Lublin, 1990.03.23.
S z a n o w n y Pan
P r e m i e r R z ę d u R z e c z y p o s p o l i t e j Polskiej T a d e u s z M A Z O W I E C K I
W a r s z a w a
S z a n o w n y P a n i e Premierzet
J a k o r e d a k t o r z y c z a s o p i s m a "Ethos", k t ó r e p o s t a w i ł o s o b i e za cel s ł u ż b ę c z ł o w i e k o w i p o p r z e z s ł u ż b ę wo l no ś c i
k i e r o w a n e j p r a w d ę , c z u j e m y s i ę w o b o w i ą z k u z a b r a ć g l o s w sprawie, która, Jak sędzlmy, Jest p r z e d m i o t e m n i e t y l k o naszej troski, m i a n o w i c i e w s p r a w i e uznania niepodległości Republiki Litewskiej.
K a ż d y n a r ó d ma p r a w o do s a m o s t a n o w i e n i a . T y m bardziej ma t a k i e p r a w o n a r ó d litewski, k t ó r e m u b e z p r a w n ę p r z e m o c ę n i e p o d l e g ł o ś ć o d e b r a n o . D e c y z j a p a r l a m e n t u l i t e w s k i e g o , z m i e r z a j ą c a d o u s u n i ę c i a tego bezprawia, k t ó r e g o L i t w a s t a ł a się o f i a r ę w w y n i k u u k ł a d u R i b b e n t r o p - M o ł o t o w z 1939 r. , z a s ł u g u j e z e w s z e c h m i a r na poparcie.
P o p a r c i a tego ma p r a w o o c z e k i w a ć L i t w a s z c z e g ó l n i e od Polski. To P o l s k a p o t r a f i ł a J a k o p i e r w s z a w ś w i e c i e p r z e d p i ę ć d z i e s i ę c i u laty J a s n o i bez n i e d o m ó w i e ń p o w i e d z i e ć "nie*' w o b e c u z n a n i a s i ł y za prawo, p ł a c ę c za to, w r a z z Litwę, u t r a t ę swej n i e p o d l e g ł o ś c i . P o l s k a m o ż e s i ę teraz s ł u s z n i e c h l u b i ć tym, że w y t r w a ł y m w y s i ł k i e m w y w a l c z y ł a w k o ń c u sama dla s i e b i e z w y c i ę s k i k o n i e c wojny, s o l i d a r n i e p r z e z to p r z e c i e r a j ę c t a k ż e d l a i n n y c h n a r o d ó w i p a ń s t w tzw. o b o z u s o c j a l i s t y c z n e g o p o k o j o w e ś c i e ż k i w l o d ę c e do n i e p o d l e g ł o ś c i i dem o k r a c j i . Pol w r e s z c i e ł ę c z y ł a z L i t w ę d ł u g o t r w a ł a Unia, k t ó r a czyni n a s t y m b a r d z i e j w s p ó ł o d p o w i e d z i a l n y m i za. losy n a r o d u l i t e w s k i e g o , że p o w i k ł a n a w s p ó l n a h i s t o r i a k ł a d z i e się do d z i ś n i e m a ł y m c i e n i e m na w z a j e m n y c h stosunkach.
L i t w a p o s t a w i ł a w tej c h w i l i w i e l k i e m o c a r s t w a w o b e c k o n i e c z n o ś c i o k a z a n i a czynem, . c z y m n a p r a w d ę Jest d l a n i c h d e k l a r o w a n a p r z e z n i e p o l i t y k a o b r o n y p r a w c z ł o w i e k a . A P o l s c e p r z y p a d a w u d z i a l e z a s z c z y t n y p r z y w i l e j - n i e z a ś t y l k o p r a w o i o b o w i ę z e k - b y c i a p r i m u s i n t e r p a r e s w o l n y c h narodów, k t ó r e p o t w i e r d z a j ę m o r a l n e p r a w o L i t w y do a k t u p r o k l a m a c j i swej n i e p o d l e g ł o ś c i . . W tej s z c z e g ó l n e j dla d a l s z y c h d z i e j ó w l u d z k o ś c i g o d z i n i e c h o d z i o z e r w a n i e raz na z a w s z e z c i ę ż ę c y m na d o t y c h c z a s o w e j h i s t o r i i E u r o p y i ś w i a t a b a l a s t e m p r i o r y t e t u s i ł y n a d p r a w d ę w imię o p a r c i a p r z y s z ł e g o ł a d u E u r o p y i ś w i a t a na z a s a d z i e p l u s v e r i t a s q u a m v i s ; z a s a d z i e s t a n o w i ę c e j
f u n d a m e n t w s z e l k i c h p r a w człowieka.
O d n o t o w u j ą c z p e ł n ę s a t y s f a k c j ę o ś w i a d c z e n i e P a r l a m e n t u i R z ę d u RP, k t ó r y bodaj J a k o p i e r w s z y ż y c z l i w i e p r z y j ę ł do w i a d o m o ś c i d e k l a r a c j ę o n i e p o d l e g ł o ś c i Litwy, m u s i m y J e d n a k pod k r e ś l i ć , że o ś w i a d c z e n i e t a k i e n i e może z a s t ę p i ć f o r m a l n e g o u z n a n i a R z ę d u R e p u b l i k i Litewskiej.
U z a l e ż n i a n i e t a k i e g o u z n a n i a od w y n i k ó w r o z m ó w p o m i ę d z y W i l n e m a M o s k w ę o z n a c z a w g r u n c i e r z e c z y p o w s t r z y m a n i e się z u d z i e l e n i e m w s p a r c i a w m o m e n c i e , k i e d y Jest o n o m o r a l o y m p o s t u l a t e m chwili i k i e d y Jest n a j p o t r z e b n i e j s z e .
Z d a j e m y s o b i e s p r a w ę z tego, że akt f o r m a l n e g o u z n a n i a r z ę d u l i t e w s k i e g o n i e r o z w i ę ż e s a m p r z e z s i ę s z e r e g u s k o m p l i k o w a n y c h problemów , d o t y c z ę c y c h z w ł a s z c z a s t o s u n k ó w 1 i t e w s k o - r a d z i e c k i c h , j a k i e p o c i ę g a za s o b ę p o w r ó t L i t w y do n i e p o d l e g ł o ś c i . N i e o z n a c z a to Jednak, by m o ż n a b y ł o t r a k t o w a ć ó w akt J a k o b e z p r a w n e m i e s z a n i e s i ę w w e w n ę t r z n e sprawy Z w i ę z k u R a d z i e c k i e g o . J e s t to raczej akt u z n a n i a za b e z p r a w n e w s z e l k i c h r o z s t r z y g n i ę ć p o d j ę t y c h p r z e z m o c a r s t w a , które w y k o r z y s t u j ę c s w ę s i ł ę p o z b a w i a j ę inne n a r o d y m o ż l i w o ś c i d e c y d o w a n i a o s w y m losie. W i m i ę p r a w a do s a m o s t a n o w i e n i a d o k o n a ł y s i ę wszak, i n a d a l dokonuję, g r u n t o w n e p r z e o b r a ż e n i a p o l i t y c z n e w Polsce. I w i m i ę tego w ł a ś n i e p r a w a Rzęd RP s ł u s z n i e d o m a g a s i ę u d z i a ł u w części r o z m ó w d o t y c z ę c y c h z j e d n o c z e n i a Niemiec. S t o s u n e k do L i t w y s t a n o w i więc dziś s w o i s t y “ test p r a w d y ” d l a z r o d z o n e g o z idei s o l i d a r n o ś c i R z ę d u RP, p o k a z u j ę c y Jak " g r u b ę l i n i ę ” z d y s t a n s o w a ł s i ę on od R z ę d ó w PRL i Jak d a l e c e g o t ó w jest b r o n i ć tego p r a w a dla tak b l i s k i e g o n a m p o d w i e l u w z g l ę d a m i Narodu, jak broni go dla nas, Polaków.
W i m i ę w i ę c p r a w d y i wolności, w imię p r a w a do s a m o s t a n o w i e n i a n a r o d u l i t e w s k i e g o , w imię w i a r y g o d n o ś c i p o l s k i e g o r z ę d u o r a z J e g o w i e r n o ś c i p o l s k i m i d e a ł o m n i e p o d l e g ł o ś c i o w y m i d e m o k r a t y c z n y m , w r e s z c i e w imię s z c z e g ó l n y c h w i ę z ó w ł ę c z ę c y c h oba n a s z e narody, apelujemy o
formalne uznanie R z ę d u Litewskiego.
Ks. Prof. dr hab. T a d e u s z S T Y C Z E Ń
Ks. Doc. dr hab. A n d r z e j S Z O S T E K
Dr W o j c i e c h C H U D Y
Dr K a r o l K L A U Z A
k / o
P e d o k c j a “ R z e c z y p o s p o l i t e j "
