Marian Rożej
Prace konserwatorskie w
województwie skierniewickim w
latach 1992-1994
Ochrona Zabytków 49/2 (193), 216-231
1996
PRACE KONSERWATORSKIE W WOJEWÓDZTWIE SKIERNIEWICKIM
W LATACH 1992-1994
W latach 1 9 9 2 - 1 9 9 4 p rz e p ro w ad zo n o prace b u d o w la n o -k o n - serw atorskie przy 43 obiektach architektury, w tym 39 m u ro w a nej i 4 drew nianej, bieżące re m o n ty kilkudziesięciu kamienic w dzielnicach staromiejskich, re m o n t y z a b e z p i e c z a j ą c e k i l k u d w orów i pałaców. W tym samym czasie p ro w a d z o n o rewaloryzację
3 p a rk ó w i konserwację 4 alei. Z a b i e g o m k o n s e r w a t o r s k i m p o d d a n o 2 ołtarze, 2 chrzcielni ce, kilka obrazów, rzeźb, c h o rą giew, 5 maszyn przędzalniczych. Z a k o ń c z o n o re m o n ty kapitalne pałaców w G aw łow ie, O s u c h o wie, d w o ró w w Bożej Woli, Pa miętnej, Żelazowej Woli, klaszto ru w Brzezinach. O p r a c o w a n o
stu d iu m h is to r y c z n o - u r b a n is ty - czne byłego miasta Jeżowa. Prze p r o w a d z o n o b a d a n i a r a t o w n i cze w Sierzchowie (gm. Bielawy) na c m e n t a r z y s k u k u l t u r y p o morskiej, w M szczonow ie na te r e n i e s t a r e g o m i a s t a z X V I - XVII w. i w Kurzeszynie N o w y m (gm. R a w a M a z .) na o s a d z ie z XII/XVII w.
ZABYTKI ARCH ITEKTURY I SZTUKI O G R O D O W EJ A RKAD IA (gm. Nieborów)
Park ro m a n ty c z n o -s e n ty m e n - talny założony w 1778 r. przez H elen ę z Przezdzieckich-Radzi- wiłłową, a w nim wiele paw ilo n ó w wg projektu Szymona Bogu miła Zuga. Świątynia Diany O suszono fundamenty, n a p r a w i o n o ty n k i z e w n ę t r z n e w ra z z k o n s e r w a c j ą s z t u k a t e r i i ze w n ę t r z n e j o r a z w e w n ę t r z n e j w Gabinecie Etruskim , Panteonie i na klatce schodowej. Położono posadzkę m a rm u ro w ą w Westy bulu, Gabinecie Etruskim i Pante o n ie, w y r e m o n t o w a n o stolarkę o kienną i drzw iow ą, w yk o n an o now e boazerie i kom inek do G a b inetu Etruskiego, zre k o n stru o w an o d rew n ian ą ramę z d e k o ra c ją snycerską do lustra na ścianie głównej P anteonu, z a k o n serw o w a n o żeliwną klatkę sch o d o w ą p row adzącą na p ółpiętro, p o d d a no konserwacji m alow idła ścien ne w Gabinecie Etruskim i plafo nie w Sypialni. W ykonano insta la c ję s y g n a l i z a c j i a l a r m o w e j , p. pożarow ej i p. włamaniowej.
Przybytek Arcykapłana
Po w y k o n a n iu w la tach p o przednich zabiegu kotw ienia m u ró w za p o m o c ą p rę tó w z w łókna szklanego, zabiegom k o n s e rw a torskim p o d d a n o ścianę p ó łn o c ną z w n ę k ą o z d o b io n ą p ła sk o rzeźbą C him ery i innymi elem en tami dekoracyjnymi. Całość mu- ru oczyszczono, a następnie o su
szono m eto d ą m agnetokinetycz- ną. Łuk kam ienny został oczy s z c z o n y , z a f u n d a m e n t o w a n y , n ad b u d o w a n y zgodnie z p rz e k a zami ikonograficznymi i zaizolo wany w górnej części konstrukcji murów. Z re k o n s tru o w a n o kase tony w podniebieniu łuku.
Cyrk
U p o rz ą d k o w a n o poprzez u k ształtowanie na całej długości spi ny w postaci traw nika d y w a n o w ego i areny w postaci n aw ierz chni żwirowej.
Park
P rz e p r o w a d z o n o cięcia sani- t a r n o - p i e l ę g n a c y j n e d r z e w i krzewów, leczenie drzew, n o wych nasadzeń w rejonie G roty Sybilli i zaplecza D o m k u G o ty c kiego oraz na przedpolu d om u dozorcy. U tw o rz o n o now y ciąg k o m u n ik a c y jn y z w ejściem od strony zachodniej b ezp o śred n io z terenu parkingu wraz z m o st kiem oraz alejkę prow adzącą na zaplecze D om ku Gotyckiego
Wykonawcy: Konserwacja Z a bytków „Piotr N iem cew icz” Pa bianice (prace rzeźbiarskie i sztu- katorskie), Spółdzielnia Artystów Plastyków „Plastyka” Warszawa (prace ko n serw ato rsk ie, snycer skie), Firma „R em alt” (A. Trybun) Warszawa (prace statyczne i b u dow lane), T M B — Przedsiębior stwo Usługowe Łowicz (posadzki m a r m u r o w e ) , S p e c j a l i s t y c z n a U s ł u g o w a S p ó ł d z i e l n i a P racy „E x p erstu s” Warszawa (instalacja urządzeń p. w łam aniow ych i p.
p o ż a r o w y c h ) , Z a k ł a d Sto larski „Daniel M o ń k a ” Bolimów (sto larka o k ien n a i drzw iow a, bo a z e ria), Z a k ła d Usług M e lio ra c y j nych i W o d n o -K an a liz ac y jn y c h „K rzysztof Fabjański” O tręb u sy (naw ierzch n ie żw irow e, alejki), Z ak ład U rządzania i Utrzymania Zieleni „J. i T. Przew oźni” O s tr ó da (prace sanitarno-pielęgnacyj- ne i konserw acyjne zieleni), IZiK U M K w Toruniu.
Inwestor: M u z e u m w N ie b o rowie i Arkadii.
Aleja lipow a A rk a d ia -N ie b o - rów na odcinku A rkadia-skraj la su założona w 2 poł. XVIII w. z fundacji h etm an a M ichała
Kazi-Arkadia — Ś w iątyn ia D iany, m a lo w id ło „A m o r i Psyche” na suficie w p rzyleg łym gabinecie, po kon serw acji (w szystk ie fo t. M. Jędrzejew ski, 1 9 9 5 r.)
c o - o s u s z a ją c ą w o k ó ł k o ścio ła. Prace w y k o n an o systemem gos podarczym.
Inwestor: klasztor oo. R efor m ató w i W K Z.
D awny dom pastora ew ange licko-augsburskiego przy ul. Woj ska Polskiego 2 zbudow any w 1. 1 8 2 5 - 1 8 2 6 . W ram ach p ro w ad zo n eg o od 1 9 9 2 r. r e m o n t u k a p i t a l n e g o w z m o c n i o n o f u n d a m e n t y o raz w y k o n a n o iz o l a c j ę p o z i o m ą , w z m o c n i o n o k o n stru k c ję ścian n o śn y ch ściągami na p o zio m ie parteru, piętra i strychu, przemu- ro w a n o spękane odcinki ściany od strony północno-w schodniej, nadproża, gzymsy, mury ogniowe i k o m in y , w y m i e n i o n o s t r o p y drewniane na ognioodporne typu K le in a , w ię ź b ę d a c h o w ą w raz z odeskowaniem i pokryciem pa pą, częściowo stolarkę drewnianą, posadzki, tynki wewnętrzne. Z ało żono instalację с. o., w o d n o -k a n a lizacyjną i elektryczną. Prace w y konano systemem gospodarczym.
Inw estor: właściciele Dariusz i M agdalena Wosińscy i W KZ.
D o m y m ie sz k a ln e z k. X IX i pocz. XX w. przy ul. M ickiew i cza 12, Kościuszki 6, Staszica 12, Sienkiewicza 1, 4, 8, Sw. Anny 1, 13, 30, 34, Joselewicza 2, Trau gutta 12.
W ym ieniono pokrycie d a c h o we oraz obróbki blacharskie przy ul. Sienkiewicza 2, 10, przy Trau-Arkadia — P rzybytek Arcykapłana w trakcie konserwacji
mierzą Ogińskiego długości ok. 1560 m.
Z akres prac prow ad zo n y ch na przełom ie 1994 i 1995 r. obej m ow ał zabiegi sa nitarno-pielęg- nacyjne 150 drzew, polegające na usunięciu posuszu, p rześw ietle niu k o ro n , usunięciu o d ro s tó w u podstaw y pni, założeniu wiązań elastycznych, czyszczeniu i im pregnacji ubytków p o w ie rz c h n io wych i wgłębnych.
Wykonawca: Z ak ład Urządza nia i Utrzymania Zieleni „J. i T. Przewoźni” SC z Ostródy. BO ŻA W O LA (gm. Baranów) Późnoklasycystyczny pałacyk z 1864 lub 1869 r. W ramach kontynuowanego po 1989, a zakończonego w 1993 r. rem o n tu kapitalnego przem uro- w ano kom in p o n ad dachem , w y m ieniono pokrycia d achow e na blachę t r a p e z o w ą p o ł o ż o n ą na d o d a tk o w y m pokryciu papą, w y k o n a n o obróbki blacharskie oraz rynny i rury spustowe. W y k o n a no tynki w ew nętrzne wraz z d e ta lami s z tu k a to r s k im i — rozety, fasety, ty n k i z e w n ę t r z n e w ra z z e l e m e n t a m i s z t u k a t o r s k i m i i pom alow aniem . W ykonane z o stały posadzki drew n ian e m ozai k o w e , t e r a k o t o w e , d r e w n i a n e białe z desek, schody z d rew na d ę b o w e g o z p a r t e r u na p ię tro z dekoracyjną balustradą tralko- w ą , n o w a s t o l a r k a o k i e n n a i drzwiowa. Prace w y k o n a n o sy stemem gospodarczym.
Inwestor: właściciele Jerzy Sur- del i M aria Czyż.
BRZEZIN Y (m. gm.)
Zespół klasztorny oo. R efor m a tó w z XVII/XVIII w., późno- barokowy.
W 1. 1 9 9 2 - 1 9 9 3 o d b u d o w a n o po zniszczeniach II wojny salę na p ie rw s z y m p ię trz e p ó ł n o c n e g o s k rz y d ła k la s z to ru , k ła d ą c p o sadzki, tynki w ew nętrzne, strop drewniany, now ą stolarkę o k ie n ną i drzw iow ą. W y p ro w ad zo n o w ody o p ad o w e z w irydarza r u r a mi d e s z c z o w y m i d o o g r o d u z p o d łą c z e n iem do stu d zien ek . W y k o n a n o o paskę o d w a d n ia ją
utta 12 w y k o n a n o n ap ra w y tyn- ów z e w n ę trz n y c h o ra z b a lk o nów, przy ul. M i c k ie w ic z a 12 i Sienkiewicza 2 w y m ie n io n o czę ściowo stolarkę okienną.
W y k o n a w c a i i n w e s to r : Z a k ła d G o s p o d a r k i K o m u n a l n e j i Mieszkaniowej. D Ą B R O W A -LES Z C Z Y N Y (gm. Jeżów) Pałac z 1939 r. z b u d o w an y dla chem ika K arola Sulikowskiego. U ż y tk o w a n y p r z e z P a ń s tw o w y Dom Pomocy Społecznej.
W 1. 1 9 9 2 - 1 9 9 3 w ram ach re m o n t u k a p i t a l n e g o d o k o n a n o w ym iany zn iszczonych e le m e n tów więźby dachow ej, im p re g n a cji całej więźby, przekładki p o k ry cia d achow ego z dach ó w k i kar- piówki wraz z u zu p ełn ien iem n o wej d a c h ó w k i , p r z e m u r o w a n o kom iny p o n a d połacią dachow ą, w y k o n a n o o b r ó b k i b lach arsk ie oraz rynny i rury sp u sto w e z bla chy miedzianej, n a p r a w io n o ty n ki zew nętrzne i p o m a lo w a n o ele wacje, oczyszczono kam ienie n a rzutow e cokołu o raz w y k o n an o now e sp o in o w an ie, n a p ra w io n o schody zew nętrzne w raz z balu stradam i, w y k o n a n o izolację p o ziomą oraz opaskę odw adniającą w o k ó ł b u d y n k u , w y m i e n i o n o częściowo instalację w o d n o - k a nalizacyjną i elektryczną, w yre m o n to w a n o balu strad ę schodów w ew nętrznych, p o d d a n o ko n ser wacji na I piętrze rozety i fasety, wszystkie pom ieszczenia p o m a lo wano. Prace w y k o n a n o systemem gospodarczym.
Inwestor: D o m Pomocy Spo łecznej.
G A W ŁÓ W (gm. Sochaczew )
Pałac z b u d o w a n y w 1. 18 80— 1890 dla Bolesława G ołem biow - skiego.
W 1. 1 9 9 2 - 1 9 9 3 w trakcie re m o n tu k apitalnego w ym ien io n o więźbę d achow ą i pokrycie d a chowe, z a a d a p to w a n o poddasze na cele m ieszkalne, w y m ien io n o częściowo stolarkę okien n ą, in stalację elektryczną w piw nicach, piec с. o., w y k o n a n o n o w e tynki z e w n ę t r z n e i je p o m a l o w a n o , z m ie n io n o o b r ó b k i b lach arsk ie oraz rynny i rury spustow e, w y k o n a n o izolację p io n o w ą fu n d a m en tó w oraz o paskę o d w a d n ia ją cą w okół b u d y n k u , zm ieniono in
stalację n a p o w ietrzn ą na kablow ą na terenie parku.
W ykonaw ca: Z a k ła d R e m o n to w o -B u d o w la n y z Bolimowa.
Inwestor: D om Pomocy S p o łecznej i W K Z .
G R ZM IĄ C A (gm. Żabia Wola)
Pałac z poł. XIX w. z b u d o w a ny dla Juliana Sruweya.
W 1. 1 9 9 2 - 1 9 9 3 w y m ien io n o instalację с. o., elektryczną oraz tynki ścian i sufitów w piwnicy, n a p r a w i o n o s t o l a r k ę o k i e n n ą i drzw iow ą i ją p o m a lo w a n o , w y m ien io n o stropy w obrębie klatki schodowej między piwnicą a p a r te r e m w ra z z r e m o n t e m ścian i sufitów, n a p ra w io n o d rew n ian e schody.
Wykonawca: Przedsiębiorstwo W ielobranżow e „ R a u l” Sp. z o. o. z Warszawy.
Inwestor: Wojewódzki Z espół P u b l i c z n y Z a k ł a d ó w P s y c h ia t r y c z n e j O p i e k i Z d r o w o t n e j w Warszawie. G U Z Ó W (gm. Wiskitki) K a p l i c a p r z y p a ł a c o w a z 1895 r. nieznanego p r o je k ta n ta. W 1994 r. n a p ra w io n o tynki i p o m a lo w a n o elewację, n a p r a w io n o obróbki blacharskie o raz rynny i rury spustow e, zabezpie czono farbami antykorozyjnym i kraty.
Inwestor: parafia rz. kat. i F u n dusz Kościelny.
JEŻÓ W (gm.)
Kościół cmentarny, d rew niany p .w . św. L e o n a r d a z 2 p o ł . XVII w.
W 1 9 9 4 r. w y r e m o n t o w a n o częściow o od stro n y półn o cn ej z n isz c z o n ą p o d m u r ó w k ę z k a mienia n arzu to w eg o na zaprawie w a p ie n n o -c e m e n to w e j, oraz zni szczoną podw alinę.
W ykonawca: Przedsiębiorstw o Usług Technicznych S. C. Tychy.
Inwestor: parafia rz. kat.
K O N O P N IC A
(gm. Rawa M azowiecka)
Aleja lipowa z niewielką d o mieszką robinii akacjowej, z a ło żona w 2 poł. XIX w. na długości ok. 900 m wzdłuż drogi o a b u d ynków gospodarczych d aw n eg o m ajątku w kie runku sosnow ego lasu.
W 1994 r. systemem g o sp o darczym p o d nadzorem konser w atorskim u sunięto posusz, p o ła mane gałęzie, odrosty u podstaw pni oraz zw alone drzewa.
Inwestor: Urząd Gminy. A l e j a g r a b o w a , ś r ó d p o l n a w park u krajobrazow ym z 2 poł. X IX w.
Systemem gospodarczym pod n a d z o r e m k o n s e r w a t o r s k i m w 1994 r. w y k o n a n o cięcia k o rekcyjne oraz sanitarno-pielęgna- cyjne.
Inwestor: Urząd Gminy.
Ł O W IC Z (m. gm.)
Kościół kolegiacki ,p.w. W n ie bow stąpienia N M P i Św. M ik o ła ja (obecnie katedra), zbudow any w 1464 r. Spłonął w 1525 r. o d b u d o w an y w 1526 r., r o z b u d o w a n y w 1. 8 0 - y c h X V I w. W X V I I I - X I X w. d o b u d o w a n o k ap lic e , r e m o n t o w a n y po z n i szczeniach II w ojny światowej.
W trakcie re m o n tu w 1994 r. w y m ie n io n o pokrycie d achow e z blachy miedzianej na nawach, jak też wieżyczkach kaplic, zni szczone elem enty więźby d a c h o wej wieżyczek, uzupełniono des kow anie nad nawam i, w ykonano rynny i rury spustowe, n a p ra w io no tynki zew nętrzne, w y k o n an o m alow anie (bez elewacji f r o n to wej i wieży głównej), impregnację więźby dachowej wieżyczek oraz odeskow ania po d blachą, k o n se r wację tablic m em oratyw nych.
Wykonawcy: Z akład Budow la n o - M o n t a ż o w y T. Krupczyński i S. Kowalczyk z Łomianek, k o n serwacje — IZiK UMK w Toruniu.
I n w e s t o r : K u r i a Ł o w i c k a i Fundusz Kościelny.
Skarbiec
W 1993 r. w y k o n a n o drzwi pancerne, schody obłożono m a r m u rem , p o ło ż o n o now ą p osadz kę, n a p ra w io n o tynki, w ym ienio no o k n a , p o d d a n o konserwacji kratę okienną oraz żeliwną b alu stradę. W y k o n a w c a : F irm a „ P a w li k o w s k i ” , Z a k ła d R e m o n t o w o - - B u d o w la n y z Poronina. I n w e s t o r : K u r i a Ł o w i c k a i W K Z.
D awny klasztor oo. D o m in ik a nów z 2 poł. XVII w., p rz e b u d o
n o i u z u p e ł n i o n o s z tu k a te r ię . W glorietcie skuto tynki i w y k o n a n o n o w e , n a p r a w i o n o tynki ścian nawy, w y m ie n io n o znisz czone deski i belki stro p o w e oraz w y m ie n io n o w całości tynki. Pod k ru c h tą w y k o n a n o dwa p o m ie szczenia użytkowe. Przygotow a no wylewkę b eto n o w ą po d p o sadzki w nawie. Prace trwają. Ro boty w y k o n a n o systemem g o spo darczym.
Inwestor: właściciele Elżbieta i Andrzej Biernaccy oraz Janusz Rogowski.
Kuria W ikariuszów z b u d o w a na ok. 1738 r. z fundacji arcybi skupa Teodora Potockiego przy Rynku Kościuszki 29.
S y s t e m e m g o s p o d a r c z y m w 1993 r. w y k o n a n o re m o n t le wego skrzydła b u d y n k u w ym ie niając posadzki, tynki w e w n ę trz ne, instalację elektryczną, sto lar kę o k ie n n ą i drzw io w ą, n a p r a w iono tynki zew nętrzne, w y k o nano now ą drew n ian ą bram ę wja zdową na dziedziniec.
Inwestor: Kuria Łowicka.
Dom przy ul. Kilińskiego 36 (lub Skierniewickiej 1) w stylu ba- rokow o-klasycystycznym . Składa się z dw ó ch mniejszych b u d y n ków, z k tórych zachodni powstał w XVII w., w schodni ok. 1786 r. — w tym czasie dom y połączono i ujed n o lico n o wystrój elewacji.
W 1991 r. zawaloną część b u dyn k u w schodniego z re k o n stru o w a n o , resztę m u ró w częściowo p r z e m u r o w a n o i w z m o c n io n o , część z a c h o d n i ą w z m o c n i o n o , w y m i e n i o n o stropy, częściow o ścianki d z ia ło w e . W y m ie n io n o w całym budynku posadzki, sto larkę okienną i drzwiową, więźbę dachow ą, pokrycie dachow e, in stalację elektryczną, w o d n o - k a nalizacyjną, с. o., sanitarną, tynki w e w n ętrzn e, schody. Prace w y k o nane systemem gospodarczym.
I n w e s t o r : w łaściciel Ic h e a d Ibeili.
Kościół ewangelicki z b u d o w a ny w 1. 1 8 3 8 - 1 8 3 9 wg proj. Jana Łuczaja, z korektam i H. M a r c o niego i S. Kozłowskiego w stylu
późnoklasycystycznym. Glorietta Ł o w ic z — kościół ew angelicki w trakcie rem ontu Ł ow icz — kościół kolegiacki (obecnie katedra) oraz d zw o n n ic a w trakcie rem ontu
wany w XIX i X X w. (obecnie Zespół Szkół Z aw o d o w y ch ) przy ul. Podrzecznej 30.
W 1. 1 9 9 1 - 1 9 9 4 p rz e p r o w a d z o n o r e m o n t in s ta la c ji c. o. z modernizacją kotłow ni, w ym ia nę instalacji elektrycznej i ośw ie tlenia, instalacji sanitarnych, sto larki okiennej i drzwiowej, osłon grzejnikowych, napraw ę tynków w ew nętrznych i ich m alow anie, obróbek blacharskich, rynien i rur spustowych, oczyszczono kanały spływowe wody deszczowej.
Wykonawca: Firma „ K o rtu c h ” z W arszaw y, P r z e d s i ę b i o r s t w o H a n d lo w o -U słu g o w e z Łowicza, rzemieślnicy i uczniowie szkoły.
Inwestor: Z espół Szkół Z a w o dowych, Urząd Miejski, W K Z.
nad naw ą głów ną wzniesiona z o stała w 1909 r. W związku z przejęciem k o ś c i o ł a p r z e z o s o b y f i z y c z n e w 1991 r. przy stąp io n o do re m o n tu kapitalnego wraz z a d a p t a c j ą n a c e l e w y s t a w i e n n i - czo-m ieszkaniow e. Prace objęły w y m ia n ę zniszczonych e le m e n tó w więźby dachowej zaró w n o na kościele, jak i na glorietcie, o d es k o w a n i a p o k r y c ia d a c h o w e g o , o b r ó b e k blacharskich, z a im p re g n o w an ie całości więźby d a c h o wej, zm ieniono krzyż na iglicę. N a p r a w io n o tynki elewacji fro n to w ej i p o m alo w an o , oczyszczo
O SSO W IEC (gm. Żabia Wola)
D w ór z XIX w.
W 1. 1 9 9 2 - 1 9 9 4 kontynuując r e m o n t z a k o ń c z o n o p rz e m u ro - wanie ścianki kolankowej i gzym sów, szczytów i k o m in ó w p o n ad dachem. W y konano now ą więźbę dachow ą, odeskow anie i p o k r y cie jedną warstw ą papy, zew n ętrz ne schody b eto n o w e od strony kuchni, dwoje schodów żelbeto wych do piwnicy, u p o rz ą d k o w a n o p iw n ic e , n a p r a w i o n o r u ry i w yk o n an o posadzki b etonow e. U p o r z ą d k o w a n o te ż najbliższe o to c z e n ie w o k ó ł d w o ru . Prace p ro w a d z o n e są systemem g o sp o darczym.
Inwestor: właściciel M irosław Kalinowski i W K Z.
O S U C H Ó W (gm. M szczonów)
Park pałacowy założony w poł. XIX w., krajobrazowy.
O d 1 992 r. p rzystąpiono do k om pleksow ej rewaloryzacji na podstawie dokum entacji o p ra c o wanej w 1. 1 9 9 1 - 1 9 9 2 przez Biu ro Projektów „Stolica”. Usunięto drzewa chore, p ow alona, suche i kolidujące z cennym d rzew o sta nem, posusz, odrosty u podstaw y ni, prześw ietlono korony, wy- a rc z o w a n o częściow o krzewy, p o d d a n o leczeniu drzewa z uby tkami nawierzchniowymi i wgłęb nym i, w y k o n a n o w iązan ia ela styczne, o dsłonięto grupy drzew, drzewa singieltonowe, o d tw o r z o no w nętrza p arkow e, salon o g r o dowy, polany, osie w id o k o w e . Z o sta w io n o w formie istniejącej (cieniownika) aleję grabow ą, b o wiem długi okres zaniedbań u n ie możliwi! p o w r ó t do form y szpale ru. U su n ię to naleciałości z n ie kształcające u kład przestrzenny parku. Drogi o d tw o rz o n o wg ist niejących śladów, resztę w stylu ep o k i, z p o d z ia łe m na jezdne, pie szo-jezdne i piesze. Skablowa- no teren i założono oświetlenie p a r k u , u p o r z ą d k o w a n o s ta w y o z d o b n e i ry b n e , o p r a c o w a n o projekt m ostku na wyspę i zaku p iono teren w bezpośrednim są siedztwie park u na parking. Prace trwają.
W ykonaw ca: Z ak ła d K onser wacji Z abytków „ARBOR” z War szawy.
Inwestor: Z ak ład Ubezpieczeń Społecznych w Warszawie.
Aleja lipowa z 2 poł. X IX w. — układ związany z założeniem pa- la c o w o -p a rk o w y m i kościelnym. Składa się z trzech odcinków: jed no stro n n e zadrzewienie przy k o ściele dl. ok. 100 m, aleja lipowa z dużym udziałem jesiona przed parkiem wzdłuż głównej drogi we wsi dł. ok. 700 m, aleja lipowa przy drodze O s u c h ó w -L u tk ó w k a dł. ok. 500 m.
W 1. 1 9 9 3 - 1 9 9 4 d o k o n a n o cięć sa n ita rn o -p ie lę g n a c y jn y c h : usunięcia posuszu, p o ła m a n y c h gałęzi, drzew suchych, prześwie tlenia k o ron, wycięcia o d ro stó w p rzy p n iu . Z a ł o ż o n o w iąz a n ia elastyczne i sztywne, oczyszczono i z a i m p r e g n o w a n o u b y tk i p o wierzchniowe i wgłębne.
W ykonaw ca: Z a k ła d K onser w a c j i Z a b y t k ó w „ A R B O R ” z Warszawy .
Inwestor: Z ak ład Ubezpieczeń Społecznych w Warszawie . PAMIĘTNA (gm. Skierniewice) D w ór z k. X IX w., ro z b u d o w a ny w 2 poł. XX w. W t r a k c i e z a k o ń c z o n e g o w 1993 r. re m o n tu kapitalnego w ym ieniono zniszczone elementy więźby dachowej, częściowo p o krycie dachow e, rynny i rury sp u stowe, obróbki blacharskie. Z a ł o żono now e tynki i p o m a lo w a n o elewacje, w y k o n an o opaskę o d wadniającą w okół b u d ynku, czę ś c i o w o w y m i e n i o n o s t o l a r k ę okienną, drzwiową, posadzki, in stalację elektryczną, w o d n o - k a n alizacyjną, с. o., n a p r a w i o n o rynki w ew nętrzne i po m alo w an o . Roboty w y k o n a n o systemem gos podarczym.
In w esto r: właściciele J o a n n a Rogers-Sucharska i M aria Pietru- szak. PASKI N O W E (gm. Teresin) Dw ór z k. X IX w. z e lem en ta mi klasycystycznymi. W trakcie p ro w a d z o n e g o od 1993 r. re m o n tu kapitalnego w y k o n a n o izolację poziom ą i p i o n o wą, przem u ro w an ie pękań ścian piwnicznych oraz stropów, p rz e budow ę portyku w elewacji f ro n tow ej i r e k o n s t r u k c j ę p o r t y k u w elewacji ogrodow ej, wym ianę całkowitą więźby dachowej i a d a ptację poddasza na cele mieszkal ne, o d esk o w a n ie połaci d a c h o wych, impregnację, pokrycie p a
pą, ołacenie i położenie d a c h ó w ki po wcześniejszym przem uro- w aniu kominów, wym ianę stolar ki okiennej i r e m o n t drzwiowej, r e m o n t k l a t k i s c h o d o w e j z e wnętrznej od strony szczytowej, n o w ą k l a t k ę s c h o d o w ą w e w n ę t r z n ą , w y m i a n ę in s ta la c ji elektrycznej, w o d n o -k a n a liz a cy j nej, с. o., o b ró b ek blacharskich dachu i lukarn, ty n k ó w z e w n ę t rz n y c h i w e w n ę t r z n y c h . Prace trwają. W ykonawca: Przedsiębiorstwo B u d o w l a n o - M o n t a ż o w e EL-FA Sp. z o. o., Warszawa.
Inwestor: właściciel M irosław Nader.
PU SZCZA M ARIAŃSKA (gm.)
Kościół parafialny p.w. M ic h a ła A rchanioła i Z a Dusze Z m a r łych z 1755 r., drewniany, k o n strukcji zrębowej oszalowany, w e w nątrz ty n k o w an y o nawie
pros-Puszcza M ariańska — kościół parafialny w trakcie rem ontu
tokątnej z kruchtą od wschodu i wieżą nad szczytem fasady, w ęż szym p ro sto k ą tn y m prezbiterium z m u r o w a n ą zakrystią p o d w y ż szoną drew nianym piętrem i syg naturką.
W w y n i k u p o ż a r u w m a ju 1993 r. kościół uległ bardzo p o w a ż n e m u z n i s z c z e n i u . W k.
1994 r. na koszt parafii przystą p io n o do prac b u d o w la n o -k o n - s e r w a t o r s k i c h w p r e z b i t e r i u m i zakrystii na podstawie d okum en tacji o pracow anej przez D. M ą- czyńskiego z Fundacji O ch ro n y
Zabytków. O d tw o r z o n o całkow i cie s p a l o n ą w ię ź b ę d a c h o w ą , o d e s k o w a n o , p o k r y t o w a rs tw ą papy, następnie o łaco n o pod g o n ty, O d tw o r z o n o rów nież sygna turkę i p o kryto identycznie jak prezbiterium . W y k o n a n o ścianę w schodnią prezbiterium , w ym ie n io n o zniszczony m ateriał g ó r n y ch p a r tii ścian , o s z a lo w a n o szczyt w elewacji wschodniej, za m o n to w a n o krzyż na wieżyczce, w y k o n a n o instalację o d g ro m o w ą, w y m ie n io n o d r e w n o w ścianie p o łu d n io w e j likw idując w tó r n e o k n o oraz w ścianie zachodniej i z re k o n stru o w a n o drugie o k ie n ko. Więźbę d achow ą, ściany, belki stropow e, łaty, odeskow anie p o łaci d a c h o w y c h , o s z a l o w a n i e szczytu zaim p reg n o w an o . Skuto tynki zew nętrzne i w ew nętrzne zakrystii. Prace trwają.
Wykonawca: ekipa cieśli z Z a kop an eg o kierow ana przez J. Ku- kulaka.
Inwestor: parafia rz. kat.
R A D ZIEJO W IC E (gm.)
Pałac z 2 poł. XVII w. w znie siony dla prymasa M ichała R a dziejow skiego, barokow y, p rz e bu d o w an y g ru n to w n ie po 1802 r. wg proj. J. Kubickiego dla Anny z Ossolińskich i Kazimierza Kra sińskiego oboźnego wielkiego k o ronnego, a następnie ich syna J ó zefa Wawrzyńca, senatora kaszte lana Królestwa Polskiego.
W k. 1994 r. przystąpiono do r e m o n tu kapitalnego, ro zpoczy nając od adaptacji poddasza na cele n o c le g o w e polegającej na w y b u d o w a n i u n o w y c h ścianek działow ych, w ym ianie instalacji w o dno-kanalizacyjnej, elektrycz nej, с. o., sanitarnej, zainstalow a niu instalacji telewizyjnej, telefo nicznej, p. pożarow ej, wymianie sto lark i d rzw io w ej i posadzek. Roboty trwają.
W ykonawca: Pracownie K on serwacji Z ab y tk ó w Biuro H a n d lu Z agranicznego sp. z o. o. Warsza wa.
Inwestor: D om Pracy Twórczej i W ypoczynku MKiS w Radziejo wicach.
Kościół paraf. p.w. Sw. Kazi mierza w stylu klasycystycznym, wzniesiony w 1. 1 8 2 0 - 1 8 2 2 wg proj. J. Kubickiego, z fundacji Anny z Ossolińskich i Kazimierza
Krasińskiego oboźnego wielkiego koro n n eg o .
W 1994 r. rozpoczęto re m o n t kościoła wymieniając zniszczone e l e m e n t y w i ę ź b y d a c h o w e j i odeskow anie p o d blachę i p o d dając całość więźby impregnacji, d o k o n a n o częściowej w y m ian y p o k r y c i a d a c h o w e g o z b la c h y cynkowej na blachę miedzianą.
W ykonawca: DUREX E x p o rt — Im p o rt Roboty Budow lane — Janusz Kubański.
I n w e s t o r : p a r a f i a rz. k a t . , Urząd Gminy i Fundusz Kościelny.
D w ó r (d o m a d m i n i s t r a t o r a ) z XVII/XIX w., drewniany, p a r te rowy, z mieszkalnym p oddaszem i gankiem o czterech k olum nach z w i e ń c z o n y m t r ó j k ą t n y m d a chem, klasycystyczny.
W 1 9 9 4 r. o c z y s z c z o n o z mchu gonty w iórow e i z a im p re g n o w a n o Im prexem , u zu p e łn io n o u b y t k i l is te w w i a t r o w y c h z tarcicy sosnowej w szczycie d a chu, oczyszczono ściany z p o w ł o ki po k o stu i lakieru i zaim p reg now ano preparatem Ocean 441, w c ześn iej u s z c z e ln io n o sp o in y
om iędzy balami k o n o p n y m i pa-u ł a m i , ze s t o l a r k i o k i e n n e j i drzwiowej usunięto złuszczone w a r s t w y la k i e r u , r o z e s c h n i ę t e p ły c in y filo n g ó w z a f l e k o w a n o d rew n em dębow ym , ubytki wyki- t o w a n o szpachlów ką akrylow ą, część okiennic rozebrano i sklejo no p o n o w n ie oraz zabezpieczono Im prexem stolarskim. Więźbę d a chow ą i łacenie dachu nasycono środkiem O g niochron. Kolumny p o r t y k u s z lifo w a n o i u s u n ię to z nich lakier i żywice, spękanie na trzonach kolum n zaflekow ano li stwami z d rew n a sosnowego, w y m ien io n o zbutwiałe ścianki p io n o w e , d o d a ją c ram iaki w celu w zm ocnienia konstrukcji, n a stę p nie kolum ny zabezpieczono p r e p aratem Ocean 44. Usunięto złu- szczony lakier ze sc hodów p r o w a dzących do przybudów ki, oszlifo w a n o , w y m i e n i o n o zniszczony dolny strop, konstrukcję b alu stra dy i poręczy rozebrano, p o n o w nie sklejono i zaczopow ano, n a s t ę p n i e c a ło ś ć z a b e z p i e c z o n o przez pom alow anie lakierem w o d o o d p o rn y m . Usunięto z p o d m u rówki oraz tarasu w elewacji ty l nej mchy i kolonie zaro d n ik ó w m ikrobiologicznych strum ieniem
pary wodnej pod zwiększonym ci śn ie n ie m i p r z e s m a r o w a n o k a mienie p re p a ra tem Algicid firmy Keim (RFN), ubytki spoin u z u p e ł n i o n o z a p r a w ą c e m e n t o - w o -w a p ie n n ą .
W ykonawca: RESTAURO SA. Inwestor: Dom Pracy Twórczej i W ypoczynku MKiS w Radziejo wicach.
R A D Z IW IŁŁÓ W
(gm. Puszcza Mariańska)
D w orzec kolejowy zbudow any w 1. 1 9 1 9 - 1 9 2 3 wg proj. R. M il lera w stylu eklektycznym.
W 1. 1 9 9 3 - 1 9 9 4 została w y k o n an a w ym iana pokrycia d a c h o wego oraz o b róbek blacharskich.
W ykonawca: Przedsiębiorstwo W y t w ó r c z o - U s ł u g o w e „Rym a- w u t ” Spółka z o. o. w Skierniewi cach. Inwestor: C D O K P Warszawa. SA D K O W IC E (gm.)
Kościół paraf. p.w. 10 Tysięcy Rycerzy M ę c z e n n ik ó w w stylu neoromańskim, wzniesiony w 2 poi. X IX w. z fundacji M ariana J o a chim a Józefa Zawiszy Czarnego.
W 1992 r. skuto stare tynki i założono now e oraz je p o m a lo w an o , w ym ieniono obróbki bla charskie, rynny i rury spustowe, w y k o n a n o opaskę odwadniającą w o k ó ł kościoła, zab ezp ieczo n o farbą anty korozyjną blaszane p o krycie kościoła.
W y k o n a w c a : J a n D y b a ł a z G łuchow a.
Inwestor: parafia rz. kat. i F un dusz Kościelny.
SEROKI (gm. Teresin)
Pałac z przełom u XIX i X X w. W r a m a c h k o n t y n u o w a n e g o r e m o n tu w 1. 1 9 9 2 - 1 9 9 4 w y k o n an o n o w ą więźbę dachow ą na baszcie, oranżerii i wieży k w a d ra tow ej, n a p ra w io n o i częściowo w y m ie n io n o zniszczone elementy p o z o s t a ł e j w i ę ź b y d a c h o w e j i o d e sk o w a n ia , całość zaim pre g n o w a n o . P o d d a n o n a p r a w i e i p rz e m u ro w a n iu gzymsy, ścianki k o la n k o w e , w y k o n a n o obróbki blacharskie oraz rynny i rury spu s t o w e , p o s a d z k i b e t o n o w e w piwnicach, a w części zamie szkanej przez właścicieli — tynki w ew n ętrzn e z m alow aniem , roze ty, fa se ty , p o s a d z k i , s t o l a r k ę o k ien n ą i drzwiową.
Skierniew ice — da w n a kuchnia p a łacow a p rzeb u d o w a n a na oranżerię p o rem oncie Wykonawcy: rzemieślnicy.
I n w e s t o r : w ła ś c ic ie l S te f a n M roczek i W K Z .
SK IER N IEW ICE (m. woj.)
D om mieszkalny z k. XIX w. przy ul. M szczonowskiej 24/26, m urow any, na rzucie k w a d ra tu i do staw io n eg o do niego od za cho d u w ydłużonego prostokąta. Część k w a d ra to w a jedno-, a p ro s tokątna dwukondygnacyjna, w czę ści parterowej dwa drewniane ganki. W trakcie p ro w a d z o n e g o od 1993 r. re m o n tu kapitalnego za łożono izolację poziom ą i p i o n o wą, w y m ien io n o posadzki, tynki w ew nętrzne i zew nętrzne, boaze rie, stolarkę okienną i drzwiową, instalację e le k try c z n ą , w o d n o - -kanalizacy jn ą, с. o., sanitarną, s c h o d y w e w n ę t r z n e , s t r o p y z d rew n ia n y c h na ogniotrw ałe, n a p r a w i o n o w i ę ź b ę d a c h o w ą w części parterow ej, p rzem uro- w an o ścianki działowe, kominy, p o d m u ró w k i po d ganki. W ymie niono pokrycie d achow e nad czę ścią piętrow ą, p o d d a n o renowacji drew niane ganki. Prace trwają.
W ykonawca: firma b u d o w lan a „UNIIMAK” SA w Skierniewicach.
In w e s to r: właściciel Andrzej Ładyński.
Kościół paraf. p.w. Sw. Jakuba zbud o w an y w 1781 r. z fundacji a r c y b i s k u p a A n t o n i e g o O s t r o wskiego wg proj. E. Scnroegera.
W 1994 r. d o k o n a n o n apraw y ty n k ó w i częściowego przem
uro-w ania gzymsóuro-w uro-wraz z m a lo uro-w a niem fasady.
W ykonawca: Z ak ład Budowla- n o -K o n se rw a c y jn y A. Kamiński z Warszawy.
Inwestor: parafia rz. kat. K ościół c m e n t a r n y p.w. Sw. S tanisław a w stylu b a ro k o w y m z b udow any w 1720 r. z fundacji p rym asa Stanisława Szembeka.
W r a m a c h r o z p o c z ę t e g o w 1994 r. re m o n tu kapitalnego zdjęto pokrycie d achow e z d a chówki esówki, w ym ien io n o zni szczone elem enty więźby d a c h o wej, w zm o c n io n o krokwie, oczy szczono p oddasze, o d e sk o w a n o więźbę d achow ą i p o ło ż o n o dwie w arstw y papy, a po ołaceniu p o now nie dachów kę esówkę z o d z y s k u . W ię ź b ę d a c h o w ą w r a z z o d esk o w an iem i łatami zaim p reg n o w an o . Prace trwają.
W ykonaw ca: Z a k ła d R e m o n to w o -B u d o w la n y z G odzianow a.
Inwestor: parafia rz. kat. i F u n dusz Kościelny.
Budynek przykościelny, dawny szpital, wzniesiony w XIX w.
W trakcie re m o n tu w 1994 r. w y m ien io n o zniszczone elementy więźby dachowej i odeskow anie, wykonano impregnację więźby wraz z odeskowaniem i położono papę.
W ykonaw ca: Z a k ła d R e m o n to w o -B u d o w la n y z Godzianow a.
Inwestor: parafia rz. kat. i Fun dusz Kościelny.
D a w n a k u c h n i a p a ł a c o w a z XVIII w., z XVII w., p r z e b u d o w ana w X IX w. na oranżerię wg proj. M o n ig h e ttie g o w stylu neo- renesansow ym .
W 1994 r. zakończono re m o n t ty n k ó w z e w n ętrzn y ch , p o m a l o w ano całą elewację wraz ze s to la r k ą , w y k o n a n o o b r ó b k i b l a charskie, rynny i rury spustow e oraz instalację o dgrom ow ą.
Wykonawca: ARBOR s.c. z War szawy.
Inwestor: Instytut Warzywnic twa i Kwiaciarstwa oraz W KZ.
D om mieszkalny z k. XVIII w. przy ul. Senatorskiej 7, p rz e b u d o wany w 1. 3 0 - y c h X X w.
W trakcie re m o n tu kapitalne go rozpoczętego w 1993 r. prze- m u r o w a n o ś c i a n y s z c z y t o w e , ścianę f r o n t o w ą i k o m in y p o wyżej p a rte ru , w ym ieniono w ca łości więźbę dachow ą, pokrycie d a c h o w e , c z ę ś c i o w o s t o l a r k ę o k ie n n ą i d rz w io w ą , w całości posadzki, instalację с. o., w o d n o - k a n a l i z a c y j n ą , e le k try c z n ą , schody, tynki zewnętrzne i w e w n ę t r z n e , o b r ó b k i b la c h a rsk ie oraz rynny i rury spustowe. Prace w y k o n a n o system em g o s p o d a r czym. I n w e s t o r : w ła ś c ic ie l M a r e k Podlewski. Budynek d w o rc a kolejowego wzniesiony w 1. 1 8 7 3 - 1 8 7 4 wg proj. J. Heuricha-seniora. W okre sie I wojny światowej uległ p o w ażn em u zniszczeniu. Projekt o d b u dow y w y k o n a n o pod k ie ru n kiem B. Rogoyskiego, przy czyn n y m w s p ó ł u d z i a l e R. M il l e r a w 1. 1 9 2 1 - 1 9 2 2 , z zachowaniem średniow iecznej formy z m o ty wami gotyku angielskiego.
W ram ach pro w ad zo n eg o od 1992 r. r e m o n tu kapitalnego w y m ien io n o drew nianą więźbę d a chow ą na stalową, adaptując jed nocześnie poddasze na cele uży tkow e, po k ry to ją papa, a n astęp nie c z ę ś c i o w o d a c h ó w k ą kar- piów ką, p rz e m u ro w a n o kominy i o ty n k o w an o . W ymieniono stro py, schody, instalację elektryczną, w o d n o -k an alizacy jn ą, с. o., tele f o n i c z n ą , s t o l a r k ę o k i e n n ą i drzw iow ą, częściowo posadzki, tynki w ew nętrzne, obróbki bla charskie. Prace trwają.
Skierniew ice — bu dyn ek dw orca kolejow ego w trakcie rem ontu W ykonawca: Przedsiębiorstw o U s łu g o w o -H a n d lo w e „ T O R E N ” w Skierniewicach. Inwestor: C D O K P w Warsza wie i W K Z. Budynek mieszkalny o c h a ra k terze pałacow ym przy ul. Piłsud skiego 38, zbudow any w 1901 r. w stylu eklektycznym.
Założony na planie prostokąta, z ryzalitem na osi, okrągłą wieżycz ką z klatką schodową na narożu oraz d w o m a tarasami. Elewacja frontowa dekorow ana girlandami, ryzalit zw ieńczony u sk o k o w y m szczytem, w osi środkowej portal neobarokowy z kolumnami i po- iersiem kobiety. N aroże ryzalitu o n io w a n e . W ieżyczka p o k ry ta sto żk o w y m , w ielo b o czn y m heł mem. N a d wejściem kartusz z datą budowy. Elewacje tylna i boczne dekorow ane na narożach pilastra- mi, a okna w opaskach z tynku z kluczami u góry.
P ro w a d z o n y od 1 9 9 2 r. r e m o n t objął w y m ia n ę instalacje elektrycznej, skucie wierzchniej w arstw y tynków, n ap ra w ę uby tków, w ykonanie sztablatury, czy szczenie i cyzelowanie, czyszcze nie fasad, rozet, girland i listew z farby emulsyjnej, uzupełnienie ubytków i cyzelowanie, napraw ę stolarki okiennej i drzwiowej, p o m alow anie sufitów i ścian, czę ściową wym ianę p o d łó g z desek, c z ęścio w ą n a p r a w ę i w y m ia n ę tynków. Prace trwają. Roboty w y k o n a n o systemem gospodarczym.
In w e sto r: właściciel H e n r y k M azurek i W K Z.
Park założony w 2 poł. XVIII w. wg proj. E. Szroegera, z fundacji dwóch prymasów — Wacława Łu b ień sk ie g o i A n to n ie g o O s t r o wskiego, w formie b aro k o w eg o ogrodu tarasowego położonego po obu stronach rzeki sformowanej w prostolinijny kanał. W 1. 1 8 3 0 - 1870 A. Idźkowski przekształcił założenie barokowe w romantycz- n o -k ra jo b ra z o w e: kanał zm ienio no w rom antyczną rzekę z rozla nymi stawami i wyspami na nich, a ogród tarasowy i boskiety w kra jobrazową kompozycję polan wi dokowych. W 1846 r. Idźkowski założył sześciohektarowy park ro mantyczny nad rzeką przy willi Aleksandria. Łączny obszar parku wynosi 42 hektary.
O d 1992 r. na podstaw ie k o n cepcji rewaloryzacji parku, której część sk ład o w ą stanow i g o s p o darka drzew ostanem , trwają p r a ce p ielęgnacyjno-sanitarne, p o le gające na u s u w a n iu d r z e w su chych, p o su szu , p rze św ie tle n iu ko ron, usuwaniu zbędnych samo- siewów i krzewów.
W y k o n a w c a : Z a k ł a d y U rz ą dzania Zieleni.
Inwestor: Urząd Miasta. Kilkanaście d o m ó w mieszkal nych z k. X IX i pocz. X X w. w staromiejskiej zabudowie.
W 1. 1 9 9 2 - 1 9 9 4 p o d d a n o je zabiegom rem o n to w y m , po leg a jącym na napraw ie więźby d a c h o wej, pokrycia d achow ego, prze- m u ro w a n iu kominów, n apraw ie tynków zew nętrznych, osuszeniu, w y k o n a n iu ry n ie n , ru r s p u s t o wych oraz o b ró b ek blacharskich, c z ę ś c io w e j w y m i a n i e s t o l a r k i okiennej i drzwiowej.
Wykonawca: Przedsiębiorstw o G o s p o d a r k i K o m u n a ln e j i rz e mieślnicy.
Inwestor: Urząd Miasta.
SŁUPIA (gm.)
Kościół paraf. p.w. Przem ienie nia P a ń s k ie g o i w. M i k o ł a j a z 1763 r., orientowany, d re w n ia ny, konstrukcji zrębowej, oszalo wany. N aw a p ro sto k ą tn a z d w ie ma kruchtam i, prezbiterium w ęż sze od nawy wielobocznie z am knięte, z zakrystią po północnej stronie. Dach pod naw ą i prezbi
terium wspólny. N a kalenicy d a chu nad nawą sygnaturka.
W 1 9 9 4 r. p r z e b u d o w a n o p o d m u ró w k ę i założono p rzeciw wilgociową izolację z papy na le piku pomiędzy podw aliną a k o r o n ą p o d m u r ó w k i , b e t o n o w ą opaskę uszczelniającą, częściowo w y m i e n i o n o z n is z c z o n e deski s z a l u n k u z e w n ę t r z n e g o i z n i s z c z o n e f r a g m e n t y p o d w a l i n , a w całości deski po d ło g o w e p o d dasza. Wszystkie w ym ienione ele menty drew niane kościoła zaim pregn o w an o . Prace w y k o n a n o sy stemem gospodarczym.
Inwestor: parafia rz. kat.
STARA RAWA
(gm. Nowy Kawęczyn)
Kościół paraf. p.w. Sw. Sw. Szy m ona i Tadeusza Judy, drew niany z 1 poł. XVIII w.
W 1994 r. założono instalację sygnalizacyjną p. pożarow ą i p. w ł a m a n i o w ą o r a z z a ł o ż o n o w drzwiach zamki GERDA.
Wykonawca: „TELETEST’ s.c. z Bydgoszczy.
Inwestor: parafia rz. kat.
SZYM A N Ó W (gm. Teresin)
Pałac zbudow any w 1. 1898— 1902, prawdopodobnie wg K. Woj ciechowskiego z fundacji K onsta ntego Lubomirskiego.
W 1. 1 9 9 2 - 1 9 9 4 s y s te m e m gospodarczym d o k o n a n o r e m o n tu pomieszczeń piw nicznych, p o legającego na założeniu izolacji, f l e k o w a n i u m u r ó w , w y m ia n ie
t y n k ó w o t w o r ó w o k i e n n y c h i drzwiowych i ich m alowaniu, z a ło ż e n i u p o s a d z e k , in stalacji elektrycznej, с. o., wymianie p o sadzek parkietow ych w części p o mieszczeń na piętrze (sale lekcyj ne, sypialnie), stolarki okiennej i ogrodzenia ceglanego na d łu g o ści p o n a d 50 m.
Inwestor: klasztor ss. N iepoka- lanek i Fundusz Kościelny.
Kościół paraf. p.w. W n i e b o wstąpienia N M P z XVII w., p rze b u d o w an y w k. X IX w.
W t r a k c i e k o n t y n u o w a n e g o w 1. 1 9 9 2 - 1 9 9 3 re m o n tu syste m em gospodarczym napraw io n o tynki elewacji bocznych i p o m a lo w ano je, w y m ien io n o obróbki blacharskie, rynny i rury spustowe.
Inwestor: parafia rz. kat.
TERESIN (gm.)
Pałac zbudow any przez M. Ep- steina w k. XIX w. wg proj. F. Ar v eu fa z w y k o r z y s ta n ie m tylko sklepionych piw nic daw nego p a łacyku w stylu późnobarokowym, p ow stałego w 1 poł. X IX w. wg proj. A. A. Loevego.
W 1 9 9 4 r. n o w y właściciel przystąpił do re m o n tu dokonując w y m ia n y zniszczonych e le m e n tó w więźby dachowej, pokrycia dachow ego, instalacji с. o., wraz z k o tło w n ią na paliw o płynne. Częściowo p rz e m u ro w a n o piw ni cę, w y k o n a n o izolację ty n k ó w w e w n ę trz n y c h , posadzki, insta lację e le k tr y c z n ą , w y m ie n io n o stolarkę okienną piwniczną. Pra ce trwają.
Wykonawca: Przedsiębiorstwo „ P O M O R Z E ” .
Inwestor: Fundusz Składkowy Ubezpieczenia Społecznego Rol nik ó w w Warszawie.
ZAKRZEW (gm. Nowa Sucha)
D w ór z poł. XIX w., przeb u d ow any na pocz. X X w., z akcen tami klasycystycznymi.
W ramach re m o n tu kapitalne go wraz z adaptacją na cele mie s z k a l n e , k t ó r y r o z p o c z ą ł się w 1994 r. w y k o n an o izolację pio now ą fu n d a m e n tó w oraz drenaż o d w a d n i a j ą c y w o k ó ł b u d y n k u w raz z o d p ro w a d z e n ie m do sta wu. Częściowo zm ieniono stropy z d re w n ia n y c h na o g n io trw a łe i w ew nętrzne schody żelbetowe, całkow icie w y m ie n io n o więźbę
d a c h o w ą i z a i m p re g n o w a n o ją. Dach p o k ry to dachów ką. Prace — w ykonyw ane systemem g o sp o darczym — trwają.
I n w e s t o r : w łaśc ic ie le M a r i a i R om an Bytniewscy.
ZŁO TA (gm. Rybno)
C m en tarz niemiecki z I wojny światowej.
W 1 992 r. system em g o s p o darczym usunięto drzewa, krze wy i chwasty z k u rh a n u i fosy oraz pnie akacji rozsadzające pia skowiec. U zupełniono ubytki ka mienia mostku.
Inwestor: Urząd Gminy.
Ż Y R A R D Ó W (m. gm.)
K a m i e n i c a , pl. W o l n o ś c i 6 (ob. p r z e d s z k o l e ) , z b u d o w a n a w 1882 r., częściowo p rz e b u d o w ana w 1. 3 0 -y c h X X w., na rzu cie krzyża, z nie ty n k o w a n y m i e l e w a c j a m i , p r o f i l o w a n y m i g z y m s a m i , b o g a t o o b r a m i o n a półkoliście zam kniętym i oknami.
W 1 9 9 4 r. w drugiej części przedszkola w ym ienione zostały zniszczone elem enty więźby da chowej, odeskow anie oraz p o k r y cie papą. W y konano impregnację więźby i odeskow ania, przemu- r o w a n i e k o m i n ó w , c z ę ś c io w o gzymsów, w ym ien io n o instalację od g ro m o w ą.
Wykonawca: Z ak ład B udow la ny „ A rb u d ”.
Inwestor: Urząd Miasta. D om mieszkalny z k. X IX w. przy ul. Kościelnej 7.
W 1. 1 9 9 3 - 1 9 9 4 w ym ieniono stropy drew niane na o g n io o d p o r ne, zniszczone elem enty więźby dachowej, o deskow anie i p o k ry cie d achow e z papy, klatkę sch o dow ą, tynki w ew nętrzne, częścio w o stolarkę o kienną i drzw iow ą oraz instalację c. o. Prace w y k o n y w a n o s y s t e m e m g o s p o d a r czym.
In w e sto r: właściciel Tadeusz Buczek i W KZ.
Willa z k. XIX w. przy ul. 1 M a ja 49a.
W ram ach re m o n tu w 1. 1 9 9 2 - 1993 w ym ieniono zniszczone ele m enty więźby dachowej, p o k r y cie dachow e, tynki w ew nętrzne, instalację c. o. i elektryczną, czę ściowo stolarkę okienną i d rz w io wą, n ap ra w io n o kominy, p o d d a
no flekow aniu elewacje z cegły, w y k o n a n o opaskę odwadniającą w okół budynku.
W ykonaw ca: Z ak ład R e m o n to w o -B u d o w la n y Z. Kutz z M ila nówka.
I n w e s t o r : I z b a S k a r b o w a w Skierniewicach i WKZ.
B udynek gospodarczy z końca X IX w. przy ul. 1 M a ja 4 9 a , d re w n ia n o -m u ro w a n y .
W 1. 1 9 9 3 - 1 9 9 4 w y k o n a n o izolację p o z io m ą , sp o in o w a n ie elewacji, wym ianę częściową beli i słupów ścian zewnętrznych, w y mianę stropów, więźby dachowej i p o k ry cia dach o w eg o , stolarki okiennej i drzwiowej, posadzek, podłóg, instalacji elektrycznej, ry nien i rur spustowych.
W ykonaw ca: Z akład R e m o n to w o -B u d o w la n y Z. Kutz z M ila nówka.
I n w e s t o r : I z b a S k a r b o w a w Skierniewicach.
Daw ny budynek straży p o ż a r nej z X IX /X X w. przy ul. Słowiń skiego 6.
W ram ach prow adzonego od 1 9 9 3 r. r e m o n t u k a p i t a l n e g o w raz z ad ap ta c ją na cele mie- sz k a ln o -u słu g o w e osuszono b u dynek m e to d ą elektroosmozy, n a p ra w io n o elewację ceglaną, w y m i e n i o n o zniszczone e le m e n ty więźby dach o w ej, pokrycie d a chow e z papy na blachę, w y k o n a no obróbki blacharskie oraz ry n ny i rury spustowe, w ym ieniono stropy drew niane na o g n io o d p o r ne nad p arterem i piętrem części mieszkalnej, instalację elektrycz ną, stolarkę okienną, tynki, p o sadzki, instalację grzewczą, zało żono instalację o dgrom ow ą, syg nalizacyjną p. pożarow ą i p. w ła m a n io w ą , ro z p o c z ę to n a p ra w ę k la tk i s c h o d o w e j d r e w n i a n e j , Prace — w ykonyw ane systemem gospodarczym — trwają.
Inwestor: Urszula i Tomasz R a dziszewscy.
Kilkadziesiąt d o m ó w mieszkal nych z 2 poł. XIX i pocz. XX w. z terenu osady fabrycznej.
R e m o n t obejm ow ał n ap ra w ę w ięźby dach o w ej, napraw ę lub w y m ia n ę p o k ry cia d a c h o w e g o , s to la rk i o k ie n n e j i d rzw io w ej, w y k o n a n ie przyłączy i p io n ó w k a n a liz a c y jn y c h , opaski o d w a
Ż ela zo w a Wola — D om U rodzin F ryderyka C hopina po rem oncie dniającej, o b ró b e k blacharskich
oraz rynien i rur spustowych, w y m ianę in stalacji ele k try c z n y ch , m alow anie w nętrz. Wykonawca: rzemieślnicy. I n w e s t o r : P r z e d s i ę b i o r s t w o G o sp o d a rk i Komunalnej i M ie szkaniowej. ŻELA ZO W A W O LA (gm. Sochaczew)
Dawna oficyna z XVIII/XIX w., p rz e b u d o w a n a w 1929 r. O b e c nie D om Urodzin Fryderyka C h o pina.
W ram ach p ro w a d z o n e g o w 1. 1 9 9 2 - 1 9 9 3 re m o n tu kapitalnego w y k o n a n o izolację poziom ą i p io now ą p odpiw niczonej części b u dynku, w piwnicy zastąpiono p o lepę gliniana posadzką beto n o w ą, w y k o n a n o n ap raw y sklepienia ł u kow ego uzupełniając ubytki ce gieł i usuwając pęknięcia luku, p o ło ż o n o now e tynki na ścianach i stro p ach piwnicy oraz je p o m a low ano, z a m o n to w a n o now e sta lowe schody do piwnicy, p o m a lo w an o ściany w ew nętrzne d w oru, belki i podsufitkę w sieni, p o d d a no konserwacji p o lich ro m o w an e stro p y d re w n ia n e . N a p r a w io n o tynki zew nętrzne i gzymsy i p o m a lo w a n o je. Przeb u d o w an o g ó r ne partie trz o n ó w kom inow ych, p o ł o ż o n o tynki i p o m a lo w a n o . Wokół b u d y n k u u ło żo n o opaskę z cegły klinkierowej i odboje pod rury s p u sto w e . Z d e m o n t o w a n o i p o n o w n i e z m o n t o w a n o d w a iece kaflowe na poddaszu. Wy- o n a n o now e okienka piwniczne, p o d d a n o r e n o w a c j i s t o l a r k ę o k ie n n ą i drzw iow ą, balustradę s c h o d ó w z parteru na poddasze, klapę d o piwnicy. W ym ieniono
zniszczone elem enty więźby d a ch o w ej, w z m o c n i o n o k ro k w ie , usztyw niono strop. N a stropach nad p arterem i poddaszu p o ło ż o no n o w e p o d ł o g i . W y k o n a n o ścianki d z ia ło w e na p o d d a s z u z p ł y t g i p s o w o - k a r t o n o w y c h . Więźbę dachow ą, podłogi, stropy, boazerie p o k ry to środkam i im pregnacyjnym i i o g n io o d p o r n y mi. W ym ieniono pokrycie d a c h o we na nowy gont, szczyty dachu i g a n k u o b ł o ż o n o d e s k a m i ozdobnym i, a ściany i sufity p o d dasza — boazeriam i sosnowymi. Całkowicie w ym ieniono instalac ję elektryczną, zainstalow ano sta łe ogrzewanie piwnic, w y k o n an o now ą instalację o d g ro m o w ą , syg nalizacyjną p. pożarow ą, urządze nia gaśniczego na halon, instalac ję p. w łam an io w ą, w o d n o - k a n a lizacyjną, telefoniczną.
W y k o n a w c y : iz o la c ja śc ia n iwnic i przyziemia — Przedsię- iorstw o Projektowo W d r o ż e n io we „AWAT’ w Warszawie, roboty b udow lane — Spółdzielnia Rze mieślnicza „ B u d o m e ta l- D r e w n o ” w W arszawie, b u d o w l a n o - k o n - stru k cy jn e — P rzed sięb io rstw o P r o d u k c y j n o - U s ł u g o w e „Jugo- p o l” w Warszawie, zabezpiecze nia o g n io o d p o rn e „In te rp o ż ” Iza belin k. Warszawy, instalacja syg nalizacyjna pożaru i gaśnicza — PZUSP „ I n te r n a tio n a l” w W ar szawie, elektryczne — Spółdziel nia R zem ieślnicza Specjalistów Elektryków w Warszawie, sani tarne — D T N Warszawa i „Polan- stria” w Warszawie.
Inwestor: M inisterstwo Kultu ry i Sztuki.
ZABYTKI SZTU KI, RZEM IOSŁA ARTYSTYCZN EG O I TECHNIKI RZEŹBA
BR ZEZIN Y (m. gm.)
O łta r z d re w n ia n y z kościoła p a r a f . p.w. P o d w y ż s z e n i a Sw. K rzy ża, a u t o r nieznany, w y m . 850 X 5 9 0 cm, d re w n o p o lic h ro
m o w a n e , ok. 1650 r. Jest typem o łta rz a przyściennego, a rch itek to n ic z n e g o o konstrukcji d r e w nianej, w sparty częściowo na m u
r o w a n e j m e n sie . U m ie sz c z o n y w kulistej kaplicy, m ożna go o b e jść p rz e z d w a b o c z n e wejścia. Składa się z trzech kondygnacji z trzem a obrazam i pośro d k u każ dej z nich. Pierwsza kondygnacja wspiera się o posadzkę kaplicy i mensę. O b o k drzwi zdobionych płaskorzeźbami znajdują się pół- k o lu m n y w sp a rte na cokołach. Nad mensą znajduje się m a lo w a na na desce ściana, po bokach której umieszczone są dwie z d o
bione płaskorzeźbą konsole — na nich wspiera się łamany gzyms drugiej nieco węższej k o n d y g n a cji z obrazem o bardzo dekoracyj nej ramie ze specjalnymi p r o w a d n i c a m i u m o ż l i w i a j ą c y m i jeg o przesuwanie. Po bokach obrazu znajdują się cztery kolu m ny z b o gatą płask o rzeźb ą o m o ty w ach roślinnych, a obok kolum n dwie nisze zakończone u góry k o n c h a mi. W niszach stoją figury świę t y c h . K o n d y g n a c j ę tę u g ó ry
wieńczy skrzynia spinająca z m o t y w a m i s n y c e r s k i m i , lic z n y m i gzymsami. Trzecia kondygnacja to trójkątne zwieńczenie z o b ra zem pośrodku. O b raz otacza ro z b u d o w a n e , bo g ato d e k o ro w a n e o b r a m i e n i e z g ł ó w k a m i p u t t , gzym sam i, d e k o ra c ja m i snycer skimi. Po bokach ob ram o w an ia obrazu znajdują się trójkątne d e koracje z płaskorzeźbą, na końcu któ ry c h na p o s tu m e n ta c h stoją dwie figury anio łk ó w z girlandą k w i a t ó w w d ł o n i a c h . C a ł o ś ć wieńczy postać Archanioła z trą b ką w ręce oraz stylizowane wazy po bokach. Głow y uskrzydlonych p u tt i rozety zdobią też dolne p a r tie o łta r z a . C a ło ś ć u t r z y m a n a w tonacji k r e m o w o - z ł o t e j , w i doczny też jest kolor szary i b eżo wy na gzymsach oraz kolor k a rn a cji na tw arzach i rękach postaci. Z łocenia na pulm encie na poler i mat. Kolorystyka ta jest w yni kiem w ie lo k r o tn y c h p rz e m a lo - wań ołtarza w przeszłości.
O łtarz zachow any jest prawie w całości. D re w n o od strony od- w rocia pociem niałe, p okryte w a r stwą kurzu. Widoczne pęknięcia konstrukcyjne, dekoracje snycer skie o b l u z o w a n e , c a ło ść k o n strukcji mało stabilna. Widoczne ślady doraźnych n a p ra w — łącze nie rozluźnionych detali za p o m ocą gwoździ kowalskich oraz li stew drewnianych oraz duże szko dy wyrządzone przez mikroorgani zmy i owady. Drew no w przeważa jącej w iększości z a c h o w a ło się w postaci osypującego się próchna, obleczonego od odwrocia cieniu tką warstwą drewna, a od przodu grubą warstwą polichromii z prze- malowaniami. Odspojone warstwy technologiczne i złuszczenia poli chromii.
W trakcie prac k o n s e rw a to r skich w 1. 1 9 9 0 - 1 9 9 3 d o k o n a n o d e m o n tażu ołtarza, zabezpieczo no polichrom ię, częściowo usu nięto przem alów ki i w ykonano rysunki techniczne. O biekt p o d d a n o dezynfekcji i dezynsekcji A ntoxem w toluenie, w ykonano i m p r e g n a c j ę P a r a lo id e m B - 7 2 w to luenie 15%. Ubytki drew na u zu p ełn io n o d re w n e m lipowym, olchow ym i sosnowym . Przem a l o w a n i a u s u n i ę t o c h e m i c z n i e i m echanicznie stosując pastę Re- mosol oraz etanol, toluen i t e r p e n ty n ę . Z ło c e n ia i sreb rzen ia
doczyszczono płynem D ow anol D M (RFN). G ru n ty uzupełniono zapraw ą k red o w o -k le jo w ą , k o n s e r w a c ję z ło c e ń z a c h o w a n y c h i rekonstrukcję brakujących w y k o n a n o za p o m o cą Au w proszku i w płatkach produkcji włoskiej. Z a sto so w a n o pulm enty czerwony i złoty firmy L efranc-B ourg eois. S re b r z e n ia w y k o n a n o sto su ją c srebro w płatkach produkcji w ł o skiej. N a srebrzeniach zrobione zostały laserunki, zew nętrzną p o lichromię w y k o n a n o na p o d s ta wie projektu kolorystycznego z a tw ierdzonego przez komisję rze czoznawców, przy o p ra c o w a n iu którego k ierow ano się frag m en tami oryginalnego o p ra c o w a n ia z a c h o w a n e g o s z c z ą tk o w o p o d w ielow arstw ow ym i przem alow a- niami. W czasie m on tażu wszyst kie elem enty ruchom e p rzy m o co w an o za p o m o cą kołków d r e w nianych i kleju stolarskiego. D o połączeń poszczególnych części architektonicznych zastosow ano mosiężne w kręty i stalowe śruby. Z re k o n s tru o w a n e elementy nasą czono im pregnatem Inox p r o d u k cji Inco.
Wykonawca: J. Radgowski. Inwestor: W K Z i Urząd Woje wódzki.
D O M A N IEW IC E (gm.)
Ołtarz główny, p ó ź n o b a ro k o - wy z k. XVII w. z kaplicy N a r o dzenia NMP, nieznanego autora, z b u d o w a n y z d re w n a , złocony, s r e b r z o n y i p o l i c h r o m o w a n y , z obrazem M atki Boskiej Śnieżnej w srebrnej koszulce.
W całości architektury ołtarza liczne prześwity oraz nieznaczne odchylenia od pionu i poziom u, pęknięcia i szczeliny w miejscach gierow ań gzymsów górnych, w y raźna deform acja stolarki zw ień czenia. N a odw rociu liczne o t w o ry po d rew n o jad ach . N a wielu elem entach wystroju ubytki fo r my (snycerka); pow ierzchnia p o l i c h r o m i i p o k r y t a s k r u s z a ł y m w erniksem . N a całości liczne p ę cherze, rozw arstw ienia, rozległe ubytki zapraw bezpośrednio do p o d ło ż a . Partie karnacji i n t e n s y w n i e p o c i e m n i a ł e ; p o z ł o t a głównie m atow a, w tó rn a w y k o n a n a szla k m e ta le m , zniszczona m echanicznie, silnie sp a ty n o w a na, przetarta do zaprawy; z a p ra wa w stanie zmurszałym.
K o n s e r w a c j ę w y k o n a n o w 1992 r. O łta rz częściowo zde m o n to w a n o , zarejestrow ano fo tograficznie stan zachow ania p o szczególnych e le m e n tó w oraz r o dzaje ich uszkodzeń. Przed przy stąpieniem do prac d e m o n ta ż o wych w stępnie oczyszczono i za b e z p ie c zo n o w iększość e le m e n tó w ruchom ych. W z m o c n io n o od strony o d w ro cia zwieńczenie g ó r ne, stosując łaty drew niane. Usu nięto następnie elem enty w y stro ju a rc h itek to n iczn eg o stan o w ią cego kompozycję pola zwieńcze n i a , d e m o n t u j ą c t e ż r z e ź b y uskrzydlonych an io łó w i boczne spływy w o lu to w e . Z d ję to haki mocujące gzymsy g órne od szczy tu do ścian bocznych apsydy. Usu nięto kliny, a następnie kolejno z d e m o n t o w a n o głowice, trzony i bazy ko lu m n , zdjęto gierowane gzymsy górne z czopów ściany re tabulum , baldachim oraz a ż u ro we elem enty ram y pola c e n tra ln e -о. Z d e m o n to w a n o p o n a d to ta- ern ak u lu m oraz płaszczyznę an- tepedium . Z a b u d o w a n o nowym d r e w n e m (m o d rz e w s e z o n o w a ny) płaszczyznę predelli, w y m ie nio n o część dolnej stolarki (sos na) w płaszczyźnie a n te p e d iu m o r a z d o k o n a n o k le je ń w p ł a szczyźnie bocznej przy użyciu p o lioctanu winylu. Z r e k o n s tr u o w a no w d re w n ie lipow ym ubytki snycerki — wywinięcie liści akan- tu z głowic ko lu m n , partii małych skrzydeł oraz palców rąk i nóg. D o k o n a n o rek o n stru k cji trzech prom ieni ze słonecznej glorii oraz miejscowych sosnow ych fleków. Stolarkę zwieńczenia klejono na POW, uzupełniając miejsca spę kań w staw kam i z listew lub forni ru. W y k o n a n o dezynsekcję o d wrocia Antoxem . Przemalowania na karnacji u suw ano m echanicz n i e s k a l p e l e m , n a t o m i a s t z w a r s tw p o l i c h r o m i i ró w n ie ż chemicznie przy użyciu m e ta n o lu. Partie w tó rn y ch bądź osłabio nych zapraw zdjęto mechanicznie stosując miejscowo tampony. O d słonięte d re w n o ze śladami b iolo gicznych zniszczeń p o d d a n o sezo now aniu w w aru n k ach względnej wilgotności pow ietrza i t e m p e ra tury, d ezynfekow ano miejscowo k a r b o l i n ą . D r e w n o o s ł a b i o n e przez d rew nojady im p re g n o w a n o 15% ro z tw o re m p o lim e ta k ry la nu. Położono now e g runty k r e d o
w o - k le jo w e na spoiwie z kleju glu tynow ego, nato m iast mniejsze ubytki u z u p ełn io n o kitem k r e d o wym z d o d atk iem te rp e n ty n y w e neckiej. G ru n ty n ak ła d a n o w a r s tw o w o m e to d ą „ s zto rco w an ia” w ilości 5 do 8 warstw, następnie p o d d a n o je obróbce przy użyciu drobno ziarn isteg o papieru ścier nego. Przy rekonstrukcji warstw pozłoty u w zględniono pierw otny rozkład na elem entach oryginal nych oraz podział na pozłotę p o łyskową (poler) oraz m at na mix- tionie. Poło żo n o p u lm e n t czer w ony firmy Lefranc na spoiwie z 5 % ż e l a t y n y w i l o ś c i 4 - 5 warstw. Płatki złote n an o szo n o używając 2 5 % alkoholu etylow e go z d o d atk iem spoiwa. Po p rze s c h n i ę c i u p o l e r o w a n o a g a te m i k r z e m i e n i e m . P o z o s t a ł ą p o w ierzchnię zap raw zaizolowano d w u k ro tn ie 18% ro z tw o re m szel- laku (rubin) i p o k ry to 12-godzin- nym m ixtionem . Po wyschnięciu n a ł o ż o n o p ła tk i 23 k a r a t o w e go złota (Altgold Austria), a uzy skaną pozłotę lekko przewosko- w a n o . P o l i c h r o m o w a n o o le jn o w d w ó c h warstw ach mieszaniną bieli, błękitu pruskiego oraz jas nego ugru m atow ionych talkiem 25% . N astęp n ie przystąpiono do m ontażu. Gzymsy górne związa no z retab u lu m stalowym p ła sk o w n i k i e m . N a p o s a d o w i e n i u z w ie ń c z e n ia u s t a b i l i z o w a n o je d o d a tk o w o stalowymi odbojami kotw ionym i w sklepieniu absydy. Poszczególne detale m o n to w a n o przy użyciu oksydow anych w k rę tó w oraz mosiężnych sztyftów.
W ykonawca: W i K. Miszczak, E. W łodarczyk.
Inw estor: parafia rz. kat.
R A D ZIEJO W IC E (gm.)
Popiersie Elżbiety Radziejow skiej z k. XVIII w., nieznanego au to ra , z pałacu w Radziejowi c a c h , w y k o n a n e z p i a s k o w c a i m a rm u ru . Rzeźba pełnoplasty- czna u s ta w io n a na c o k o le w e w n ątrz niszy ujętej m a rm u ro w y m o bram ien iem . Biust osadzony na w klęsło profilowanej walcowatej p o d s ta w c e zak o ń czo n ej u dołu czw o ro b o czn ą plintą. C o k ó ł wyż szy od rzeźbionego biustu, w fo r mie lekko zwężającego się ku g ó rze p ro sto p ad ło ścian u zak o ń czo nego szeroką, płaską plintą. Nisza półkolista, płasko zam knięta od
góry, ujęta od zewnątrz a rch itek tonicznym o bram ieniem z czar n ego m arm u ru . Prostokątne o b ram ienie o uskokowym p ro filo w aniu ujęte po bokach nieznacz nie wystającymi uszakami, od g ó ry z a m k n ię ty m i p r o f i l o w a n y m gzym sow aniem , a u dołu płaski mi listwami wypełnionym i w ielo barw n y m m arm u rem o kolorycie um bro w o czerw o n y m .
Przed podjęciem prac k o n se r w atorskich rzeźba była p ostrzeg a na jako form a gipsowa, bez ub y tków, o wysokim stopniu z a b ru dzenia. Podczas usuwania zanie czyszczeń od sło n ięto fragm enty tw orzyw a gipsowego i stw ierdzo no, że po d nim znajduje się a n a lo giczna w kształcie form a rzeźbiar ska w ykonana z naturalnego ka mienia, którą p o s ta n o w io n o cał kowicie odsłonić. W partii tw a rzy i w łosów stw ierdzono istnie nie w warstwie powierzchniowej kam ienia zaciemniałych zacieków z żywicy epoksydowej, takie sa me ubytki i zniszczenia występują na m u ro w an y m z cegły i w y p ra wionym sztablaturą cokole. Wi doczne były ubytki formy rzeź biarskiej w obram ieniu m a r m u r o w ym , spękanie w tórnych u z u p e ł nień i braku poleru na p o w ierz chni kamienia.
Prace konserw atorskie w y k o n a n o w 1992 r. W tó rn ą pow łokę z gipsu u su n ię to m e c h an iczn ie przy użyciu skalpeli i noży szew skich. Powierzchnię kamienia d o c zyszczono p a p ie r e m ściernym o g radacji 1 2 0 - 2 8 0 na sucho. U zupełnienie w yk o n an o tw o rz y w e m p r z y g o to w a n y m na bazie białego cem entu i POW, retusze k o lo ry sty c z n e n a tu ra ln y m i p ig m entam i firmy Lefranc. U zupeł nienia i napraw y cokołu w y k o n a no tw o rz y w e m gipsowym . N a stępnie na pow ierzchnię cokołu naciągnięto barw ioną w masie gi psow ą sztablaturę. W tó rn e u z u p e łn ie n ie c e m e n to w o - ż y w ic z n e n a o b r a m i e n i u m a r m u r o w y m usunięto przy użyci skalpeli i dłut rzeźbiarskich. Powierzchnie wy- szlifowano i w y p o le ro w a n o p a pierem ściernym o gradacji 4 00, 6 0 0 , 800 na m okro. Uzupełnienia fo r m y rzeźb iarsk iej w y k o n a n o w p ro w a d z o n y m na g orąco p ła w i o n y m t w o r z y w e m z m ączki m arm u ro w ej i żywicy akrylowej Paraloid B -72 (Rohn Hass USA).
Powierzchnię m a rm u ru zabezpie c z o n o p o p r z e z w g r z e w a n i e i wcieranie roztw ory wosku m ik r o k r y s t a l i c z n e g o C o s m o l l o i d 8 0 - H (Anglia) w benzynie lako wej. W niszy założono warstwę m alatury w alo ro w o zbliżoną do kolorytu kamiennej rzeźby i co kołu.
W ykonawca: K. Grabowski. Inwestor: D om Pracy Twórczej i W ypoczynku MKiS w Radziejo wicach.
Dwa analogiczne wazony ka m i e n n e z p i a s k o w c a z p o ł . XIX w. nieznanego autora, usytu ow an e przy tylnej elewacji pała c u , o s a d z o n e na w y k o n a n y c h z c e m e n tu p o d s ta w a c h . C o k ó ł w form ie płaskiej, kwadratowej plinty, na której spoczywa spła szczona stopa o skośnie profilo w a n y c h k ra w ę d z ia c h , p rz e c h o d z ą c a p o w y ż e j w a s tr a g a lo w y wieniec. Ponad stopą w ydłużona czasza o gruszkow atym kształcie i d r o b n o gradow anej pow ierzch ni, ozdobionej pełnoplastycznymi girlandami z kw iatów i liści. N ad czaszą pok ry w a w formie ćwierć- w a łk o w o p r o filo w a n e g o s zero k i e g o t a l e r z a o k r a w ę d z i a c h o z d o b io n y c h astragalow ym fry zem . Powyżej na p ro filo w a n e j odstaw ie zwieńczenia w formie o r o n y u ło ż o n e j ze s ty lizo w a nych liści akantu.
Stan zachow ania rzeźb jest ró ż ny. O ba obiekty p o d d a n e były d o r a ź n y m , n i e f a c h o w y m n a p r a w om . Je d n a z waz ma górną część stopy w yłożoną wygładzonym ce m entem . Talerz pokrywy ma o b szerny ubytek profilowanej i o r n am entow anej płaskorzeźbionym fryzem krawędzi. Druga waza ma p o d o b n e zniszczenia w miejscu łączenia stopy z czaszą scalonych c em entow ym kołnierzem.
W trakcie prac k o n se rw a to r skich p row adzonych w 1992 r. w t ó r n e u z u p e ł n i e n i a u s u n ię to d łu tam i rzeźbiarskimi. Powierz chnie kam ienia oczyszczono przy użyciu 5 % w o d n e g o r o z tw o r u kwasu HF i spłukano wodą. N a stę p n ie p o w ie rz c h n ię kam ienia p rz e sm a ro w a n o 1,5% a lkoholo w ym r o z t w o r e m p - c h l o r o - m - krezolu, n ało żo n o okłady odsala jące z jałowej ligniny na okres o k o ło 10 dni. Zabieg hydrofobi- zacji kam ienia p rz e p ro w a d zo n o
