Teatr życia.
1. Cele lekcji
a) Wiadomości1. Wzbogacenie słownictwa o związki frazeologiczne z wyrazem: teatr oraz o słowa bliskoznaczne do wyrazów: banalny i wszechświat.
2. Poznanie znaczenia wyrazu: oda.
b) Umiejętności
1. Analiza treści wiersza.
2. Formułowanie opinii na temat zachowań i cech ludzkich.
3. Uzasadnianie własnego zdania.
4. Odróżnianie dwulicowości od zachowań konwencjonalnych, obyczajowych i demonstrowania otoczeniu tego, co można bezpiecznie zademonstrować.
c) Postawy
1. Chęć pokazywania się w jak najlepszym świetle w oczach otoczenia i własnych.
2. Szanowanie sekretów i prywatności innych ludzi.
3. Metoda i forma pracy
Ćwiczenia słownikowe, praca z tekstem, redagowanie własnych refleksji na określone tematy, malowanie masek.
3. Środki dydaktyczne
1. Tekst wiersza Anny Rybałko pt. Oda do publiczności.
2. Bloki, farby, pędzle, naczynia na wodę (mogą przynieść uczniowie).
3. Ewentualnie maski lub ich zdjęcia do dekoracji klasy.
4. Przebieg lekcji
a) Faza przygotowawcza
Dzieci otrzymują słowniki frazeologiczne. Zostają podzielone na trzy grupy (np. rzędami ławek).
Każda grupa wyszukuje związki jednego z wyrazów: teatr, scena, kulisy. Kilka osób odczytuje kolejne związki. W zeszytach zostają zanotowane te, które określają teatrem życie lub jakieś jego dziedziny.
5 min.
b) Faza realizacyjna
1. Nauczyciel pyta, dlaczego tak wiele jest frazeologizmów ze słowem teatr, które mówią o życiu i działalności człowieka – dlaczego życie kojarzy się tak często z teatrem. Uczniowie odpowia-
dają, w końcu wspólnie formułują zwięzłą odpowiedź na to pytanie i notują ją na tablicy i w ze-
szytach. 7 min.
2. Nauczyciel czyta głośno wiersz Alicji Rybałko pt. Oda do publiczności. Uczniowie mają wiersz
przed oczami. 3 min.
3. Nauczyciel zwraca uwagę, że kiedy porównuje się życie do teatru, najczęściej ludzi traktuje się jak aktorów, odgrywających określone role w życiu. Pyta, czy tak samo jest w tym wierszu.
Jeden z uczniów odczytuje tytuł, inni wskazują miejsce, o którym mowa w pierwszej części utworu; wybrany uczeń szuka znaczenia wyrazu: oda w słowniku terminów literackich, po czym głośno je odczytuje. Nauczyciel pyta, co z tego wszystkiego wynika i kto jest w tym wierszu
najważniejszy. 2 min.
4. Jeden z uczniów opowiada, jak zachowuje się publiczność w tym wierszu i w jakim miejscu przebiega „akcja” w drugiej części utworu. Nauczyciel pyta, czy zawsze po przedstawieniu publiczność zakrywa się kotarkami i charakteryzuje się w garderobie przed wyjściem na ulicę;
kiedy widzowie zaczynają być aktorami życia? 3 min.
5. Uczniowie szukają w wierszu oksymoronu. Następnie dwoje uczniów szuka w słowniku wyrazów bliskoznacznych słów: banalny i wszechświat. Tymczasem inni uczniowie odpowia- dają na pytanie, kogo autorka wiersza nazwała wszechświatami; ktoś przytacza cytat na potwierdzenie odpowiedzi. Pola semantyczne wyrazów znalezionych w słowniku zostają zapisane na tablicy. Tymczasem klasa odpowiada na pytanie, jak można rozumieć słowa poetki, że publiczność – ludzie – idą wciąż szerszymi ulicami. Uczniowie uzasadniają swoje pomysły
tak, by nie zaprzeczać treści wiersza. 8 min.
6. Po odczytaniu klasa zostaje podzielona na pół. Jedna połowa pisze w zeszytach, kiedy – w jakich sytuacjach – ludzie są banalni, a wykonywane przez nich czynności można określić takimi słowami, jak te bliskoznaczne do „banalny”. Druga połowa pisze, kiedy i dlaczego ludzi można nazwać wszechświatami, co w nas da się określić takimi mianami, jak wyrazy bliskoznaczne do „wszechświat”. Wszystkie opinie należy uzasadnić. Następnie kilkoro
uczniów odczytuje swoje refleksje. 10 min.
7. Każdy uczeń maluje na kartonie z bloku maskę, która symbolizuje taki rys charakteru, jaki chciałby pokazać otoczeniu. Maski powinny mieć charakter metaforyczny, a więc mogą to być
„twarze” zwierząt kojarzonych z konkretnymi cechami ludzkimi, mogą też to być nienaturalne twarze, przedstawiające w wyostrzony sposób jakiś wyraz – na wzór ludowych masek
murzyńskich, azjatyckich czy indiańskich. 10 min.
c) Faza podsumowująca
W domu uczniowie napiszą 5-7 zdań o tym, dlaczego ludzie zasłaniają swoje wewnętrzne ja przed
otoczeniem i czy to zawsze oznacza dwulicowość. 2 min.
5. Bibliografia
1. Darkowska-Nidzgorski Olenka, fot. Nidzgorski Denis, Marionnettes et masqes au coeur du theatre africain (album zdjęć), Sepia, Saint-Mour 1998.
2. Evans Cheryl, Każde dziecko to potrafi: przebieranki, maski, makijaże, Świat Książki, Warszawa 1999.
3. Levi-Strauss Claude, tł. Dobrowolska Monika, Drogi masek (Indian kanadyjskich), Wydawnictwo Łódzkie, Łódź 1985.
4. Szarf Maria, Maski karnawałowe: do złożenia bez kleju i nożyczek, Podsiedlik-Raniowski i S-ka,
Poznań 2002.
5. Żeromska Estera, Maska na japońskiej scenie: od pradziejów do powstania teatru n5o (…), „Trio”
Biblioteka Fundacji im. Tokashimy, Warszawa 2003.
6. Maski afrykańskie: www.siekartgallery.cracow.pl/html/maski.htm 7. Maski indiańskie: www.theocracy.pl/strony/przedmioty/maski.html
6. Załączniki
a) Karta pracy ucznia brak
b) Zadanie domowe brak
7. Czas trwania lekcji
45 minut
8. Uwagi do scenariusza
Dobrze byłoby udekorować klasę przed lekcją maskami lub ich zdjęciami.
