Ladies and Gentlemen, Dear Colleagues.
It is my privilege as President of the Scientific and Organising Committee of the Sixth European Conference on Underwater Acoustics ECUA2002, to welcome all of you, and each of you to the Opening Ceremony of this conference, here in Gdansk.
Let me welcome also our bidden guests in the persons of the members of the Honorary Committee of the ECUA2002 conference, and ask them to take their seats at this high table, namely: our only foreign member Dr. Christian Patermann the Director of the EESD Program in the 5th European Framework Program representing the European Commission, Dr. Jan Krzysztof Fr¹ckowiak Secretary of State in Polish Ministry of Science the State Committee of Scientific Research (KBN), Professor Aleksander Kolodziejczyk the Rector of Gdansk University of Technology the principal Organiser of the Conference, Professor Eugeniusz Kozaczka representing the Naval Academy in Gdynia, Professor Ignacy Malecki honorary president of the Acoustic Committee of the Polish Academy of Sciences, and Pawe³ Adamo- wicz Mayor of the City of Gdansk.
The Sixth European Conference on Underwater Acoustics ECUA2002 is held from 24 to 27 June 2002 in our Gdañsk, in Poland. The conference is organised by the Gdañsk University of Technology, the Naval Academy in Gdynia, and the Institute of Oceanology of the Polish Academy of Sciences.
For the first time the European Conference on Underwater Acoustics is organised not in a European Union country but in a Candidate Member country Poland, and this is the signum temporis of a new millennium and of the new Europe under its unification process.
This conference is organised in the city of Gdañsk. This city, established a thousand years ago, at the outlet of the Vistula river, so valued by Polish Kings privileges, has contributed to the prosperous and tolerant coexistence of many nations within the Hanseatic League.
It was here, where in September 1939 the hell of the Second World War began, by the insidious attack of Nazi forces on Polish troops defending Westerplatte heroically. But, it was also here, where in August 1980 the world-famous SOLIDARITY movement was born in Gdañsk shipyard, that brought the victory of democracy in this part of the Europe.
The European Conferences on Underwater Acoustics were initiated by the European Commission MAST (Marine Science And Techno- logy) programme in 1992, and become a well-established pan-European forum for presenting latest developments in all the major areas of underwater acoustics, promoting and integrating research in this field. The ECUA conferences are organised under the aegis and sponsorship of the European Commission and the European Acoustics Association IEAA, which groups 28 National acoustical societies gathering nearly 9000 members, among which Poland plays a significant role with its 600 plus members.
This sixth ECUA2002 confetence follows a series of five successful events held in Luxemburg (1992), Copenhagen (1994), Heraklion (1996), Rome (1998) and Lyon (2000).
Underwater Acoustics is one of the most productive fields of acoustics, and one which stimulates useful interchanges between different disciplines and attracts the attention of a large number of scientists all over the world. This is demonstrated also in this conference by the presence of participants from 24 countries, namely: Australia, Belgium, Canada, China, Croatia, Denmark, Estonia, France, Germany, Greece, Italy, Japan, Netherlands, New Zealand, Norway, Portugal, Russia, Spain, Sweden, Turkey, UK, Ukraine, USA and Poland. Of the large number of quality contributions, the Scientific Committee has selected over 130 papers according to the following fourteen different topics, viz: Acoustics in environmental monitoring, Acoustics in fisheries, Acoustic imaging, Acoustics of inhomogeneous media, Geoacoustics inversion, Instrumentation and measurements, Non-linear acoustics, Ocean acoustic tomography, Sound propagation modelling, Sea floor characterisation, Signal and data processing, Scattering and reverberation, Transducers and calibration, Underwater communication.
The conference papers will be presented in 26 oral and 1 poster sessions. The large number of papers and their scientific quality confirm the international reputation of the conference. The presentations include plenary lectures (keynotes), invited lectures, contributed papers and posters. In addition to the ECUA2002 scientific sessions the special events are organised under the conference scheme, and these include:
- Tutorial Course for Young European Acousticians preceding the conference,
- Exhibition of Underwater Acoustics and Sonar industrial products of leading European and overseas manufacturers, - Open Panel Session devoted to discussions on the prospects and leading trends in European Underwater Acoustics.
The organisation of this conference would not be possible without the joint effort of many people and organisations to whom a debt of gratitude is owed. Firstly, thanks must go to the authors of the submitted papers, and their colleagues for their commitment in performing research, preparing the manuscript and presenting the results. Secondly, thanks are owed to the members of the Scientific Committee who reviewed all abstracts and offered their help and full availability in all aspects of the scientific and organisational activity, especially in reviewing the papers submitted to the Special Issue of Acta Acustica united with Acustica in a very tight schedule. Thirdly, many thanks must go to the members of the Organising Committee who assisted in all important activities of the conference organisation. Special thanks are to Irena Postawka, Joanna Macio³owska-Wdowiak, Andrzej Partyka, Piotr Stepnowski, Marek Moszyñski, Zbigniew £ubniewski, Ma³go- rzata Postawka, Ilona Kowalewska and Micha³ Jackowski for their unprecedented dedication and engagement in all the conference tasks.
ECUA2002 summed up the state-of-the-art in many areas of underwater acoustics at the dawn of a new millennium. It is my hope, that the results of this conference will be received by the European and overseas acoustician community with keen interest.
I believe that these four days in Gdañsk will be filled up with interesting and fruitful scientific work and will give all the participants an opportunity for exchanging their scientific and technical ideas and experience, and for establishing new professional and social contacts.
Hopefully, this meeting will be for many of the participants a chance to discover the beauty of the Solidarity City - Gdañsk and Northern Poland.
Prof. Andrzej Stepnowski President of the ECUA2002 Scientific and Organising Committee
ECUA2002 OPENING CEREMONY
WELCOME ADDRESS
Ceremonia Otwarcia Konferencji ECUA2002
Powitanie uczestników
Panie i Panowie, Drodzy Koledzy!
Jest moim przywilejem, jako Przewodnicz¹cego Komitetu Naukowego i Organizacyjnego Szóstej Europejskiej Konferencji z Akustyki Podwodnej ECUA2002, przywitaæ wszystkich Pañstwa i ka¿dego z osobna na Ceremonii Otwarcia tej Konferencji, tutaj w Gdañsku.
Chcia³bym przywitaæ naszych dostojnych goci cz³onków Komitetu Honorowego Konferencji ECUA2002 i poprosiæ ich o zajêcie miejsc przy stole prezydialnym: reprezentanta Komisji Europejskiej, Pana Dr. Christiana Patermanna Dyrektora Programu EESD w V Programie Ramowym Unii Europejskiej, Pana Ministra Dr. Jana Krzysztofa Fr¹ckowiaka Sekretarza Stanu w Komitecie Badañ Nauko- wych, Pana Prof. Aleksandra Ko³odziejczyka Rektora Politechniki Gdañskiej g³ównego organizatora Konferencji, Pana Prof. Eugeniu- sza Kozaczkê reprezentanta Akademii Marynarki Wojennej w Gdyni, Pana Prof. Ignacego Maleckiego Honorowego Przewodnicz¹cego Komitetu Akustyki Polskiej Akademii Nauk, oraz Pana Paw³a Adamowicza Prezydenta Miasta Gdañska.
Szósta Europejska Konferencja z Akustyki Podwodnej ECUA2002 odbywaæ siê bêdzie od 24 do 27 czerwca 2002 r. w naszym Gdañsku, w Polsce. Konferencja jest organizowana przez Politechnikê Gdañsk¹ przy pomocy Akademii Marynarki Wojennej oraz Instytutu Oceano- logii Polskiej Akademii Nauk.
Po raz pierwszy w swej historii Europejska Konferencja z Akustyki Podwodnej organizowana jest nie w kraju nale¿¹cym do Unii Europejskiej, ale w kraju kandyduj¹cym do Unii w Polsce, i jest to signum temporis nowego milenium i nowej jednocz¹cej siê Europy.
Konferencja ta jest organizowana w Gdañsku. Miasto to, za³o¿one tysi¹c lat temu przy ujciu Wis³y, tak hojnie obdarzane przywilejami przez polskich królów, przyczyni³o siê do prosperuj¹cej i pe³nej tolerancji koegzystencji wielu narodów w ramach Zwi¹zku Hanzy.
To tutaj we wrzeniu 1939 roku rozpoczê³o siê piek³o II wojny wiatowej podstêpnym atakiem si³ hitlerowskich na polskich ¿o³nierzy, bohatersko broni¹cych Westerplatte.
Ale tak¿e tutaj, w sierpniu 1980 roku w Stoczni Gdañskiej narodzi³ siê znany na ca³ym wiecie ruch Solidarnoci, który przyniós³ zwyciêstwo demokracji w tej czêci Europy.
Europejskie Konferencje z Akustyki Podwodnej zainicjowane zosta³y przez program MAST (Marine Science And Technology) Komisji Europejskiej w 1992 roku i s¹ sta³ym paneuropejskim forum prezentacji najnowszych osi¹gniêæ we wszystkich dziedzinach akustyki podwodnej, promuj¹cym i jednocz¹cym badania naukowe w tym zakresie. Konferencje ECUA organizowane s¹ pod egid¹ i sponsorowane przez Komisjê Europejsk¹ oraz Europejskie Stowarzyszenie Akustyczne (EAA), w którego sk³ad wchodzi 28 narodowych towarzystw akustycznych zrzeszaj¹cych blisko 9000 cz³onków, wród których znacz¹c¹ rolê odgrywa Polskie Towarzystwo Akustyczne, zrzeszaj¹ce ponad 600 cz³onków.
Szósta Europejska Konferencja z Akustyki Podwodnej jest kontynuacj¹ serii piêciu Konferencji, zorganizowanych w Luksemburgu w 1992 r., w Kopenhadze w 1994 r., w Heraklion w 1996 r., w Rzymie w 1998 r. i w Lionie w 2000 r., z których ka¿da by³a sukcesem.
Akustyka podwodna jest jedn¹ z najbardziej produktywnych dziedzin akustyki, stymuluj¹c¹ cenn¹ wymianê myli miêdzy ró¿nymi dyscyplinami naukowymi i przyci¹gaj¹c¹ uwagê du¿ej liczby naukowców z ca³ego wiata. Jest to widoczne tak¿e na niniejszej Konferen- cji, w której bior¹ udzia³ naukowcy z 24 krajów: Australii, Belgii, Kanady, Chin, Chorwacji, Danii, Estonii, Francji, Niemiec, Grecji, W³och, Japonii, Holandii, Nowej Zelandii, Norwegii, Portugalii, Rosji, Hiszpanii, Szwecji, Turcji, Wielkiej Brytanii, Ukrainy, Stanów Zjednoczo- nych i Polski. Z wielkiej liczby zg³oszonych prac wysokiej jakoci, Komitet Naukowy wybra³ ponad 130 referatów z nastêpuj¹cych czternastu dziedzin akustyki podwodnej: akustyka w monitoringu rodowiska, akustyka rybacka, obrazowanie akustyczne, akusty- ka w orodkach niejednorodnych, metody inwersji w geoakustyce, sprzêt hydroakustyczny i pomiary, akustyka nieliniowa, tomografia akustyczna oceanu, modelowanie propagacji dwiêku, badanie dna morskiego, przetwarzanie sygna³ów i danych, rozpraszanie i rewerbe- racje, przetworniki i kalibracja, komunikacja podwodna.
Referaty konferencyjne prezentowane bêd¹ w 26 sesjach tematycznych i w jednej sesji plakatowej. Du¿a liczba referatów i ich wysoki poziom naukowy potwierdzaj¹ miêdzynarodow¹ rangê konferencji. W ramach ECUA2002 prezentowane bêd¹ referaty plenarne, referaty zaproszone, referaty tematyczne oraz referaty plakatowe. W ramach Konferencji odbywaj¹ siê tak¿e imprezy towarzysz¹ce, takie jak:
l warsztaty naukowo-dydaktyczne dla m³odych akustyków z krajów europejskich poprzedzaj¹ce Konferencjê,
l wystawa sprzêtu wykorzystywanego w akustyce podwodnej, produkowanego przez czo³owych europejskich i wiatowych producentów,
l otwarta Sesja Panelowa powiêcona dyskusji na temat wiod¹cych kierunków i trendów w europejskiej akustyce podwodnej.
Organizacja niniejszej Konferencji nie by³aby mo¿liwa bez zbiorowego wysi³ku wielu osób i organizacji, wobec których mamy wielki d³ug wdziêcznoci. Po pierwsze, chcia³bym podziêkowaæ autorom zg³oszonych referatów i ich kolegom za ich zaanga¿owanie w prowadze- nie badañ naukowych, przygotowanie referatów i prezentacjê wyników. Po drugie, chcia³bym podziêkowaæ cz³onkom Komitetu Naukowe- go Konferencji, którzy dokonali recenzji wszystkich abstraktów i byli gotowi do pomocy w ró¿nych aspektach przygotowañ zarówno od strony naukowej, jak i organizacyjnej, w szczególnoci w recenzowaniu artyku³ów zg³oszonych do Specjalnego Wydania Acta Acustica United with Acustica w bardzo napiêtym rygorze czasowym. Po trzecie, chcia³bym podziêkowaæ cz³onkom Komitetu Organizacyjnego za ich ogromne zaanga¿owanie w pracach podczas przygotowywania Konferencji. Szczególne podziêkowania chcia³bym z³o¿yæ Pani Irenie Postawce, Pani Joannie Macio³owskiej-Wdowiak, Panu Andrzejowi Partyce, Panu Piotrowi Stepnowskiemu, Panu Markowi Moszyñskie- mu, Panu Zbigniewowi £ubniewskiemu, Pani Ma³gorzacie Postawce, Pani Ilonie Kowalewskiej oraz Panu Micha³owi Jackowskiemu za ich powiêcenie i zaanga¿owanie w organizacjê Konferencji.
ECUA2002 podsumowuje stan wiedzy w wielu dziedzinach akustyki podwodnej u progu nowego milenium. Mam nadziejê, ¿e wyniki Konferencji ECUA2002 odebrane zostan¹ z du¿ym zainteresowaniem przez europejsk¹ i wiatow¹ spo³ecznoæ akustyków.
Wierzê, ¿e te cztery dni spêdzone w Gdañsku bêd¹ wype³nione interesuj¹c¹ i owocn¹ prac¹ naukow¹ oraz ¿e bêd¹ okazj¹ do wymiany naukowych i technicznych idei i dowiadczeñ, jak równie¿ do zawarcia nowych, zawodowych i towarzyskich kontaktów. Mam równie¿ nadziejê,
¿e to spotkanie bêdzie dla wielu uczestników tak¿e okazj¹ do odkrycia piêkna miasta Solidarnoci Gdañska oraz Polski Pó³nocnej.
Prof. Andrzej Stepnowski Przewodnicz¹cy Komitetu Naukowego i Organizacyjnego ECUA2002
Szósta Europejska Konferencja z Aku- styki Podwodnej ECUA2002 odby³a siê w dniach 24-27 czerwca 2002 r. w Gdañ- sku. Zorganizowana zosta³a przez Poli- technikê Gdañsk¹ przy pomocy Akade- mii Marynarki Wojennej oraz Instytutu Oceanologii Polskiej Akademii Nauk.
Po raz pierwszy w swej historii Euro- pejska Konferencja z Akustyki Podwod- nej odby³a siê nie w kraju nale¿¹cym do Unii Europejskiej, ale w kraju kandydu- j¹cym do Unii w Polsce, co jest signum temporis nowego milenium i nowej jed- nocz¹cej siê Europy.
Europejskie Konferencje z Akustyki Podwodnej zainicjowane zosta³y przez program MAST (Marine Science And Tech- nology) Komisji Europejskiej w 1992 roku i s¹ sta³ym paneuropejskim forum prezen-
tacji najnowszych osi¹gniêæ we wszystkich dziedzinach akustyki podwodnej, pro- muj¹cym i jednocz¹cym badania naukowe w tym za- kresie. Konferencje ECUA organizowane s¹ pod egid¹ i sponsorowane przez Komi- sjê Europejsk¹ oraz Euro- pejskie Stowarzyszenie Akustyczne (EAA).
Szósta Europejska Kon- ferencja z Akustyki Podwod- nej jest kontynuacj¹ serii piêciu Konferencji, zorgani-
zowanych w Luksemburgu w 1992 r., w Ko- penhadze w 1994 r., w Heraklion w 1996 r., w Rzymie w 1998 r. i w Lionie w 2000 r., z których ka¿da by³a wielkim sukcesem.
W Konferencji wziê³o udzia³ ponad 160 naukow- ców z 24 krajów: Austra- lii, Belgii, Kanady, Chin, Chorwacji, Danii, Estonii, Francji, Niemiec, Grecji, W³och, Japonii, Holandii, Nowej Zelandii, Norwegii, Portugalii, Rosji, Hiszpa- nii, Szwecji, Turcji, Wiel- kiej Brytanii, Ukrainy, Sta- nów Zjednoczonych i Pol- ski. Przedstawionych zo- sta³o ponad 130 referatów z nastêpuj¹cych czternastu dziedzin akustyki podwod- nej: akustyka w monitorin-
Szósta Europejska Konferencja z Akustyki Podwodnej ECUA2002 (6th European Conference on Underwater Acoustics)
gu rodowiska, akustyka rybacka, obra- zowanie akustyczne, akustyka w orod- kach niejednorodnych, metody inwer- sji w geoakustyce, sprzêt hydroaku- styczny i pomiary, akustyka nieliniowa, tomografia akustyczna oceanu, mode- lowanie propagacji dwiêku, badanie dna morskiego, przetwarzanie sygna³ów i danych, rozpraszanie i rewerberacje, przetworniki i kalibracja, komunikacja podwodna.
Referaty konferencyjne prezentowa- ne by³y w 26 sesjach tematycznych. Za- prezentowano równie¿ 2 referaty plenar- ne, 14 referatów zaproszonych oraz 20 referatów plakatowych.
W ramach Konferencji odby³y siê tak-
¿e imprezy towarzysz¹ce, takie jak: po-
przedzaj¹ce Konferencjê warsztaty na- ukowo-dydaktyczne dla m³odych akusty- ków z krajów europejskich, tzw. Tutorial Course, oraz wystawa sprzêtu i oprogra- mowania wykorzystywanego w akustyce podwodnej, produkowanego przez czo-
³owych europejskich i wiatowych pro- ducentów.
ECUA2002 podsumowa³a aktualny stan wiedzy w dziedzinie akustyki pod- wodnej i stanowi³a interesuj¹ce forum do wymiany naukowych i technicznych idei i dowiadczeñ. W opiniach wielu uczest- ników wyra¿onych w nades³anych li- stach, Konferencja ta by³a wielkim suk- cesem zarówno naukowym, jak i organi- zacyjnym.
Andrzej Stepnowski Wydzia³ Elektroniki, Telekomunikacji i Informatyki Ceremonia otwarcia Konferencji w Dworze Artusa
Wystawa sprzêtu hydroakustycznego i prezentacja referatów plakatowych
Biuro Konferencji w holu Gmachu G³ównego PG
Warsztaty naukowo-dydaktyczne dla m³odych akustyków z krajów euro- pejskich na temat: Zastosowanie hydro- akustyki i telemonitorongu w zrównowa-
¿onym rozwoju i eksploatacji ekosyste- mów morskich (The Tutorial Course for Young Acousticians from European Co- untries on Underwater Acoustics and Re- mote Sensing Technologies for Explora- tion and Sustainable Exploitation of Ma- rine Ecosystems) zosta³y zorganizowane przez Politechnikê Gdañsk¹ i odby³y siê w dniach 23-24 czerwca 2002 r., w Gdañ- sku, pod egid¹ i przy wsparciu finansowym Komisji Europejskiej w ramach 5. Progra- mu Ramowego UE.
G³ówny celem Warsztatów naukowo-dy- daktycznych by³o poszerzenie i pog³êbie- nie wiedzy bior¹cych w nich udzia³ m³odych europejskich naukowców-magistrantów i doktorantów, szczególnie w zakresie lepsze- go zrozumienia wa¿nych zagadnieñ zwi¹- zanych z propagacj¹ i rozpraszaniem dwiê- ku w rodowisku morskim. Uczestnicy za- poznali siê tak¿e z wieloma praktycznymi zastosowaniami nowoczesnych systemów hydroakustycznych w badaniach i eksplo- atacji ekosystemów morskich. Warsztaty by³y tak¿e okazj¹ do wymiany myli i do-
wiadczeñ pomiêdzy uczestnikami oraz do zapocz¹tkowania tworzenia siê nowych kontaktów, zarówno profesjonalnych, jak i prywatnych, pomiêdzy m³odymi naukow- cami z krajów Unii Europejskiej i krajów kan- dyduj¹cych. W zajêciach wziê³o udzia³ 40 m³odych naukowców z 17 krajów, którzy wys³uchali wyk³adu inauguruj¹cego, pre-
zentuj¹cego nowe inicjatywy Komisji Europejskiej w ramach rozpoczynaj¹ce- go siê 6. Programu Ramowego, oraz wy- k³adów specjalistycznych.
Wyk³ady te dotyczy³y zastosowañ no- woczesnych technologii z zakresu hydro- akustyki i telemonitoringu w badaniach zasobów rodowiska morskiego i wyg³o- szone zosta³y przez wysokiej klasy spe- cjalistów reprezentuj¹cych czo³owe orodki naukowe w wiecie:
1) Seafloor Characterisation by Acoustic Method, Prof. Robert Civers, Institute of Applied Mathematics and Theoreti- cal Physics, University of Cambrige, Great Britain,
2) Application of GIS for the Monitoring,
Warsztaty naukowo-dydaktyczne
dla m³odych akustyków z krajów europejskich
(Tutorial course for young european acousticians)
Gdañsk, 23-24 czerwca 2002 r.
Exploitation and Sustainable Environ- mental Management of Marine Ecosys- tems, Prof. Leo Van Biesen, Free Univer- sity of Brussels, Belgia,
3) Acoustical Oceanography of the Bal- tic Sea, Prof. Zygmunt Klusek, Instytut Oceanologii, Polska Akademia Nauk, Pol- 4) Numerical Techniques for Broadbandska, Signal Simulation in Ocean Acoustics, Prof. Finn. B. Jensen, SACLANT Under- sea Research Centre, W³ochy,
5) Ocean Acoustic Tomography, Prof. Mi- chael Taroudakis, University of Crete, Grecja,
6) Acoustic Underwater Communica- tions, Prof. Adam Zielinski, University of Victoria, Canada.
Ponadto, nowe inicjatywy Komisji Eu- ropejskiej podejmowane w ramach 6. Pro- gramu Ramowego UE 2002-2006 zaprezen- towane zosta³y przez przedstawicieli Komi- sji Europejskiej Dr. Christiana Patermanna
Dyrektora Programu EESD w 5. Programie Ramowym Unii Europejskiej, oraz Dr. Ala- na Edwardsa.
Warsztaty naukowo-dydaktyczne zor- ganizowane zosta³y wspólnie z innymi imprezami towarzysz¹cymi Szóstej Euro- pejskiej Konferencji z Akustyki Podwod- nej ECUA2002, która odby³a siê w Gdañ- sku w dniach 24-27 czerwca 2002 r. Wiêk- szoæ uczestników Warsztatów wziê³a udzia³ w tej Konferencji, co by³o dla nich wyj¹tkow¹ okazj¹ do poszerzenia wiedzy i poznania czo³owych specjalistów repre- zentuj¹cych ró¿ne dziedziny akustyki podwodnej.
Andrzej Stepnowski Wydzia³ Elektroniki, Telekomunikacji i Informatyki
Uczestnicy Konferencji Prezentacja jednego z referatów
O Kole
Naukowe Ko³o Chemików (NKCh) zrze- sza studentów Politechniki Gdañskiej zain- teresowanych podstawowymi naukami che- micznymi i technologi¹ chemiczn¹. Obec- nie szczególn¹ uwagê powiêcamy zagad- nieniom zwi¹zanymi z czystsz¹ produkcj¹ i technologiami przyjaznymi rodowisku, w tym utylizacji i unieszkodliwianiu odpadów, oczyszczaniu cieków, przeciwdzia³aniu skutkom zanieczyszczeñ, ocenie jakoci wód. Historia NKCh siêga lat dwudziestych.
Praca nasza jest kontynuacj¹ dzia³alnoci studentów przedwojennej politechniki w Wolnym Miecie Gdañsku. Pod opiek¹ pra- cowników naukowych cz³onkowie Ko³a re- alizuj¹ prace zlecone przez instytucje i za- k³ady przemys³owe. W 1999 roku cz³onko- wie NKCh brali udzia³ w projekcie Bada- nie w³aciwoci technologicznych odpadów miasta Gdañska wykonywanym dla Zak³a- du Utylizacyjnego SA w Gdañsku. Jest to kolejny sposób doskonalenia umiejêtnoci praktycznych i uzupe³nienia studenckiego bud¿etu. Cz³onkowie Ko³a organizuj¹ te¿
okresowo pokazy ciekawych reakcji che- micznych. Celem Ko³a jest równie¿ wymia- na informacji miêdzy studentami Politech- niki Gdañskiej, innymi organizacjami stu- denckimi, a tak¿e studentami Trójmiasta i Polski we wszystkich interesuj¹cych dzie- dzinach. W tym celu zorganizowalimy w 2001 roku Forum Kó³ Naukowych studen- tów PG oraz bralimy udzia³ w sesji studenc- kiej Konferencji OSAD 2000.
Nie tylko jednak nauka jest celem Ko³a.
Jest to organizacja, której dzia³anie ma na celu integracjê spo³ecznoci studenckiej.
Organizowanie obozów naukowych w tere- nie, wycieczek do zak³adów przemys³owych oraz wypraw czysto rekreacyjnych - to tyl- ko niektóre przejawy dzia³alnoci Ko³a.
Obozy letnie Naukowego Ko³a Chemików
Obozy naukowe
Od wczesnych lat swojej dzia³alnoci NKCh organizuje letnie obozy naukowe, które pozwalaj¹ zdobyæ tak cenion¹ obec- nie praktykê studenck¹. W czasie trwania obozu cz³onkowie Ko³a zapoznaj¹ siê z tech- nikami laboratoryjnymi, organizuj¹ labora- toria polowe, realizuj¹ program badawczy oraz oczywicie wypoczywaj¹. Od 1980 roku zorganizowano 21 obozów zlokalizowa- nych w wybranych miejscowociach wybrze-
¿a gdañskiego, Pomorza i Kujaw. Podejmo- wana jest problematyka z zakresu ochrony
rodowiska i ekologii przemys³owej, aktu- alna szczególnie dla okolicy, w której orga- nizowany jest obóz. Efektem ka¿dego obo- zu s¹ podsumowuj¹ce seminaria z udzia³em zaproszonych goci oraz sprawozdania (w formie obszernych opracowañ przygotowy- wanych przez studentów i opiekuna obozu) przekazywane w³adzom wojewódzkim i lo- kalnym. W zale¿noci od wielkoci zdoby- tych rodków finansowych, w poszczegól- nych obozach uczestniczy³o od 15 do 34 studentów. W 1999 roku podczas obozu NKCh w Krynicy Morskiej zajmowano siê charakterystyk¹ i zagospodarowaniem od- padów komunalnych i niebezpiecznych w pasie wybrze¿a wibno-Krynica Morska w okresie sezonu turystycznego. Dwa lata temu podczas obozu Sudomie 2000 tematem badañ by³a charakterystyka i zagospodaro- wanie osadów ciekowych oraz odpadów pe- stycydowych na terenie powiatu kocierskie- go. Tematyka ostatniego obozu Schodno 2001dotyczy³a badañ nad przyczynami pogarszania siê jakoci wód zespo³u jezior wdzydzkich.
O ile w przesz³oci fundusze na organiza- cjê obozów naukowych pochodzi³y ze szcze- bla centralnego, to obecnie zdobycie rod- ków finansowych zale¿y od pomys³owoci
opiekuna i cz³onków NKCh. Na pewne wsparcie mo¿emy liczyæ ze strony w³adz Uczelni i Wydzia³u. Wa¿na te¿ jest pomoc sponsorów, na przyk³ad koszty zakwatero- wania podczas ostatniego obozu, jak i naj- bli¿szego, pokrywa Wojewódzki Fundusz Ochrony rodowiska i Gospodarki Wodnej w Gdañsku.
Zaproszenie na obóz 2002
W tym roku miejscem zakwaterowania uczestników obozu bêdzie B³êkitna Szko³a we W³adys³awowie. Jest to ju¿ szósty obóz nadmorski po obozach zorganizowanych w Pucku (dwukrotnie), Sobieszewie, Wicku/
£ebie, Krynicy Morskiej. Tematyka nauko- wa obozu bêdzie obejmowa³a: charaktery- stykê i zagospodarowanie osadu nadmier- nego oczyszczalni w Swarzewie, badania morfologiczne odpadów komunalnych, oczyszczanie zaolejonych wód (basen por- towy W³adys³awowa, cieki zak³adów rybac- kich Szkuner). Wród innych atrakcji prze- widziane s¹ wycieczki piesze i rowerowe po piêknych okolicach Pó³wyspu Helskiego i Zatoki Puckiej. Czynione s¹ równie¿ stara- nia, aby odby³ siê rejs jachtem pe³nomor- skim i aby uczestnicy obozu mogli odbyæ szkolenie ¿eglarskie. Jednak¿e to, czy te pla- ny dojd¹ do skutku, zale¿y od zgromadzo- nych rodków.
Opiekun naukowy NKCh:
prof. dr hab. in¿. J. Hupka, email: jhupka@chem.pg.gda.pl mgr in¿. Sebastian Wersocki, email: swersocki@go2.pl Prezes:
Pawe³ Babul, email: pbabul@wp.pl Skarbnik: Andrzej Mierzejewski, email: sasiad2000@poczta.onet.pl Informacje bie¿¹ce:
http://www.pg.gda.pl/~bosman/piotr_s.htm
O kszta³ceniu in¿ynierów w USA
Amerykañski system kszta³cenia in¿y- nierów ró¿ni siê od europejskiego.
Jedynie szkolnictwo Wielkiej Brytanii opie- ra siê na podobnych za³o¿eniach. G³ówne cechy tego systemu s¹ nastêpuj¹ce:
1. Podstawowe wykszta³cenie in¿ynier- skie zdobywa siê na czteroletnich stu- diach zakoñczonych stopniem bache- lor of science (BS) po uzyskaniu zali- czenia wszystkich wymaganych kur- sów (kursem jest jeden przedmiot wy-
k³adany w jednym semestrze) i kredy- tów (je¿eli dany kurs w semestrze ma trzy godziny wyk³adów, wówczas jest to równowa¿ne trzem kredytom) z mi- nimaln¹ redni¹ ocen¹ 2 w skali od 1 do 4. Na pierwszy rok studiów in¿y- nierskich przyjmowani s¹ absolwenci szkó³ rednich (high schools) na pod- stawie oceny standardowego krajowe- go testu SAT (Scholastic Aptitude Test).
Amerykañskie szko³y rednie s¹ nie-
oprofilowane, ujednolicone dla ca³e- go kraju, z wyj¹tkiem przedmiotów do wyboru w ostatnich klasach szkó³
rednich. Przyjmuje siê równie¿ na trzeci rok studiów studentów po pierw- szych dwóch latach tzw. community colleges, które sa szko³ami czterolet- nimi pozwalaj¹cymi zdobyæ oprócz wykszta³cenia ogólnego tak¿e prak- tyczny zawód. Typowy program na- uczania uniersyteckiego (curriculum)
sk³ada siê z oko³o czterdziestu przed- miotów kursów) i 130 kredytów.
2. W programach nauczania BS k³adzie siê bardziej nacisk na wykszta³cenie ogólnoin¿ynierskie z niewielk¹ iloci¹ przedmiotów specjalistycznych, z któ- rych czêæ jest do wyboru z listy ofero- wanych przez ró¿nych profesorów.
Wiêkszoæ (oko³o 80%) absolwentów studiów in¿ynierskich idzie do pracy w przemyle, gdzie uzyskuje specjali- styczne ukierunkowanie do przysz³ej pracy w danej bran¿y. Wiele przedsiê- biorstw prowadzi szkolenie dla no- wych absolwentów w pocz¹tkowym okresie adaptacyjnym do nowych wa- runków.
3. Pozostala czêæ absolwentów z tytu- lem BS (oko³o 20%) zg³asza siê na dal- sze studia (graduate schools), aby zdo- byæ wy¿szy stopieñ: Master of Scien- ce (MS) lub doktorat (Ph.D.). Pierwsze z tych studiów trwaj¹ na ogó³ dwa lata i wymagaj¹ zaliczenia oko³o dziesiê- ciu przedmiotów (30 kredytów), dru- gie dalszych omiu (24 kredyty), a ponadto minimum 24 kredytów pracy badawczej (dissertation research). Stu- dia doktoranckie mog¹ ró¿niæ siê w za- le¿noci od uniwersytetu i na ogó³ trwa- j¹ od 4 do 6 lat. Czêæ studentów na studiach podyplomowych (graduate) otrzymuje finansow¹ pomoc oferowa- n¹ przez profesorów potrzebuj¹cych asystentów do pomocy przy realizowa- niu tematów badawczych wynikaj¹- cych z grantów. S¹ to tzw. research as- sistants, RAs. Zatrudnieni s¹ równie¿
asystenci do pomocy w procesie na- uczania, przede wszystkim do prowa- dzenia ze studentami zajêæ laborato- ryjnych, zwani teaching assistants, TAs. S¹ oni op³acani z bud¿etu depar- tamentu.
4. Program nauczania BS nie przewiduje praktyk przemys³owych. Istnieje tzw.
CO-OP Program, czyli program koope- racyjny z przemys³em, na który zg³a- szaj¹ siê dobrowolnie ci studenci, któ- rzy pragn¹ w czasie studiów zdobyæ dowiadczenie przemys³owe. Program CO-OP trwa od jednego do dwóch se- mestrów, podczas których studenci s¹ zatrudnieni przez firmê, otrzymuj¹ wy- nagrodzenie oraz trzy kredyty za se- mestr, i pracuj¹ pod kierunkiem opie- kuna z firmy, utrzymuj¹cego kontakt z uczelnianym biurem CO-OP.
5. Program nauczania musi jednak zapew- niæ studentom zapoznanie siê z ca³o- kszta³tem in¿ynierskiego procesu. Jest to jeden z wymogów potrzebnych do
akredytacji, o których bêdzie wzmian- ka poni¿ej. Program nauczania musi zapewniæ tzw. major design experien- ce. Polega to na dwusemestralnej se- kwencji in¿ynierskich kursów, podczas których zespo³y studentów (teams) musz¹ zaprojektowaæ in¿ynierski sys- tem wg sformu³owanych za³o¿eñ pro- jektowych i okrelonego bud¿etu, wykonaæ feasibility study, wyprodu- kowaæ system po wykonaniu projek- tu, a na koñcu sprawdziæ jego dzia³a- nie. W czasie tych kursów studenci za- poznaj¹ siê z metodyk¹ projektowania in¿ynierskiego, psychologi¹ pracy ze- spo³owej, zarz¹dzaniem projektu, ety- k¹ in¿yniersk¹, ustn¹ i pisemn¹ form¹ przedstawiania wyników pracy.
Uwagi o systemie organizacyjnym
Proces nauczania uniwersyteckiego w danym kierunku jest organizowany na po- ziomie Program (kierunku studiów). I tak, na przyk³ad, Program Ocean Engineering, jako jedna z wielu podstawowych komó- rek organizacyjnych uczelni, decyduje o tym, czego uczyæ i jak uczyæ. Ró¿nica pomiêdzy polskim i amerykañskim sys- temem kszta³cenia polega m. in. na tym,
¿e w Stanach Zjednoczonych Program nie dzieli siê ju¿ na ¿adne mniejsze elementy organizacyjne, podczas gdy w Polsce ist- niej¹ wewn¹trz kierunku np. Oceanotech- niki katedry i zak³ady. W Ameryce pro- gram mo¿e stanowiæ odrebn¹ jednostkê organizacyjno-administracyjn¹ uczelni, zwan¹ departamentem. Tak¿e mo¿e siê zda¿yæ, ¿e dwa lub wiêcej programów gru- puje siê w jeden departament. W ka¿dym jednak przypadku musi, obok kierowni- ka departamentu, byæ desygnowany kie- rownik Programu, który wraz z profesora- mi danego kierunku odpowiada za pro- gram nauczania i jakoæ kszta³cenia wo- bec komisji akredytacyjnej, akredytacje bowiem otrzymuje nie departament czy wydzia³, a tylko i wy³¹cznie Program. Na danej uczelni niektóre programy in¿ynier- skie mog¹ uzyskaæ akredytacje, inne za
nie, w zale¿noci od spe³nienia nie³atwych kryteriów akredytacji. Mo¿na by przy- puszczaæ, stosuj¹c powy¿szy system akre- dytacji, ¿e na polskiej politechnice akre- dytacje powinien uzyskaæ wydzia³ jako kierunek studiów, co mog³oby nastrêczaæ znaczne trudnoci logistyczne. Jedyne podobieñstwo pomiêdzy polskim wy- dzia³em na uczelni a amerykañskim Pro- gramem (lub departamentem) istnieje w zwi¹zku z obiegiem dokumentów. Otó¿
studenckie kartoteki s¹ prowadzone w Ameryce przez Program (departament), w
Polsce natomiast znajduj¹ siê w dzieka- natach wydzia³ów.
W Stanach Zjednoczonych zespó³ de- partamentów (Programów) stanowi czêæ uczelni zwan¹ School lub College. Na mo- jej uczelni jest College of Engineering, który ma dziesiêæ Programów zgrupowa- nych w szeciu departamentach nauk tech- nicznych. Uniwersytety mog¹ mieæ, oprócz szkó³ technicznych, tak¿e szko³y nauk humanistycznych, przyrodniczych, biznesu i administracji, pedagogiki i in.
Na czele ka¿dej szko³y (czy collegeu) stoi dean, który podlega prezydentowi uczel- ni. Istnieje tendencja do tworzenia depar- tamentów interdyscyplinarnych, sk³adaj¹- cych siê z Programow o ró¿nych specjal- nociach. Departament, w którym pracujê, mo¿e byæ tego przyk³adem. Obejmuje on trzy programy: ocean engineering (oceano- techniki), oceanography (oceanografii) oraz environmental sciences (nauk o ro- dowisku). Za³¹czony schemat ilustruje or- ganizacje tego departamentu zwanego Department of Marine and Environmental Systems (DMES). Na czele departamentu stoi head, Programem natomiast kieruje chairman. Departament ten jest planowa- ny jako zal¹¿ek przysz³ej odrêbnej szko³y (lub collegeu), który zajmie siê sprawami zwi¹zanymi z badaniami, kszta³ceniem i zarz¹dzaniem w kierunkach morskich. Na schemacie departamentu (DMES) zazna- czony jest równie¿ interdyscyplinarny cha- rakter ka¿dego z trzech Programów wcho- dz¹cych w jego sk³ad. W programie oce- anotechniki, na przyk³ad, prowadzi siê ba- dania i studenci mog¹ siê specjalizowaæ w jednym z czterech pokazanych na sche- macie kierunków: Coastal Processes and Engineering (zbli¿ony do budownictwa wodnego), Marine Vehicles and Ocean Systems (zwany tak¿e naval architecture), Materials and Structures (dotyczy g³ów- nie materia³oznawstwa morskiego i kon- strukcji morskich, korozji i porastania) oraz Underwater Technology (technika g³êbi- nowa).
Akredytacja
Edukacja in¿ynierów w USA kszta³to- wana jest w wiêkszosci uczelni przez sys- tem akredytacji. Programy studiów in¿y- nierskich, proces nauczania, kadra peda- gogiczna i konieczna infrastruktura dy- daktyczna musz¹ odpowiadaæ wyranie zdefiniowanym standardom (kryteriom) ustalonym przez ogólnoamerykañsk¹ komisjê akredytacyjn¹ zwan¹ ABET (Ac- creditation Board for Engineering and Technology). Jest to niezale¿na organi- zacja powo³ana przez profesjonalne sto-
warzyszenia in¿ynierskie z ró¿nych dzie- dzin techniki, takich jak American Socie- ty of Mechanical Engineers lub The So- ciety of Naval Architects and Marine En- gineers. Co kilka lat (3 lub 6) Programy in¿ynierskie staraj¹ce siê o akredytacje podlegaj¹ weryfikacji przez komisjê akre- dytacyjn¹. Delegowani przez ABET wi- zytatorzy sprawdzaj¹ wszystkie aspekty kszta³cenia na poziomie Programu, a tak-
¿e relacje pomiêdzy Programem i uczel- ni¹. ABET wymaga, aby ka¿dy Program sformu³owa³ i opublikowa³ w uniwersy- teckim katalogu cele nauczania, po¿¹da- ne wyniki nauczania spójne z za³o¿ony- mi celami, a tak¿e wykaza³ z udokumen- towaniem, ¿e spodziewane wyniki zosta-
³y osi¹gniête. Zarówno cele, jak i spodzie- wane wyniki musz¹ byæ skonsultowane z tymi, którzy mog¹ byæ zainteresowani w poziomie i sposobie nauczania w danym Programie. Mog¹ to byæ studenci, ich ro- dzice, absolwenci, pracodawcy, organiza- cje in¿ynierskie itp.
Je¿eli chodzi o wyniki nauczania zwa- ne learning outcomes, to kryteria akredy- tacji ABET formu³uj¹ jedenacie wyni- ków, które obowi¹zuj¹ we wszystkich w kraju programach in¿ynierskich niezale¿- nie od specjalnoci, ale wymagaj¹ tak¿e, aby ka¿dy Program sformu³owa³ swoje specyficzne wyniki. Poni¿ej podany jest zestaw tych ogólnych wymaganych wy- ników nauczania jako przyczynek do de- finicji profilu in¿yniera, jaki po¿¹dany jest obecnie w USA. Nale¿y pamiêtaæ, ¿e
wymagania te zosta³y sformu³owane g³ów- nie przez orodki przemys³owe przy wspó³- pracy z przedstawicielami uczelni aktyw- nymi w organizacjach in¿ynierskich.
Ka¿dy Program powinien wykazaæ, ¿e jego absolwenci posiedli nastêpuj¹ce kwalifikacje:
a) zdolnoæ do zastosowania wiedzy ma- tematycznej, fizycznej i in¿ynierskiej, b) zdolnoæ zaprojektowania i przeprowa- dzenia in¿ynierskiego eksperymentu, a tak¿e umiejêtnoæ analizy i interpre- tacji jego wyników,
c) zdolnoæ do zaprojektowania systemu, jego czêci lub in¿ynierskiego proce- su w celu zaspokojenia okrelonej po- trzeby,
d) zdolnoæ do pracy w wielodyscyplinar- nym zespole,
e) zdolnoæ zidentyfikowania, sformu³o- wania i rozwi¹zania in¿ynierskiego problemu,
f) zrozumienie zawodowej i etycznej odpowiedzialnoci,
g) zdolnoæ do efektywnego porozumie- wania siê,
h) zdobycie wiedzy dostatecznie szero- kiej, aby rozumieæ wp³yw in¿ynier- skich rozwi¹zañ w kontekcie global- nym i spo³ecznym,
i) zrozumienie koniecznoci i posiada- nie umiejêtnoci uczenia siê przez ca³e ¿ycie,
j) znajomoæ problemów wspo³czesno- k) umiejêtnoæ u¿ycia in¿ynierskich tech-ci,
nik i narzêdzi do efektywnego projek- towania.
Kilka s³ów o Florida Institute of Technology w Melbourne
Uniwersytet, w skrócie Florida Tech., za³o¿ony zosta³ w 1958 roku przez fizy- ka pracuj¹cego dla NASA (National Ae- ronautics and Space Administration, or- ganizacji rz¹du federalnego zajmuj¹cej siê badaniem przestrzeni kosmicznej) w odpowiedzi na zapotrzebowanie specja- listów do nowo utworzonego centrum przestrzeni kosmicznej im J. F. Kenne- dyego na przyl¹dku Canaveral, odda- lonego o oko³o 50 km na pó³noc od Mel- bourne. Od samego pocz¹tku istnienia uniwersytetu jego administracja i pra- cownicy utrzymywali cis³y kontakt z centrum. Powo³ano tak¿e do ¿ycia spe- cjalny program Space Science zwi¹zany z departamentem fizyki. Przez te lata wie- lu profesorow otrzymywa³o granty z NASA, a tak¿e pracowa³o bezporednio dla tej organizacji w czasie letnich mie- siêcy. Od samego pocz¹tku uniwersytet stawia³ sobie jako jeden z priorytetów s³u¿enie lokalnej spo³ecznoci, zak³a- dom przemys³owym w okolicy oraz or- ganizacjom rz¹dowym w rozwi¹zywaniu problemów spo³eczno-kulturalnych, ekonomicznych i technicznych. F.I.T.
jest instytucj¹ prywatn¹ maj¹c¹ oko³o 3500 studentów, której ranga wród po- nad tysi¹ca uniwersytetów kraju ronie z roku na rok dziêki sprawnej i efektyw- nej administracji potrafi¹cej zapewniæ
rodki na rozwój uczelni.
Notatka biograficzna
Autor studia wy¿sze ukoñczy³ w roku 1959 na Wydziale Budowy Okrêtów Po- litechniki Gdañskiej i w tym samym roku zosta³ zatrudniony w charakterze projek- tanta w Zak³adzie Teorii Okrêtu. Nastêp- nie w latach 1961-70 pracowa³ w Zak³a- dzie Napêdu i Pêdników Okrêtowych IMP PAN. Stopieñ dra n.t. uzyska³ w roku 1968, a dra hab. w roku 1973 w Instytucie Okrêtowym PG. W roku 1975 zosta³ po- wo³any na stanowisko docenta w Zak³a- dzie Hydromechaniki Okrêtu i w latach 1975-78 pe³ni³ funkcjê z-cy dyrektora IO.
Od roku 1978 pracuje za granic¹, a obec- nie jest profesorem oceanotechniki w Flo- rida Institute of Technology. Od 1992 roku jest tak¿e kierownikiem programu Ocean Engineering.
Andrzej Zborowski Florida Institute of Technology
