Przyczynek do znajomości mikrofauny warstw krośnieńskich

(1)

liemyk.r'URKJIEWICZ

Przyczynek do znaiomości mikrofauny warstw krośnieńskich

WSTĘP

o

faunie otwornicowej warstw krośnieńskich wiemy dotychczas bardzo niewiele; Opublikowane prace na powyższy temat dotyczą tylko wycin- kowych profili omaw:ia.nych warstw. K. Guzik. d. W. poo.arySk:i (1949) pa-

dają profil litologiczny oraz faunę wa'I'Stw ikrośn:ieńskich dolnych fałdu

Biecza.. Ho JUl'kiewicz (1957) op:isuje faunę watrStw krośnieńskich przej-

ściowych w rejonie Osobnicy. W 1958 '1'. H.Kozikowskd. daje krótką ogólną charakterysty!kę faunistyczną W8JI'Stw krośnieńskich cenJtra1nej depresji karpackiej na podstawie prac Z. Milewskiej i J. Heller (opraoo-.

waruita nie publikowane). H. Kozikowski :nie podaje odIiiesien:ia wyszc.zegól- hlonych zespołów otwornic do pooiomów litologicznyCh warstw krośnień

skich, nie wymienia również rejonów, z iktórych te poziomy otwornic

pochodzą. Utrudnia to porównanje wymienionych przez KoriJkowskiegQ

zespołów fauny z zespołami w innych profilach wa1rstw krośnieńskich.

S. Gucik. i J. Morgiel (1960) w pmcy pt. ,,Mikrofauna z warstw kroś

nieńskich w Leszczawie Górnej :na południe od Przemyśla" opisują liczną faunę watpienną z warstw krośnieńskich dolnych, zaliczając je na podstawie charakterystycmych otwornic do oligocenu.

W okJresie od 1950 do 1959 '1'. przez pracown.iików służby geologiczne]

przemysłu naftoweg'() w Krośnie, a później w Jaśle z wierceń geologiczno- poszukiwawczych wykonanych w wymie:n:ionym oIkresiena terenie Kar- pat zostało zebranych 1867 próbek. Z fałdów dukielsko-michowskich z rejonów: My1;&rza (Mt na fig. 1), Mrukowej (Mik), Lipowicy, Swiątko

wej (Sw), Skalnika (Sk) i Bodaków zebrano 712 próbek. Z jednostki ślą

skiej w rejonach: Czarnej (Cz), Wielopola (W), Tamruwki. Rymatllow- skiej (T), Nowej Wsi, Lubr'lal (L), Rooitok(R)" Zboisk (Z), Osobnicy (O), Biecza (B), Lysej Góry (l..G) i Rożnowic zebrano 986 próbek. Z brze-mego regionu inoceramowego z okolic: l..odyny, Brzegów i Stebn:iika (Ld) opra- cowano tylko 169 próbek.

Wiercenia, z których zebrano próbki, sytuowane hyły przeważnie na starszych ogniwach warstw krośnieńskich, występujących w · osiowych partiaCh struktur geologiCZ!llych. W związku z tym nie posiadamy próbek '

z n!lljwyższych ogniw warstw krośnieńskich, a prnewaŻIlą ich więksZlOŚĆ

(2)

R8

/1

I

td . c .....

': .. : ... b .LESKO a

CSSR

Fig. 1. Przybliżona sytuacja i litologia profili warSItw krośnieńS'kich opracowooych na zawartość mikrofaUllly

Approximate situation and lithology of sootioos of the Kr06l1o beds, ~ with regard !to theiT mdcrofauna content

M - płaszczowina. ttlagUraka.; FD -

rody

dUk1elSoko-mJ.chowekie; CDS - płas.zczowina. ~ka.; RB ~ płaszczowina. lIkolSlka; P - miocen obszaru przyka.rpackiego. OZDaczewa. lltol.og1ozne: a - warstwy krośn1eń.sk1e przejAcl.owe; b - warstwy krośn1eilsk1e dolne; c - waretwy

krośn1eilskle środkowe; d - warstwy krośD1ei1sk1e górne . .

M - Magura nappe; FD - Dukla - Wchowa folds; ODS - Sl1eslan nappe; RB - Skole nappe; P - Wocene ot Subcarpathlan area..

Ltthologtcal symbols: a - trans1tlon Krcisno beds: b - Lower Krosno beds:c - M1ddle Krosno beds: d - Up,per Krosno beds

~

_tl

~ ~

€' S

lU

...

i ł

r

'<i

i [

e. i

_!}

...

(O -:J

(3)

198. ;.,." l , ' ^.o •• ^.~ • • '-^' ^.• ^.

pobrano z. dolnego, środkowego i dolnej części górnego ogniwa opisyWa- nych ·warstw (fig. 1). Na tabeli 1poda:n.o listę mikrofauny znalezionej w· warstwach krośnieńskich w profilach wys.zczególnionycll na figurze l,

na:tabeli

la zaś wymieniono otwornice często występujące na złożu wtór-

.:ą.yin w poszczególnych poziomach 1 litologicznych warstw krośnieńskich.

CHARAKTERYSTYKA FAUNY OTWORNICOWEJ WARSTW . KROŚNIENSKICH

a.Wail'stwy krośnieńskie przejściowe zostałyosią

gnięte i ,przewiercone· szeregiem wierceń zarowno na obszarze jedawstki . śląSkiej, jak też w brzeżnym regionie inooenunowym i fałdach dukiel-

~kich. illatwRo to ich dokładniejsze pomarlle w porównaIliiu do. wyższych

poziomów WalrStW ikroś.nieńskich tak pod względem litologicznego zróż

nii(l()warua, jak również zawartości fauny. Warstwy ikrośrrl'eńskie przej-

ściowe są . bogate w skamieniałości otwornic głównie o wapiennych sko- ropach oraz mikroskopijne elemaruty szkieletowe ryb, jak: zęby, łuski

i na'rządy statyczne - otolity. Domilllującągr.upą otwornic są tu Globi- geiinidae ^z^·gatunków: Globigerirw bulloides d'O rb., Globigerina trilo- culinoides Plum., Catapsydrax d~8imilis .(C u s h. et B e r m u d.), Globigerinoides conglobatus (B r a d y). Dość częste są tu również· i inne otwornice z rodzajów: Nodosaria, Bulimina i Chilostomella. W rejonie t.odyny bardzo licznie reprezentowalIle są rodzaje Bulimirw, Uvigerina i Cibiddes, przeważnie przez gatunki Bulimina elongata d'O r b:, Buli-

~ina

sp.

(.if!f. pupoides. d' O rb.), Angulogerina angulosa (W i 11 i a, m.) . i ·CibiCi.~es. arcuatus L i

s

^z^{k a}^. Dość liczną i illJa! ogół zróżnicowaną farunę;

zaWier'ają:·łtIJpki ilaste, 8Źare i ciemnoszare, prnechodzące w lupki o

bru-

natlD.ym·odcieniu, wapniste. Natomi18.St lupki brunaible typu menilitowych, słabO. wapniste lub bezwaprriste, zawierają:;u,bogą' .,taunę otwornicową, ; głównie Q' wBipiennych, rzadko agl'lItynującYchskortipkach, lub tylko ele- menty szkieletowe ryb, jak: zęby, łuski i otolity. W kruchych Piaskowcach, które przew.a2li1ie występują blisko kontaik1iu serii przejściowej z typo-. wy.rruwarstwamidolno.kro&nieńs'kimi, spotyka się często amfisteginy.

W,ser:ii tej w rejonie Bystrej i Osobnicy stwierązono bardzo ljcz.ne wy- stępowame otwornic wieku kredowego, jak: :Globotruncana ma:rginata (R e u

s

s); Oii:ntbelina globulosa (E h r e n.), Spiroplećtammina subhaeri11--· gensi!; .(Grzy:b.). Są one niewątpliwieforman~i na drugorz.ędDyin złożU .. Prawd9podobnie zostały one przyniesione do przybi'zemej strefy. baSenu.

górnoeiOCeńskiego i oligoceńskiego z .rozmywanego lądu górnókredoweg:'Ó,

Dość dobry stan zachowalIlia, skorupetk ,otwornic górnokredowych śWiad- ,

czy raczej

.9

hótkim ich transporcie. Pochodzą one prawdopod()lbnie' z· niższych oddziałów warstw inoceramowych s:toofy południowej, gdzie.

wskutek intensywnej erozji po orogenezie alpejskiej warstwy te mogły

zostaćorn;;łOIllięte. ., .

1 "pOdział· l1tolOgiczny waratw krośn;ieńsklCh na przejściowe. dolne, środkowe i górne w pro-

filach pot\a.Ilqoh ną. figurze 1 został ustalony przez alużbę geologiczną, Przemysłu. Na.ttowego:

prof. dr A. Tokarsklego, mgr P. K&rnk.owsklego, inż. E. Konmkiego, m8r Cz. F1~, mrg :M .. ^To-

maszewsklego, IIIgI'Z. Koraba. mgr S. Kwolka, mgr L. Szyszkow8k1ego.

(4)

Pr~czynek do znajomości miuofaunywa'rstw krośnieńskich 1'99

b.Wa,rs tw y kro śni eń 'sk ie dolne (piaskowcowe), podobnie jak warstwy przejściowe, zostały sprofilowane· szeregiem wierceń,

szczególnie na terenie centrailnej depresji 'karpackiej.

Spis zebranej fauny zawiera t.abela 1. Fauna jest nieli~ iprze\WŻn.ie

spirytyzowooa. Ogólny zespól faunistyczny dolnego poziomu warstw

.krośnieńskich jest podobny .zarówno w strefie fałdów dukielskich, jak

ież na. obszall'Ze jednostki śląskiej ibrzeżrlego regiOIllU inooemmoweg~ .•

Z l.i.cmie występujących form należy wymienić Chilostomella oolina (S c h wag.), Chilostomella ovoidea R e u s B, Chilostomella cyZindTiMides' R e u s s var. tenuis B o r n., Globigerina eggeri R h U m b., Globigerina' buUoides d'O rb., Diatomeae i Bryozoa. Występują tu również nielicznie i mne 'rodzaje otwornic, jak: Globulina, Nonion, Bulimina, Virgulina, Vir- ,gulinella i Cibicides. W wyższej części warstw krośnieńskich domyCb

pojawia'ją się nie występujące dotychC2as gatunki, jak: Nodosaria ccil.o- '1nO'rpha R e u s s, . Lagena asperula R e u s s, Guttulina sp, (aff. problema d'O r b.), Globulina gibba d'O rb., . Virgulina schreibersiana C z j z ek, Bolivina subreticularae P a r r, Uvigerina tenuistriata R e u s s, Uvige- rina mediterran.ea H o f ker, Discorbis imperatoria d'O rb., Asteri-.

gerina planorbis d'O rb., Allomorphina trigona R e u s s i inne (patrz la.b. 1).

Brak jest w tym .poziomie warstw k:rośnieńs!kich Catapsydrax dissimilis . {C u s h. et B e r m u d.), co 'pozwala przypuszczać, że jest tQ .górna gra- niJoa pionowego msięgu tej formy. Dość' liczne występowanie otwornic' -o; wapieIllllYch skorupkach w warstwach dolno krośnieńskich stwierdWno. w rejonie Osobnicy, Świątkowej, MTuikowej i w LOdyru.e, gd:ziew skład·

wymienionych warntw obok piaskowców grubolawicowychwchodzą lupki , margliste szare, mikowe oraz łupki SZ!łłre o brunatnym odcieniu - wap:"- niste.Lupki te charakteryzują się doOSć liczną w porównaruu z pia.skow-·

mm

fanmą. W całej miąższości warstw krośnieńskich dolnych w Okoli- cacll Osobnicy. i Bystrej , a :także w ~boiskach dość często spotyka· si.ę

otwornice wieku górn.o'kredowego, 'PrzewaŻlltie globotTunkany IlJat złożu

wtórnym. .

c. W a ^'I"s t w y k.r o ś n i e ń s k i e ś r ^Qd k o w e (seria piaszczysto-

.łUpkowa) zawieTają przeważnie ubogą faunę otwornicową. Zd.arzają się tu .partie skaJiie zupełnie płonne, facja1n:ie złożone z p1a.Sko.wców i łup

ków marglistych, piaszczystych oraz cienkich kilkucentymetrowych waT- stewek szarych łupków występujących wśród ławic piaskowców. Dość

<!ZęSto natomiast spotyka się faunę w grubszych ławicach łupków szarych, wapnistych, złożonyCh z frakcji koloidalnej lub pylastej.

: W warstwach środkowokI'ooroeńs.kich do najczęściej spotykanych form '

należą: Nodosaria pyTUla d'Or b., Nodosaria calomorpha R eu s 5, Glo':' bulina gibba d'O rb., Nonion depressulum (W a.l k. et J a <; o'};>.), No- · nionpompilioides (F i c h t. et M 011), Bulimina elongatad'Or ;b., Bulimina .

sp.

(aff. pupoides d'O rb.), Virgulina schreibersiana C z jz e k,. Virgulina subplana B a r b a t et J o h n., Bolivina subreticularae P ar r, Asterigerina .

planorbis d'O rb., Chilostomella ovoidea R e u s s, Globigerina eggeri R h u m b., Globorotalia crassula C u s h. et S t e w., Cibicides lobatulus (W lit l k. et J a c Q b.). Okrzemki występują licznie tylko' w .partii dolnej ,

środkowego oddziału opisywanych warstw, mszywioły zaś są liczne w całej miążsWIŚci warntw krośnieńskich środkowych. PojaWi.a się tu po raz

(5)

, HenłY,Jt JrurJdewicz", '

Tabela 1 Spis otwornic występujących w warstwach krośnieńskich

Warstwy' krośnieńskie

.' _"

N~a gatunkowa otwornic

I

^dolne

, I środkowe ^l

... ^~ przejś-

górne

ciowe ,

.RJuzb{Jammina /inearis Brady R R R ,

-

Hyperammina dilatata Rzehak R R R R

Ąmmodiscus tenuissimlls Grzyb. R R R

-

_"

G/o~spira charoides (Jon. et Park.) R R-F R R

G/ollWspira gordialis (Jon. et Park.) R R-F R R

'(rochamminoides deformis (Grzyb.) R R -

-

Reqlrvoides sp. R - -

-

_"

Ro.bulus ca/car (Linne) ,F R R R

Robrdus. i1WrlUltus d'Orb. R R R R

R()bulussp. div. , R-F R R R ^:^~

Dentalina approximata Reuss F F R F ^;

,N.odosaria calomorpha Reuss - R R-F F

Nodosaria pyrula d'Orb. F R-F R-F F

Lage.na asperula Reuss - R R R-F ,

'Lagena hexagona 'Williąm. - - R R

Lagena sp. (aff. sulcata Walk. et Jacob.) - - R R

Guttulinasp. (arc., problema d'Orb.) R R R-F

Globulina (Guttulina) gibba d'Orb. - R R-F F

Nonion depressulum (Walk. et Jacob) R R R-F F :

Nomon pompilioides (F i c h t. et M o 11) R R R-F F

Nodogenerina .adolphino (d'Orb.) - - R R

.

Bulimjna e/ongata d'Orb.

,

F--C R-F R-F F

Buli71Jina sp. (aff. pupoides d~Orb.) R-F R-F F R-F ^;

Angu/ogęrina ~gulosa (William.) F--C R R R

Uvigerina mediterranea Hofker - R-F R R

l;Jvigerina tenuistriata Reuss - R R R-F ^~

Virgulina ,schreibersiana Czjzek - R R--C R-F ,

Virgulina subplana Barbat et John. R R R-F R

Virgulinella sp. - R R R

Bolivina dilatata Reuss - - R

Bolivina subreticularae Pan.

-

^R ^R-F ^R

Discorbis eximia Hantk. - R R R-F

, Discorbis imper,atoria (d'Orb.)

-

^R ^R-F ^R-F

Gyroidina soklani d'Orb. R R-F R R

Rola/la sp.~(aff. stellata Reuss) - R R R

A~terigerinoplanorbl's d'Orb. ' , - R R-F F

'Cassidulina crassa d'Orb. - R R R

Allomorphina trigona Reuss

-

^R ^R ^R-F

Chilostomella cylindrinoides Reuss var. tenuis ,

Born. R-F R-F R - ,

Chilos/omella ovoidea Reuss R-F F--C R--C R

\

,,' A '"' ,bardzo liczne (jLbundant), C =,liczne (common), F = nieliczne (frequent), R = rzadkie (rare)

(6)

Przyczynek do 2lIlajomościmlikrofauny -wał"Stw krośnieńskich 201

C. d. Ta beli ,)

"

Warstwy kri>śniimskie Nazwa gatunkowa otwornic _przejś-_.

I

ciowe dolne .,

środko~e I

^górne

Chi/ostoniella oolina (Schwag.) R-F F-A F R

,G/obigerina buJloides d'Orb. A R-C ·.R-F R-F

G/obigerina eggeri Rhumb. F-C . F-A F F

G/obigerina trilocuJinoides Plum. A F-C R , R

.Globigerinaides conglobatus (Brady) F R R R

Catapsydrax djssimilis. (Cush. et Bermud.) F - - -

Acarenina centralis (Cush. et Bermud.) R - - -

G/oborotalia crassula Cush. et Stew.

-

^R-F ^R-F ^F

Cibicides arcuatusLiszka C R

- -

Cibicides /obati#~ (Walk. et Jacob) R f ^F ^R

Cibicides ungeria1lus (d'Orb.) F F R-F R-F

Cibiddes pseudoungerianus Cush. R-F R R R

Cibicides grimsdalei N u tt. R-F R R R

Nuttalides triiJrlphyi (Nutt.) R-F R R R

PlanorbuJinaniediterraneflSis (d'Or b.) -

-

^R ^R

Spirialis sp. ' R R - -

Bryozoa F F R R

Dlatomeae R F-A F R-F

Zęby ryb i otolity F-C F R ,R

Igły gąbek F R-F

-

^-

KoJce jeżowców R R R R

Tabela la SpIs otwornic górnokredowych często występuj!aeych w warstwacll krośDieóskidt na złożu wtómym

Warstwy krośnieńskie

Nazwa gatunkowa otwornic _przejś-

I

^dolne

^I ^środkowel

^górne

ciowe

Spiroplectammina subhaeringensis (c;7rzyb.) R R - -

Dorothia trochoides Mars. R

-

- -

Rzehakina epigona (Rzehak) R R

-

^-

Rzehakina epigona var. lata Cush. R R R -

Giimbelina globu/osa (Ehrenb.) F-C R-F R

-

Aragonia ouezzanensis (Rey) R R

- -

Globotruncana arca Cush. R-A F R -

G/obotruncana cana/icll1ata (Reuss) R-F R - -

,GlObotruncana lapp. tricarinata (Quereau) R R - -

Globotruncana marginata (Reuss) R-C F R

-

pierwszy Planorbulina mediterranensis (d'O r b~). We wszyst'kich opra- ooW8lIlych profilach warstw środkowokrośnieńskich jednostki . śląskiej.,

inocemmowej brzeżnej i fałdów .dukielskich skladzespołu fauny otworni-

.

_~---

(7)

202' ^.' Henry!k Jurkiewicz"'"

oow-ej jest podobny. Zaznaczyć należy, że fauna tego poziomu warstw jest

dość zróżnicowana.. pod względem rod:zajowo-gatunkowym., pod względem ilościowym. zaś jeSt uboższa od niżej leżącydh poziomów warstw dolno-

ikrośnieńskil(!'h i przejściowych. , - . .

d. Warstwy krośnieńs'k ie g ó.rn e (łupkowe). Faunę Qtwor-

ńicową zebm·no ty 11m zd.olnych od.działów warstw lkrośnieńs!kich górnych

<Centralnej depresji karpaCkiej i fałdów dukielskich. Z 'najwyższych ogniw tych warstw :fałuny me opracowanQ, gdyż w żadnym z profili -będących

tematem

tegQ .opracowania nie :były one naJWiercane(fig. 1) ..

, Skład zespołu .otwQrnic w warstwach krośnieńskich górnych jest pO-

dobny jak w poziomach niższych, a szc:oogólnie vi wai'Stwach środkow~· krośnieńskich. Najliczniej są tu reprezentowane rodzaje: NodosariaJLagena, Nonion, Bulimina, Virgulina, Uvigerina;' Globigerina, 'Cib,icides. Dość częstQ występuje; W Discąrbis eximiaH ^Elnt ik. i 'Asterigerina pla1w'rbis d'Ch b. PQ raz pierwszy pojawia się Bolivina dilatata Re u ss. FOrm wieku>gót:nokredQwe:goIlBl złożu wtórnym w'opisywanyttri OgJn.iwie warStw

.krośnieńskich me spotyka się lub występują .one sporadycznie.

WNIOSKI

Warstwy' krośnieńskie charalkteryzują się ;raczej meliczną fauną;

otwornicową, główn1e o. wapiennych skorupach. Nie można tu mówić l -Q typowych zespołach faurristycznych, jak również Q wydzieleniu Cha.:..: rakterystycmych zespołów otwornicowych, mającyCh znaczenie KQrela':"· cyj.ne. Zubożenie fal\.l!ly zWiązane: jest tu prawdopodobnie" Ze specyficz':" ; rtym.i warunlGun.i batytermicznymi, jakie cechQwały środQwiskQ morskie:

w

czasie osadzania się QPj.sywanych warstw. Dość częsta. ruchliwość dna: mQrskiego wpłynęła na rytmicmOść 2IIlli.an facjalnych, tj. naprzerniaiIl-' legł~ć ooadu łupkowego i piaskowcowego. W z~ z tym nie byłQ dh.t~ch okresów spokojnej głębok~rskiej sedymentacji, co stwarzałoOby odPoWiednie warunki. dla rOzwoju fa1.tioJy~ ' . ' ", ' .

; Szczegółowa' analiza mi.kiQfalUllY z różnych :rejonów KMpwt pozwala ogólnie stwierdzić pewną jej ~enność, !którą llł-~ną, ująć w sposób

następujący: !

1. W 'warstwach krośrueńskich przejścioOwych dominują ł'ooziny Glo-;

bigerinidae i Buliminidae. ' " . . ;

2. Warstwy krośnieńskie dolne i dQli:La' częŚć Śi-Odk~wYch charaktery.:..;

rują się lic2'lllymi Chilostomella oolina (S c h VI a g.),' '. Chilostomella ovoi- dea R e u s s, Globigerina eggeri R h u m h.,. Virgulinci ; s,chreibersiana : C z j z e k, Virgulinella sp. i ókrzemkami. ' .. ' . . . '. '-, . . . ^o

. 3. W wyższej części wa'l'Stw krośnieńskiCh śrą:tkQWy~ .oraz .dQlnej .

j środkowej części górnych zespól fauny otwornicowejzłmonyjest z dość.

'licznych 'przedstawicielina,l€IŻących dQ rodzajów: Q-Zobigerina, Lagl!1/,a,

Nodosaria, Nonion, Bolivina, Bulimina, Virgulina, Discorbis, Asterigerina,; Allomorphina; Cibicides. Inile 'I"Od2aje .reprezenItoW8lJ.1e ~ą nieUęznie(patrz

tab. 1). . . ^{. . 0} ^' ^· ^.

T'rudnOść przy ustalaniu p~ynale2mości stratygraficznej poszczegól- nych' ogniwlitologicznyehw:ar~ kr~eńskich polega głównie

na

tym;,

:że wars~

te

Zawieraj4 faunę 9ługoWi~ą .. Pr.z.eważria WiękSzość QtwQr-' nic Występuje Od :pbdstawy do' 'strópuQpU;yWatnych' warstw. .... .' .

(8)

Pr7.,Yczynek do, znajOIIlOŚci, rruikrof.a.unywai"Stw krośnieńslkich 203

' ,'z

warstw krciśŻliieńskich'przejściówychz rejonu: Heska: F: Bieda (1957) podaje występowanie dużych otwornic; ja.'k: GTzybówskia multifida B ie- d a. i Operculinoides nassauensis C ole. Wymienione formy cha!rak:tery- styczne są dla. górnego eocenu, chociaż OpercuZinoides ncissattensis COle (1944) poda,je również z o,ligocenu Flo.rydy. F. Bieda (1946) wymienia

także występowanie dyskocyklin w dolnej części warstw krośndeńskich

dolnych; zaliczając tę część warstw, pOdobriie' jak .;varstwy' krośnieńskie przejściowe, ,do eocenu górnego. ' ,

W rejonie Lodyny warstwy krośnieńskie przejściowe zawierają żes,pół

fauny podobny do opisanego przez

S:

^Lis7Mę(1957} ,

z

^'łupkówmenilito- Wych Grabna, zaliczanych przez tegoż aurora do eoCenu górnego. Znale.- zione w rejonie Lodyny pojedyncze okazy Acą.reą.itia centralis, (Cu ~ h. ,et, Be'r m u d.) wśród dość licznej faunyglObig'erynowej;jaJr:' Globigerińa

bulloides d' o r b., Globigerinoides conglobatus(B:r'a.a y) j, :inne :pozwa- lają stwierdzić, że ten zespół iaunistyczny należY do strefy z· ,Globigeri-, noides conglobatus (B r a d y), wydzielonej ' prz€..z, Suqbotin'ę , (1935) dla paleogeIllU północn()-'.zachodniego Kaukazu. Trudno jest jednak określić, jak wysoko przebiega granica, pomiędzy górnym eocenem i óligoooneni.

Wydaje się, że przebiega orulj nie wyżej jaikwŚTodk:owej części warstw

krośnieńskich dolnych. Od tego bowiem miejsca spotyikamy otwornice:

Asterigerina planorbis d' O rb., Virgulina schreibersiana C z j z e k, Vir- gulina subplana B a r b a t et J o h n., ,Bolivina subreticul'arae P a r r.,

Uvigerina tenuistriata R e:u s s. Formy te według dotychczasowych da- nych z literatury występują dopiero w oligocenie, na.tomiast z wax:s:tw 'starszych nie są znane. Faunę oligoceńską ,podaje ;również S. Gucik i J. Morgiel (1960) ~ środkowej partii warstw krośnieóśkichdohi.ych

z Leszcmwy Górnej kolo Przemyśla.

podział oligoCenu na piętra'na p:Xistawie mikrofauny' jeSt

' na.

^razie

niemożliwy. Większość form występujących szczególnie w wyższych partiach warstw :krośnieńs!kich spotyka się również w utworach miocenu.

O ,podziale, takim będzie IlllOŻ1na mówić dopiero wówczas" gdy:.2;ostanie

~:pnma d<lStalteczna ilość ~erysty(!znej fauny z da1szychltomplek nych profili warstw krośnieńskichoza.równo we wschodnim",jak też ,i Z/l.,.

chodnim <Xicinkru Karpat.,

~ óOOlog1czńo-wlei-tnl~ w Jaśle

N6deiillMlO dnta 25 maja 1960 r,

. -'~: .

,I."

PJSMIENNlCTWO

."" ..

"

BIEDA F: (1~46)' - stmtygmf!ia fliszu Karopalt !p01sdcioch iII,a podstaw.Ue dużylch otw9r-.

me.

Rocz. Pol. Tow. GeoIl., 16,,'ip.l--4l. K:raJków.

BIEDAF. (1957) - Zbadań nad d1,1Żymi obwOJ:'llXOOami. górnego eocenu Kraa:pat. Rocz.

Pol., Tow. Gooł., ~, :p. 203~212.Kraików.

BRADY H.B. (1884) ~ Reportan 11he Fomnti:n<ilfera dradged by H. M, S. Ohallenger dUirl'l'lgthe years 1873~1876. LonQ9D,

,

(9)

204 ^Hen-r,y!kJurkiew:i~

GPCIK ~;, MlORGIEL J. (1900) ·-Mi~ warstw 'kirośniieńs1k1ichw Les:zazawie

·Gómej ill<i południe odPlrzemyŚ'la. Kwart!;. grol., 4, p .. 484-494, nr 2.

Wao:szas.wa.

GUZIK K, !pŻARYSKI W. (1949) - .Fałd Biec.za. Biul. Państw. IiIl&t. Ge9L,53 • . ~ .. 33; Wa:t'SZałW'a.

JUIRiĘIEWICZ H. (1957) - O włtómym występowaJll!i.u QtwOl"lIlJic . wieku kredowego.

w młodszyoh .osadach fliszu kaI1Paokiego. Prz. geol. 5, p. 430, nr 9, W&'S'Zawa.

KQZlKOWSKI H. (1958) - Geologtla c€lru1lrailinej depresjdkarpaok:iej między Ż~

dem a Sallokiem. Acta geol. pol., 8, .p. 477-600. Wamzawa.

LISZKA S. (1957) - MdJkrofa,wna gÓ!r!nego eJOICeII1U z GraIłma. Rooz. Pol. Tow. Geol., 25, Po 161-186. Kraków.

SUiBBO"I1IlNA N. (1936) . - SIlratigraphie des unteren Paliiogens und der oberen Krei.de des NordkaJUkasuB ą.uf Grund d~ FommJLndferen. Abb. Errl<:ll 1inst., {A], 96. MQS'kwa.

SqBBOTINA N. (l939>. - nie Fom:inliJn:i!fera ^aJIlS dero. AltoortHir der SovjetullJion.

. . .Ibid., 116. Mosklwa. ;

CYBBOTHHA H. (1953) - HCKOrraeMbIe cpopaID.!ID1cpepbI CCCF', rJI06HI'ep~, raRT- K~I,rJr060poTa~I. Tp. BHHrPH. [HoBaH CepHSJ] , 76. MOCKBa.

reH.pHK IOPKEBK'l

K BODPOCY H3~H MHKPO~A~ KPOCHEHCKHX C~OEB

HCCJIe~OBaRO co~ep:m:aHHe MHKpocpaYHbI B 1867 06pa3~ax B3HTbIX H3 pa3pa30B KpooHeH.CImX. CJIOeB qeHTPaJIbHO~ KaprraTCKo~ ~enpeccmr )J;YKeJIbCKo-MmroaClmX CKJIa~OK H RJPaeaOro mro~epaMOBoro perHOHa (cpHI'. 1).

HaOClHoaamm rrOJIy'iemu.tx pe:3yJIbTaTOB KOHCTaTHPYeTCH, 'iTO oxmcyeMb!e CJlOH B 06IqeM 6eAHbI OKaMeHeJIOCTSłMH (CMOrpH Ta6JlHIU>I 1 H la). HeJIb3SJ 3~ecb l'OBOPwn.

o 'l'HtIH'łBbIX cpay:HHCTH'iecKHX ropH3OH'I'aX, HM o Bbl,l\eJIe'ImH xapaKTePHbIX KOMII- JIeK.'C'OB <PoPalmHHcpep KOPpeJISJqHOHiBOI'O :ma'ieHHSJ. 06el\'HeH:He cpaym,r B IKPOCHeH- CImfX CJIOSJX CBSł3aHO BepoSłTH'O 00 cneQHaJIbHbIMH 6a'l1HTepM:H"lecttm:MH ycnOBHJDfH MOPCKO:ił Cpe.zlbI, T.e. c ~OBOJIbH.O 'iaCTbIM KOJIe6aHHeM MapcKOl'Q ,ąHa, "'iTO rrOBmm:JIO Ha J»i'llMH'ł'H'O cpaqHaJIbIH:bIX H3MeHeH.H:ił (rrepecJIaHBaJBHe cmłiH~eBbIX H rrEllC"'i8HH-' KOBbIX OTJIo:m:emm) H ,n;OBOJIbHO IBIJ13K~ TeMITepaTYP'O:ił MopcKOH BQ~. KoMIlJIeKCbI nopo,n; (."()CT()HlQHe ~3 .nepecJIa!HBaK>Il~Hxca TO'Hlooc CJIoea CJIallłqeB H nec'laHHltOB, rrec- 'iaH!HCTbIX CJIa:HqeB H ·rrec'iaJBHKOB mRTJ1 Bcer~a naJIeo6oraiB:H"'iEICKH HeMb! rum: orro- pa~ecKH co,!{ep:m:aT H3MeJIb'iaBmyIO' cpaY'ay. Hao6opo1', '60JIee ~e rraxeTbI

6m nec'iaJBHCTbIX CJIaHqeB ,!{.oBOJIbIHO 60raTbI OKaMeHeJIOCTHMH !.mIKpocl'PI'CIHH3MOB • . A'HaJ1H3 cpaYHbI B pa3pe3ax H3 pa3iHbIX Kaprra'l1CllrnX p.rnOHOB yKa3bIBaeT BeKO- TopyłO ee H3MewmBOCTb, 'iTO MO:m:'HO npe~CTaBHTb CJIe,ll;YlOIqHM·.OOpa3OM:

a. :KpoCHeHCKHe rrepeXO,ll;HbIe CJIOH OTJIH'iaIOTCSJ MROrO'iHCJIeHHbIMH cpOpaMHHH-

cpepaMH rJIaBHbIM 06pa301M H3BecTKOBbIMH H MiIDq)OCKOIIiH"lecKID4H 3JIeMeHTaMH PbI6bIHX

(10)

StreszCzenie " 205

. exeJIeros 3y6bI, 'lewyH. M ·O'OOJWTbI. rO!C'I1ó,lĘCTBYIO~H rpynKaMH q,opa~<PeP

RB.iJmoTc.H TYT Globigerinidae M Buliminri!dae.: qaCTbIBm: 6biBaloT, ocoOmmoa pliJi.oHe . Oc06HH~, BbICTPo:fl: H 3GOHCK, q,OpaMHHHq,epbI MeJIOBoro B03paCTa BToPWUlO ne-

peoTJIOlKeB!Hbre (CMO'!'PH '1'aGJI. la).

G. KpocHeHCKHe CJIOM HlIDKlHHe M 'HH1KWUi 'IaCTb ~ OTJlH'IaHn1C:H MHoro"IH-

~JI€IHHbIMH CJiiZostomella oolina, Ch. ovoidea, GlobiVerina eggeri, Virgulinaschrełber

siana, Virgulinella sp~ H ;ąHa'roMeHMIH.

B. B BepxHe:fl: 'IaCTH IqlOCHeH!CKHX cpe;DjHl1X CJIOEm H B łIIDKRe:fI: 'IaCTH Bep:xmrir CJIOeB KOMTIJIeKC q,aYJHbI cPo~ep 00C'l'0WrH3 .I\OBO.JIbHO MHOI'O<mCJIeHlHblX n;pe.I\- CTaBwren:e:fI: ~JIe1KaIqHX K po.I\aM: Globigerina, Lagena, Nodosaria, NOriion, Bo- livina, Bulimina, Virgulina, Discorbis, Asterigerina, AllomorphinaH Cibtcides. ITpej(-

CTamtTeJm .zwyrHx·· PO.I\OB nOHBJISłIOTCR: B He60JIbIDOM IKOJIH'IecTBe .( CMOTpH . TaGJIHqa l).

OrpaTHrpacPM'IecKM Becb KOMnJIeKC KPOCHeH!CKHX CJIiOeB IJPHHIł.I\JIe:lKHT K BepX- HeMy 30qeHy H o=oqea:y. K BepX'HeMy 3DqeHy OTHeceHbI KpocHeHCKKe nepeXO~Ie

eJIOH H nH1K:ID1i1: ropH'3OHT 1lM1Kltł:HX KpoaROOCKHX 1C!JI{)eB. 1'13 nOCJIe~· cI>. Be.I\a (1946 H 1957) ql'1THPYeT BepX'He3OqeHOBbIe .I\HCKoIliHKJIiJm:br.

B BepXHe:fl: 'IacT'H x:pocHeIreB::IQC HH1Klm1X CJIoes U().!łiBJISłIOTCR: )12Ke TaKMe cPoPa-

M.HHiHcPePbl KaK: Asterigerina planorbis, ViTgulina schTeibersiana, Virgulina sub- plana, Bolivina subreticularae, Uvigerina tenuistriata. 3TH cPoPMbI no .I\84JiHbIM H'3 .JtHTeP6TYPbI Haq,mmIDT IICmBJIWOOR: B OJI:m'oqooe, B CJlOtSIX 60JIee .I\PeBHHX !Re H3BecT- RhI. .D;eJIemm: Ha RPyCbI Ha 00fr0B8!H!HH M'HIK'PO<l>ayHbI 'He MOlKHO npoBO~J1Tb Ge3 JlaJIb'He:fl:IIIHx HCCJIe.I\OBamm. BoJIblIIHH.C'I'BO cPoPM WlXO,IVUIliHXCH B IKpOC'Hea:CKHX CJIO- HX, a ocOOeHH'O B cpe,I\'HeM H BepXHeM ropH3OHTaX, ~JIl'OBe<miO 'H MHome BH.I\bI BcrPe- 'IaIOTCR: elqe B GOJIee n03AJID1X OTJI01KeHHHX, a HMeBiHQ B MHoqeHe.

1. • •

Henryk JURK.IEWICi

CONTRmUTION TO COGNIZANCE OF MICROFAUNA OF KROSNO BEDS

Summary

The author has inves1ligated the rnicrofauna content in 1867 .rook sa:mples col- lecie<! from SectiOllS ol the Krosno beds of the Caxpathian Central Depression, i.e.

the DukJa - Mli.chowa folds and the Inoceramian marginal region (Fig. 1).

On the hasis of the results of these exannna1ńons 'he -asserts that, gene<rally speaking, the discussed 'beds contain łYut scanty f05Sils (800 Tables l and la). It is impossible to s'PeaJk here of typicał fa unal horiro:ns nor of disti!nguishing charaete- ristic - as to their correlalhiOll - assodiJatiOIls o.f foraminifers. It seems .probable that the scantiness ol faU!l1a encountered in the Krosno beds :is connected with specific ibathythermal conditions which characteri'z~ their marine environrnent, i.e.

with a faidy :lirequent OSC!illation of the ocean floor which must have resulJted in . rhy>tmic faciaI chaalges {alteł'ooting sh'ale and sandsione deposits); and with a fairly low temperature·of ~the ocean waters. Nearly always the l"OCk -eompłexes eonsisting of altennałting thin laminae of shales and sandstones., as well '<IS of arenaceous shales and sandstones, are either sterile or they COllta.tn but spora.mcally a dwindled fa~a.

..... __ .-

(11)

206 HenryikJ,urkiewicz

, On the'other band, the shale st:ra.ta, sand less,~ing >in larger th!icknesses,are

fJah"ly ri,ch ln· fossils ot. mix:I'®rgan.lsms.

Theauthor's analysis ot ithe fauna found lin the seotions ot various' regionsóf the Carpathialrls diselose a <:ertatin variaobleness of. this fauna·' wh5ch may be char- acte'1'!lzed. es follows:

e a. The ti"alll:sition Krosno. beds. are. featured.by mimerous fotariIinifers chiefly w.ith calcareous tests, 'and 'Włth microscopjc fragments of fish skeletonsf Such as . teełlh,. scales .and.otoJi.thes;. The predominant ioraminifer groupsare here Globigeri-

nidae and Buliminidae. F1requenltly too, espedally in the region' of Osobnica, By:stra and Zboiska, foraminifers of Oretaceous age occur on a sec'Olldary deposit (see Ta'ble la) .•

b.. The LowerKlrosno 'beds and the lower part af the Middle Krosno beds are characterized by nlU.Illerous specimens of Chilo8tomella oolina, Ch. ovoidea, Globige- . rina eggeri; Vitgultna schTeibersiana,ViTgulinella Sp., and by diatom~.

Co In the higher part of ,the Middłe Krosno beds and in <the lower paa:t .. of the Upper K1rosno beds, the association of foramiJ!li.fer fawtlit consists ot fairly numerous representatives belongi.ng to ge:nem: Globigerina, Lagena, Nodosaria, No- nion, Bolivina, Bulimina, ViTgulina, DisCOTbis, AsteTigerina, Allomorphina and Cibi- Citfes; Representatives of other genera óccur burt; rarely (see Table l).

Stratigraphically, the e:ntire complex of the Krosno ,bedsbelongs to the Upper Eocene aald Ithe Oldgocene. To the Upper Eocene have been assigned ithe transi·tion Krosno ,beds and the lowet" hori2o.n. of ,the Lowet Krosno beds. Forom the latter strata F. Bieda '(1946, 1957) repoots ałso the QCCUlITeIlce of Upper Eocene Disco- cyclines.

In the Uipper part ot the Lower Krosno beds there already oocur fomminifers,.

such as: Asterigerina planOTbis, Virgulina schTeibeTsiana, V. subplana, Bolivina

subTeticulaT~, UvigeTina tenuistriata. According to hitherto known literature d:aiIa~

these forms do not appear earUer than .iJn the Ol:igoce:ne, being not known from older silralta. Lac'king further in,vestigations it lis imposs~b1e to cac.ry out a diNisiOll of the Oligocene into stages on the basis of its miorofauna. Themajority of forms oocurr.ing in Ithe Krosno beds, espe-cially in their midd1e and upper hori2Jons, is

longłived; many species are &tiU found, in younger deposits, i.e.in the Miocene.

(12)

Kwart. geol, nr l, 1961 r. TABLICA I

~ ^;. ^® ^b ^~ ^~

. _' . a \' b ' . . b

-

. ^.

6 ⁰² ⁰ ³ ⁸ ^,

⁵ ^. ⁷

^~

ęj--9 ^li ~ ~ ~. ~ : 2 ;~ - ' '. ~ ~

o

¹⁰ ^b

~7 ~2

¹³

' @ .· a

a . b

~

^.

. _ _@

^c ^~ ^,

,/ ' . ;.

~ _~i 15 ~ ~ ,!.

^..^o^. ¹⁶ ^b

f"

^a ₁₇

^~

_/

^'I ^.

^l

^"

_.

^~

¹⁸

^@ ^{. ,} ^···t

_.

^;~

_.^\

^·

^a¹⁹

*' ^~

^, ^.

^' ^,

^..²⁰^o

~ ^.,. ^~ ^.; ^., a ⁰ ^"

^o

^~

^- ^, ^.^.^.^. ^' ^b

o .

I~ : ::

^, ^' ^. ^:^: ^' ^:.. ^' ^{; '} ^b ^. ^'.

, ~

^{. '}

. -:- . . .... :: ....... '.: ~, 24 , .. ...-: ' , . (

21 ' '.' 22 . 23

~25~ 6 r!326~

A>~ , ~}.)). LA a ^Q

6

~i:r OO-Q) _~-fr; ct f ~ T ~

60 27' Oa b 28 a" a 29 ' b c

@

^. ^{. .'}

^', ^b ^@

__ , . . a

^": ^~

~

^{b ~}

',

^.~

~ ^..^r..

^.,, ^:.

^:^,^b

^~ ^',

~' ^'·^..^·. ^b ^'

.. @ ^~ ^" ^"

^:·^.^c·:^· ^{" '1}^":

. . ^' ^. ^' . ' .... . ,: .. ^'

~ o > ,

^... ^{• '} ^o

~ o ~o

^®^" ^·^.^a

~ ' I ł VJ W

, . " . c : ^34- ^' ^. ,J7

~ c ~ _~(n c ' ~ _~ c _~~

^/JA

~ _' ' _.

_b

30 31 33 ...

ltenryk jtJRKIEWICZ - Przyczynek do znajomości mikrofauny warstw krośnieńskich

(13)

TABLICA I

Fig. la, b. Lagena sp. aff. suIcata Walik. et J a c o b. Pow. 52 X Fig. 2. Lagena aspera R e u s .8. Pow. 62 X

Fig. 3. Lagena hexagona W i II i a m. Pow. 48 X Fig. 4a. b. Nodosaria calomorpha R e u s s. Pow. 54 X Fig. 5a. b. Nodosaria wrula d'O!l' b. Pow. 52 X Fig. 6. Dentalina approximata R e u s s. Pow. 48 X Pig. 7. Guttulina sp. aff. problema d'O r b. Pow. 50 X Fig. 8a, b. Globulina (Guttulina) ilibba d'O r b. Pow. 47 X

Fig. ga, b. Nonion depressulum (Wal k. et J a c o b.). Pow. 62 X Fig. 10a. b. Nonion pompilioides (F i c h t. et M o 11). Pow. 67 X Fig. 11. Bulimina elongata d'O rb. Pow. 37 X

Fig. 12. Bulimi1ia sp. (aif. pupoides d'O r b.) Pow. 37 X Fig. 13. Virguli1ia schreibersiana C z j z e k. Pow. 48 X Fig. 14 a, b, c. Virgulinella sp. Pow. 42 X

Fig. 15a, 'b. Bolivina subreticularae P a r 1". Pow. 54 X Fig. 16a, ib. Bolivina dilatata R e u s s. Pow. 52 X

Fig. 17 a, b. Uvigerina mediterranea H o f ker. Pow. 37 X Fig. 18a, b. Angulogerina angulosa (W i 11 i a m.) Pow. 42 X Fig.19a. b . . Uvigerina tenuistriata R e u s s. Pow. 40 X Fig. 20a, b. Discorliis eximia H a n t. Pow. 44 X

Fig. 2la, b. Asterigerina planorbis d'Oor·b. Pow. 42 X

Fig. 22. Chilostomella cylindrinoides R e u s s Wir. tenuis B orD. Pow. 37 ><

FJ.g.23. Chilostomella oolina (Ś c h wag.) Pow. 32 X Jmg.24. Chilostomella ovoidea R e u s s. Pow. 32 X Fig. 25 a, b. Allomorphina trigona R e u s s. Pow. 40 X Fig. 26 a, !b. Globigerina bulloides d'O r Ib. Pow.· 22 X Fig. 27a, b. Globigerina bulloides d'O rb. Pow. 27 X Fig. 28 a·, b. GlobigeriM eggeri R h u m b. POW. 27 X Fig. 29a, b. c. Globigerina S(p. Pow. 27 X

Fig. 30a. b. Rotalia sp. (aft. stellata R e u s so). Pow. 32 X

Fig. 3la, b. Globorotalia crassula C u s h. et S t e w. Pow. 27 X

. Fig. 32a, Ib. c. Cibicides arcuatus L i s z ·k a. Pow. 37 X

F1ig. 33a, b,;c. Cibicides lobatulus (Wal k. et J a c o b.). Pow. 32 X Fig. 34a, 'b. Cibicides pseudoungerianus C u s h. Pow. 32 X Fig. 35. Ok!rzerilka ,pow. 22 X

Fig. 36a; b. Planorbulina mediterranensi, (d'O;r b.). Pow. 22 X Fig. 37a, b. Cibicides ungeria.nus (d'O r·b.).Pow. 27 X