Statystyka Stowarzyszeń Zarobkowych i Gospodarczych w Galicyi z W. Księstwem Krakowskiem za Rok 1891. R. 18, 1891

(1)

Ciąg dalszy „ROCZNIKA" Dra Alfreda Zgórskiego założonego w roko 1873.

STATYSTYKA

Stowarzyszeń

ZAROBKOWYCH i GOSPODARCZYCH

w Galicyi i W . Księstwie K rakow skiem

za rok 1891.

i

Sprawozdanie Związku Stowarzyszeń

z a r o b k o w y c h i g o s p o d a r c z y c h .

Z e s t a w i ł

K o n sta n ty H e in ric h

lustrator Związku Stowarzyszeń.

L W Ó W .

Nakładem Związku Stowarzyszeń zarobkowych i gospodarczych.

Z I. Z w iązk ow ej drukarni w e L w o w ie, sto w a rzy szen ia za rejestro w a n eg o z n ieo g ra n iczo n ą poręką.

1 8 9 2 .

(2)

T R E Ś Ć

$■<£---

Część Ogólna.

S tr o n ic a :

W ia d o m o ś c i o g ó ln e . . . . . . . . . . . . . . . I I I

Z w ią z e k S to w a r z y s z e ń . . . . . . . . . . . . . . V

F u n d u s z z a o p a tr z e n ia fu n k c y o n a r y u s z ó w S to w a r z y s z e ń . . . . . . . . . V I I S p r a w o z d a n ie z c z y n n o ś c i W y d z ia łu Z w ią z k u . . . . . . . . . . . V I I I

S p r a w o z d a n ie z lu s tr a c y i T o w a r z y s t w . . . . . . . . . . . . S I

Część szczegółowa.

Szematyzm Stowarzyszeń.

S t o w a r z y s z e n ia z a lic z k o w e i k r e d y to w e . . . . . . . . . . . . . . 1

T o w a r z y s tw o o s z c z ę d n o ś c i i z a lic z e k w C ie s z y n ie . . . . . . . . . . . . 3 6 In n e S to w a r z y s z e n ia z a r o b k o w e i g o s p o d a r c z e : I. S to w a r z y s z e n ia s p o ż y w c z e . . . . . . 3 7

I I . S p ó łk i r o ln ic z e . . . . . . . . 3 9 I I I . T o w a r z y s tw a o c h r o n y w ła s n o ś c i z ie m sk ie j . . . 4 0

IV . S to w a r z y s z e n ia h a n d lu sk ó r . . . . . 4 0

V . S p ó łk i tk a c k ie . . . . . . . . 4 2

V I . S p ó łk i p r o d u k c y jn e , h a n d lo w e i in n e z a r o b k o w e . . 4 3 V II. S to w a r z y s z e n ie k u c elo m h u m a n ita r n y m . . . . 4 6 S p is S t o w a r z y s z e ń p o w s t a ły c h w r o k u 1 8 9 1 . I. S t o w a r z y s z e n ia z a lic z k o w e i k r e d y to w e . . . . 4 7 II. I n n e S to w a r z y s z e n ia z a r o b k o w e i g o s p o d a r c z e . . . 4 7

T a b e l e .

B ila n s y S t o w a r z y s z e ń z a lic z k o w y c h i k r e d y to w y c h . . . . . . . . . . . . 5 0 S ta n z d n iem 3 1 g r u d n ia 1 8 9 1 p o ż y c z e k z a c ią g n ię ty c h p rzez T o w a r z y s tw a z a lic z k o w e i k r e d y to w e . . . . 5 6 S t a t y s t y k a c z ło n k ó w S to w a r z y s z e ń z a lic z k o w y c h i k r e d y to w y c h . . . . . . . . . . 5 8 B ila n s y in n y c h S to w a r z y s z e ń z a r o b k o w y c h i g o sp o d a r c z y c h . . . . . . . . . . . 6 1

«■

#vnj v. y

A ) ,AGEŁw

C f lA C O V i E N3 ; 3

(3)

Stowarzyszenia zarobkowe i gospodarcze w Galicyi i W. Ks. Krakowskiem

•w * roku 1891_

*~*° c*~'~ —

O g ó l n e w i a d o m o ś c i .

W roku 1891 istniało w Galicyi i w W. Ks. Krakow

skiem 287 stowarzyszeń zarobkowych i gospodarczych, z któ- rych przypada na towarzystwa zaliczkowe i kredytowe 222

n 77 spożywcze . . . . 13

n n roln. i ochr. własn ziem. 10

» 77 surowcowe . . . . 18

7) n produkcyjne . . . . 23

n n hum anitarne . . . . 1

razem . . 287 w obec 272 stowarzyszeń, istniejących w roku 1890, a za

tem liczba tychże powiększyła się w r. 1891 o piętnaście.

Z ogólnej liczby istniejących w r. 1891 stowarzyszeń zo

stały zarejestrowane o poręce nieogranicz. 103 czyli 35 89%

o poręce ograniczonej . 181 „ 634)7%

nie było zarejestrowanych 3 „ 1'04%

razem . . 287 czyli 100%

Z tych były zarejestrowane według okręgów sądowych:

w sądzie obwodowym w Brzeźanach . 2 stowarzyszenia

j, „ w J as i e. . . 3 .

„ „ w Kołomyi

„ krajowym w Krakowie

„ „ we Lwowie

„ obwodowym w Nowym Sączu 14

„ „ w Przemyślu . 26

„ „ w Rzeszowie . 23

„ „ w Samborze . . 24

„ w Sanoku . . 6

„ „ w Stanisławowie 28

„ „ w Tarnopolu . 31

„ „ w Tarnowie . . 15

„ „ w W adow icach. 17

„ „ w Złoczowie. . 19 razem 284 niezarejestrowanych 3

20 stowarzyszeń 22

34

ogółem 287 „

* że rejestra te wykazują, od czasu wejścia w życie ustawy

? dnia 9. kwietnia 1873 Nr. 70 Dz. p. p., ogółem 448 za- tejestrowanych stowarzyszeń, przeto 164 towarzystw bądź fcieweszły w życie, bądź zlikwidowały, bądź w skutek kon

kursu zostały rozwiązane. Tu zauważyć należy, że niektóre Iejestra sądowe uległy zmianie z powodu kreowania no

wych sądów obwodowych w Brzeźanach, Jaśle, Kołomyi,

Sanoku i W adowicach, dokąd przeniesione zostały wpisy towarzystw, leżących w okręgu tych nowych sądów.

Z istniejących w r. 1891 stowarzyszeń nadesłało wy

kazy i zamknięcia rachunkowe 227 stowarzyszeń, a m ia

nowicie: zaliczkowe i kredytowe . . . 192 innych kategoryj . . . 35 razem . . 227

zaś 13 stowarzyszeń zaliczkowych i kredytowych a 6 sto

warzyszeń innych kategoryj nie sporządzały jeszcze za- knięcia rachunków, z powodu rozpoczęcia czynności do

piero w roku 1891 lub 1892, natomiast 5 towarzystw za

liczkowych i kredytowych, tudzież 20 towarzystw innych kategoryj nie nadesłało wykazów, poczęści z powodu, że nierozpoczęły jeszcze czynności, lub że popadły w stagnaoyę, równającą się zaprzestaniu czynności.

Przy 7 stowarzyszeniach zaliczkowych i kredytowych, tudzież 3 stowarzyszeniach innych kategoryj musieliśmy podać cyfry z roku 1890 a nawet 1889, które jednak nie zmieniają wcale głównego obrazu ich działalności.

"W tabelach przeto zamieszczamy wykazy 199 stowa

rzyszeń zaliczkowych i kredytowych i wykazy 38 stowa

rzyszeń innych k ateg o ry j, a więc razem . . 237 stowa

rzyszeń, które przedstawiają następujące w yniki:.

Liczba członków: Stowarzyszenia zaliczkowe i kre

dytowe liczyły w r. 1891 ... 153.760 człanków, zaś stowarzyszenia innych kategoryj ^____ 7.357 v

razem . . 161.117 członków, zaś przeciętna cyfra u stowaszyszeń zaliczkowych i kredy

towych w y n o s i ... 769 członków, a przeoiętna u stowarzyszeń innych kate

goryj w y n o s i...194 członków.

Z ogólnej liczby członków u stowarzyszeń zalicz

kowych i kredytowych przypada :

n a ro ln ik ó w . . 83.731 członk czyli 54.46% ogól. liczby czł.

„ h an d U k u p c. 27.272 „ „ 17.74 „ „ „ „

„ rękodzielnik, i

przemysłowe. 17.963 „ „ 11.70 „ „ „

„ umysł. prac. . 16.002 „ „ 10.42 „ „ „ „

„ właśc. miejsk.

realn, kapitał, i bez określon.

zajęcia. . . 4.920 „ „ 3.16 „ „ , „

(4)

IV

5,006.631 zł. 19 ct.

337.483 „ 79 „ 5,344.114 zł. 98 ct.

na właścicieli i dzierż, więk.

posiadłości . 3.246 członk. czyli 2.11 °/0 ogól. liczby czł.

„ instytucye . 341 „ „ 0.22 „ „ „ „

„ fabrykantów 285 „ „ 0.19 „ „ „ „ razem, jak wyżej, 153.760 „ „ 100.— „ „ „ „

Udziały członków wynoszą:

u stowarzyszeń zaliczkowych i kre d y to w y c h ...

u stowarzyszeń innych kategoryj razem . zatem w przecięciu na jedno stowa

rzyszenie przypada . . . . 22.549 zł. — udziałów, podczas gdy przecięcie to u stowarzyszeń zaliczkowych i kre

dytowych w ynosi... 25.158 zł. 95 ct.

a u innych stow arzyszeń... 8.881 „ 16 „ W stosunku do liczby członków przypada u stowa

rzyszeń zaliczk. i kredytów. 32 zł. 58 ct. na jednego członka, zaś u innych stowarzyszeń 45 „ 87 „ „ „ „

Fundusze rezerwowe wynoszą u stowarzyszeń zalicz

kowych i k r e d y t o w y c h ... 1,238.443 zł. 39 ct u innych stowarzyszeń . . . . 53 500 „ 26 „ razem . . 1,291.943 zł. 65 ct przypada zatem na jedno towarzystwo

zaliczkowe lub kredytowe . . . 6.223 zł. 33 ct.

gdy na stowarzyszenia innych katego

ryj przypada w przecięciu . . . 1.407 zł. 90 ct.

Fundusze te u ogółu stowarzyszeń przedstawiają 24T8<%

wpłaconych udziałów a 4"8°/0 kapitału obrotowego. Zaś we

dług kategoryi stowarzyszeń przypada na towarzystwa za

liczkowe i kredytowe 24-77°/0 wypłaconych udziałów, a 4'89 % kapitału obrotowego, u innych stowarzyszeń 15'55°/0 udzia

łów a 3'37°/0 kapitału obrotowego.

K apitał własny wszystkich stowarzyszeń zarobkowych i gospodarczych w G-alicyi i w W . Ks. Krakowskiem wy

nosił przeto w r. 1891 w udziałach . 5,344.114 zł. 98 ct.

w funduszach rezerwowych 1,291.943 „ 65 ogólny własny k a p ita ł stowarzyszeń 6,636.058 zł. 63 ct.

który się dzieli w ten sposób, że na towarzystwa zalicz

kowe i kredytowe pr zypada. . . . 6,245.074 zł. 58 ot.

na inne stowarzyszenia . . . 390.984 „ 05 „ razem . . 6,636.058 zł. 63 ct.

W kładki na rachunek bieżący, wykazane w tabelach tylko u towarzystw zaliczkowych i kredytow ych, przed

stawiają sumę. 14,631.017 zł. 68 ct., wynoszą przeto w prze

cięciu na jedno stowarzyszenie 73.522 zł. 69 ct., a rozkła

dają się na pojedyncze stowarzyszenia według następują

cych wysokości: najwyższą sumę wkładek 1,446.262 zł.

miało 1 towarzystwo, od 250.000—500.000 zł. wkładek „ 9 towarzystw

„ 100.000—250.000 „ „ „ 31

„ 50.000-100.000 „ „ „ 35

„ 40.000— 50.000 „ „ 8 „

* 30 0 0 0 - 40,000 „ „ 17

„ 2 0 .0 0 0 - 30.000 „ „ 19

„ 1 0 .0 0 0 - 20 000 „ „ „ 24

* 1 .0 0 0 - 10.000 „ n „ 42

niżej 1.000 „ 5

żadnych wkładek nie miało 8 „ razem 199 towarzystw.

Inne długi tow arzystw zzliczkowych i kredytowych, wyszczególnione w osobnej tabeli (tab. II.) wynosiły ogólną kwotę 3,274.591 zł. 56 c t., na co składał się przeważnie reeskont weksli w Banku austro -w ęgierskim , Banku k ra jowym i Gal. kasie oszczędności. Długi te rozpadają się na poszczególnych wierzycieli według rubryk tejże Tab. II.

Cały kapitał obcy wykazany u stowarzyszeń zalicz

kowych i kredytowych

na wkładkach . 14,631.017 zł. 68 ct.

na długach włas. 3,402.347 „ 22 „ 18,033.364 zł. 90 ct.

u innych stowarzyszeń w ogóln. kwocie 783.557 „ 20 „ razem 18,816922 zł. 10 ct.

przedstawiał stosunek tego kapitału do funduszów własnych jak 2 ’8 4 : 1, podczas gdy stosunek ten u towarzystw zalicz

kowych i kredytowych wynosił 2-8 9 :1, a u innych stowa

rzyszeń jak 2 :1 .

S tan pożyczek udzielonych przez towarzystwa zaliczk.

i kredyt, wynosił z d. 31. grudnia 1891 r. 22,932.440 zł. 40 ct.

a doliczywszy do tego stan kredytów udzielonych przez tow. innych kategoryj stan ogólnej kwoty udzielonych poży

czek i kredytów wynos i . . . 23,484.640 zł. 86 ct.

W rubryce „reszta pozycyj stanu czynnego", w y k a

zującej u towarzystw zaliczkowych i kredytowych sumę 352.120 zł. 22 ct., mieszczą się przeważnie effekta fundu

szów rezerwowych i obrotow ych, tudzież lokacye tych funduszów, jakoteż wartość realności posiadanych przez te towarzystwa, a wchodzą tam także zaliczki procesowe, tu dzież kaucye służbowe urzędników.

K apitał obrotow y towarzystw zaliczkowych i kredy

towych wynosił 25,318.652 zł. 80 ct.

u innych stowarzyszeń . . razem .

552.200 „ 46 „

. 1,589.512 „ 28 , 26,908.165 zł. 08 ot.

Czysty zysk, wynoszący u towarzystw zaliczkowych i kredytowych ogólną kwotę 470.155 zł. 52 ct., umożliwił udzielenie następującej d y w i d e n d y od u d z i a ł ó w :

28% dywidendy udzieliło 1 towarzystwo 18 „ „ udzieliły 2 towarzystwa .14 „

*2 7.7.

12%

10 „ 9*

8 „ 7% % 7%

6% % 6%

5% % 5%

4% % 4%

3% % 3%

, udzieliło 1 towarzystwo

, „ 5 towarzystw

i u 7 „

14 15

, „ 2 towarzystwa

„ 16 towarzystw

, „ 1 towarzystwo

, „ 50 towarzystw

„ „ 1 towarzystwo

, „ 42 towarzystw

, „ 16 towarzystw

, „ 18 towarzystw

niewykazało żadnej dywidendy 18 „ razem 199 towarzystw.

(5)

Z 19 towarzystw, nie wykazujący eh żadnej dywidendy, przypada 6 na takie stowarzyszenia, które nie udzieliły jej z powodu zbyt małego zysku, 2 z powodu pierwszego roku czynności, 10 niepodały przyczyn a 1 stowarzyszenie nie wypłaca dywidendy w myśl statutu.

Stopa procentowa od pożyczek udzielonych człon

kom przedstawia się jak następuje:

12°/0 pobierało 1 towarzystwo, czyli 0 -50 ogółu towarz.

l l ° / 0 33 2 _r 33 1 ^{0 0} 33 33-

1 0 7 . 77 24 towarzystw _n 12-06 ₇₃ 33

97 . 3) 35 _n 33 17-59 ₇₃ n

s y . Y o n 5 ₃₃ ₃₃ 2-51 33 73

8 7. ³³ 73 33 n 36-69 ₇₃ 33

7% % ³³ 6 73 71 3-02 ₇₃ ₇₁

7% 33 31 ₃₃ ₃₃ 15-58 71 33

6 V /„ ³³ 3 ₃₃ ₃₃ 1-51 ₇₃ 33

67. ⁿ 9 _n ₇₇ 4-52 ₃₃ ₇₃

57. ³³ 1 towarzystwo ₃₃ 05 0 3? 73

4 7 ,% 33 1 33 73 0 5 0 ₇₃ 33

niewyk. stop. pr . 7 towarzystw ₇₃ 352 ₃₃ ₇₃ razem 199 towarzystw, czyli 100 00 ogółu towarz.

Stopa procentowa od w kładek na rachunek bieżący wynosiła :

4% udzielało 6 towarzystw, czyli 8-02°|0 ogółu towarz.

4 7 //„ 73 17 ³³ 8'54% 33 33

4—5% 33 4 ³³ 2'00% 33 73

4 7 , - 5 7 . 33 9 73 4-527° ₇₃ ₇₃

5°/o ³³ 49 33 24-63% łł ³³

4 7 , - 5 7 , 7 . 2 towarzystwa 73 1-01% ₇₃ ₇₃

5 - 5 7 , 7 . ⁷³ 3 ³³ 1-5.1%

33 33

57, % 33 14 towarzystw ₇₃ 7-04 % ₃₃ ₃₃

5%% ^» 1 towarzystwo ₃₃ 0 5 0 % ₇₇ ₃₃

4 - 6 7 . ³³ 1 ⁷³ 0-50% 73 33

5 —6% 33 12 towarrystw 33 6-03% ₃₃

73

5 % - 6 % ₇₃ 1 towarzystwo ₃₃ 0-50% ₃₃ ₇₃

6% ^;> 50 towarzystw ₃₃ 25-13 % ₃₃ ₃₃

5 - 6 % % ₇₇ 1 towarzystwo ₃₃ 0-50 % 33 77

6 - 6 7 , 7 . 73 7 towarzystw 33 3-527„ 33 73

6 - 7 % ₇₃ 2 towarzystwa r> 1-00% ₇₃ ₃₃

7% 33 4 li 20 0 % 77 3)

6 - 8 % ₇₃ 3 33 1-517. ⁿ ³³

8% 73 3 33 1-517. ³³ ³³

niew. stopy pr. 10 towarzystw, czyli 5-03 % ; ; 77

razem 199 towarzystw, czyli 100’00°/0 »

Związek stowarzyszeń zarobkowych i gospodarczych.

Na podstawie statutu z dnia 28. września 1874 za

twierdzonego reskryptem c. k. Namiestnictwa z dnia 30.

lipca 1874 1. 34.177 i reskryptam i c. k. Ministerstwa spraw wewnętrznych z dnia 24. grudnia 1876 1. 17.739 i z dnia 16. lutego 1882 1. 2.318, tudzież zmiany tego statutu z a twierdzonej reskryptem c. k. Ministerstwa spraw wewnętrz

nych z dnia 28. stycznia 1890 1. 1.543 intimowanej roz- porządzeniem c. k. Namiestnictwa z dnia 7. lutego 1890 r - 1. 7.607 zawiązały Stowarzyszenia zarobkowe i gospo

darcze w Galicy i z W. Ks. Krakowskiem „Związek sto- Warzyszeń“ z siedzibą w mieście Lwowie, którego działal

ność rozciąga się na Galicyę z W. Ks. Krakowskiem, Szląsk i Bukowinę, a którego celem jest popieranie wspól

nych interesów i rozwoju tych stowarzyszeń, ku podnie

sieniu ekonomicznych stosunków kraju w kierunku rolni

czym, handlowym i przemysłowym.

Sprawami Związku stowarzyszeń zajmuje się Wydział, złożony z prezesa i dziewięciu członków, tudzież trzech z a stępców.

Obecny skład W ydziału jest następujący:

Prezes: S t a n i s ł a w S z c z e p a n o w s k i .

Zastępcy prezesa : W o j c i e c h B i e c h o ń s k i i W ł a d y s ł a w T e r e n k o c z y (zarazem kierownik biura).

Członkowie: Dr. A d a m s k i R o m a n . Dr. B o r o ń s k i L e s ł a w . Prof. Dr. C z y ź e w i c z A d a m . F i l a s i e w i c z H i l a r y .

Dr. J a b ł o ń s k i J a c e k . Dr. L e c h o w s k i W i k t o r . M e r u n o w i c z T e o f i l .

Ks. R e s z y t y ł o w i c z P i l e m o n . U l m e r N a r c y z .

Z i m a F r a n c i s z e k .

Redaktor czasopisma „Związek“ : M e r u n o w i c z T eo f i 1.

Biuro Związku składają:

S ekretarz: S k i b i ń s k i F e l i c y a n . L u stra to r: H e i n r i c h K o n s t a n t y . P ra k ty k a n t: G o r d z i e w i c z I g n a c y .

X VII. W alne Zgromadzenie Związku odbyło się w dn.

6. i 7. grudnia 1891 w Cieszynie, przy współudziale 52 delegatów, reprezentujących 66 stowarzyszeń.

Do Związku należy obecnie 108 stowarzyszeń, a mia

nowicie :

a) Towarzystwa zaliczkowe i kredytowe:

1. Andrychów, Stowarzyszenie oszczędności i pożyczek, 2. B ełz, Towarzystwo zaliczkowe ;

3. Biała, Stowarzyszenie pożyczkowe i oszczędności „W za

jemna pomoc“ ;

4. B iecz, Towarzystwo wzajemnego kredytu ; 5. B ircza, Towarzystwo zaliczkowe ;

6. Bochnia, Towarzystwo zaliczkowe;

7. Bołszowce, Kasa zaliczkowa „Nadzieja8 ; 8. B obrka, Towarzystwo zaliczkowe;

9. Borszczów, Towarzystwo zaliczkowe;

10. Brzeżany, Powiatowe Towarzystwo zaliczkowe;

11. Brzozów, Powiatowe Towarzystwo zaliczkowe;

(6)

VI 12. Cieszanów, Towarzystwo zaliczkowe;

13. Cieszyn, Towarzystwo oszczędności i zaliczkowe;

14. D ąbrow a, Towarzystwo zaliczkowe;

15. Dobczyce, Stowarzyszenie oszcz. i poż. „Wzajemna pomoc “ ;

16. Dobromil, Towarzystwo zaliczkowe;

17. Drohobycz. Towarzystwo zaliczkowe;

18. Dubiecko, Towarzystwo zaliczkowe;

19. Dynów, Towarzystwo zaliczkowe;

20. Gliniany, Towarzystwo zaliczkowe;

21. Głogów, Powiatowe Towarzystwo zaliozkowe;

22. Gorlice, Towarzystwo zaliczkowe;

23. Grybów, Towarzystwo zaliczkowe;

24. Jarosław, Towarzystwo zaliczkowe;

25. Jaryczów nowy, Kasa zaliczkowa „Nadzieja";

26. Jasło, Towarzystwo zaliczkowe;

27. Jaworów, Towarzystwo zaliczkowe;

28. Jordanów, Stowarzyszenie poż. „Praca i Oszczędność14;

29. K ałusz, Towarzystwo zaliczkowe;

30. Kamionka strumiłowa, Powiatowe Towarzystwo za

liczkowe ;

31. K ańczuga, Kasa zaliczkowa „Nadzieja44;

32. Kolbuszowa, Towarzystwo zaliczkowe „Szczęść Boże“;

33. Kołomyja, Towarzystwo zaliczkowe;

34. K omarno, Towarzystwo zaliczkowe;

35. Kozowa, Kasa zaliczkowa „Opatrzność44;

36. Kraków, Towarzystwo zaliczkowe;

37. Krakowiec, Stowarzyszenie zaliczkowe ;

38. Krasiczyn , Towarzystwo zaliczkowe „W łasna pomoc44;

39. Krosno, Towarzystwo zaliczkowe;

40. K rynica, Stowarzyszenie pożyczek i oszozędn. „Wza

jem na pomoc14:

41. Kulików, Kasa zaliczkowa;

42. Limanowa, Towarzystwo zaliczkowe;

43. Lwów, Bank zaliczkow y;

44. Lwów, Towarzystwo wzajemnego kredytu;

45. Lwów, Towarzystwo zaliczk. urzędników pocztowych;

46. Lwów, Towarzystwo zaliczkowe urzędników i sług galicyjskich dróg żelaznych;

47. Lwów, Powiatowe Towarzystwo zaliozkowe;

48. Ł ańcut, Towarzystwo zaliczkowe;

49. Maków, Stowarzyszenie pożyczk. „Wzajemna pomoc44;

50. M aryampol, Kasa zaliczkowa;

51. Mielec, Towarzystwo zaliczkowe;

52. Mikołajów, Kasa zaliczkowa „N adzieja";

53. Milówka, Stow. oszczędności i pożyczek „Opatrzność44;

54. Monasterzyska, Towarzystwo zaliczkowe;

55. Mościska, Towarzystwo zaliozkowe;

56. Nadworna, Kasa zaliczkowa;

57. Nowy Sącz, Kasa zaliczkowa;

58. Oświęcim, Towarzystwo oszczędności i pożyczek;

59. P ilzno, Stowarzyszenie oszozędności i pożyczek ; 60. Podgórze, Stowarzyszenie pożyczkowe i oszozędności

„Wzajemna pomoc44;

61. P odhajce, Towarzystwo zaliczkowe ;

62. Przemyśl, Kasa zaliczkowa rzemieślników i rolników;

63. Przemyślany, Towarzystwo zaliczkowe;

64. Radłów, Towarzystwo zaliczkowe;

65. Radomyśl, Stowarzyszenie oszczędności i pożyczek;

66. Radymno, Kasa zaliczkowa;

67. Radziechów, Towarzystwo zaliozkowe;

68. Rohatyn, Towarzystwo zaliczkowe;

69. R udki, Towarzystwo zaliczkowe;

70. Sambor, Towarzystwo zaliczkowe;

71. Sądowa Wisznia, Kasa zaliczkowa;

72. Sędziszów, Towarzystwo wzajemnego kredytu;

73. Sieniawa , Towarzystwo zaliczkowe;

74. Skałat, Towarzystwo zaliczkowe i kredytowe;

75. Sniatyn, Towarzystwo zaliczkowe; 76. Sokal, Towarzystwo zaliczkowe;

77. Sokołów, Kasa zaliczkowa;

78. Stanisławów, Bank zaliczkowy;

79. Stanisławów, Towarzystwo wzajemnego kredytu mie

szczan ;

80. S try j, Towarzystwo zaliozkowe;

81. Szczerzec, Towarzystwo kasy zaliczkowej;

82. Tarnobrzeg, Towarzystwo zaliczkowe;

83. Tarnów, Towarzystwo zaliczkowe;

84. Tłumacz, Towarzystwo kredytowe „Oszczędność44;

85. Tyśmienica, Kasa zaliczkowa „W iara44;

86. Ustrzyki dolne, Towarzystwo zaliczkowe;

87. Wykoty, Towarzystwo zaliczkowe;

88. Zakliczyn, Towarzystwo wzajemnego kredytu;

89. Zakopane, Towarzystwo zaliczkowe;

90. Zaleszczyki, Towarzystwo zaliczkowe;

91. Zbaraż, Towarzystwo zaliczkowe;

92. Zborów, Towarzystwo zaliczkowe;

93. Złoczów, Towarzystwo zaliczkowe;

94. Złoczów, Kasa zaliczkowa;

95. Żółkiew, Towarzystwo zaliczkowe.

b) Inne Stowarzyszenia zarobkowe i gospodarcze:

96. Cieszyn, Towarzystwo produkcyjne krawców;

97. Drohobycz, Towarzystwo handlu skór;

98. Kołomyja, Spółka handlowa rolniczo-przemysłowa;

99. Komarno, Towarzystwo tkaczy;

100. Krosno, I. galiczjskie Towarzystwo dla krajowego przemysłu tkackiego;

101. Limanowa, Towarzystwo ochrony własności ziemskiej;

102. Lwów, Pierwsza Związkowa Drukarnia;

103. Łańcut, Towarzystwo dla handlu skór, sukna i wy

robów tkackioh;

104. Mielec, Towarzystwo ochrony mniejszej własności ziemskiej;

105. Nowy Sącz, Spółka spożywczo - oszczędnościowa na stacyi Nowosądeckiej c. k. kolei państwowej;

106. Radymno, Towarzystwo powroźnicze;

107. Rzeszów, I. Związkowa garbarnia.

108. Sułkowice, Towarzystwo kowali.

(7)

zarobkowych i gospodarczych.

Po myśli uchwały W alnego Zgromadzenia delegatów Związku stowarzyszeń z dnia 11. grudnia 1881, założony został w r. 1882 f u n d u s z z a o p a t r z e n i a f u n k c y o - U a r y u s z ó w s t o w a r z y s z e ń zarobkowych i gospodar

czych. S tatut tego funduszu przyjęty został do wiadomości c. k. Namiestnictwa uchwałą z dnia 2 lutego 1882 1. 7.441, a zmiany onego uchwałą z dnia 5 stycznia 1885 do 1. 79.318 i z dnia 10 grudnia 1887 1. 75.959.

Uczestnik obowiązany jest płacić: 4% od stałej płacy miesięcznej, 1 0 od tantjem y i remuneracyi i 20"/,, od podwyższenia p ła c y ; drugie tyle płaci stowarzyszenie, w którego służbie uczestnik pozostaje. W ten sposób two

rzące się udziały stają się po pięciu latach należenia do funduszu własnością członka, a w razie śmierci jego — własnością żony i dzieci. Udziały nie mogą być cedowane na osoby trzecie; w wyjątkowych tylko razach może bez- źenny i bezdzietny członek wskazać zaraz przy wstąpieniu do funduszu osobę spokrewnioną jako ewentualną spadko

bierczynię.

Liczba członków z końcem roku 1891/2 wynosi 56.

Zarząd funduszu:

P rezes: T a d e u s z Dr . S k a ł k o w s k i .

Zastępca P rezesa: W ł a d y s ł a w T e r e n k o c z y . Członek z grona W ydziału Związku: T e o f i l Me - r u n o w i e z.

Członkowie z grona uczestników : F r a n c i s z e k / K u c z y ń s k i , Dr . W i k t o r L e c h o w s k i , N a r c y z U l m e r i W i k t o r W y s z y ń s k i .

W edług X zamknięcia rachunków z 30 czerwca 1892 należą do funduszu następujące stowarzyszenia:

1* Lwów, Towarzystwo zaliczkowe . z 9ma uczestnikami 2. Nowy-Sącz, Kasa zaliczkowa . . z 2 „ 3. Drohobycz, Towarzystwo zaliczk. z 2 „

4. Lwów, Towarz wzajemn. kred. . z 1 uczestnikiem 5. Rohatyn, Towarzystwo zaliczk. . z 3 uczestnikami 6. Bircza, Towarzystwo zaliczkowe z 1 uczestnikiem 7. Radziechów, Towarz. zaliczkowe z 1 „ 8. Łańcut, Towarzystwo zaliczkowe z 4 uczestnikami 9. Lwów, Związek stowarzyszeń z 2 B 10. Bobrka, Towarzystwo zaliczkowe z 1 uczestnikiem 11. Drohobycz, Towarz. handlu skór z 1 „ 12. Lwów, Powiat. Tow. zaliczkowe z 2 uczestnikami 13. Przemyśl, Przemyska kasa zalicz, z 1 uczestnikiem 14. Stanisławów, Bank zaliczkowy z 3 uczestnikami 15. Mościska, Towarz. zaliczkowe . z 2 „ 16. Gorlice, Towarzystwo zaliczk. . z 5 „ 17. R udki, Towarzystwo zaliczk. . z 2 „ 18. Gliniany, Towarz. zaliczkowe . z 3 „ 19. Krynica, Stow. poż. „Wzaj. pom.“ z 1 uczestnikiem 20. Limanowa, Towarz. zaliczk. . z 1 „ 21. Cieszyn, Tow. oszczęd i pożycz. . z 6 uczestnikami 22. Dobczyce, Stow. oszcz. i poż . z 1 uczestnikiem 23. Jasło, Stowarz. zaliczkowe . z 2 uczestnikami

Razem 23 towarsystw z 56ma uczestnikami, których udziały wynosiły łącznie z dopisaną za r. 1891/92 6°/„ dywidendą 33.807 zł. 78 ct. w granicach od 10 zł.

16 ct. do 3.589 zł. 95 ct.

Fundusz zaopatrzenia miał w r. 1891/92 czystego zysku 1.790 zł 75 ct. który powstał z odsetek i wpisowego oraz odpisanego udziału.

Bilans za rok 1891/92:

S t a n c z y n n y : Lokaeye 33.861 zł. 43 ct. w. a.

S t a n b i e r n y : Udziały bez dywidendy 32.070 zł.

68 ct.. czysty zysk 1.790 zł 75 ct., razem 33.861 zł. 43 ct.

IX. W alne zgromadzenie funduszu odbyło się dnia 6 grudnia 1891 w Cieszynie przy udziale 8 delegatów.

(8)

Sprawozdanie Wydziału Związku stowarzyszeń zarobkowych i gospodarczych,

za c za s od 9 . g r u d n ia 1891. d o 2 4 . w r z e ś n ia 1 8 9 2 .

W myśl kilkakrotnych uchwał, powziętych przez ogólne Zgromadzenie, postanowił W ydział Związku stowarzyszeń odbyć tegoroczne Walne zgromadzenie o wiele wcześniej jak dotąd było praktykowane. Od ostatniego Zgromadze

nia odbytego w grudniu ubiegłego roku w Cieszynie dzieli nas okres dziewięciomiesięczny, wskutek czego i sprawo

zdanie nasze obejmuje krótszy niż dotychczas bywało pe- ryod czasu.

Czynności nasze polegały przedewszystkiem na wy

konaniu uchwał ostatniego ogólnego Zgromadzenia, w myśl k tó ry ch :

a) nieustawał Wydział w usiłowaniach nad poczynie

niem starań, w celu uzupełnienia sieci Towarzystw w kraju, to też rok bieżący zaznaczył się powstaniem poważnej liczby nowych stowarzyszeń w miejscowościach, gdzie do

tąd brak takiej instytucyi dotkliwie uczuwaó się dawał.

Powstały tedy nowe stowarzyszenia zaliczkowe:

Towarzystwo zaliczkowe w Dukli, Towarzystwo zaliczkowe w Czortkowie, Bank zaliczkowy w Bołszowcach, Towarzystwo zaliczkowe w Gwoźdźeu,

Towarzystwo zaliczkowe w Lubaczowie, Towarzystwo zaliczkowe w Bohorodczanach,

których założenie nastąpiło bądź z inicyatywy Związku, bądź przy jego pomocy; zaś w trakcie założenia są Towa

rzystwa w Ropczycach, Strusowie, Krościenku, Łopatynie, w Turce, Zatorze i w Rawie ruskiej.

b) Również objawił się w roku bieżącym żywy ruch na polu stowarzyszeń handlowych a w części i produkcyj

nych; pożądany ten objaw jest wynikiem nawoływań Związku stowarzyszeń i uchwał poprzednich W alnych zgro

madzeń. Z założonych Towarzystw handlowych rozpoczęły swą czynność:

Towarzystwo dla handlu, przemysłu i rolnictwa w Gor

licach ;

Towarzystwo handlowe w Stanisławowie;

Towarzystwo handlowe w Ł ańcucie;

Towarzystwo handlowe w Birczy;

Towarzystwo handlowe w Dębicy;

Towarzystwo handlowe w Milówce;

zaś z produkcyjnych: Towarzystwo kuśnierzy i białoskór- ników w Tyśmienicy.

Czynią się również starania o założenie takich stowa

rzyszeń w Potoku złotym, Podhajcach, Ustrzykach dolnych, Limanowej, Krośnie i Chrzanowie.

Opróez Towarzystwa dla handlu, przemysłu i rolni

ctwa w Gorlicach, które od razu objęło obszerne pole działania, mając ku temu sprzyjający teren, z powodu wysoce rozwinię

tego w tym powiecie przemysłu naftowego, inne Towarzy

stwa tej kategoryi nieobjawiły jeszcze znaczniejszego ruchu w swej czynności, a raczej czynią próbne usiłowania, lub też w skromnych rozmiarach podejmują nadarzające się interesa. Postępowanie to jest zupełnie usprawiedliwione wobec naszych stosunków handlow ych, które z jednej strony odznaczają się trudną do zwalczenia, bo nie całkiem rzetelną konkurencyą, a z drugiej strony tyloletnie na- wyknienie publiczności do nabywania byle tanich choćby najlichszych wyrobów, czynią rzetelny handel bardzo tru d nym. Również brak rutyny handlowej wskazuje raczej na ostrożne w początkach postępowanie, niźli na szybkie an

gażowanie się w interesach, których rozwiązanie natrafióby mogło w przyszłości na nieprzezwyciężone trudności. Zresztą Towarzystwa takie, chcąc należycie zorganizować swe czyn

ności, musiałyby się w przyszłości oprzeć na znaczniejszych centrach handlowych, któreby z jednej strony były dla nich źródłem zaopatrywania składów w potrzebne towary, z drugiej strony miejscem zbytu dla produktów kupowa

nych w okręgu ich działalności.

c) W sprawie zaspokojenia potrzeb drobnego kredytu j włościańskiego zaleciliśmy Towarzystwom związkowym, aby i ustanowiły osobnych delegatów w miejscowościach zbyt od

dalonych od miejsca siedziby Towarzystwa, oraz zaprowa

dziły jaknaj dalej idące obniżenia wpisowego i udziałów dla członków potrzebujących drobnego kredytu.

Aby kredyt hipoteczny dla posiadaczy mniejszych po

siadłości uczynić przystępniejszy, wnieśliśmy podanie do Banku krajowego z przedstawieniem obniżenia minimalnej pożyczki z 500 zł. na 200 zł., co jednak nie zostało uwzględ

nione, wskutek czego idąc za wskazówką W alnego Zgro

madzenia przedłożyliśmy galicyjskiemu Towarzystwu kre- ! dytowemu ziemskiemu petycyę, wskazującą na potrzebę utworzenia przy tern Towarzystwie oddziału dla hipotek włościańskich, analogicznie do powziętej swego czasu u- chwały przez Towarzystwo kredytowe ziemskie Królestwa polskiego, która ze względów politycznych przez rząd ros' syjski nie została zatwierdzoną. Petycyę naszą przekazał0 Walne Zgromadzenie Towarzystwa kredytowego ziemskieg0 do zbadania i przedłożenia następnemu Zgromadzeniu.

d) Podniesione tylokrotnie utyskiwania Towarzys*^

na niesłuszny wymiar podatków i należytości skarbowy0*1’

(9)

znalazły wyraz w obszernym memoryale, przedłożonym Prezydyum c. k. krajowej Dyrekcyi skarbu, w którem na

prowadzone zostały niektóre jaskrawe przykłady niewłaści

wych żądań z prośbą o zarządzenie, by niewłaściwości te zostały na przyszłość usunięte.

e) Poruszona na zeszłorocznem Walnem Zgromadze

niu sprawa funduszu zaopatrzenia funkcyonaryuszów sto

warzyszeń zarobkowych i gospodarczych, nieprzeszła bez dodatniego rezultatu na rozwój tej instytucyi, której spra

wozdanie za ostatni rok administracyjny wykazuje znaczny rozwój, tak w kierunku zwiększenia liczby członków, jako- też funduszów. Przyznać należy, że dotychczas nie poświę

cano tej instytucyi takiej uwagi na jaką zasługuje i jaka dla jej rozwoju jest konieczną. Stowarzyszenia n asze, je żeli mają zająć należne im stanowisko i rozwinąć swą działalność w takiej mierze, aby odpowiedziały zupełnie swojemu zadaniu, powinne być kierowane i administrowane przez ludzi fachowo wykształconych, oddanych w zupełności swojemu zawodowi, a tem samem mogących zająć poważne stanowisko w społeczeństwie. Bez zapewnienia im przyszło

ści, pozyskanie takich osobistości byłoby bardzo utrudnione, ugruntowanie zatem bytu takiej instytucyi, która choć w części czyni zadość temu zadaniu, powinno znaleść g o rące poparcie ze strony ogółu stowarzyszeń naszych.

d) Zamieszczona w zeszłorocznem zestawieniu staty- stycznem po raz pierwszy rubryka datków stowarzyszeń na cele dobroczynne, wykazuje w tym roku poważną kwotę uzbieraną na rzecz „Domu narodowego* w Cieszynie. Tak gorąco motywowany wniosek przez delegata Towarzystwa z Oświęcima na zeszłorocznem Wńlnem Zgromadzeniu, nieprzebrzmiał bez echa wśród naszych Towarzystw, które, w liczbie 42 złożyły na ten cel 2 264 zł. Za ten dar skła

damy w imieniu „Domu narodowego11 w Cieszynie serde- czne „Bóg zapłać11 naszym Stowarzyszeniom.

Biuro Związku załatwiło w tym czasie 887 exhibitów, dotyczących przeważnie spraw bieżących. Do tych należą przedewszystkiem rekursy przeciw niewłaściwym wymia

rom podatku dochodowego, przeciw należytościom ekwiwa- lentowym i innej kategoryi. W śród tych spotkaliśmy w tym roku po raz pierwszy wymiar podatku dochodowego na podstawie patentu z r. 1849, a więc z odmową zastoso

wania ulg przyznanych Towarzystwom ustawą z dnia 27.

grudnia 1880., wrzekomo z powodu, iż Towarzystwo zajmuje się zastępstwem Banku krajowego. Zapatrywanie to władzy skarbowej podaliśmy do wiadomości Banku krajowego, pro

sząc o poczynienie kroków, celem odwrócenia od stowa

rzyszeń grożącej im opłaty wysokich podatków z powodu 8prawowania zastępstwa tego Banku. Równocześnie wnie

siony został przez Dyrekcyę dotyczącego towarzystwa ob

szerny memoryał w tej sprawie do c. k. Prezydyum kraj.

dyrekcyi skarbu, w którym wyłuszczono niesłuszność tego Hdania.

Do licznych spraw biurowych zaliczyć należy sta

d n ie o pozyskanie kredytów dla stowarzyszeń. Oprócz Przygotowania rocznych list kredytowych, na podstawie Wrych przyznaje Gal. Kasa oszczędności i Bank krajowy Wysokość kredytu dla pojedynczych stowarzyszeń, czynił

Związek liczniejsze w tym roku starania o wyrobienie kre

dytu bądź Towarzystwom dotychczas nieakredytowanym, bąź takim, które po nad przyznaną wysokość potrzebowa

ły zasilić się wyższym kredytem. Zapotrzebowania te- były w ogóle w roku bieżącym o wiele liczniejsze, czego najwymowniejszym dowodem są zwiększone cyfry stanu reeskontu, tak w Galie. Kasie oszczędności ja k i w Banku krajowym. Gdy bowiem stan wierzytelności Galie. Kasy oszczędności u stowarzyszeń wynosił z końcem roku 1891 kwotę 742.836 zł. 07 ct., to stan tych wierzytelności z dnia 13. września b, r. wynosi 1,152.544 zł. 68 ct. czyli wzrósł w tym krótkim przeciągu czasu o 409.708 zł. 61 ct.

Ten nowy dowód życzliwości, jaką Gal. Kasa osczę- dności objawiała od zawiązku stowarzyszeń udziałowych w naszym kraju oceniamy tem więcej, źe teraźniejszy targ pieniężny w naszym kraju nie jest zbyt obfity w środki obiegowe i od wielu miesięcy uczuwać się daje niemal we wszystkich instytucyach krajowych brak zasobów go

tówkowych.

Również Bank krajowy zwiększył w tym roku stan pożyczek^ udzielonych Towarzystwom, tak na weksle, jak i na skrypty, gdyż oprócz uchwalonego kredytu bezpo

średniego, udzielał chętnie kredyt cenzuralny w reeskoncie weksli.

Okólnik W ydziału krajowego wystosowany do W y

działów powiatowych w sprawie zakładania Kas pożyczko

wych lub oszczędności, z wyraźnem potępieniem Towa

rzystw udziałowych, wywołał rekryminacye tak ze strony stowarzyszeń zaliczkowych w ogóle, jakoteż ze strony istniejących przy Radach powiatowych Towarzystw udzia

łowych w szczególności, wskutek czego uważał W ydział Związku za stosowne poczynić starania, aby w tej sprawie wniesioną została odpowiednia interpelacya w Sejmie.

Interpelacya taka została wniesioną na poprzedniej sesyi sejmowej a treść odpowiedzi jej o wiele złagodziła inter- pretacyę tego okólnika.

W sprawie stowarzyszeń wspieranych funduszami kra- jowemi, byliśmy kilkakrotnie proszeni przez W ydział k ra jowy o zbadanie czynności takich stowarzyszeń. W tym

celu została przeprowadzoną lustracya Towarzystwa po- wroźniczego w Radymnie i Towarzystwa tkaczy w K or

czynie, zaś co do Towarzystwa szewców w Dobczycach przedłożyliśmy osobne sprawozdanie dla komisyi przemy

słowej.

Poruszoną przez niemiecki i czeski Związek stowa

rzyszeń sprawę zniesienia 2-procentowej należytości bezpo

średniej, od procentów w ypłacanych od wkładek oszczędno

ści, poparliśmy za pomocą petycyi, wniesionej do Rady państwa na ręce prezesa Związku naszego p. Stanisława Szczepanowskiego.

Liczba stowarzyszeń należących do Związku w zrasta corocznie i wynosi obecnie 117 stowarzyszeń różnych kategoryj. W roku bieżącym zostały przyjęte do Związku:

Towarzystwo zaliczkowe w Lubaczowie, Bank zaliczkowy w Bołszowcach, Towarzystwo zaliczkowe w Dukli, Towarzystwo zaliczkowe w Czortkowie,

a

(10)

X Powiatowe Towarzystwo handlowe w Birczy,

Towarzystwo kuśnierzy i białoskórników w Tyśmienicy, Tow. dla handlu, przemysłu i rolnictwa w Gorlicach, Towarzystwo zaliczkowe w Gwoźdzcu.

Oprócz tego było kilka innych zgłoszeń, które nie mogły być uwzględnione w części z powodu, źe statuta odnośnego stowarzyszenia nie odpowiadały duchowi n a

szych stowarzyszeń, w części z przyczyny, że osobistości biorące udział w założeniu, a więc i zarządy niewzbudzały zupełnego zaufania, iż kierowane instytucye potrafią nale

życie poprowadzić.

Prócz wymienionych czynności zajmowało się biuro dostarczaniem Towarzystwom odpowiednich druków i ksiąg, których znaczną ilość w tym roku zapotrzebowały z po

wodu , źe niektóre z n ic h , prowadzące dotychczas swe księgi podług odrębnych wzorów, zaprowadziły obecnie rachunkowość przez Związek zaleconą.

Wreszcie zestawienie „statystyki rocznej “, wydanej w tym roku wcześniej niż w poprzednich latach, z po

wodu wcześniejszego zebrania ogólnego zgromadzenia, wy

magało wiele pracy, która tern trudniej była do wykona

nia, iż ubyła ważna siła robocza w osobie sekretarza, przez śmierć ś. p. Pelicyana Skibińskiego.

Krótkie to zestawienie jest dokładnym obrazem czyn

ności Związku, którego działalność bardziej skierowaną jest ku wzmacnianiu i ugruntowaniu istniejącego stanu rzeczy, niźli na rozprzestrzenianiu swych sił na szersze pole czynności. Dlatego główną wagę kładziemy na wyniki lustracyi i z tego powodu sprawozdania z tychże bywają szczegółowo rozbierane na posiedzeniach Wydziału. P rzed

stawione na podstawie takiej dyskusyi uwagi, mają wszelką cechę wytrawnego zdania, dlatego też wykonanie tych uchwał tylko korzyść odnośnemu stowarzyszeniu przynieść może. Gdy do tego dodamy z naszej strony starania o od

powiednie źródła kredytu, o ulepszenia ustawowe i zmniej

szenie ciężarów, gdy wreszcie z uwagi, że siła nasza leży w zjednoczeniu, pielęgnujemy między stowarzyszeniami tego ducha łączności, który jest podstawą naszego istnienia — uważamy zadanie nasze za spełnione i w tej nadziei od

dajemy nasze sprawozdanie do światłej rozwagi zgroma

dzenia.

Lwów dnia 20. września 1892.

Władysław Terenkoczy,

zastę p c a P re z e s a W y d z ia łu Z w ią z k u sto w . zarób, i gosp.

f

(11)

Sprawozdanie Wydziału Związku z przeprowadzonych lustracyi

przedłożone XVIII. Walnemu Zgromadzeniu delegatów Związku Stowarzyszeń zarobkowych i gospodarczych.

W ciągu bieżącego roku po dzień Walnego Zgroma

dzenia przeprowadzono lustracye następujących stowa

rzyszeń.

Mianowicie zlustrował pan lustrator H e i n r i c h . I. Towarzystwa zaliczkowe.

I. Andrychów, 2. Biała, 3. Bołszowce (Bank zalicz

kowy), 4. Brzozów, 5. Cieszanów, 6. Dąbrowa, 7. Dobromil, 8. Grybów, 9. Kałusz, 10. Kołomyja, 11. Krynica, 12. K u

lików, 13. Lwów (Bank i Tow. zaliczk.), 14. Lwów (pow.

Tow. zaliczk.) 15. Lwów (Tow. zal. urzęd. i służby dróg żelaznych), 16, Lubaczów, 17. Mikołajów, 18. Milówka, 19. Nowy Sącz, 20. Oświęcim, 21. Pilzno, 22. Podgórze, 23. Radłów, 24. Radomyśl, 25. Śniatyn, 26. Stanisławów (Tow. kred. mieszczan), 27. Stryj, 28. Tarnów, 29. U strzyki dolne, 30. W ykoty, 31. Zakliczyn (Tow. zalicz, w likwida- cyi), 32. Zakliczyn (Tow. wzaj. kredytu).

II. Stowarzyszenia produkcyjne, spożywcze i inne.

33. Kołomyja (Spółka handlowo-rolnicza), 34. Krosno (Galie. Tow. krajowego przemysłu tkackiego), 35. Nowy

Sącz (Spółka spożywczo-oszczędnościowa stacyi nowosą- d 0ckiej).

III. Stowarzyszenia do Związku nie należące.

36. Lisko (Towarzystwo zaliczkowe).

P an U 1 m e r, członek W ydziału Związku.

I. Stowarzyszenia zaliczkowe:

1. Bobrka, 2. Borszczów, 3. Brzeźany, 4. Czortków, 5. Gliniany, 6. Gwoździec, 7. Kozowa, 8. Monasterzyska, 9. Nadworna, 10. Podhajce, 11. Przemyślany, 12. Rohatym

13. Tyśmienica, 14. Zaleszczyki.

Wreszcie uprosił W ydział P. B i e c h o ń s k i e g o , zastępcy Prezesa Wydziału o zlustrowanie Towarzystwa Zaliczkowego w Z a k o p a n e m , z której to czynnośoi p.

Siechoński przedłożył nader sumiennie opracowane i wy

czerpujące sprawozdanie.

Gdy wreszcie p. lustrator Heinrich interweniował Przy założeniu Towarzystwa zaliczkowego w Dukli, od

wiedzonych było w bieżącym roku razem 52 stowarzyszeń.

Programem ułożonym przez W ydział było wprawdzie

^4 stowarzyszeń objętych, jednakowoż wskutek śmierci śp.

Sekretarza Skibińskiego, był lustrator zajęty czynnościami 'urowemi i ułożeniem tegorocznej staty sty k i, przez co c*ły program nie mógł być wykonany. Zauważyć także

należy, że wskutek zwołania Walnego Zgromadzenia dele

gatów już na 24. września, odpadła znaczna część najod

powiedniejszej pory do podróży.

Przedłożone sprawozdania pp. lustrujących opiewają także w tym roku wcale korzystnie. Niemal we wszyst

kich stowarzyszeniach objawia się prawidłowy rozwój, pomimo niekorzystnego położenia targu pieniężnego. P ra wie wszystkie sprawozdania stwierdzają ubytek wkładek oszczędnościowych, natomiast znaczny wzrost stanu poży

czek. W skutek takiego stosunku wzmogły się żądania sto

warzyszeń o podwyższenie kredytów, — ba nawet niektóre stowarzyszenia, które zazwyczaj z listy kredytowej wcale nie korzystały, w tym roku nietylko cały kredyt wyczer

pały, ale owszem takowy przekroczyły.

W krytycznem tym położeniu, jak zwykle galio. Kasa oszczędności nie odmówiła swojej pomocy i gdy stan w ie

rzytelności tejże kasy wynosił z dniem 31. grudnia 1891 742.836 zł. 07 ct. wzrósł do 13. września b. r. do kwoty 1,152.544 zł. 68 ct. czyli, że się wzmógł o kwotę 409.708 zł.

61 ct. Spodziewać się jednak należy, że stowarzyszenia na

sze skorzystają z tegorocznych dobrych urodzajów i że nietylko stosunek z końcem roku się ureguluje — ale że także zmniejszy się stan zaległości ratalnych, który wedle spra

wozdań lustracyjnych w niektórych stowarzyszeniach nadto przekroczył granice normalne.

Nader pochlebnie wyrażają się sprawozdania lustra

cyjne o kierownictwie i rozwoju stowarzyszeń w A ndry

chowie, Dąbrowej, Brzozowie, Cieszanowie, Kałuszu, Koło

myi , Krynicy, Lwowie (Bank zaliczkowy), Oświęcimie, Stryju, Stanisławowie (Tow. mieszczan), Tarnowie a z szcze

gólnym uznaniem podnoszą prowadzenie buchalteryi w K ry

nicy, Lwowie (Bank zalicz.) Oświęcimie i Zakliczynie (Tow.

wzaj. kred.) I

Nader pocieszającym jest objawem, że wedle proto

kołów lustracyjnych nowo zawiązane Towarzystwa w Czort- kowie i Gwoźdzcu rokują nader piękną przyszłość, jak nie mniej Towarzystwo zaliczkowe w Ustrzykach, które chy

liło się już ku upadkowi i pod nowym Zarządem poczyna

a c z powolnie się rozwijać. Żałować należy zaś, że Towarzystwo w Podgórzu zasługujące ze wszech miar na odszczególnia- jące uznanie, nie chce uznać potrzeby wzorowo zorganizo

wanej buchalteryi.

(12)

X II Nie mniej też z przykrością zaznaczyć musimy, że zbyt często relacyonują panowie lustratorowie o wewnę

trznych niesnaskach, które niekorzystnie na rozwój doty

czących stowarzyszeń wpływają. Dwa stowarzyszenia, które ledwie przed rokiem zostały założone, stały się niemal pa

stwą osobistych zawiści, a w innych dwóch Towarzystwach, których kierownictwo spoczywa w doświadczonych i wy

próbowanych rękach szkodliwa agitacya, ludzi złej woli sprowadziła niemal zupełną desorganizacyę. W trzech z tych stowarzyszeń interwencya p. lustratora odniosła pożądane skutki, w jednym zaś po wyborze nowej Rady aczkolwiek nie nastał jeszcze spokój, nie grozi jednak temu stowarzy

szeniu żadne niebezpieczeństwo.

W jednem dalszem stowarzyszeniu doszły podobne stosunki do takich granic, że "Wydział Związku był znie wolony zagrozić wykluczeniem Towarzystwa z Związku, jeżeli do trzech miesięcy nie nastąpi zupełna reorganizacya stowarzyszenia.

Z przykrością także zaznaczyć wypada, że w jednem z większych stowarzyszeń zażywającem zresztą bardzo dodrą opinię, mimo kilkakrotnych uwag p. lustratora nie upo

rządkowano portefelu wekslowego.

Nie mniej ubolewać wypada, że jedno z lwowskich stowarzyszeń odznaczające się dotąd wzorowym porządkiem, zaniedbuje obecnie kontowanie tak dalece, że pomimo 3 krotnego zgłoszenia się p. lustrator jeszcze w czerwcu nie był w możności przeprowadzić lustracyę — albowiem księgi

od stycznia nie były kontowane.

W jednem towarzystwie wcale nie wykonał p. lustra

tor lustracyi, albowiem pp. dyrektorowie na kilka dni wy

jechali.

Stowarzyszenie jedno, w którem popełniono w przy

szłym roku dość znaczną malwersacyę, po uregulowaniu deficytu przez rodzinę defraudanta, pod nowym zarządem rozwija się zupełnie prawidłowo.

W skutek przeszłorocznego sprawozdania p. lustratora wezwano Radę nadzorczą jednego Towarzystwa, aby z na

ciskiem zażądała od Dyrekcyi uregulowania przez udziela

nie zbyt wysokich kredytów zachwianych interesów Towa

rzystwa i przy tej sposobności zwrócono uwagę na różne inne usterki organizacyjne.

Tegoroczne sprawozdanie p. lustratora konstatuje nie

stety , że nic nie zrobiono. W ydział Związku uchwalił p rz eto , wezwać dotyczącą Radę nadzorczą od usunięcia z urzędowania dotychczasowej Dyrekcyi pod zagrożeniem wykluczenia ze Związku.

Jeszcze jedno smutne zajście wypada nam podać do wiadomości szanownego Zgromadzenia, że na wniosek p.

lustratora Rada nadzorcza dotyczącego Towarzystwa zasu- spendowała kierującego dyrektora w urzędowaniu wskutek nierzetelnej manipulacyi kasowej.

Znaczna ilość statutów została już zmienioną w d u chu odnośnych uchwał W alnych Zgromadzeń delegatów a kilka nieodpowiednich znajdują się już przeważnie w sta- dyum wypracowania. Rejestra i deklaracye nie pozosta

wiają prawie nic do życzenia.

Wezwania nasze o wprowadzenie wzorowych regula

minów nie odniosły niestety pożądanych rezultatów.

W skutek tego, urzędowanie w poszczególnych stowa

rzyszeniach a w szczególności obowiązki komisyj kontro

lujących nie są ściśle określone.

Kontrola' miejscowa zatem nie jest dostatecznie sprę

żystą i nie bywa dość ściśle wykonywaną.

Podobne jak powyżej przytoczone zajścia, mogły się zdarzyć tylko wskutek niedostatecznej kontroli miejscowej.

W czterech zlustrowanych stowarzyszeniach spostrze

żono za wysokie udzielane członkom pożyczki, natomiast w innych stowarzyszeniach wysokość przyzwolonych kredy

tów jest dość skromna , jak nie mniej stopa procentowa, która tylko u 8 stowarzyszeń wynosi 9% u 28miu—8°/0 natomiast u 3 stowarzyszeń 5 1/.,0/,, — 6 1/., <y0. Nie mniej też bywa obecnie znacznie niższy procent od wkładek w ypła

cany i 6% wkładki wychodzą u stowarzyszeń związkowych prawie z ewidencyi.

Na 52 zlustrowane stowarzyszenia płaci dotąd tylko 11 stowarzyszeń 6°/0.

Dywidenda z wyjątkiem jednego stowarzyszenia, które wypłaciło 8% a 3 Towarzystwa 7°/n — przyniosła człon

kom w bieżącym roku 5% najwyżej 6% od wpłaconych udziałów.

Koszta administracyi wynoszą 2 % —2 ,/2°/o — a płace funkcyonaryuszy są zazwyczaj nader skromne. Zważywszy, że zabezpieczenie przyszłości funkcyonaryuszy jest wcale żadne lub niedostateczne, trudno się dziwić, że zbyt mała ilość młodych ludzi poświęca się naszemu zawodowi. Brak ten odmłodniającej generacyi coraz bardziej odczuwać się daje i rzeczą jest przeto n ag lącą, aby w tym przedmiocie przedsięwzięto odpowiednie kroki.

K o n sta n ty H ein rich

lu strator zw iązkow y.

(13)

I. Stowarzyszenia zaliczkowe i kredytowe.

Andrychów.

1. Stow arzyszenie oszczędności i pożyczek, zarejestr.

z nieogr. poręką.

Bok założenia: 1877.

S tatut z dnia 11. września 1877., zarejestrowany w sądzie krajowym w Krakowie uchwałą z dnia 2. listo

pada 1877. 1. 29.723 (obecnie należy do okręgu sądu wa

dowickiego).

Prezes Bady nadzorczej: Maryan Koloszek.

Członkowie Dyrekcyi: Juliusz Israeli, Franciszek Zahradnik i Franciszek Szczerski.

W alne zgromadzenie odbyło się dnia 6. marca 1892*).

Stowarzyszenie to należy do Związku stowarzyszeń.

B e ł z .

2. T ow arzystw o zaliczkow e, sto w arzy szen ie z a re je strow ane z ograniczoną poręką.

Statut z dnia 20. lutego 1880., zarejestrowany w są

dzie krajowym, jako handlowym we Lwowie, uchwałą 2 dnia 26. czerwca 1880. 1. 20.619.

Odpowiedzialność członków za zobowiązania Towa

rzystw a sięga p i ę c i o k r o t n e j wysokości deklarowanych udziałów.

Prezes Bady nadzorczej: ks. Zenon Lubomęski.

Członkowie Dyrekcyi: ks. Plato Pasławski, Adolf Grross i Eustachy Jachimecki.

W alne zgromadzenie odbyło się dnia 11. kwietnia 1892.

B i a ł a .

Stowarzyszenie pożyczkowe i oszczędności „Wza- Janina pomoc “, z nieograniczoną p o ręką sądownie

zarejestrow ane.

S tatut z dnia 2. marca 1879., zarejestrowany w sądzie g a jo w y m , jako handlowym w Krakowie uchwałą z dnia kwietnia 1879. 1. 10.068 zmieniony został uchwałą

j *) M owa tu o ty c h w aln ych zg ro m a d zen ia ch , na których zatw ier- 0110 h ila n s za rok 1890.

sądu obwodowego w Wadowicach z dnia 7. listopada 1891.

1. 720. (Obecnie należy do okręgu sądu wadowickiego).

Prezes B ady nadzorczej: Bolesław Strzelbicki.

Członkowie Dyrekcyi: Wojciech Gaj czak, Aleksander Fischer i Ignaoy Krzemiński.

Urzędnik: Ja n Kowalewski.

Walne zgromadzenie odbyło się 20. marca 1892.

Stowarzyszenie to należy do Związku stowarzyszeń ; delegat obecny na Walnem zgromadzeniu: Wojciech Gaj czak.

B i e c z .

4. Tow arzystwo wzajemnego k re d y tu , stow arzyszenie zarejestrow ane z ograniczoną poręką.

Statut z dnia 13. marca 1884., zarejestrowany w są

dzie obowodowym w Nowym Sączu uchwałą z dnia 28.

czerwca 1884. ]. 4.016.

Poręka członków za zobowiązania stowarzyszenia sięga p i ę c i o k r o t n e j wysokości deklarowanego udziału.

Prezes Bady nadzorczej : Adam Skrzyński.

Członkowie D yrekcyi: Dr. Ignacy Januszkiew icz, Józef Olszewski i Władysław Chmielowski.

Urzędnicy : Aleksander Semeniuk i Józef Jaruś.

Stowarzyszenie to ma z a s t ę p s t w o B a n k u k r a j o w e g o n a p o w i a t G o r l i c k i .

W alne zgromadzenie odbyło się dnia 3, czerwca 1892.

Stowarzyszenie to należy do Związku stowarzyszeń;

delegaci obecni na Walnem zgromadzeniu Związku: Józef Olszewski i Aleksander Semeniuk.

B i r c z a .

5. Tow arzystwo zaliczkowe stow arzyszenie z areje strow ane z nieograniczoną poręką.

S tatut z dnia 15. sierpnia 1876., zarejestrowany w są

dzie obwodowym w Przemyślu uchwałą z dnia 18. paź

dziernika 1876. 1. 14.229., 2. maja 1877. 1. 5.726., 16. paź

dziernika 1877. 1. 13.145., i 4. czerwca 1884. 1. 6.673.

(Obecnie należy do okręgu sanockiego).

Prezes Bady nadzorczej: Wilhelm Loffłer.

1

(14)

Członkowie Dyrekcyi: Kazimierz hr. Łodzią Czar

niecki, Franciszek Mally i Kornel Baranowicz.

Walne zgromadzenie odbyło się dnia 28. czerwca 1892.

Stowarzyszenie to należy do Związku stow arzyszeń;

delegat obecny na Walnem zgromadzeniu Związku: K a

zimierz hr. Łodzią Czarniecki.

Bochnia.

6. T o w arzy stw o zaliczkow e, stow arzyszen ie z a re je stro w an e z n ie o g ra n iczo n ą p oręk ą.

Rok założenia: 1880.

S tatut z dnia 27. lutego 1880., zarejestrowany w są

dzie krajowym, jako handlowym w Krakowie uchwałą z dnia 2. kwietnia 1880. 1. 7.040.

Prezez Rady nadzorczej: Karol Markiewicz.

Członkowie Dyrekcyi: Wojciech Paehucki, Wojciech Gębica i W iktor Machnicki.

U rzędnik: Kazimierz Iwelski.

Walne zgromadzenie odbyło się dnia 24. kwietnia 1892.

Stowarzyszenie to należy do związku stowarzyszeń;

delegat obecny na W alnem zgromadzeniu Związku: Karol Markiewicz.

Bolechów.

7. Bank dla handlu i przem ysłu, stow arzyszenie zarejestr. z ograniczoną poręką.

S tatut z dnia 8. lutego 1890. zarejestrowany w sądzie obwodowym w Samborze uchwałą z dnia 26. lutego 1890.

1. 2.009.

Prezez Rady nadzorczej: Mojżesz Hauptmann.

Członkowie D yrekcyi: Arie Goldschlag, Hersz Ber R oth, Abraham Kurzer i Izrael Weissbard.

Urzędnicy: Izak Goldschlag, Chaim Kramer i Da

wid Jager.

W alne zgromadzenie odbyło się dnia 2. lutego 1892.

Stowarzyszenie to nie należy do Związku 'stowarzyszeń.

Bołszowce.

8. Kasa zaliczkowa „N adzieja", stow arzyszenie zare

jestrow ane z nieograniczoną poręką.

S tatut z dnia 18. marca 1880., zarejestrowany w są

dzie obwodowym w Złoczowie uchwałą z dnia 25. wrze

śnia 1880. 1. 6.831, i w sądzie obwodowym w B r z e ż a - n a c h uchwałą z dnia 25. października 1884. i 17. lutego 1885. 1. 432.

Prezes Rady nadzorczej: ks. Bazyli Gromadka.

Członkowie D yrekcyi: Albin Wąsowicz, W asyl Ko

stek i Daniel Schneider.

U rzędnik: Daniel Kiesler.

W alne Zgromadzenie odbyło się d. 3. kwietnia 1892.

B o b r k a .

9. Towarzytswo zaliczkowe, stow arzyszenie zareje

strow ane z nieograniczoną poręką.

dzie obwodowym w Złoczowie uchwałą z dnia 4. marca 1874. 1. 1481. S tatut zmieniony 3. kwietnia 1892.

Prezez Rady nadzorczej: Kazimierz Rudnicki.

Członkowie D yrekcyi: Witołd Niezabitowski, Adam Godlewski i ks. Eugieniusz Dzerowicz.

Urzędnik: Teodor Brzuchowski.

W alne zgromadzenie odbyło się d. 3. kwietnia 1892.

Stowarzyszenie to ma zastępstwo B a n k u k r a j o w e g o n a p o w i a t B ó b r e c k i .

Stowarzyszenie to należy do Związku stow arzyszeń;

delegat obecny na Walnem zgromadzeniu Związku: Kazi

mierz Rudnicki.

Borszczów.

10. T o w arzystw o zaliczkow e, sto w arzy szen ie z a re je strow ane z nieograniczoną poręka.

dzie obwodowym w Tarnopolu uchwałą z dnia 13. lutego 1883. 1. 2.066.

Prezes Rady nadzorczej : Kazimierz Dobrowolski.

Członkowie D yrekcyi: ks. Michał G ułła, Bazyli Dro

zdowski i Michał Zieliński.

W alne zgromadzenie odbyło się dnia 26. marca 1892.

11. Tow arzystwo k red y to w e, stow arzyszenie zareje

strow ane z ograniczoną poręką.

S tatut z dnia 25. marca 1891., zarejestrowany w są

dzie obwodowym w Tarnopolu uchwałą z dnia 4. kwietnia 1891. 1. 4.692.

Prezes Rady nadzorczej: Berisz Blumenthal.

Członkowie Dyrekcyi: Samson Gottesmann, Jakób Gottesmann i Naftale Kark.

W alne zgromadzenie odbyło się d. 30. stycznia 1892.

Stowarzyszenie to nie należy do Związku stowa

rzyszeń.

Borysław.

12. Tow arzystw o kredytow e d la handlu i przem ysłu, stow. zarejestr. z ograniczoną poręką.

(C redit-Y erein fu r handel u. Gewerbe.) Rok założenia: 1890.

Pierw otny statut miał firmę: „Handwerker-Credi*' Verein“ i został zarejestrowany uchwałą sądu obwodowe#0