m uzeal nych p u nktów etnograficznych i p u n k tó w turystycznych (inform acja, noclegi, g a stro nom ia), a w osadach wiejskich — rezerw a tów i tzw. wsi turystycznych.
O prócz oceny działalności węgierskiej służ
by konserw atorskiej, konferencja IC O M O S um ożliw iła uczestnikom zapoznanie się z problem am i i p racam i konserw atorskim i w ystępującym i w różnych krajach E uropy, a także p oza naszym kontynentem *.
K rz y s z to f N ow iński
* Informacja opracow ana została na podstaw ie sprawozdania z konferencji sporządzonego przez mgra A . M ichałow skiego.
M IĘDZY NAR OD OW Y KOM ITET ETYKI KONSERW ATORSKIEJ
K o m itet ten p o d nazw ą In tern atio n al C om m ittee fo r E thics in C onservation (w skrócie IC E C ) został pow ołany we w rześniu 1977 r. ja k o tzw. „ p ro je c t” , czyli program naukow y — przy Instytucie T ech nologii M ateriałów A rtystycznych i K o n serw acji w K rólew skiej A kadem ii Sztuk Pięknych w Sztokholm ie. N a przew odni czącą K om itetu zaproszono au to rk ę tej inform acji, a sekretarzem został prof, d r Björn H allström , d y rek to r wyżej wym ie nionego Instytutu.
Przedm iotem p rac IC E C m ają być zagad nienia etyczne w konserw acji dzieł sztuki i obiektów o w artościach historycznych, przy założeniu, że są one dokum entam i przeszłości. G łów ną cechą każdego d o k u m en tu jest jeg o autentyczność, a zatem cecha ta p ow inna stanow ić podstaw ę przy planow aniu i w ykonyw aniu w szelkich z a biegów konserw atorskich. Tym czasem dzia łan ia konserw atorskie m ogą spow odow ać m niejsze lub większe zniszczenie autentycz nych w artości zab y tk u ja k o do k u m en tu (m oże to nastąpić w czasie prac lu b w przy szłości), co oczywiście byłoby sprzeczne z podstaw ow ym i zasadam i o ch ro n y zab y t ków . S tąd spraw y etyki działań konserw a torskich i należytego szacunku dla oryginal nej substancji są tak niezm iernie ważne. N iestety, dotychczas spraw y te trak to w an e były w sposób raczej m arginesow y w ca
łości zagadnień konserw atorskich, co za częło w ostatn ich latach w zbudzać coraz większy niepokój w śród szerokiego g rona odpow iedzialnych specjalistów , troszczą cych się o właściwe zachow anie naszego dziedzictw a kulturalnego. Celem IC E C jest stw orzenie punktów oparcia dla „b ez
dom nej etyki” . Z akres tem atów będzie możliwie szeroki, ale przede w szystkim będzie on obejm ow ał spraw y wszelkiego rodzaju zabiegów technicznych i o d p o wiedniej opieki z punktu w idzenia o ch ro n y nie tylko substancji zabytku, ale i jego autentyczności.
Bezpośrednią p obudką pow ołania IC E C był bardzo szeroki i gorący odzew m iędzy narodow y n a w ydaną przed dw om a laty przez wym ieniony wyżej In stytut w S zto k holmie broszurę studyjną p o d tytułem
Ethics in Conservation, a także pow szechnie
w yrażana opinia, że etyka ko n serw ato rsk a jest spraw ą, k tó rą należy się jak najszybciej zająć. Ja k o m o tto dla działań K o m itetu w ybrano hasło „C are a n d P ro te ctio n ” , co w niezbyt dokładnym tłum aczeniu n a język polski m ożna by ująć jak o „O p iek a i O ch ro n a ” .
Szczegóły organizacyjne IC E C są obecnie w stadium opracow yw ania. Nie przew iduje się członkostw a, składek itp. U dział jest dla każdego otw arty, p o d w arunkiem aktyw nego w łączenia się do w spółpracy
poprzez składanie artykułów , w niosków , k o m unikatów , referatów , k tó re następnie będą w odpow iedniej form ie p ublikow ane i rozprow adzane. D opuszczane są wszelkie wypow iedzi, propozycje, uwagi krytyczne itd., obszerne lub d ro b n e, teoretyczne i p raktyczne, ale zawsze z w yraźnie zaz n a czonym głów nym m otyw em : etyką. Poza działalnością wydaw niczą prow adzone będą rów nież k arto tek i, m .in. opublikow anych dotychczas m ateriałów i przyczynków uw ypuklających pro b lem aty k ę etyki k o n serw atorskiej.
Z asadniczym celem zam ierzonej działal ności je st o tw arcie szerokiej i k o n s tru k tyw nej dyskusji oraz w ym iany poglądów i dośw iadczeń we wszystkich spraw ach, k tó re m ogą być zw iązane z ety k ą w łaści wego zachow ania dziedzictw a kulturalnego. N a to m iast zostało ustalone, że nie będą udzielane żadne k o n k retn e w skazów ki ani recepty, poniew aż wszelkie decyzje d o ty czące zabiegów ko n serw ato rsk ich w k a ż dym w ypadku uzależnione są od okolicz ności indyw idualnych.
Inform acje o dalszej działalności IC E C o raz o publikow anych m ateriałach będą C zytelnikom polskim przekazyw ane na łam ach „ O ch ro n y Z ab y tk ó w ” .
Hanna Jędrzejew ska
W SPÓ ŁPR ACA PROKURATURY ZE SŁU ŻBĄ KONSERW ATORSKĄ N A TERENIE W OJ. ZIELONOGÓRSKIEGO
W dniach 1— 3 października 1977 r. w Ż a gan iu odbył się O gólnopolski Z jazd Spo łecznych O piekunów i W ojew ódzkich K on serw atorów Z abytków . W ygłoszono n a nim wiele referatów n a tem at działalności służby konserw atorskiej i społecznej opieki n ad zabytkam i. Poniżej przytaczam y frag m enty referatu m gra R om ualda Przybyls kiego, członka Kom isji O pieki nad Z a b y t kam i przy Z arządzie O ddziału P T T K , zastępcy p ro k u ra to ra rejonow ego w Ż a ganiu.
M im o zm niejszenia się liczby przestępstw przeciw ko d o b ro m kultu ry n a terenie woj. zielonogórskiego, każdy tego typu zam ach jest przedm iotem szczególnej uwagi organów ścigania. P ro k u ra tu ra woj. zielonogórskiego od 1974 r. prow adziła dziewięć postępow ań k arnych dotyczących ochrony d ó b r kultury, w łam ań i kradzieży przedm iotów zabytkow ych w obiektach sakralnych oraz wywozu tego typu d ó b r za granicę. T rzy postępow ania prow adził p ro k u ra to r rejonow y w Zielonej G órze.
Jed n o dotyczyło w łam ania i kradzieży przedm iotów liturgicznych z kościoła rzym skokatolickiego, a pozostałe — w ła m ania do jedynej w Zielonej G órze kaplicy cerkiew nej i kradzieży ikon. We w szystkich tych spraw ach ustalo n o spraw ców k ra dzieży. W artość skradzionych ikon w yno siła 230 tys. zł. Skradzione ikony zostały odzyskane i decyzją p ro k u ra to ra p rz e k a zane M uzeum w Zielonej G órze d o czasu odpow iedniego zabezpieczenia kaplicy c er kiew nej przed w łam aniem .
