EDYCJA III
Powrotność do przestępstwa
w latach 2009 – 2016
DEPARTAMENT STRATEGII I FUNDUSZY EUROPEJSKICH WYDZIAŁ STATYSTYCZNEJ INFORMACJI ZARZĄDCZEJ
Warszawa, sierpień 2017
0 5 10 15 20
2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 14,6
17,4 18,7 19,5 17,9
15,3 14,5 16,4
3,52 4,02 4,41 4,78 5,07 5,19 5,56 5,65
Skazani w warunkach recydywy [tys.]
Odsetek liczby recydywistów w ogólnej liczbie skazanych [%]
W latach 2009-2016 wzrasta odsetek recydywistów w stosunku do ogólnej liczby skazanych osób
2
Spis treści
Wybrane wnioski ... 3 I. Powrotność do przestępstwa
1- w ramach recydywy specjalnej i specjalnej wielokrotnej
(art. 64 § 1 i art. 64 § 2 Kodeksu karnego) ... 4 II. Powrotność do przestępstwa - w ciągu 5 lat od prawomocnego skazania ... 6
1. Powrotność do przestępstwa osób skazanych – dane ogólne 9
2. Powrotność do przestępstwa osób skazanych – według czasu popełnienia ponownego przestępstwa 10 3. Powrotność do przestępstwa osób skazanych – według pierwotnie orzeczonej kary 11 a) Udział w ogólnej liczbie ponownie skazanych ... 11 b) Odsetek ponownych skazań w liczbie skazań pierwotnych – wg rodzaju kary ... 12 III. Powrotność do przestępstwa - w ciągu 5 lat od opuszczenia zakładu karnego lub aresztu
śledczego ... 16 Wykorzystane w publikacji dane statystyczne pochodzą z bazy Krajowego Rejestru Karnego.
Dane zostały pozyskane i przetworzone przez Wydział Statystycznej Informacji Zarządczej w Departamencie Strategii i Funduszy Europejskich przy wsparciu merytorycznym Departamentu Wykonywania Orzeczeń i Probacji.
została opracowana przez
a w szczególności przez:
/-/ gł. specjalistę Roberta Bieługa opracowanie /-/ gł. specjalistę Arkadiusza Krochmala merytoryczne /-/ gł. specjalistę Mateusza Bettina - wizualizacja na mapach pod kierownictwem
/-/ Justyny Kowalczyk Naczelnika Wydziału
1Kodeks karny przewiduje trzy formy powrotności do przestępstwa (recydywy):
recydywę ogólną
recydywę specjalną
recydywę specjalną wielokrotną
Recydywa ogólna jest to ponowne popełnienie jakiegokolwiek przestępstwa przez osobę już karaną i skazaną prawomocnym wyrokiem (brak prawomocnego wyroku wyklucza zaistnienie recydywy). W przypadku wymierzania kary z uwzględnieniem recydywy ogólnej sąd bierze pod uwagę ten fakt, jednakże orzeka karę w normalnym wymiarze przewidzianym w kodeksie dla danego rodzaju przestępstwa.
Recydywa specjalna zdefiniowana została w art. 64 § 1 k.k.:
Jeżeli sprawca skazany za przestępstwo umyślne na karę pozbawienia wolności popełnia w ciągu 5 lat po odbyciu co najmniej 6 miesięcy kary umyślne przestępstwo podobne do przestępstwa, za które był już skazany, sąd może wymierzyć karę przewidzianą za przypisane sprawcy przestępstwo w wysokości do górnej granicy ustawowego zagrożenia zwiększonego o połowę.
Recydywa ta dotyczy zatem osób, które odbyły co najmniej pół roku wcześniej orzeczonej kary pozbawienia wolności i popełniły podobne przestępstwo umyślne w ciągu 5 lat od zakończenia tej kary.
Recydywa specjalna wielokrotna opisana jest w art. 64 § 2 k.k.:
Jeżeli sprawca uprzednio skazany w warunkach określonych w § 1, który odbył łącznie co najmniej rok kary pozbawienia wolności i w ciągu 5 lat po odbyciu w całości lub części ostatniej kary popełnia ponownie umyślne przestępstwo przeciwko życiu lub zdrowiu, przestępstwo zgwałcenia, rozboju, kradzieży z włamaniem lub inne przestępstwo przeciwko mieniu popełnione z użyciem przemocy lub groźbą jej użycia, sąd wymierza karę pozbawienia wolności przewidzianą za przypisane przestępstwo w wysokości powyżej dolnej granicy ustawowego zagrożenia, a może ją wymierzyć do górnej granicy ustawowego zagrożenia zwiększonego o połowę.
Recydywiści skazywani z zastosowaniem tego przepisu są to osoby, które już poprzednią karę pozbawienia wolności odbywali w warunkach recydywy, czyli że co najmniej dwa razy odbywali taką karę. Ta forma powrotności do przestępstwa dotyczy najcięższych przestępstw przeciwko życiu i mieniu.
3
Wybrane wnioski:
W latach 2009-2016 regularnie wzrasta odsetek recydywistów (definiowanych przez art.
64 § 1 i 2 kk) w stosunku do ogólnej liczby prawomocnie skazanych osób dorosłych;
w 2009 - 3,52%, a w 2016 – 5,65%;
Z ogólnej liczby 357 862 prawomocnie skazanych w 2012 r. osób dorosłych – 86 589 popełniło ponownie przestępstwo w ciągu kolejnych 5 lat, co stanowi 24,2% ogółu skazanych;
W około 50% przypadków przestępstwo jest ponowne popełnianie w pierwszym roku po uprawomocnieniu się poprzedniego wyroku;
Najwięcej osób, które powracały do przestępstwa w okresie 2012-2016 pierwotnie skazywane było na karę bezwzględnego pozbawienia wolności – 32,5% i karę bezwzględnego ograniczenia wolności – 29,8%.
Spośród 48 945 osób, które w 2012 roku opuściły zakłady karne lub areszty śledcze 38,9% osób (tj. 19 032) ponownie popełniło przestępstwo w ciągu 5 lat.
Odsetek osób opuszczających zakłady karne i areszty śledcze, które w okresie 2012-2016 powróciły do przestępstwa w ciągu roku
44,4%
27,6%
17,5%
9,1%
1,4%
38,9%
Osoby, które ponownie powróciły do przestępstwa od momentu zakończenia wykonania kary pozbawienia wolności albo warunkowego zwolnienia w roku:
pierwszym (2012)
drugim (2013)
trzecim (2014)
czwartym (2015)
piątym (2016)
0,0 5,0 10,0
8,5
5,2
3,3
1,7 0,3
w tysiącach
4
I. Powrotność do przestępstwa
- w ramach recydywy specjalnej i specjalnej wielokrotnej (art. 64 § 1 i art. 64 § 2 Kk)
Rozdział I dotyczy prawomocnie skazanych recydywistów w ramach recydywy specjalnej i specjalnej wielokrotnej tj.
skazanych w trybie art. 64
§1 i art. 64
§2 Kodeksu karnego. Przedstawiono liczby bezwzględne za lata 2009-2016, jak
również relację liczby recydywistów w odniesieniu do ogólnej liczby osób skazanych w tym okresie.
5
Recydywiści według art. 64 § 1 i 2 kk w latach 2011- 2015 – na tle osób skazanych ogółem
Poniżej zaprezentowano dane statystyczne dotyczące osób skazanych w latach 2009 – 2016 w warunkach recydywy szczególnej, tj. wg art. 64 § 1 i art. 64 § 2 Kodeksu karnego – w odniesieniu do skazań ogółem w Polsce.
Od roku 2010 do roku 2015 ogólna liczba prawomocnie skazanych osób w Polsce regularnie zmniejszała się.
W roku 2016 nastąpił wzrost tej liczby - o 11,3% w stosunku do roku poprzedniego. Odnośnie liczby recydywistów - od roku 2009 do roku 2012 odnotowywano stały wzrost bezwzględnej ich liczby, podczas gdy od roku 2013 następował spadek. W 2016 odnotowano ponowny jej wzrost. W całym badanym okresie regularnie wzrasta natomiast odsetek recydywistów w stosunku do ogólnej liczby skazanych osób. W 2009 było to 3,52%, a w 2016 – już 5,65%.
Opracowanie zawiera jedynie dane ogólne. Szczegółowe informacje na ten temat zamieszczone są na portalu Informator Statystyczny Wymiaru Sprawiedliwości pod adresem http://www.isws.ms.gov.pl/ oraz dostępne są w siedzibie Wydziału Statystycznej Informacji Zarządczej.
Tabl. 1. Prawomocnie skazane osoby dorosłe (w tym recydywiści) w latach 2009 – 2016
Wyszczególnienie 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016
OGÓŁEM SKAZANI 415 272 432 891 423 464 408 107 353 208 295 353 260 034 289 512
w tym recydywiści - razem 14 630 17 421 18 660 19 497 17 902 15 321 14 458 16 353art. 64 § 1 12 964 15 574 16 682 17 581 16 146 13 645 12 845 14 331
art. 64 § 2 1 666 1 847 1 978 1 916 1 756 1 676 1 613 2 022
Odsetek liczby recydywistów
w ogólnej liczbie osób skazanych 3,52% 4,02% 4,41% 4,78% 5,07% 5,19% 5,56% 5,65%
14 630 17 421
18 660 19 497 17 902
15 321 14 458
16 353
0 5 000 10 000 15 000 20 000 25 000
2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 Wykres 1. Liczba osób prawomocnie skazanych
w warunkach recydywy w latach 2009-2016
3,52%
4,02%
4,41%
4,78%
5,07% 5,19%
5,56% 5,65%
0,00%
1,00%
2,00%
3,00%
4,00%
5,00%
6,00%
2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 Wykres 2. Odsetek prawomocnie skazanych osób dorosłych w warunkach recydywy w stosunku do
ogólnej liczby skazanych w latach 2009-2016
6
II. Powrotność do przestępstwa
- w ciągu 5 lat od prawomocnego skazania
W rozdziale II powrotność zdefiniowana została jako ponowne popełnienie przestępstwa co najmniej jeden raz w
okresie pięciu lat od daty uprawomocnienia się wyroku „pierwotnego”. Pod uwagę brane są zatem orzeczenia
sądowe, a nie faktyczny stan w jakim skazany się znajduje tj. np. czy jest osadzony w zakładzie karnym
czy oczekuje na osadzenie, czy karę już odbył. Opracowanie wykonano dla czterech okresów sprawozdawczych
2009-2013, 2010-2014, 2011-2015 oraz 2012-2016.
7
Powrotność do przestępstwa w ciągu 5 lat od prawomocnego skazania
Tabl. 2. Powrotność do przestępstwa osób dorosłych z wyrokiem pierwszej instancji uprawomocnionym w latach 2009-2012.
Wyszczególnienie Ogółem
Kara zasadnicza
pozbawienia wolności grzywny samoistnej ograniczenia wolności
25 lat pozba- wienia wolności
dożywotnie pozba- wienie wolności
środki karne orzeczone samoistnie ogółem
z tego:
ogółem
z tego:
ogółem
z tego:
bezwzglę- dna
w zawieszeniu
bezwzglę- dna
w zawie- szeniu
bezwzglę- dna
w zawie- szeniu ogółem z dozorem
kuratora sądowego
bez orzeczo- nego dozoru
2009 w liczbach bezwzględnych
Prawomocnie skazani1) w 2009 r. 376 960 251 500 28 859 222 641 60 351 162 290 84 305 82 686 1 619 39 549 38 428 1 121 90 24 1 492 Osoby, które w latach 2009-2013
powróciły do przestępstwa2) 95 651 62 688 10 457 52 231 19 142 33 089 19 070 18 896 174 13 846 13 665 181 4 1 42
Osoby, które powróciły do przestępstwa w roku:
pierwszym (2009) 44 819 30 037 3 687 26 350 10 080 16 270 8 365 8 272 93 6 389 6 285 104 0 0 28
drugim (2010) 24 607 16 089 2 607 13 482 4 776 8 706 4 923 4 873 50 3 580 3 533 47 3 1 11
trzecim (2011) 16 266 10 428 2 427 8 001 2 792 5 209 3 469 3 450 19 2 366 2 351 15 1 0 2
czwartym (2012) 8 571 5 300 1 478 3 822 1 296 2 526 1 962 1 951 11 1 308 1 294 14 0 0 1
piątym (2013) 1 388 834 258 576 198 378 351 350 1 203 202 1 0 0 0
w odsetkach
Prawomocnie skazani1) w 2009 r. 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
Osoby, które w latach 2009-2013
powróciły do przestępstwa2) 25,4% 24,9% 36,2% 23,5% 31,7% 20,4% 22,6% 22,9% 10,7% 35,0% 35,6% 16,1% 4,4% 4,2% 2,8%
Osoby, które powróciły do przestępstwa w roku:
pierwszym (2009) 46,9% 47,9% 35,3% 50,4% 52,7% 49,2% 43,9% 43,8% 53,4% 46,1% 46,0% 57,5% 0,0% 0,0% 66,7%
drugim (2010) 25,7% 25,7% 24,9% 25,8% 25,0% 26,3% 25,8% 25,8% 28,7% 25,9% 25,9% 26,0% 75,0% 100,0% 26,2%
trzecim (2011) 17,0% 16,6% 23,2% 15,3% 14,6% 15,7% 18,2% 18,3% 10,9% 17,1% 17,2% 8,3% 25,0% 0,0% 4,8%
czwartym (2012) 9,0% 8,5% 14,1% 7,3% 6,8% 7,6% 10,3% 10,3% 6,3% 9,4% 9,5% 7,7% 0,0% 0,0% 2,4%
piątym (2013) 1,5% 1,3% 2,5% 1,1% 1,0% 1,1% 1,8% 1,9% 0,6% 1,5% 1,5% 0,6% 0,0% 0,0% 0,0%
2010 w liczbach bezwzględnych
Prawomocnie skazani1) w 2010 r. 375 980 247 474 28 688 218 786 58 111 160 675 84 858 83 261 1 597 43 409 42 167 1 242 103 22 114 Osoby, które w latach 2010-2014
powróciły do przestępstwa2) 97 057 63 504 10 147 53 357 19 418 33 939 18 576 18 402 174 14 964 14 785 179 3 1 9
Osoby, które powróciły do przestępstwa w roku:
pierwszym (2010) 48 818 32 208 3 895 28 313 10 615 17 698 8 905 8 808 97 7 701 7 603 98 1 0 3
drugim (2011) 25 479 16 584 2 513 14 071 4 811 9 260 4 963 4 915 48 3 928 3 879 49 0 1 3
trzecim (2012) 14 959 9 683 2 267 7 416 2 708 4 708 3 055 3 035 20 2 219 2 203 16 1 0 1
czwartym (2013) 6 751 4 329 1 260 3 069 1 110 1 959 1 430 1 423 7 990 975 15 0 0 2
piątym (2014) 1 050 700 212 488 174 314 223 221 2 126 125 1 1 0 0
w odsetkach
Prawomocnie skazani1) w 2010 r. 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
Osoby, które w latach 2010-2014
powróciły do przestępstwa2) 25,8% 25,7% 35,4% 24,4% 33,4% 21,1% 21,9% 22,1% 10,9% 34,5% 35,1% 14,4% 2,9% 4,5% 7,9%
Osoby, które powróciły do przestępstwa w roku:
pierwszym (2010) 50,3% 50,7% 38,4% 53,1% 54,7% 52,1% 47,9% 47,9% 55,7% 51,5% 51,4% 54,7% 33,3% 0,0% 33,3%
drugim (2011) 26,3% 26,1% 24,8% 26,4% 24,8% 27,3% 26,7% 26,7% 27,6% 26,2% 26,2% 27,4% 0,0% 100,0% 33,3%
trzecim (2012) 15,4% 15,2% 22,3% 13,9% 13,9% 13,9% 16,4% 16,5% 11,5% 14,8% 14,9% 8,9% 33,3% 0,0% 11,1%
czwartym (2013) 7,0% 6,8% 12,4% 5,8% 5,7% 5,8% 7,7% 7,7% 4,0% 6,6% 6,6% 8,4% 0,0% 0,0% 22,2%
piątym (2014) 1,1% 1,1% 2,1% 0,9% 0,9% 0,9% 1,2% 1,2% 1,1% 0,8% 0,8% 0,6% 33,3% 0,0% 0,0%
8
Tabl. 2. Powrotność do przestępstwa osób dorosłych z wyrokiem pierwszej instancji uprawomocnionym w latach 2009-2012 (dok.)
Wyszczególnienie Ogółem
Kara zasadnicza
pozbawienia wolności grzywny samoistnej ograniczenia wolności
25 lat pozba- wienia wolności
dożywotnie pozba- wienie wolności
środki karne orzeczone samoistnie ogółem
z tego:
ogółem
z tego:
ogółem
z tego:
bezwzglę- dna
w zawieszeniu
bezwzglę- dna
w zawie- szeniu
bezwzglę- dna
w zawie- szeniu ogółem z dozorem kuratora
sądowego
bez orzeczo- nego dozoru
2011 w liczbach bezwzględnych
Prawomocnie skazani1) w 2011 r. 373 542 240 622 29 884 210 738 55 938 154 800 88 390 86 860 1 530 44 296 43 162 1 134 95 25 114 Osoby, które w latach 2011-2015
powróciły do przestępstwa2) 95 248 62 961 10 071 52 890 19 525 33 365 17 997 17 859 138 14 278 14 115 163 4 0 8
Osoby, które powróciły do przestępstwa w roku:
pierwszym (2011) 51 346 33 556 4 149 29 407 10 907 18 500 9 690 9 604 86 8 094 7 997 97 1 0 5
drugim (2012) 24 112 15 763 2 380 13 383 4 736 8 647 4 697 4 664 33 3 646 3 605 41 3 0 3
trzecim (2013) 13 020 8 889 2 123 6 766 2 651 4 115 2 432 2 419 13 1 699 1 682 17 0 0 0
czwartym (2014) 6 152 4 283 1 264 3 019 1 114 1 905 1 100 1 094 6 769 762 7 0 0 0
piątym (2015) 618 470 155 315 117 198 78 78 0 70 69 1 0 0 0
w odsetkach
Prawomocnie skazani1) w 2011 r. 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
Osoby, które w latach 2011-2015
powróciły do przestępstwa2) 25,5% 26,2% 33,7% 25,1% 34,9% 21,6% 20,4% 20,6% 9,0% 32,2% 32,7% 14,4% 4,2% 0,0% 7,0%
Osoby, które powróciły do przestępstwa w roku:
pierwszym (2011) 53,9% 53,3% 41,2% 55,6% 55,9% 55,4% 53,8% 53,8% 62,3% 56,7% 56,7% 59,5% 25,0% 0,0% 62,5%
drugim (2012) 25,3% 25,0% 23,6% 25,3% 24,3% 25,9% 26,1% 26,1% 23,9% 25,5% 25,5% 25,2% 75,0% 0,0% 37,5%
trzecim (2013) 13,7% 14,1% 21,1% 12,8% 13,6% 12,3% 13,5% 13,5% 9,4% 11,9% 11,9% 10,4% 0,0% 0,0% 0,0%
czwartym (2014) 6,5% 6,8% 12,6% 5,7% 5,7% 5,7% 6,1% 6,1% 4,3% 5,4% 5,4% 4,3% 0,0% 0,0% 0,0%
piątym (2015) 0,6% 0,7% 1,5% 0,6% 0,6% 0,6% 0,4% 0,4% 0,0% 0,5% 0,5% 0,6% 0,0% 0,0% 0,0%
2012 w liczbach bezwzględnych
Prawomocnie skazani1) w 2012 r. 357 862 225 923 30 136 195 787 52 567 143 220 86 661 84 964 1 697 45 093 43 872 1 221 93 21 71 Osoby, które w latach 2012-2016
powróciły do przestępstwa2) 86 589 58 264 9 805 48 459 17 886 30 573 15 033 14 893 140 13 285 13 064 221 3 0 4
Osoby, które powróciły do przestępstwa w roku:
pierwszym (2012) 46 309 30 083 3 871 26 212 9 736 16 476 8 558 8 472 86 7 666 7 522 144 0 0 2
drugim (2013) 21 285 14 357 2 374 11 983 4 318 7 665 3 857 3 821 36 3 068 3 014 54 2 0 1
trzecim (2014) 12 197 8 658 2 026 6 632 2 485 4 147 1 857 1 845 12 1 681 1 663 18 1 0 0
czwartym (2015) 5 987 4 534 1 321 3 213 1 176 2 037 674 669 5 778 774 4 0 0 1
piątym (2016) 811 632 213 419 171 248 87 86 1 92 91 1 0 0 0
w odsetkach
Prawomocnie skazani1) w 2012 r. 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
Osoby, które w latach 2012-2016
powróciły do przestępstwa2) 24,2% 25,8% 32,5% 24,8% 34,0% 21,3% 17,3% 17,5% 8,2% 29,5% 29,8% 18,1% 3,2% 0,0% 5,6%
Osoby, które powróciły do przestępstwa w roku:
pierwszym (2012) 53,5% 51,6% 39,5% 54,1% 54,4% 53,9% 56,9% 56,9% 61,4% 57,7% 57,6% 65,2% 0,0% 0,0% 50,0%
drugim (2013) 24,6% 24,6% 24,2% 24,7% 24,1% 25,1% 25,7% 25,7% 25,7% 23,1% 23,1% 24,4% 66,7% 0,0% 25,0%
trzecim (2014) 14,1% 14,9% 20,7% 13,7% 13,9% 13,6% 12,4% 12,4% 8,6% 12,7% 12,7% 8,1% 33,3% 0,0% 0,0%
czwartym (2015) 6,9% 7,8% 13,5% 6,6% 6,6% 6,7% 4,5% 4,5% 3,6% 5,9% 5,9% 1,8% 0,0% 0,0% 25,0%
piątym (2016) 0,9% 1,1% 2,2% 0,9% 1,0% 0,8% 0,6% 0,6% 0,7% 0,7% 0,7% 0,5% 0,0% 0,0% 0,0%
Podstawowe założenia:
1) Osoby wg czynu głównego (bez względu na liczbę skazań dana osoba wykazywana jest tylko raz), dla których uprawomocniły się orzeczenia sądu I instancji; punktem odniesienia jest najwcześniejsza w danym roku data uprawomocnienia się skazania.
2) Osoby wg czynu głównego, dla których w ciągu 5-go roku poprzedzającego badanie uprawomocniły się orzeczenia sądu I instancji, i które od daty prawomocności orzeczenia sądu w ciągu 5 lat ponownie popełniły przestępstwo co najmniej jeden raz; obliczenia wykonano biorąc pod uwagę datę popełnienia przestępstwa.
9
1. Powrotność do przestępstwa osób skazanych – dane ogólne
Zaprezentowano tu inną metodykę ewidencjonowania powrotności do przestępstwa. O ile w Rozdziale I opracowania liczby dla poszczególnych lat mówią ile osób skazano w tym roku w warunkach recydywy szczególnej, bez względu na to kiedy popełnione zostało poprzednie przestępstwo, to w kolejnych rozdziałach bazowymi są lata 2009, 2010, 2011 i 2012 i badana jest powrotność do przestępstwa w kolejnych 5 latach od momentu skazania (Rozdział II) lub od momentu opuszczenia zakładu karnego (Rozdział III).
Według danych Krajowego Rejestru Karnego z ogólnej liczby 376 960 prawomocnie skazanych w 2009 r. osób dorosłych 95 651 popełniło jakiekolwiek przestępstwo w ciągu kolejnych 5 lat, co stanowi 25,4% ogółu skazanych.
Dla skazań z roku 2010 nieznacznie wzrósł (do 25,8%) odsetek osób powracających do przestępstwa. W liczbach bezwzględnych było to 97 057 osób skazanych. Dla roku 2011 liczby te przedstawiają się odpowiednio: 25,5%
i 95 248, a dla roku 2012: 24,2% i 86 589.
Zatem liczba osób powracających do przestępstwa nieznacznie wzrosła w okresie 2010-2014 w porównaniu z okresem 2009-2013. Wzrost ten ukształtował się na poziomie 1,5%. Podobny (1,6%) wzrost odnotowano w odsetku (do ogółu skazanych) osób powracających do przestępstwa. W latach 2011-2015 liczba osób powracających do przestępstwa zmalała nieznacznie tj. o 1,9%, natomiast w latach 2012-2016 już o 9,1%.
95 651 97 057 95 248
86 589
0 20 000 40 000 60 000 80 000 100 000 120 000
2009-2013 2010-2014 2011-2015 2012-2016 Wykres 3. Liczba osób powracajacych
do przestępstwa w okresie:
25,4%
25,8%
25,5%
24,2%
20,0%
21,0%
22,0%
23,0%
24,0%
25,0%
26,0%
27,0%
2009-2013 2010-2014 2011-2015 2012-2016 Wykres 4. Odsetek osób powracajacych
do przestępstwa w okresie:
10
2. Powrotność do przestępstwa osób skazanych – według czasu popełnienia ponownego przestępstwa
Badając pięcioletni okres powrotności do przestępstwa wyraźnie widać asymetrię w rozkładzie powrotności w poszczególnych latach - około połowy wszystkich ponownych przestępstw popełnianych jest w pierwszym roku po uprawomocnieniu się poprzedniego wyroku. Zasada ta dotyczy zarówno ogólnej liczby osób skazanych, jak i osób pierwotnie skazanych na karę pozbawienia wolności, ograniczenia wolności oraz grzywnę samoistną. Proporcje dla kar 25 lat pozbawienia wolności, dożywotniego pozbawienia wolności oraz środków karnych orzeczonych samoistnie, ze względu na małe wartości liczbowe, odbiegają od tej reguły.
Początkowo w badanym okresie wyraźnie zarysowała się tendencja do zwiększania się liczby osób, które popełniają kolejne przestępstwo w pierwszym roku. O ile dla osób skazanych w 2009 roku było to 46,9%, to dla roku 2010 odsetek ten wzrósł do 50,2%, a w roku następnym już do 53,9%. Dla roku 2012 tendencja ta została zatrzymana i odnotowano spadek w tej kategorii o 0,4 punktu procentowego (do 53,5%).
Konsekwencją powyższego jest zatem odwrócenie trendów dla liczebności skazanych popełniających ponowne przestępstwa w dalszych latach. Dla roku piątego odnotowywano spadek: od 1,5% w 2009, poprzez 1,1% w roku 2010 do 0,6% w roku 2011. W roku 2012 nastąpił wzrost do 0,9%. Dla roku czwartego liczby te kształtują się odpowiednio:
9,0%, 7,0%, 6,5% i 6,9%, a dla trzeciego: 17,0%, 15,4%, 13,7% i 14,1%. Dla roku drugiego ukształtowała się tendencja spadkowa: 26,3% w 2010, 25,3% w 2011 i 24,6% w 2012.
46,9%
25,7%
17,0%
9,0%
1,5%
Wykres 5. Odsetek osób, które w okresie 2009-2013 powróciły do przestępstwa w ciągu roku:
pierwszego (2009) drugiego (2010) trzeciego (2011) czwatego (2012) piątego (2013)
50,2%
26,3%
15,4%
7,0% 1,1%
Wykres 6. Odsetek osób, które w okresie 2010- 2014 powróciły do przestępstwa w ciągu roku:
pierwszego (2010) drugiego (2011) trzeciego (2012) czwatego (2013) piątego (2014)
53,9%
25,3%
13,7%
6,5% 0,6%
Wykres 7. Odsetek osób, które w okresie 2011-2015 powróciły do przestępstwa w ciągu roku:
pierwszego (2011) drugiego (2012) trzeciego (2013) czwatego (2014) piątego (2015)
53,5%
24,6%
14,1%
6,9% 0,9%
Wykres 8. Odsetek osób, które w okresie 2012- 2016 powróciły do przestępstwa w ciągu roku:
pierwszego (2012) drugiego (2013) trzeciego (2014) czwatego (2015) piątego (2016)
11
3. Powrotność do przestępstwa osób skazanych – według pierwotnie orzeczonej kary
a) udział w ogólnej liczbie ponownie skazanychNajliczniejszą grupę (w czterech badanych okresach – 55%-56% ponownie skazanych) osób powracających do przestępstwa stanowili ci, którzy pierwotnie skazani byli na karę pozbawienia wolności z zawieszeniem.
W liczbach bezwzględnych jest to 52 231 osób w okresie 2009-2013, 53 357 osób w okresie 2010-2014, 52 890 w okresie 2011-2015 i 48 459 osób w okresie 2012-2016 (z czego ok. 1/3 stanowiły osoby z dozorem kuratora sądowego i ok. 2/3 bez orzeczonego dozoru). 17% - 20% wszystkich recydywistów skazywanych było uprzednio na karę grzywny samoistnej bez zawieszenia, 14%-15% - na bezwzględną karę ograniczenia wolności i 11%-12% - bezwzględnego pozbawienia wolności.
10 457;
11%
52 231; 55%
18 896; 20%
174; 0%
13 665;
14%
181; 0%
4; 0%
1; 0%
42; 0%
Wykres 9. Liczba osób powracających do przestępstwa w okresie 2009-2013, które pierwotnie
skazanei były na:
Pozbawienie wolności bezwzględne Pozbawienie wolności z zawieszeniem Grzywna samoistna bezwzględna Grzywna samoistna z zawieszeniem Ograniczenie wolności bezwzględne Ograniczenie wolności z zawieszeniem 25 lat pozbawienia wolności Dożywotnie pozbawienie wolności Środki karne orzeczone samoistnie
10 147;
11%
53 357; 55%
18 402; 19%
174; 0% 14 785;
15%
179; 0%
3; 0%
1; 0%
9; 0%
Wykres 10. Liczba osób powracających do przestępstwa w okresie 2010-2014, które
pierwotnie skazane były na:
Pozbawienie wolności bezwzględne Pozbawienie wolności z zawieszeniem Grzywna samoistna bezwzględna Grzywna samoistna z zawieszeniem Ograniczenie wolności bezwzględne Ograniczenie wolności z zawieszeniem 25 lat pozbawienia wolności Dożywotnie pozbawienie wolności Środki karne orzeczone samoistnie
10 071; 11%
52 890; 55%
17 859; 19%
138; 0%
14 115; 15%
163; 0% 4; 0% 0; 0%
8; 0%
Wykres 11. Liczba osób powracających do przestępstwa w okresie 2011-2015, które pierwotnie
skazane były na:
Pozbawienie wolności bezwzględne Pozbawienie wolności z zawieszeniem Grzywna samoistna bezwzględna Grzywna samoistna z zawieszeniem Ograniczenie wolności bezwzględne Ograniczenie wolności z zawieszeniem 25 lat pozbawienia wolności Dożywotnie pozbawienie wolności Środki karne orzeczone samoistnie
9 805; 12%
48 459; 56%
14 893; 17%
140; 0%
13 064; 15%
221; 0% 3; 0% 0; 0%
4; 0%
Wykres 12. Liczba osób powracajacych do przestępstwa w okresie 2012-2016, którzy
pierwotnie skazani byli na:
Pozbawienie wolności bezwzględne Pozbawienie wolności z zawieszeniem Grzywna samoistna bezwzględna Grzywna samoistna z zawieszeniem Ograniczenie wolności bezwzględne Ograniczenie wolności z zawieszeniem 25 lat pozbawienia wolności Dożywotnie pozbawienie wolności Środki karne orzeczone samoistnie wszystkie osoby ponownie skazane = 100%
wszystkie osoby ponownie skazane = 100%
wszystkie osoby ponownie skazane = 100% wszystkie osoby ponownie skazane = 100%
12
b) odsetek ponownych skazań w liczbie skazań pierwotnych – wg rodzaju kary
Analizując odsetek osób powracających do przestępstwa według poszczególnych rodzajów pierwotnie nałożonych kar, zauważyć należy, iż najwięcej recydywistów stanowią osoby uprzednio skazywane na karę bezwzględnego pozbawienia wolności i karę bezwzględnego ograniczenia wolności. W okresie 2009-2013 - 36,2% skazanych w 2009 roku na karę pozbawienia wolności w ciągu pięciu lat powróciło do przestępstwa. Dla kary ograniczenia wolności odsetek ten wyniósł 35,6%. Dla okresu 2010-2014 liczby te kształtują się odpowiednio – 35,4% i 35,1%, dla okresu 2011 – 2015: 33,7% i 32,7%, a dla okresu 2012 – 2016: 32,5% i 29,8%.
Rzadziej powracają do przestępstwa osoby skazane uprzednio na karę: pozbawienia wolności z zawieszeniem – ogółem 23,5% (z dozorem – 31,7%, bez dozoru – 20,4%) w okresie 2009-2013, 24,4% (z dozorem – 33,4%, bez dozoru – 21,1%) w latach 2010-2014, 25,1% (z dozorem – 34,9%, bez dozoru – 21,6%) w latach 2011-2015 i 24,8% (z dozorem – 34,0%, bez dozoru – 21,3%) w latach 2012-2016; grzywny samoistnej bezwzględnej – odpowiednio 22,9%, 22,1%, 20,6% i 17,5%; ograniczenia wolności z zawieszeniem – 16,1%, 14,4%, 14,4%
i 18,1% oraz grzywny samoistnej z zawieszeniem – 10,7%, 10,9%, 9,0% i 8,2%.
Osoby skazane na pozostałe rodzaje kar w znacznie mniejszym stopniu popełniają ponownie czyny karalne.
36,2%
23,5%
22,9%
10,7%
35,6%
16,1%
4,4% 4,2% 2,8%
Wykres 13. Odsetek osób powracających do przestępstwa w okresie 2009-2013, które
pierwotnie skazanei były na:
Pozbawienie wolności bezwzględne Pozbawienie wolności z zawieszeniem Grzywna samoistna bezwzględna Grzywna samoistna z zawieszeniem Ograniczenie wolności bezwzględne Ograniczenie wolności z zawieszeniem 25 lat pozbawienia wolności Dożywotnie pozbawienie wolności Środki karne orzeczone samoistnie
35,4%
24,4%
22,1%
10,9%
35,1%
14,4%
2,9% 4,5%
7,9%
Wykres 14. Odsetek osób powracających do przestępstwa w okresie 2010-2014, które
pierwotnie skazane były na:
Pozbawienie wolności bezwzględne Pozbawienie wolności z zawieszeniem Grzywna samoistna bezwzględna Grzywna samoistna z zawieszeniem Ograniczenie wolności bezwzględne Ograniczenie wolności z zawieszeniem 25 lat pozbawienia wolności Dożywotnie pozbawienie wolności Środki karne orzeczone samoistnie
33,7%
25,1%
20,6%
9,0%
32,7%
14,4%
4,2% 0,0%
7,0%
Wykres 15. Odsetek osób powracających do przestępstwa w okresie 2011-2015, które
pierwotnie skazane były na:
Pozbawienie wolności bezwzględne Pozbawienie wolności z zawieszeniem Grzywna samoistna bezwzględna Grzywna samoistna z zawieszeniem Ograniczenie wolności bezwzględne Ograniczenie wolności z zawieszeniem 25 lat pozbawienia wolności Dożywotnie pozbawienie wolności Środki karne orzeczone samoistnie
32,5%
24,8%
17,5%
8,2%
29,8%
18,1%
3,2% 0,0%
5,6%
Wykres 16. Odsetek osób powracajacych do przestępstwa w okresie 2012-2016, którzy
pierwotnie skazani byli na:
Pozbawienie wolności bezwzględne Pozbawienie wolności z zawieszeniem Grzywna samoistna bezwzględna Grzywna samoistna z zawieszeniem Ograniczenie wolności bezwzględne Ograniczenie wolności z zawieszeniem 25 lat pozbawienia wolności Dożywotnie pozbawienie wolności Środki karne orzeczone samoistnie
13
Mapa 1. Odsetek osób, które były skazane w roku 2012 i w okresie 2012-2016 ponownie powróciły do przestępstwa (wg okręgów sądów okręgowych)
Mapa 2. Odsetek osób, które były
skazane w roku 2012 i w okresie
2012-2016 ponownie powróciły
do przestępstwa (wg województw)
14
Mapa 3. Odsetek osób, które były skazane w roku 2012 na karę bezwzględnego pozbawienia wolności i w okresie 2012-2016 ponownie powróciły do przestępstwa (wg okręgów sądów okręgowych)
Mapa 4. Odsetek osób, które były
skazane w roku 2012 na karę
bezwzględnego pozbawienia wolności i w
okresie 2012-2016 ponownie powróciły do
przestępstwa (wg województw)
15
Mapa 5. Odsetek osób, które były skazane w roku 2012 na karę bezwzględnego ograniczenia wolności i w okresie 2012-2016 ponownie powróciły do przestępstwa (wg okręgów sądów okręgowych)
Mapa 6. Odsetek osób, które były skazane
w roku 2012 na karę bezwzględnego
ograniczenia wolności i w okresie 2012-
2016 ponownie powróciły do przestępstwa
(wg województw)
16
III. Powrotność do przestępstwa
- w ciągu 5 lat od opuszczenia zakładu karnego lub aresztu śledczego
W rozdziale III zbadano powrotność do przestępstwa jedynie osób, które opuściły już zakłady karne lub areszty
śledcze. W tym miejscu badanie dotyczy zatem osób, które popełniły przestępstwo przebywając na warunkowym
zwolnieniu lub po zakończeniu odbywania kary pozbawienia wolności. Analiza dotyczy
lat 2011-2015 i 2012-2016.
17
Powrotność do przestępstwa w ciągu 5 lat od opuszczenia zakładu karnego lub aresztu śledczego
Tabl. 3. Powrotność do przestępstwa osób opuszczających zakłady karne i areszty śledcze
Wyszczególnienie Razem
Osoby, wobec których wystąpiło pierwsze warunkowe zwolnienie zakończenie wykonywania
kary pozbawienia wolności 2011-2015
w liczbach bezwzględnych Osoby, które w ciągu 2011 roku zakończyły wykonywanie kary pozbawienia wolności
albo zostały warunkowo zwolnione1) 49 797 20 331 29 466
Osoby, które w ciągu 2011 roku zakończyły wykonywanie kary pozbawienia wolności albo zostały warunkowo zwolnione1), i które ponownie powróciły do przestępstwa od momentu zakończenia
wykonania pozbawienia wolności albo warunkowego zwolnienia w okresie 2011-2015 19 973 7 739 12 234
Osoby, które ponownie powróciły do przestępstwa od momentu zakończenia wykonania kary pozbawienia wolności albo warunkowego zwolnienia w roku:
pierwszym (2011) 9 085 4 010 5 075
drugim (2012) 5 537 1 943 3 594
trzecim (2013) 3 523 1 138 2 385
czwartym (2014) 1 671 590 1 081
piątym (2015) 157 58 99
w odsetkach Osoby, które w ciągu 2011 roku zakończyły wykonywanie kary pozbawienia wolności
albo zostały warunkowo zwolnione 100,0% 100,0% 100,0%
Osoby, które w ciągu 2011 roku zakończyły wykonywanie kary pozbawienia wolności albo zostały warunkowo zwolnione, i które ponownie powróciły do przestępstwa od momentu zakończenia
wykonania pozbawienia wolności albo warunkowego zwolnienia w okresie 2011-2015 40,1% 38,1% 41,5%
Osoby, które ponownie powróciły do przestępstwa od momentu zakończenia wykonania kary pozbawienia wolności albo warunkowego zwolnienia w roku:
pierwszym (2011) 45,5% 51,9% 41,5%
drugim (2012) 27,7% 25,1% 29,4%
trzecim (2013) 17,6% 14,7% 19,5%
czwartym (2014) 8,4% 7,6% 8,8%
piątym (2015) 0,8% 0,7% 0,8%
2012-2016 w liczbach bezwzględnych Osoby, które w ciągu 2012 roku zakończyły wykonywanie kary pozbawienia wolności
albo zostały warunkowo zwolnione1) 48 945 18 046 30 899
Osoby, które w ciągu 2012 roku zakończyły wykonywanie kary pozbawienia wolności albo zostały warunkowo zwolnione1), i które ponownie powróciły do przestępstwa od momentu zakończenia
wykonania pozbawienia wolności albo warunkowego zwolnienia w okresie 2012-2016 19 032 6 537 12 495
Osoby, które ponownie powróciły do przestępstwa od momentu zakończenia wykonania kary pozbawienia wolności albo warunkowego zwolnienia w roku:
pierwszym (2012) 8 451 3 315 5 136
drugim (2013) 5 247 1 617 3 630
trzecim (2014) 3 335 1 018 2 317
czwartym (2015) 1 734 501 1 233
piątym (2016) 265 86 179
w odsetkach Osoby, które w ciągu 2012 roku zakończyły wykonywanie kary pozbawienia wolności
albo zostały warunkowo zwolnione 100,0% 100,0% 100,0%
Osoby, które w ciągu 2011 roku zakończyły wykonywanie kary pozbawienia wolności albo zostały warunkowo zwolnione, i które ponownie powróciły do przestępstwa od momentu zakończenia
wykonania pozbawienia wolności albo warunkowego zwolnienia w okresie 2012-2016 38,9% 36,2% 40,4%
Osoby, które ponownie powróciły do przestępstwa od momentu zakończenia wykonania kary pozbawienia wolności albo warunkowego zwolnienia w roku:
pierwszym (2012) 44,4% 50,7% 41,1%
drugim (2013) 27,6% 24,7% 29,1%
trzecim (2014) 17,5% 15,6% 18,5%
czwartym (2015) 9,1% 7,7% 9,9%
piątym (2016) 1,4% 1,3% 1,4%
Podstawowe założenia:
1) Bez względu na liczbę skazań dana osoba wykazywana jest tylko raz.
2) Obliczenia wykonano biorąc pod uwagę datę popełnienia przestępstwa; uwzględniono wszystkie osoby spośród grupy wykazanej w wierszu 2, które od daty opuszczenia zakładu karnego albo aresztu śledczego w ciągu 5 lat ponownie popełniły przestępstwo co najmniej jeden raz.
Punktem odniesienia jest najwcześniejsza w 2011 r. i 2012 r. data opuszczenia zakładu karnego albo aresztu śledczego.
Jeżeli dla danej osoby punkty odniesienia związane z warunkowym zwolnieniem i zakończeniem wykonywania kary pozbawienia wolności się pokrywają, to obliczenia wykonywane są jak dla warunkowego zwolnienia.
18
Spośród 48 945 osób, które w 2012 roku opuściły zakłady karne lub areszty śledcze 18 046 osób były to osoby warunkowo zwolnione, a 30 899 – osoby, które zakończyły odbywanie kary pozbawienia wolności. Dla osób wychodzących na wolność w roku 2011 były to odpowiednio liczby: 49 797, 20 331 i 29 466.
Z ogólnej liczby 48 945 – 38,9% osób (tj. 19 032) ponownie popełniło przestępstwo w ciągu najbliższych 5 lat (2012-2016). W grupie osób, wychodzących na wolność w związku z zakończeniem odbywania kary pozbawienia wolności ponownie dokonało przestępstwa 40,4%, natomiast w grupie osób warunkowo zwolnionych odsetek ten wynosi 36,2%.
Osoby wychodzące na wolność popełniają ponownie przestępstwo w pierwszym roku – 44,4% dla opuszczających zakłady w 2012 roku oraz 45,5% osób wychodzących na wolność w 20111r.
W kolejnych latach powrotność jest zdecydowanie niższa.
45,5%
27,7%
17,6%
8,4%
0,8%
Wykres 17. Odsetek osób opuszczajacych zakłady karne i areszty śledcze, które w okresie 2011-2015 powróciły do przestępstwa
w roku:
pierwszym (2011) drugim (2012) trzecim (2013) czwartym (2014) piątym (2015)
44,4%
27,6%
17,5%
9,1%
1,4%
Wykres 18. Odsetek osób opuszczajacych zakłady karne i areszty śledcze, które w okresie 2012-2016 powróciły do przestępstwa
w roku:
pierwszym (2012) drugim (2013) trzecim (2014) czwartym (2015) piątym (2016)
19
51,9%
25,1%
14,7%
7,6%
0,7%
Wykres 19. Odsetek osób opuszczajacych zakłady karne i areszty śledcze w związku z warunkowym zwolnieniem , które w okresie 2011-2015 powróciły do przestępstwa w roku:
pierwszym (2011) drugim (2012) trzecim (2013) czwartym (2014) piątym (2015)
50,7%
24,7%
15,6%
7,7%
1,3%
Wykres 20. Odsetek osób opuszczajacych zakłady karne i areszty śledcze w związku z warunkowym zwolnieniem , które w okresie 2012-2016 powróciły do przestępstwa w roku:
pierwszym (2012) drugim (2013) trzecim (2014) czwartym (2015) piątym (2016)
41,5%
29,4%
19,5%
8,8%
0,8%
Wykres 21. Odsetek osób opuszczajacych zakłady karne i areszty śledcze w związku z
zakończeniem kary , które w okresie 2011- 2015 powróciły do przestępstwa w roku:
pierwszym (2011) drugim (2012) trzecim (2013) czwartym (2014) piątym (2015)
41,1%
29,1%
18,5%
9,9%
1,4%
Wykres 22. Odsetek osób opuszczajacych zakłady karne i areszty śledcze w związku z zakończeniem kary , które w okresie 2012-
2016 powróciły do przestępstwa w roku:
pierwszym (2012) drugim (2013) trzecim (2014) czwartym (2015) piątym (2016)
