Język polski zagadnienia do opracowania 25.05-29.05.2020 1a a LO 6h Temat:

Język polski

zagadnienia do opracowania 25.05-29.05.2020

1a a LO 6h

Temat: Francesco Petrarka - mistrzem sonetu(2h)

1. Renesansowa koncepcja miłości

Odrodzenie afirmuje(uwzniośla) cielesną naturę człowieka i wynikającą z jej praw miłość zmysłową.

Starano się wysubtelnić miłość ziemską, dostrzec niebezpieczeństwa kryjące się w namiętności, wydobyć dramatyzm niespełnionych uczuć i uwzioślić cierpienia miłosne. takie ujęcie miłości idealnej widać w twórczości F. Petrarki. To jeden z twórców renesansu, pisał zarówno po łacinie i po włosku.

2. Geneza Sonetów

Francesco Petrarka uznawany jest za jednego z twórców renesansu . Pisał zarówno po łacinie, jak po włosku, zwanym wcześniej volgare- językiem pospolitym

Zbiór sonetów F. Petrarki powstawał na przestrzeni wielu lat. Zbiór zawiera 366 utworów, z czego 317 stanowią sonety To historia miłosna człowieka prawdziwie i głęboko kochającego. Sonety zostały poświęcone Laurze, którą poeta poznał w Wielki Piątek w kościele św. Klary w Avinionie.

Sonety składają się z dwóch części: Sonety do Laury żywej i Sonety do Laury umarłej (1330-1365).

O samej Laurze wiemy niewiele, zmarła najprawdopodobniej w czasie epidemii dżumy.

3. Sonet - to nowy gatunek, który zawdzięczamy Petrarce, wywodził się z sycylijskiej poezji ludowej.

Sonet- zbudowany jest z 14 wersów zgrupowanych w dwóch strofach czterowersowych i dwóch strofach trzywersowych. Pierwsze dwie zwrotki maja charakter opisowy lub narracyjny, dwie kolejne refleksyjno-filozoficzny. To tzw. sonet włoski. Drugi typ sonetu - to sonet francuski składający się z trzech czterowierszy i dwuwiersza (dystych). W Polsce w okresie renesansu poeci realizowali wzorzec francuski ( J. Kochanowski, Mikołaj Sęp -Szarzyński), w następnych wiekach zaczął dominować sonet włoski.

4. Przeczytaj Sonet 85 i Sonet 61, odpowiedz na pytania określ temat sonetu

z kim? o? Oto jest pytanie , z czym podmiot liryczny zestawia swoje uczucia wskaż antytezy i paradoksy w utworze , wyjaśnij czemu służą zastosowane środki stylistyczne

jaki jest stan umysłu i duszy zakochanego?

Sonet 61

 omów zawartą w sonecie refleksję

 co oznacza w wierszu słowo błogosławione ; jaki jest cel tych wyliczeń ?

 który element urody kobiecej poeta uznał za najważniejszy, dlaczego ?

 jakie uczucia towarzyszą miłości ?

petrarkizm- inspirowany twórczością F. Petrarki, wzorzec w poezji ukazywania miłości jako słodkiego cierpienia, a ukochanej jako ideału kobiety, przedstawionej jednocześnie jako Pani Anielska ( Donna Angelicata) oraz słodki i gorzki nieprzyjaciel; imię Laura nabrało symbolicznego znaczenia.

W Polsce prekursorem liryki miłosnej był Jan Kochanowski, który odwoływał się przede wszystkim do poezji Petrarki. Nie tylko naśladował petrarkizm , ale zdobywał sie na oryginalność

5. Przeczytaj wiersze Jana Kochanowskiego (s.118, s.120), odpowiedz na pytania Srogie łańcuchy na swym sercu czuję

 porównaj utwór Kochanowskiego z Sonetem 61 Petrarki ( motywy, oksymorony, antytezy - omów ich funkcję ; co pomija Kochanowski)

 jakaż tezę interpretacyjną można postawić w stosunku do obu utworów ?

 która miłość wydaje ci się szczęśliwsza ?; która bogatsza w refleksje?

Nie zawżdy, piękna Zofija

 wskaż w wierszu odwołania do mitologii greckiej

 określ, jaka rola w budowaniu nastroju przypada opisom przyrody

 z jakiej tradycji filozoficznej wywodzi się postawa etyczna zaproponowana pięknej Zofijej ?

Praca domowa

Obraz kobiety w poezji renesansowej - bliski czy daleki współczesnemu odbiorcy? Rozważ problem i uzasadnij swoje zdanie w formie wypowiedzi argumentacyjnej. Odwołaj się do poznanych utworów.

Temat : Rewolucja na scenie - dramat Szekspirowski (1h)

Dokładna data narodzin artysty nie jest znana. Wiadomo natomiast, że został ochrzczony 26 kwietnia 1564 roku. Przyszedł na świat w niewielkiej miejscowości Stratford-on-Avon w środkowej Anglii. Jego ojciec – John Szekspir, był zamożnym rzemieślnikiem i radnym, a matka – Mary, córką miejscowego farmera Roberta Ardena.

Uważa się, że artysta pobierał nauki w miejscowym gimnazjum, gdzie studiował dzieła łacińskich klasyków, a zwłaszcza Owidiusza. 28 listopada 1582 roku wszedł w związek małżeński z Anne Hathaway, kobietą starszą od siebie o osiem lat, córką miejscowego farmera. Mieli trójkę dzieci. Historycy twierdzą, że ich pożycie nie było jednak szczęśliwe, m.in. ze względu na biseksualną orientację artysty. W tym miejscu nastąpiły tzw. „lata stracone”, czyli okres około ośmiu lat nieobecności Szekspira we wszelkich kronikach. Historycy wskazują na wiele możliwości. Jedni twierdzą, że walczył jako żołnierz na ziemiach Holandii. Inni, że był nauczycielem, a jeszcze inni, że wyruszył do Londynu i dołączył tam do trupy teatralnej. Ostatnia możliwość wydaje się najbardziej prawdopodobna, ponieważ w roku 1592 Szekspir powrócił na karty kronik jako członek Trupy Lorda Szambelana. Trupa ta wystawiała swoje sztuki w londyńskim The Theatre. Artysta początkowo był aktorem, ale z czasem zaczął pisać sztuki, co przyniosło mu natychmiastową sławę.

Lata dziewięćdziesiąte szesnastego wieku to również okres finansowego triumfu Szekspira. W roku 1597 roku posiadał już własny dom w Londynie, a do tego kupił wielką posiadłość w Stratford - rezydencję zwaną New Place. Rok później

współfinansował budowę teatru The Globe (Pod Kulą Ziemską), na którego deskach mógł do woli wystawiać swoje dzieła. Bogactwo zapewniło Szekspirowi i jego rodzinie drogę do stanu szlacheckiego. Jego praca w The Globe spowodowała, że mecenatem teatru był sam król Jakub I Stuart. Wcześniej Szekspir cieszył się uznaniem królowej Elżbiety I. W roku 1613 Szekspir powrócił do rodzinnego Stratford, gdzie zamieszkał w swojej rezydencji New Place. Zmarł w tym samym roku 23 kwietnia.

2. Teatr elżbietański

Odrodzenie w Anglii zbiera największe plony za panowania królowej Elżbiety I, w 2. połowie XVI i na początku XVII wieku. Nastąpił wtedy okres rozwoju gospodarczego i kulturalnego, wcześniej bowiem szargał Anglią wojny religijne i dynastyczne. Wśród twórców wyróżniali się przede wszystkim William

Shakespeare (Szekspir) oraz Thomas More. Pierwszy z nich reprezentował teatr, instytucję rozkwitającą w tamtych czasach, przyciągającą elitę artystyczną kraju oraz szeroką publiczność odbiorców. Morus (More) był natomiast myślicielem i

miłośnikiem filozofii greckiej. Sam gatunek dramatu wywodził się z tradycji antycznej. Renesans odziedziczył jednak poza wzorem greckim średniowieczne widowiska religijne – misteria. W okresie reformacji teatr stał się atrakcyjnym sposobem propagandy idei, co także przyczyniło się do jego rozwoju w renesansie.

Starożytny ideał opierał się na zasadach: decorum, mimezis, katharsis, zasadzie trzech jedności. Treść sztuk mogła dotyczyć środowisk elitarnych, spraw

społecznych, tragicznych wyborów jednostek. Aktorzy zaś – jedynie mężczyźni – używali masek do zaznaczenia emocji postaci. Średniowiecze natomiast odgrywało sceny z życia i Męki Chrystusa (Pasja). Tak jak w antyku, wymowa religijna sztuk teatralnych była pierwszorzędna. Dramat i teatr elżbietański wychodzą poza ramy obu tradycji. Z czasem teatr przestał być sceną dla pokazywania cnót, dobra, wartości religijnych. W Londynie uważano tę rozrywkę za niemoralną, groźną, dlatego pierwszy teatr powstał poza murami miasta w 1576 r. Jednak sami aktorzy

cieszyli się szacunkiem i poważaniem społeczeństwa. Tworzyli zespoły, gromadzące też czasem dramaturgów.

William Szekspir

Szekspir ustalił charakter dramatopisarstwa i wzór teatru, który utrzymał się przez całe czasy nowożytne. Uprawiał komedię, kroniki historyczne i tragedię. Był człowiekiem, który nie tylko przyczynił się do rozwoju angielskiego języka literackiego, ale przede wszystkim wykreował wzorce myślenia o człowieku, wybiegające nawet poza ducha Renesansu. Ponadczasowe postaci Hamleta, Makbeta, króla Leara, Romea i Julii – znane są dziś każdemu. Wpisały się w mentalność Europy tak doskonale, jak niegdyś mitologia grecka i rzymska, jak historie biblijne.

Szekspir miał świadomość renesansu, nowej epoki, potęgi rozwijających się wtedy idei humanizmu, wiary w postęp. Jego twórczość jest wyrazem doskonałego rozumienia ducha Odrodzenia, genialności w pojmowaniu ludzkiej jednostki oraz masy społecznej. Szekspirowskie analizy ludzkich charakterów nie są zawsze optymistyczne i budujące wartości. Postać Makbeta i przedstawiona w sztuce wizja problemu władzy, winy, kary, ludzkiego sumienia – stanowią kompendium wiedzy o ciemnej stronie natury ludzkiej.

Forma dramatu Szekspirowskiego zrywa z regułami antyku. Brak trzech

jedności, chóru, brak masek. Postaci wywodzą się z różnych warstw społecznych i są bardzo zindywidualizowane, nie pozbawione jednak cech uniwersalnych. Przymioty uniwersalne wiążą się jednak zawsze z głęboką psychiką ludzką. Język dramaturga jest nasycony poetyckością – występują: rytm, miara wierszowa, metafory, obrazowe porównania, wątki realistyczne i fantastyczne. Szekspir jest twórcą nowego świata literackiego, w którym bohaterowie, istniejący w świecie nasyconym sygnałami z zaświatów i z krainy wyobraźni, doświadczają emocji, problemów lub prowadzą walki myślowe – bliskie każdemu człowiekowi.

3. Cechy dramatu szekspirowskiego

Dramaty tworzone przez Szekspira były na tyle nowatorskie, iż zyskały miano dramatów szekspirowskich. Do ich głównych cech zaliczamy:

 Naruszenie klasycznej reguły trzech jedności – miejsca, czasu i akcji, stosowanej

 w dramatach antycznych. Utwory rozgrywają się w wielu przestrzeniach, akcja trwa wiele lat, występują liczne wątki poboczne.

 Złamanie zasady decorum, czyli odpowiedniości stylów i środków wyrazu.

 Naruszenie wprowadzonej przez Sofoklesa zasady, w myśl której na scenie mogło przebywać jednocześnie nie więcej niż trzech aktorów. W dziełach Szekspira zdarzają się sceny zbiorowe.

 Występowanie scen krwawych, drastycznych, ukazanych bezpośrednio, a nie pośrednio, poprzez opis.

 Bohaterowie ulegają transformacjom, popadają w skrajne stany emocjonalne, mają bogate życie psychiczne.

 Występowanie sfery fantastycznej, ponadnaturalnej, upiorów, duchów, czarownic.

 Plastyczny język, pełen metafor, porównań, dialogów.

Przeczytaj tragedię W. Szekspira Romeo i Julia (najlepiej przekład S. Barańczaka); zapoznaj się z inscenizacjami dramatu Szekspira np.:

https://vod. https://vod.tvp.pl/video/romeo-i-julia,romeo-i-julia,47731045

lub

https://www.cda.pl/video/379830788

lub

https://www.cda.pl/video/5265228

Temat: Najsłynniejsi kochankowie, czyli miłość od pierwszego wejrzenia aż po grób.

Romeo i Julia(1h)

1. Geneza dramatu

Dokładna data powstania „Romea i Julii” nie jest poświadczona żadnym dokumentem z epoki i datowanie genezy tragedii możliwe jest dzięki żmudnym dociekaniom szekspirologów. Tragedia po raz pierwszy została wystawiona na scenie prawdopodobnie już w 1595 roku. Drukiem ukazała się dwa lata później. Było to tzw. złe Quarto, wydane pod tytułem: „Wybornie pomyślana tragedia Romea i Julii, tak jak była często, z wielkim aplauzem grana publicznie przez Sługi wielce szanownego Lorda Hunsdon”. Właściwe wydanie, tzw. dobre Quarto zostało opublikowane w 1599 roku i opatrzone było tytułem: „Najwyborniejsza i żałosna tragedia Romea i Julii, nowo skorygowana, uzupełniona i poprawiona, tak jak była w różnym czasie publicznie prezentowana przez Sługi wielce szanownego Lorda Szambelana”. Jest ona podstawą kolejnych edycji tragedii.

Tragedia Williama Shakespeare’a: „Romeo i Julia” już w kilka lat po prapremierze weszła na stałe do repertuaru wędrownych grup teatralnych i od tej pory cieszy się niesłabnącą popularnością, która świadczy o jej ponadczasowości i uniwersalizmie. Historia nieszczęśliwej miłości tytułowych bohaterów, którzy zyskali miano kochanków wszech czasów, wywarła wpływ na romantyczną koncepcję miłości i sposób pisania o niej. W literaturze można odnaleźć liczne odniesienia i aluzje do sztuki angielskiego dramaturga, a od końca XVIII wieku losy kochanków z Werony stały się ulubionym tematem twórców spektakli baletowych.

Na postawie „Romea i Julii” powstały również musicale, adaptacje filmowe oraz szereg dzieł plastycznych.

W czym tkwi tajemnica nieprzemijającego sukcesu tragedii, która powstała u schyłku XVI wieku? Niewątpliwie ma na to wpływ sposób, w jaki autor ukazał miłość między parą głównych bohaterów, oddając jej subtelność i stopniowy rozwój – jej poszczególne etapy i objawy. Miłość ta staje się dla Romea

i Julii wszechogarniającą potęgą, wobec której wszystkie inne sprawy i życiowe względy przestają się liczyć, a najistotniejszym elementem ich egzystencji staje się uczucie, które ma władzę nad ich myślami i dążeniami.

Historia fikcyjnych kochanków przyciąga turystów do Werony. Dom Julii( Casa di Gulietta) z balkonem to przykład fałszywej atrakcji turystycznej . Budynek został kupiony przez miasto w 1905 roku od rodziny Capello, prawdopodobnie ze względu na podobieństwo brzmieniowe obu nazwisk. Na dziedzińcu znajduje się posag Julii - jego dotknięcie ma zapewnić szczęście w miłości. Balkon dobudowano dopiera 1935r.

2. Pytania do lektury :

 określ czas i miejsce wydarzeń

 podaj przykłady świadczące o istnieniu wrogości między rodami Capulettich i Monteccich

 przedstaw stosunki rodzinne Capulettich

 opisz relację Julii i jej nianią; kim dla bohaterki jest piastunka ?

 omów postawy do miłości i małżeństwa innych bohaterów utworu: rodziców Julii, Marty, przyjaciół Romea, ojca Laurentego

 przedstaw Merkucja; określ jego stosunek do życia, hierarchię wartości

 jaką wagę ma dla Romea przyjaźń z Merkucjem ?; co o tym świadczy ?

 zinterpretuj słowa księcia kończące utwór

 zastanów się na czym polega ironia losów bohaterów; wyjaśnij na czym polega ich tragizm

Temat: Romeo i Julia jako dramat o miłości (1h)

W Weronie warto zwiedzić Casa di Gulietta - Dom Julii, gdzie turyści zostawiają masę wiadomości.

Ponoć dotknięcie posągu Julii, znajdującego się na dziedzińcu, zapewnia szczęście w miłości. Dom Julii z balkonem to przykład fałszywej atrakcji turystycznej. Budynek został kupiony przez miasto dopiero w 1905r. od rodziny Capello, prawdopodobnie ze względu na podobieństwo brzmieniowe obu nazwisk . Balkon dobudowano dopiero w 1935r.

Przeczytaj uważnie akt 1

1. Przeanalizuj rozmowę Romea z Benvoliem

 co jest tematem rozmowy

 scharakteryzuj język, którym się posługuje każdy z nich

 dlaczego Benvolio namawia Romea do udziału w balu?

2. Jaki stosunek do zamążpójścia Julii ma matka dziewczyny , a jaki jej opiekunka ? 3. Jakie zalety Parysa przedstawia matka Julii ?

4. Jakie były przyczyny pojawienia się na balu Julii, a jakie Romea?

5. Opisz stan emocjonalny Romea na podstawie pierwszej wypowiedzi (akt1, scena 5)

6. Opisz uczucia Romea i Julii podczas pierwszego spotkania; wskaż elementy, które odnoszą się sfery świętości i do sfery grzechu (ogień, blask, płomień; świątynia , profanacja, pielgrzym)

7. W jaki bohaterowie wyznają sobie miłość ?( aluzja, niedomówienia, symbole)

8. Określ, w jaki sposób bohaterka przeżywa miłość ? Na jaki paradoks zwraca uwagę Julia, gdy dowiaduje się jakie nazwisko nosi jej ukochany?

Wg Platona miłość jest drogą do osiągnięcia boskiej triady Piękno-Dobro-Prawda . Człowiek dzięki miłości wznosi się ponad jałowy świat pozorów i czyni swe życie sensownym. Miłość daje mu szansę na wyzwolenie ze świata cieni, umożliwia zwrot w stronę wartości wyższych, kroczenie w kierunku Dobra, ukrytego pod emblematem światła przedzierającego się do jaskini. Miłość jest siłą łączącą ludzi w pierwotną jedność, zakłada wcześniejsze jej istnienie. Człowiek dzięki miłości może się stać w pełni sobą.

Romeo poraziła miłość od pierwszego wejrzenia, motyw oczu pojawia się często w tekście. Zanim poznał Julię często ulegał wdziękom kobiet.

Temat: Nieunikniona katastrofa- dramat rodzinny i społeczny (1h)

2.Charakterystyka relacji w rodzinie Capulettich

3.Analiza wypowiedzi Księcia (akt1, scena 1; akt 5, scena 1). Kto jest odpowiedzialny za śmierć kochanków?

4. Przypomnienie wydarzeń prowadzących bezpośrednio do samobójstwa oraz ocena roli ojca Laurentego

5. Z czego wynika popularność opowieści o nieszczęśliwych kochankach ? uzasadnij swoje stanowisko.

Kontekstem może być adaptacja powieści E. Bronte Wichrowe Wzgórza

https://www.cda.pl/video/105998521 a także

https://www.youtube.com/watch?v=RcxRMikZrbY

http://www.tekstowo.pl/piosenka,grand_corps_malade,rom_o_kiffe_juliette.html