Temat: Gdy się baba rozpanoszy, to i diabławypłoszy – „Pani Twardowska” AdamaMickiewicza

Scenariusz zajęć

II etap edukacyjny, język polski

Temat: Gdy się baba rozpanoszy, to i diabła wypłoszy – „Pani Twardowska” Adama Mickiewicza

Treści kształcenia:

II. Analiza i interpretacja tekstów kultury. Uczeń zna teksty literackie i inne teksty kultury wskazane przez nauczyciela.

2. Analiza. Uczeń:

3) odróżnia realizm od fantastyki.

Dodatkowe:

Język polski

II. Analiza i interpretacja tekstów kultury. Uczeń zna teksty literackie i inne teksty kultury wskazane przez nauczyciela.

2. Analiza. Uczeń:

9) omawia akcję, wyodrębnia wątki i wydarzenia.

III. Tworzenie wypowiedzi.

1. Mówienie i pisanie. Uczeń:

7) sporządza plan odtwórczy wypowiedzi (ramowy i szczegółowy).

Cele operacyjne:

Uczeń:

● Wyodrębnia elementy świata przedstawionego w utworze,

● Wskazuje wydarzenia realistyczne i fantastyczne,

● Wyodrębnia postaci fantastyczne i realistyczne,

● Układa chronologicznie plan wydarzeń,

● Odczytuje intencje autora.

Nabywane umiejętności:

● Konstruowania planu wydarzeń,

● Rozróżniania realizmu i fantastyki w utworze,

● Czytania i słuchania ze zrozumieniem,

● Wyrażania się w sposób precyzyjny i zwięzły,

● Pisania różnych typów tekstów,

● Oddzielania informacji istotnych od nieistotnych,

● Planowania i organizacji prac nad projektem,

● Komunikacji i współdziałania w zespole.

Kompetencje kluczowe:

● Porozumiewanie się w języku ojczystym,

● Umiejętność uczenia się,

● Inicjatywność i przedsiębiorczość,

● Świadomość i ekspresja kulturalna.

Środki dydaktyczne:

● Zasób multimedialny: film „Pani Twardowska”,

● Sprzęt multimedialny (komputer, ewentualnie podłączony do telewizora/projektor multimedialny/tablica interaktywna),

● Tekst kultury: Adam Mickiewicz „Pani Twardowska”¹, wydrukowany dla każdego ucznia,

● Paski z planem wydarzeń (przygotowane przez nauczyciela na kartkach, wydrukowane, do pocięcia),

● Magnesy do przypięcia pasków na tablicy,

● Rekwizyty – ubrania i akcesoria kobiece (eleganckie i domowe, chustki, spódnice, szale, biżuteria, wałek do ciasta, wachlarz, parasolka, kapelusz itp.).

Metody nauczania:

● Problemowa: rozmowa kierowana,

● Praktyczne: praca z tekstem, ćwiczenia,

● Aktywizująca: drama,

● Eksponująca: film.

Formy pracy:

● Zbiorowa,

● Grupowa jednolita,

● Indywidualna jednolita.

Przebieg zajęć:

Etap wstępny

Przygotowania do zajęć: powitanie uczniów, czynności organizacyjne, tj. sprawdzenie obecności, zapisanie tematu lekcji na tablicy oraz zapoznanie uczniów z celami zajęć.

Nauczyciel informuje dzieci, że za chwilę obejrzą film (zasób multimedialny), którego treścią będzie interpretacja tekstu Adama Mickiewicza. Prosi uczniów, by zwrócili uwagę na prezentowane wydarzenia, otoczenie, kostium aktora itp. Po emisji pyta, jakie elementy w filmie można zaliczyć do realistycznych, a jakie do fantastycznych i dlaczego; uzupełnia i koryguje wypowiedzi uczniów. Następnie rozdaje im wydrukowane teksty ballady; poleca przeczytać ją po cichu i podkreślić w tekście niezrozumiałe wyrazy. Wyjaśnia ich znaczenie.

Etap realizacji

Zadaniem dzieci jest teraz ułożenie planu wydarzeń ballady. Nauczyciel umieszcza na tablicy rozsypankę pasków z punktami i podpunktami planu wydarzeń, np.:

Hulanki Twardowskiego w karczmie.

Tańce i zabawa.

1 Proponowane źródło: http://wolnelektury.pl/katalog/lektura/ballady-i-romanse-pani-twardowska/

Zamiana ludzi w zwierzęta.

Wytoczenie alkoholu z głowy szewca.

Pojawienie się Mefistofelesa.

Powitanie z Twardowskim.

Areszt na szlachcica.

Strach Twardowskiego.

Kontrakt i jego warunki.

Negocjacje szlachcica.

Zadania diabła.

Jazda Twardowskiego na malowanym koniu.

Biczyk z piasku.

Gmach z ziarenek orzecha.

Czarcia kąpiel w wodzie święconej.

Podstęp szlachcica.

Pani Twardowska jako „żona” diabła.

Ucieczka czarta.

Ucieczka Mefistofelesa przez dziurkę od klucza.

Chętni uczniowie podchodzą do tablicy i przypinają paski zgodnie z chronologią wydarzeń w utworze.

Proponowany plan wydarzeń:

1. Hulanki Twardowskiego w karczmie.

a. Tańce i zabawa.

b. Zamiana ludzi w zwierzęta.

c. Wytoczenie alkoholu z głowy szewca.

2. Pojawienie się Mefistofelesa.

a. Powitanie z Twardowskim.

b. Areszt na szlachcica.

c. Strach Twardowskiego.

3. Kontrakt i jego warunki.

a. Negocjacje szlachcica.

4. Zadania diabła.

a. Jazda Twardowskiego na malowanym koniu.

b. Biczyk z piasku.

c. Gmach z ziarenek orzecha.

d. Czarcia kąpiel w wodzie święconej.

5. Podstęp szlachcica.

a. Pani Twardowska jako „żona” diabła.

6. Ucieczka czarta.

a. Ucieczka Mefistofelesa przez dziurkę od klucza.

Następnie nauczyciel prosi uczniów, by podzielili najpierw bohaterów (postaci), a potem wydarzenia przywołane w balladzie na realistyczne i fantastyczne (pogrupowanie pasków w dwóch kolumnach na tablicy, punkty z podpunktami można połączyć). Przypomina

definicje wydarzeń realistycznych i fantastycznych. Dzieci powinny przerysować tabelkę do zeszytów.

Wydarzenia realistyczne Wydarzenia fantastyczne Hulanki Twardowskiego w karczmie.

Tańce i zabawa.

Strach Twardowskiego.

Zamiana ludzi w zwierzęta.

Wytoczenie alkoholu z głowy szewca.

Pojawienie się Mefistofelesa.

Powitanie z Twardowskim.

Areszt na szlachcica.

Kontrakt i jego warunki.

Negocjacje szlachcica.

Zadania diabła.

Jazda Twardowskiego na malowanym koniu.

Biczyk z piasku.

Gmach z ziarenek orzecha.

Czarcia kąpiel w wodzie święconej.

Podstęp szlachcica.

Pani Twardowska jako „żona” diabła.

Ucieczka czarta.

Ucieczka Mefistofelesa przez dziurkę od klucza.

Wydarzenia, które mogą mieć miejsce w realnym świecie.

Wydarzenia nierzeczywiste, takie, które nie mogą mieć miejsca w realnym świecie.

Etap końcowy

Nauczyciel dzieli klasę na trzy grupy: każda ma do dyspozycji rekwizyty związane z odzieżą kobiecą. Zadaniem zespołów jest wybranie ubrań i dodatków dla pani Twardowskiej tak, by jej wygląd mógł odstraszyć nawet diabła. Chętny uczeń z każdej grupy wciela się w rolę żony Twardowskiego. Prezentacja przebrań i uzasadnienie części garderoby.

Na koniec nauczyciel zwraca uwagę na temat lekcji i zawarte w nim przysłowie oraz jego związek z tytułem ballady (Pani Twardowska nie bierze czynnego udziału w akcji, nie wypowiada ani jednego słowa, a jednak odgrywa bardzo ważną rolę. Dzięki niej Twardowski uniknął pójścia do piekła. Adam Mickiewicz podkreśla jej znaczenie, nadając balladzie tytuł

„Pani Twardowska”).

Zapis pracy domowej:

1. Wyszukaj w dostępnych źródłach informacji przysłowia dotyczące baby/kobiety.

Zapisz je w zeszycie.

2. Przygotuj opis postaci pani Twardowskiej i wykonaj odpowiednią ilustrację.

Dodatkowo:

Scenariusz przeznaczony dla uczniów klas IV–VI. Tekst ballady może być wykorzystany na lekcji plastyki – ilustracje do ballady, rysunki przedstawiające postaci diabła, Twardowskiego czy pani Twardowskiej.