46
1/2001Za³o¿ enia ideowe
Postêpuj¹ca antropizacja krajo- brazu jest zjawiskiem tak powszech- nym i oczywistym, ¿e akceptuje siê j¹ jako z³o konieczne. Tymczasem charakter zmian mo¿e byæ ró¿ny, tak-
¿e po¿¹dany, na pewno zaœ wart chwili refleksji. Spektakularne ukaza- nie:
· si³ natury i mo¿liwoœci ich wyko- rzystania (w zakresie ograniczo- nym do ostatniego tysi¹clecia i te- renów Polski),
· skutków dotychczasowej dzia³al- noœci cz³owieka w krajobrazie,
· korzyœci z przyrody choæby w jej seminaturalnym kszta³cie – to g³ówne powody wywo³uj¹ce po- trzebê poszukiwania nowej odmia- ny parku publicznego, przystaj¹ce- go do milenijnego prze³omu.
Kompozycja
Wybrany teren wydaje siê ide- alny dla uwypuklenia aktualnej kon-
dycji krajobrazu kulturowe- go poprzez zestawienie dwóch terenów o odmien- nej jakoœci przyrodniczo–
krajobrazowej ( A – leœnej, B – ³¹kowej) i kontrastowe spotêgowanie ró¿nic miêdzy nimi. Czêœci te zosta³y spiête estakad¹ spacerowo-widoko- w¹ (na zadanym kierunku tranzytu pieszego).
Uregulowana i obwa³owana Œlêza, stanowi¹ca œwiadectwo ujarz- mienia ¿ywio³u, jest w kompozycji parku granic¹ dwóch œwiatów: po stronie zachodniej œwiata naturalnej sukcesji (nisza lasu kulturowego), a po stronie wschodniej œwiata oswo- jonego – plenerowej ekspozycji przy- jaznych naturze sposobów jej wyko- rzystania. Nasyp kolejowy (i je¿d¿¹ce po nim poci¹gi) wyznacza granicê miêdzy zurbanizowan¹ prze- strzeni¹ osiedla a czêœci¹ wschod- ni¹ parku.
Za podstawow¹ jednostkê struk- tury parku nale¿y uznaæ ogród tema- tyczny, którego wielkoœæ uzale¿niona jest od potrzeb (tu: programu i charak- teru ekspozycji). Jednak kszta³t ogro- du powinien byæ podporz¹dkowany modu³owi 50 m x 50 m i jego wielo- krotnoœci. Modu³ ów tworzy poten- cjaln¹ siatkê dróg pieszych wyniesio- n¹ na nasypach na podobieñstwo wa³u przeciwpowodziowego Œlêzy czy nasypu kolejowego. Zabieg ten, nawi¹zuj¹c do stanu istniej¹cego, ma spotêgowaæ wra¿enie sztucznoœci krajobrazu kulturowego i nasun¹æ re- fleksjê na temat granic jego antropi-
zacji.
W¹tki edukacyjne, wypoczyn- kowe i przyrodnicze stanowi¹ o struk- turze programowej zadanego terenu, który zosta³ ujêty w jedenaœcie dzia-
³ów. Ka¿demu z dzia³ów przyporz¹d- kowano odpowiednie ogrody tema- tyczne. Ich przemienne usytuowanie w parku ma podkreœliæ zarówno bo- gactwo i potencjalne uroki krajobra- zu kulturowego, jak i rozmaite kon- sekwencje u¿ytkowania przestrzeni przez cz³owieka. Wœród stref funkcjo- nalnych projektowanego Parku Kul- tury Ekologicznej najbardziej z³o¿o- n¹ i jednoczeœnie najbardziej istotn¹ ze wzglêdów finansowych, jest stre- fa ekspozycyjno-wypoczynkowa, której ogrody mog¹ pe³niæ funkcje swego rodzaju stoisk wynajmowa- nych do czasowych wystaw plene- rowych.
Marek Szumañski
Zak³ad Studiów Krajobrazowych, Katedra Archi- tektury Krajobrazu, Wydzia³ Ogrodnictwa i Ar- chitektury Krajobrazu, Szko³a G³ówna Gospodar- stwa Wiejskiego
Section of Landscape Studies, Department of Landscape Architecture, Faculty of Horticulture and Landscape Architecture, Warsaw Agricultu- ral University
Inne spojrzenie / A Different Perspective
Autorzy / Authors: Marek Szumañski, Andrzej Niemirski, Renata Giedych, Angelika Giedych oraz studenci: Pawe³ Dobosz i Wiktor Kuc
