BENTONITY S£OWACKIE I ICH WYKORZYSTANIE W POLSKIM PRZEMYŒLE
S ³ o w a k l u c z o w e
Surowce zasobne w smektyty, wykorzystanie bentonitów, bentonity s³owackie
S t r e s z c z e n i e
Bentonity, tj. surowce ilaste zasobne w smektyty, wyró¿niaj¹ siê wieloma specyficznymi w³aœciwoœciami, takimi jak: zdolnoœæ wymiany jonowej, podatnoœæ na dyspergowanie wod¹, doskona³e w³aœciwoœci reologiczne i sorpcyjne, zdolnoœæ pêcznienia oraz tworzenia zawiesin tiksotropowych. Te cechy determinuj¹ przydatnoœæ technologiczn¹ bentonitów w wielu dziedzinach, m.in. w odlewnictwie, wiertnictwie, budownictwie, rolnictwie czy ceramice. Szerokie spektrum wykorzystania sprzyja rozwojowi popytu i poda¿y tych surowców w Polsce.
W zwi¹zku z brakiem rodzimych Ÿróde³ kopalin bentonitowych, w szybkim tempie roœnie import, zw³aszcza bentonitów surowych, które s¹ poddawane przeróbce mechanicznej oraz aktywacji chemicznej w krajowych zak³adach. Najwiêkszym dostawc¹ bentonitów do Polski jest od wielu lat S³owacja (ostatnio niemal 50% importu);
mniejsze ich iloœci s¹ sprowadzane m.in. z Indii, Ukrainy i USA. Wiêkszoœæ dostaw bentonitów s³owackich pochodzi z jednego z najcenniejszych z³ó¿ tej kopaliny w Europie, tj. z Jelšovego Potoku, którego wspó³- w³aœcicielem jest od 2002 r. ZGM Zêbiec z Zêbca k. Starachowic. Bentonity s³owackie s¹ równie¿ sprowadzane przez innych krajowych wytwórców surowców bentonitowych: PTH Certech z Niedomic k. Tarnowa i Celpap z Wieliczki (g³ównie do produkcji podsypek higienicznych dla zwierz¹t domowych), ZCh Siarkopol Tarnobrzeg (do produkcji ziem odbarwiaj¹cych), a tak¿e Hekobentonity z Korzeniowa k. Dêbicy (do wytwarzania p³uczek wiertniczych i in.). Bentonity na S³owacji wystêpuj¹ w dwóch rejonach: w centralnej czêœci kraju (m.in. z³o¿a Jelšovy Potok i Kopernica) oraz w basenie wschodnios³owackim (m.in. z³o¿a Brezina-Kuzmice i Lastovce).
Artyku³ zawiera charakterystykê surowcow¹ najwa¿niejszych ich z³ó¿, ze szczególnym uwzglêd- nieniem kopalin wykorzystywanych przez polskich producentów.
