• Nie Znaleziono Wyników

Z problematyki stosowania logiki do innych dziedzin wiedzy.

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2022

Share "Z problematyki stosowania logiki do innych dziedzin wiedzy."

Copied!
3
0
0

Pełen tekst

(1)

S u m m a r i u m 8 (28) 1979

STANISŁAW KICZUK

Z PROBLEMATYKI STOSOWANIA LOGIKI DO INNYCH DZIEDZIN WIEDZY

Na w stępie należy zauważyć, iż można mówić o węższym i szerszym rozum ieniu logiki form alnej. Są dziedziny wiedzy, które ze względu na swój przedm iot dopuszczają tylko logikę formalną, gdzie pojęcie formy logicznej jest rozum iane bardzo szeroko. Najważniejsze jest tu pytanie, dlaczego pew ne typy logiki form alnej z powodzeniem mogą być stosowa­

ne w jednych dziedzinach wiedzy, a zastosowanie ich w innych dziedzi­

nach budzi sżereg zastrzeżeń. P roste są związki logiki form alnej z m a­

tem atyką. Inaczej przedstaw ia się spraw a relacji zachodzących między logiką a fizyką i filozofią nauki. Osobny problem stanow ią zależności tej form alnej dyscypliny i filozofii klasycznej.

Gdy chodzi o zagadnienie związków zachodzących m iędzy logiką a fi­

lozofią n u rtu klasycznego naw iązujem y tu do analiz z książki D. P. Hen- ry ’ego M edieval Logic and Metaphysics.

Twrócą logiki był filozof. Arystoteles dostosował tę dyscyplinę fo r­

m alną do takiego pojm ow ania nauki, jakie wynikało z jego poglądów fi­

lozoficznych. Mógł on wprow adzić do swego system u logiki zm ienne na- zwowe, gdyż posługiwał się pojęciam i abstrakcyjnym i. W filozofii A ry­

stotelesa np. istota rzeczy m aterialnych po oderw aniu jej od cech jednost- kujących okazuje się wspólna dla szeregu jednostek należących do tego samego gatunku. W yrażenia zaś, które reprezentują zm ienne nazwowe w logice mogą dotyczyć różnego typu przedmiotów, które m ają cechy wspól­

ne. System filozoficzny A rystotelesa i filozofie jem u pokrew ne oraz współczesne nauki szczegółowe, które również używ ają pojęć abstrakcyj­

nych, są w tym aspekcie podatne na adekw atne w yrażenie ich tez w języ­

kach niektórych system ów logicznych.

W alfabecie każdego system u logiki form alnej -występują między innym i zm ienne i stałe logiczne. Tezy ontologiczne i epistemologiczńe systemów filozoficznych rz u tu ją n a dobór stałych logicznych, których te ­ orią m a być system logiczny adekw atny w pew nym dziale filozofii. Cho­

dzi o niektóre przynajm niej stałe logiczne.

(2)

72 S T A N IS Ł A W K IC Z U K

Trzeba zwrócić uwagę, iż Henry, jak się wydaje, nie dostrzegł w y­

raźnie pewnych różnic między niektórym i teoriam i filozoficznymi. Nie m a u autora angielskiego podkreślenia, że filozofia A kw inaty bada świat w innym aspekcie, niż czynią to nauki szczegółowe realne i formalne oraz filozofie esencjonalne. Nie ukazał Henry, iż Tomasz skierow ał filo­

zofię na ślady nowej intuicji i uczynił sw ą filozofię filozofią bytu ze względu na fakt istnienia. Z tego jednak faktu w ynikają brzem ienne konsekwencje dotyczące związków logiki w ypracow anej na kanw ie m yś­

lenia. typu arystotelesowskiego z filozofią bytu jako istniejącego.

Pojęcie bytu jako bytu utw orzone n a gruncie teorii Tomasza ujm uje każdy elem ent realnego świata. W każdym jednak bytow ym przypadku konkretna treść bytu jest inna. Inne jest także w spółm ierne do niej ist­

nienie. Wszystkie byty nie stanowią elem entów jednoznacznie określonej klasy.

Pojęcia uniw ersalne z kolei, jak wspomniałem wyżej, dotyczą pew ­ nych przedmiotów, w których stałe są przynajm niej relacje m iędzy nie­

którym i cechami. Pojęcia tego typu wyznaczają jednoznacznie, w pew ­ nym aspekcie, określone klasy przedmiotów. Odpowiedniki wyrazowe te- ,go typu pojęć mogą więc być reprezentow ane przez zm ienne w ystępujące w znanych system ach logiki nazw, w tym w ontologii S. Leśniewskiego.

W świetle powyższego nie można tego powiedzieć o nazw ie „byt” i in­

nych nazwach wziętych z system u A kwinaty.

W analizach tez Tomasza dokonanych przez H enry’ego, gdzie w yko­

rzystano wspom niany, bogaty form alnie system logiczny Leśniewskiego ró w n ież' istnienie nie wystąpiło jako pryncypium konstytutyw ne bytu.

W najbogatszym języku form alnym polskiego logika można powiedzieć raczej, ile czego jest, a nie stwierdzić, że w bycie jako bycie konkretna treść jest związana ze współm iernym jej jedynym istnieniem.

Zauważono, że H enry z pomocą system u Leśniewskiego przezwyciężył pew ne trudności związane z w yrażaniem tez, którym i interesują się filo­

zofowie n u rtu arystotelesowskiego w różnych okresach rozwoju myśli ludzkiej.

Należy na koniec podkreślić, iż nie każdy system logiki nadaje się do przedstaw ienia tez dowolnej nauki, a zwłaszcza tez dyscypliny realnej.

Są system y logiczne adekw atne dla pew nych typów wiedzy, a niedo­

stosowane do innych. Generalnie rzecz ujm ując trzeba stwierdzić, że lo­

gika formalna, k tóra m a dostarczyć praw niezawodnego wnioskowania oraz ścisłej aparatury językowej, nie wywiązała się całkowicie ze swego zadania. Dlatego też jesteśm y świadkami powstawania coraz to nowych system ów logicznych. Rzeczywistości realnej bowiem nie możemy w i­

(3)

Z P R O B L E M A T Y K I S T O S O W A N IA L O G I K I W IN N Y C H D Z IE D Z IN A C H W IE D Z Y 73

dzieć na sposób posiadanej logiki. Potrzebne są różne system y logiczne do adekw atnych, dla pew nych celów, ujęć rzeczywistości.

Osobny problem stanow ią k ry teria adekwatności systemów logicznych do przedstaw ienia różnych zagadnień pozalogicznych. Istotne są tu za­

sady, które m ają kierow ać doborem takich kryteriów .

Cytaty

Powiązane dokumenty

Under a condition of no delay and no uncertainty, the SC network reaches equilibrium in terms of the proportion of actors adopting biofuels after about 10 time units Fig.. The

Metody oparte na logice — reprezentacja wiedzy w języku logiki 1.. Dlaczego logika matematyczna jest dobrym językiem reprezentacji wiedzy dla

Jeżeli lek jest betaminą lub deltaminą, to jest również alfaminą. Co prawda, nie ma leku, który jest alfaminą i betaminą, lecz nie

Therefore, main focus of this thesis is design and development of strain sensing coatings (sensors) based on carbon nanomaterials for Structural Health Monitoring which potentially

Janina Dąbrowska,Urszula Huszcza,Jan Grześkowiak.

informacji z korzyścią i zrozumieniem dla wszystkich jego uczestników. W praktyce życia zawodowego dość powszechnym zjawiskiem jest utrata pewnej części informa- cji w

Zdanie będące zaprzeczeniem jest prawdziwe (spełnione), kiedy zdanie zaprzeczane jest fałszywe (nie jest spełnione)..

Powieść skupia się jednak głównie na przedstawieniu działalności bandy, stosowanych przez nią metod, zwyczajów panujących między jej członkami i mechanizmów