Stan i sposoby niwelowania dysproporcji w zakresie poziomu zaspokojenia potrzeb mieszkaniowych w Polsce i UE
Streszczenie
Mieszkalnictwo, jako ważny element polityki społecznej, jest w Polsce problemem nieroz- wiązanym od lat, niezależnie od kontekstu społeczno-ekonomiczno-politycznego. Pomimo upływu dwudziestu lat od transformacji systemowej i wejścia Polski w system gospodarki rynkowej oraz pięciu lat uczestnictwa w strukturach UE, wielu osiągnięć gospodarczych, zdo- byczy infrastrukturalnych z zakresu rozwiniętej gospodarki rynkowej (bankowości, rynku ka- pitałowego, sektora ubezpieczeniowego i in.), nadal pod względem drastycznego niedoboru mieszkań, złego ich stanu i niezmiernie wolnego tempa budowy nowych zajmujemy jedno z czołowych miejsc w UE. W artykule podkreślono rolę i znaczenie sektora mieszkaniowego, scharakteryzowano jego stan w Polsce na tle wybranych państw w UE, przedstawiono cele i instrumenty polityki mieszkaniowej oraz wskazano kierunki działań, jakie należy podejmo- wać, aby ograniczyć, a docelowo zlikwidować występujące w Polsce niedobory mieszkanio- we.
Słowa kluczowe:
mieszkalnictwo, polityka mieszkaniowa, mieszkalnictwo społeczne
Zaspokajanie potrzeb mieszkaniowych poprzez mechanizm rynkowy
Mieszkanie, jako dobro konsumpcyjne, zaspokaja jedną z najważniejszych potrzeb człowieka – potrzebę ochrony przed niesprzyjającymi warunkami atmosferycznymi, bezpieczeństwa przed zagrożeniami ze strony zwierząt i innych ludzi oraz poczucia intymności, jednocześnie warunkuje możliwość i poziom zaspokojenia pozostałych potrzeb podstawowych i wyższego rzę- du. „Mieszkaniem jest zespół pomieszczeń mieszkalnych i pomocniczych,
* Dr, Wyższa Szkoła Humanitas w Sosnowcu; Politechnika Częstochowska.
mających odrębne wejście, wydzielony stałymi przegrodami budowlanymi, umożliwiający stały pobyt ludzi i prowadzenie samodzielnego gospodarstwa domowego”
1. Prawo budowlane
2zaś precyzyjnie określa warunki techniczne, jakie powinno spełniać mieszkanie. Zapotrzebowanie na mieszkanie pojawia się w wieku usamodzielniania się człowieka, czyli wówczas, gdy młodzi lu- dzie nie dysponują wystarczającą ilością środków pieniężnych pozwalającą im dokonać zakupu własnego mieszkania na rynku pierwotnym bądź wtór- nym. Zatem rzeczywiście występujący popyt potencjalny na mieszkania nie ma możliwości zostać zgłoszony na rynku mieszkaniowym w formie popytu efektywnego. Rozwiązanie tego problemu nie jest możliwe bez podjęcia dzia- łań wykraczających poza zasięg samego rynku mieszkaniowego.
Rynek mieszkaniowy jest obszarem, na którym spotykają się popyt na mieszkania z podażą mieszkań, pod ich wpływem kształtowana jest cena mieszkań oraz powstaje możliwość zawarcia transakcji. Dynamika rynku mieszkaniowego zależy od stopy zwrotu oferowanej w sektorze mieszkanio- wym i napływu kapitału, co dodatnio oddziałuje zwłaszcza na stronę po- dażową w zakresie oferty nowych mieszkań dostarczanych na rynek przez deweloperów. Jednocześnie jego aktywność, silniej aniżeli w zakresie funk- cjonowania rynków innych dóbr, zależy od decyzji politycznych państwa i władz samorządowych. Natomiast zakres wpływu sytuacji ekonomiczno- -gospodarczej kraju jest zróżnicowany w zależności od dynamiki rozwoju poszczególnych miast, gdyż rynek mieszkaniowy posiada w istocie charakter lokalny
3. Jest to jednocześnie rynek o dużej dozie niedoskonałości z uwagi na małą transparentność informacji o zawieranych transakcjach oraz przejawy braku racjonalności w zachowaniach nabywców, którzy poza ceną i swoimi preferencjami kierują się w swoich wyborach i decyzjach emocjami i subiek- tywną, trudną do odgadnięcia oceną nieruchomości wynikającą z mody, tra- dycji, wychowania i innych indywidualnych doświadczeń
4. Jednocześnie na- leży pamiętać, iż poza popytem konsumpcyjnym na rynku mieszkaniowym zgłaszany jest popyt inwestycyjny. Inwestorzy nabywają mieszkania w celach dochodowych i kierują się innymi kryteriami aniżeli konsumenci, ponosząc ryzyko, którego najważniejszym źródłem są zmiany w popycie na mieszka- nia. Podaż na rynku mieszkaniowym obejmuje ukształtowany w przeszłości zasób mieszkaniowy wraz z nowym budownictwem, obiektami remontowa- nymi i rozbudowywanymi, który ulega zmniejszaniu o ubytki i zmiany prze- znaczenia dotychczasowych obiektów mieszkaniowych. Rynek mieszkaniowy można uznać za zrównoważony wówczas, gdy każde gospodarstwo domowe może zrealizować swoje prawo do samodzielnego mieszkania o godziwym standardzie jakościowym.
1 Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie, DzU 2002, nr 75, poz. 690 ze zm.
2 Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane, DzU 1994, nr 89, poz. 414. Tekst jedn. DzU 2000, nr 106, poz. 1126 ze zm.
3 R.G. Witten, Riding the Real Estate Cycle, Real Estate Today, August 1987, s. 43.
4 T.W. Shafer, Real Estate and Economics, Reston Publishing Company, Reston 1985, s. 34.
Mieszkalnictwo i polityka mieszkaniowa
Każde gospodarstwo domowe powinno mieć możliwość posiadania miesz- kania niezależnie od sytuacji finansowej, jednocześnie odpowiednio dostoso- waną do indywidualnych możliwości finansowych. W realizację tak szeroko zakrojonego celu winien aktywnie włączyć się sektor usług finansowych, finan- sów publicznych i samorządowej administracji publicznej, a szczególnie sfera prawodawstwa, stwarzając ramy prawne do zainicjowania i kontynuowania tego procesu.
Ponadto należy zwrócić uwagę na ogromną rolę społeczną mieszkalnictwa i jego niezwykle ważne znaczenie w życiu indywidualnym, społecznym i pań- stwowym, gdyż sektor ten, jak żaden inny, silnie oddziałuje na poziom życia obywateli i potencjał rozwoju gospodarczego kraju. Znaczenie mieszkalnictwa obserwowane jest jednocześnie w czterech wymiarach:
indywidualnym – poprzez zaspokajanie potrzeb ludzi do posiadania miesz-
● kania umożliwia każdemu człowiekowi osiągnięcie pełni satysfakcji z życia osobistego i rodzinnego,
wspólnotowym – stanowi podstawę do nawiązywania i rozwoju podstawo-
● wych więzi społecznych,
materialnym – tworząc najważniejszy zasób majątku rodzinnego, gminne-
● go, państwowego,
gospodarczym – stanowi koło zamachowe rozwoju gospodarczego poprzez
● tworzenie miejsc pracy, infrastruktury technicznej i podstaw dla infrastruk- tury społecznej.
Większość autorów jest zgodna, iż doniosłość znaczenia mieszkalnictwa w życiu gospodarczym i społecznym wywołuje potrzebę, a nawet koniecz- ność aktywnego zajmowania się tą problematyką na poziomie lokalnym, kra- jowym i ponadnarodowym. Problemy mieszkalnictwa pojawiają się w treści dokumentów prawa międzynarodowego, które wskazują na obowiązek mo- ralny państw względem swoich obywateli w zakresie podejmowania kroków dla zapewnienia odpowiednich warunków mieszkaniowych (m.in. Powszech- na Deklaracja Praw Człowieka z 1948 r., Międzynarodowy Pakt Praw Ekono- micznych, Społecznych i Kulturalnych z 1966 r.
5, Międzynarodowy Pakt Praw Cywilnych i Politycznych z 1966 r., Międzynarodowa Konwencja o Prawach Dziecka, Europejska Karta Praw Dziecka
6, Europejska Karta Społeczna
7i in.
8).
Pomimo iż większość z instrumentów prawa międzynarodowego nie posiada charakteru wiążącego i nie ma mocy prawnej w zakresie mieszkalnictwa, to jednak wyrażają one zobowiązanie państw do podejmowania działań w za- kresie zapewnienia swoim obywatelom realizacji prawa do mieszkania zgod- nie z postanowieniami dokumentów międzynarodowych, w tym także za-
5 DzU z 1977 r., nr 38, poz. 169.
6 DzU z 1991 r., nr 120, poz. 526.
7 DzU z 1999 r., nr 8, poz. 67.
8 Biuletyn Informacyjny UMiRM, nr 14/2003, s. 86.
pewnienia równego dostępu do tanich i odpowiednich mieszkań wszystkim osobom i ich rodzinom.
Mieszkalnictwo nie zostało objęte szczegółową regulacją prawa europej- skiego, poza dyrektywami w zakresie norm i standardów w sektorze miesz- kaniowym dotyczących wyrobów, usług budowlanych oraz procedur po- stępowania podmiotów rynku budowlanego. Rozwiązywanie problemów mieszkalnictwa następuje poprzez kształtowanie polityki mieszkaniowej w poszczególnych państwach członkowskich. Skądinąd cele tej polityki, jak i instrumenty jej realizacji wykazują dużą zbieżność wśród państw członkow- skich UE.
Polityka mieszkaniowa, w ujęciu pragmatycznym, oznacza ogólny kie- runek i metody działania, stosowane przez państwa lub inne podmioty pu- bliczne, organizacje polityczne i społeczne do osiągania określonych celów w dziedzinie mieszkalnictwa i zaspokojenia potrzeb mieszkaniowych. Polity- kę mieszkaniową można także zdefiniować na gruncie dyscypliny naukowej formułującej teoretyczne przesłanki do kształtowania praktycznej działalno- ści. W ramach tej polityki bada się stosunki mieszkaniowe i prawidłowości w nich występujące, a następnie na tej podstawie wskazuje cele i metody od- działywania na układ stosunków mieszkaniowych
9.
Polityka mieszkaniowa jest zaliczana do jednej z polityk społecznych i po- lega na zapewnieniu sprawnego funkcjonowania mechanizmu rynkowego w sferze mieszkalnictwa oraz identyfikowaniu jego niesprawności i ich kory- gowaniu. Zatem przynależą do niej wszystkie działania państwa i samorządu terytorialnego, które wpływają na funkcjonowanie rynku mieszkaniowego i są ukierunkowane na sprzężenie celów mieszkalnictwa z ogólną polityką go- spodarczą. Również efektywność polityki mieszkaniowej jest zdeterminowa- na narzędziami polityki gospodarczej, fiskalnej i pieniężnej. Bowiem wśród środków i instrumentów realizacji społecznych celów polityki mieszkaniowej za najistotniejsze uważane są:
subsydiowanie budowy społecznych mieszkań czynszowych dla zapewnie- –
nia grupom o niższych dochodach dostępu do tańszych mieszkań;
regulacje czynszów za wynajem mieszkań;
–
indywidualne subsydia w postaci dodatków mieszkaniowych, umożliwiają- –
ce użytkowanie mieszkań o akceptowanym społecznie standardzie gospo- darstwom domowym o niższych dochodach;
podatkowe ulgi mieszkaniowe zachęcające do podjęcia budowy mieszkania –
lub jego zakupu po umiarkowanych kosztach i cenach.
Poza wymienionymi instrumentami finansowymi, które odgrywają kluczo- wą rolę w osiąganiu celów polityki mieszkaniowej, ważną rolę pełnią również instrumenty prawne, m.in. chroniące lokatorów przed eksmisją bądź nadmier- nymi podwyżkami czynszów za wynajem.
9 A. Andrzejewski, Polityka mieszkaniowa, PWE, Warszawa 1987.
Społeczne mieszkalnictwo a społeczne zasoby mieszkaniowe w Polsce i UE
Społeczne mieszkalnictwo, w ujęciu syntetycznym, oznacza dobro subsy- diowane, udostępniane warstwom społecznym o niskich dochodach oraz do- chodach na średnim poziomie. Kategoria społecznego mieszkalnictwa (ang.
social housing), choć szeroko wykorzystywana w literaturze z zakresu polity- ki mieszkaniowej, nie została jak dotąd precyzyjnie zdefiniowana
10. Pojęcie to jest zazwyczaj wykorzystywane dla określenia mieszkalnictwa publicznego, ale także może obejmować mieszkalnictwo czynszowe o umiarkowanym czynszu, czasem odnoszone jest do całości subwencjonowanego mieszkalnictwa i w tym przypadku obejmuje podsektor mieszkań czynszowych (jeśli polityka inter- wencyjna na rynku mieszkaniowym powoduje obniżenie czynszów lub ich utrzymywanie na poziomie znacznie niższym od poziomu rynkowego) oraz podsektor mieszkań właścicieli-użytkowników.
Społeczne mieszkalnictwo stanowi część sektora mieszkaniowego, która jest w różnej formie dofinansowywana przez rząd lub samorząd terytorialny, po to aby docelowo obniżyć koszty mieszkaniowe ponoszone przez gospodarstwa domowe
11. W. Dominiak wskazuje warunki, jakie powinno spełniać społeczne mieszkalnictwo:
Produkcja i/lub koszty finansowania powinny obejmować ograniczony 1)
zysk lub powinny zostać częściowo pokryte publicznymi lub prywatny- mi subsydiami;
Płacona cena za mieszkanie lub płacony czynsz najmu powinny się 2)
kształtować poniżej poziomu rynkowego, ale niekoniecznie poniżej kosztu;
Efekt subsydiowania powinien stanowić pożytek dla gospodarstw o ni- 3)
skich dochodach
12.
Istnieje szereg względów społecznych, etycznych i gospodarczych, które zo- bowiązują państwo do wspomagania popytu mieszkaniowego i angażowania się w mieszkalnictwo społeczne, aby zwiększyć dostępność tańszych miesz- kań osobom o niższych dochodach. Mieszkalnictwo społeczne zostało uznane w UE za jeden z ważnych elementów walki z wykluczeniem społecznym
13.
Sektor mieszkań czynszowych składa się z dwóch podsektorów: podsek- tora prywatnych mieszkań czynszowych, które są wynajmowanie w oparciu o działanie mechanizmu rynkowego, kształtującego poziom czynszu pod wpływem popytu i podaży oraz podsektora społecznych mieszkań czynszo- wych, czyli tych, które są we władaniu samorządów terytorialnych państwa
10 Ch. Donner, Housing Policies In the European Union. Theory and Practice, Austrian Federal Ministry of Economic Affairs and Labor, Vienna 2000.
11 Housing Finance. Key Concepts and Terms. United Nations, New York and Geneva 1998.
12 W. Dominiak, Realizacja społecznych celów mieszkalnictwa w krajach Unii Europejskiej. Implikacje dla Pol- ski, [w:] Przeszłość i przyszłość polskiej polityki mieszkaniowej, Warszawa 2005, s. 20.
13 Biuletyn Informacyjny IMiRM, nr 14/2003.
lub agencji rządowych bądź innych organizacji mieszkaniowych o charakte- rze non profit, aktywnie wspieranych ze środków publicznych. Cechą cha- rakterystyczną państw, które uporały się z niedoborem mieszkań, jest duży udział mieszkań czynszowych w zasobach mieszkaniowych ogółem (Niem- cy, Holandia, Dania, Austria, Francja, Finlandia), sięgający w granicach 33-52%. Jednocześnie zwraca uwagę wysoki w wielu krajach udział społecz- nych mieszkań czynszowych w zasobach mieszkaniowych ogółem. W tym rankingu krajów UE w czołówce znajdują się takie kraje, jak: Holandia (35%), Niemcy (25%), Wielka Brytania (21%), Dania i Austria (po 20%). Mieszka- nia o charakterze społecznym w sektorze mieszkań czynszowych dominują w takich krajach, jak: Holandia (75%, Wielka Brytania (68%), Finlandia oraz Irlandia (po 50%)
14. Konkludując, należy stwierdzić, iż w większości wysoko rozwiniętych krajów podsektor społecznych mieszkań czynszowych jest wciąż duży. Pomimo wysokiego poziomu zaspokojenia popytu mieszkaniowego, mieszkania subsydiowane nadal pełnią w tych krajach ważną rolę. W Polsce udział mieszkań czynszowych, w tym spółdzielczych mieszkań lokatorskich, wynosi niespełna 25% ogółu liczby mieszkań
15.
Charakterystyka sytuacji mieszkaniowej w Polsce i różnych krajach UE
Ocena porównawcza sytuacji mieszkaniowej w poszczególnych państwach UE jest utrudniona z uwagi na różnice w klasyfikacji zasobów mieszkanio- wych i sposobach określania powierzchni mieszkań. Pomimo to warto pod- dać analizie wybrane wskaźniki, które, choć nieprecyzyjnie, jednak w pew- nym stopniu umożliwiają zobrazowanie dysproporcji występujących w za- kresie warunków mieszkaniowych w UE. W świetle danych statystycznych ogólna liczba mieszkań państw UE (27) wynosi ponad 220 mln, co daje po- wierzchnię prawie 19 mld m
2ogółem, 445 mieszkań na 1000 osób. Średnia powierzchnia jednego mieszkania wynosi 84,7 m
2, z czego średnio na jedną osobę przypada 37,8 m
2. Natomiast w odniesieniu do poszczególnych państw członkowskich sytuacja w zakresie mieszkalnictwa jest zróżnicowana. I tak największą ilością mieszkań dysponują Niemcy – 39 363 mln i największą ogólną ich powierzchnią 3 510,9 mld m
2, a na tysiąc mieszkańców przypada 478, średnia powierzchnia mieszkania wynosi 89,2 m
2, zaś na osobę przypada 42,6 m
2. Jednak najwyższą pozycję w rankingu liczby mieszkań/1000 osób zajmuje Portugalia (502), następnie Finlandia (500) i Grecja (489). Śred- nia powierzchnia jednego mieszkania największa jest na Malcie (129,9 m
2), w dalszej kolejności w Luksemburgu (122,2 m
2), w Danii (113,5 m
2) i w Ir- landii (104 m
2). Pod względem powierzchni mieszkania przypadającej na jedną osobę na pierwszym miejscu znajduje się Dania (51,4 m
2) i kolejno:
14 W. Dominiak, Realizacja społecznych…, op. cit., s. 28-31.
15 Ibidem, s. 31.
Luksemburg (46,5 m
2), Niemcy (42,6 m
2) i Hiszpania (42,5 m
2). Polska wśród krajów UE/27 posiada najniższy wskaźnik stosunku liczby mieszkań do licz- by mieszkańców (337/1000) oraz najniższy wskaźnik średniej powierzchni przypadającej na jednego mieszkańca (22,5 m
2)
16.
Prezentowana niekorzystna sytuacja Polski wynika z braku skutecznej polityki mieszkaniowej, scedowania problemów związanych z mieszkal- nictwem na mechanizm rynkowy oraz z wieloletnich zaniedbań w zakresie mieszkalnictwa społecznego. Tak skrajny liberalizm w zakresie trudnego pro- blemu, jakim jest niewątpliwie mieszkalnictwo, został odrzucony przez kraje zachodnioeuropejskie już w połowie XX wieku. W chwili obecnej państwa te, pomimo iż obecnie potrzeby mieszkaniowe ich mieszkańców są niemal w pełni zaspokojone, nadal prowadzą aktywna politykę mieszkaniową, wy- korzystując instrumenty subsydiowania kapitałowego oraz subsydiowania kosztów eksploatacji. Mieszkalnictwo w tych krajach jest kształtowane po- przez stosowanie zasady, że właściwe zaspokajanie potrzeb mieszkaniowych w zakresie nowego budownictwa mieszkaniowego i gospodarowania istnie- jącymi zasobami musi być wsparte na dwóch filarach. Pierwszy z nich to do- stępność długoterminowych i nisko oprocentowanych kredytów, drugi zaś to pomoc państwa osobom mniej zamożnym w zakresie zaspokajania swoich potrzeb mieszkaniowych. Systematyczne stosowanie tej zasady umożliwiło państwom nie tylko w pełni zaspokojenie potrzeb swoich obywateli, ale także wygospodarowanie ich nadwyżki dla zaspokajania potrzeb mieszkaniowych imigrantów. Zła sytuacja mieszkaniowa Polski na tle UE jest również efektem niedofinansowania sektora mieszkaniowego, gdyż na ten cel przeznacza się niespełna 1% wydatków budżetu państwa, co w odniesieniu do PKB stanowi nie więcej niż 0,2%
17, a według najnowszych danych nawet jedynie 0,08%, podczas gdy odsetek ten przeciętnie w Europie wynosi 2%
18.
Wnioski
Polska zajmuje jedno z ostatnich miejsc w zakresie zaspokojenia potrzeb mieszkaniowych wśród państw członkowskich UE. Poza niskim wskaźnikiem nasycenia w mieszkania (337/1000 mieszkańców) dodatkowym czynnikiem świadczącym o trudnej sytuacji polskiego mieszkalnictwa jest niski standard części mieszkań oraz postępujący w szybkim tempie proces dekapitalizacji zasobów mieszkaniowych, zwłaszcza czynszowych. Dystans, jaki dzieli Pol- skę od starych krajów unijnych w zakresie zaspokojenia potrzeb mieszka- niowych, jest szacowany na 30-40 lat. Niedostrzeganie tego problemu stawia Polskę w trudnej sytuacji i zagraża pojawieniem się negatywnych skutków wykraczających daleko poza mieszkalnictwo. Bardzo niski poziom budow-
16 L. Nykiel, Rynek mieszkaniowy w Polsce, Fundacja na Rzecz Kredytu Hipotecznego, Warszawa 2008, s. 82.
17 Ibidem, s. 83.
18 A. Gołębiowska, Sprawozdanie z VI Kongresu Finansowania Nieruchomości Mieszkaniowych w Krajach Eu- ropy Środkowowschodniej, „Finansowanie Nieruchomości”, grudzień 04/2009/21.
nictwa nowych mieszkań, trudna dostępność mieszkań czynszowych, w tym marginalna wręcz ilość społecznych mieszkań czynszowych szacowana na poziomie 5-10%, bardzo niski poziom wspomagania sektora mieszkaniowe- go ze środków publicznych, a także stosowane rozwiązania fiskalno-finanso- we i prawno-instytucjonalne upoważniają do stwierdzenia, iż polska polityka mieszkaniowa prowadzona jest w sposób nieodpowiedni. Państwa UE o wy- soko rozwiniętej gospodarce rynkowej już dawno odstąpiły od poglądu, jako- by rynek mieszkaniowy miał równoważyć się samoczynnie. Mieszkalnictwo jest zbyt ważnym i wrażliwym problemem, aby można je pozostawić loso- wi. Dlatego politykę mieszkaniową tych państw, choć zróżnicowaną w swym szczegółowym kształcie w poszczególnych krajach, cechuje stabilność celów i zasad fiskalno-finansowych, silne preferencje dla podsektora społecznych mieszkań czynszowych oraz selektywność i przejrzystość subwencjonowania ze środków publicznych. Pomimo iż porównywane państwa członkowskie UE osiągnęły już wysoki poziom zaspokojenia potrzeb mieszkaniowych swoich obywateli, nadal realizują ambitne programy w zakresie budownictwa miesz- kaniowego, w tym również społecznych mieszkań czynszowych.
Podstawowym kierunkiem rozwoju mieszkalnictwa, a tym samym zmniej-
szania dysproporcji w sytuacji mieszkaniowej w Polsce w odniesieniu do
państw UE, powinno być znaczne zwiększenie budownictwa mieszkaniowego
do poziomu, który spowoduje zahamowanie narastania niedoboru mieszkań
w stosunku do gospodarstw domowych, a w dalszej kolejności spowoduje
ograniczanie deficytu mieszkań i wreszcie jego likwidację. Kolejne zadanie
wiąże się z pilną potrzebą dokonania poprawy jakości starego zasobu miesz-
kaniowego, zamieszkiwanego z reguły przez osoby o najniższym poziomie
dochodów. Należy także zwrócić uwagę na fakt, że polityka mieszkaniowa
w kształcie, jaką ją spotykamy w państwach UE o rozwiniętej gospodarce
rynkowej, powstała w sposób ewolucyjny i była wypracowywana przez całe
dziesięciolecia. Dlatego zainicjowanie nawet już dziś procesów pozytywnych
zmian w polskim mieszkalnictwie, zarówno na gruncie ekonomicznym, jak
i legislacyjnym może przynieść radykalną poprawę stanu zaspokojenia po-
trzeb mieszkaniowych, zbliżającą Polskę pod tym względem do poziomu in-
nych państw UE dopiero po upływie wielu lat.
Summary
Housing, as an important element of social policies, has been an unsolved problem for many years in Poland in a socio-economic and political context. Despite the fact that 20 years have passed since the transformation of the market system and the integration of Poland into a market economy system, as well as five years of membership of the EU structures, many economic achievements, infrastructural achievements in the sphere of the developed market economy (banking, capital market, insurance sector etc.), we, in fact, hold one of the leading positions in the EU in terms of the lack of housing, the bad condition of housing and the slow pace of construction of new housing. In this paper, the role and significance of the housing sector is emphasized and its condition is also characterized against the background of EU member states, while the aims and instruments of the housing policy are also presented, as well as the course of action required to restrict and ultimately eliminate the issue of the lack of housing in Poland
Key words:
Housing, housing policy, social housing
!["Russkaja tiechniczeskaja litieratura pierwoj czetwierti XVIII wieka", W. W. Danilewskij, 1954 : [recenzja]]()