Mikołaj Kwinichidze - uczony, nauczyciel, wychowawca (1889-1968)

R O C Z N IK I G L E B O Z N A W C Z E , T . X X I , Z. 2, W A R S Z A W A 1970

Z żałobn ej k a r t y

MIKOŁAJ KWINICHIDZE — UCZONY, NAUCZYCIEL,

WYCHOWAWCA

1889- 1968

Niezwykła i

niezapomniana

postać

profesora Mikołaja Kwinichidze urzeka­

ła od pierwszej chwili każdego. Znamio­

nowała Go bowiem nie tylko rasowa syl­

w etka potomka gruzińskiego górala, lecz

przede wszystkim ogromna ruchliwość

i niespokojność, kontrastująca z usposo­

bieniem artysty, myśliciela i wycho­

wawcy, a wreszcie bystrość obserwacji

i wrażliwość — przejaw iająca się bez

mała 50 lat w salach i laboratoriach K a­

tedry Gleboznawstwa w Poznaniu. P e­

łen uczucia, wielki i niezawodny przyja­

ciel ludzi, szczególnie młodzieży zdoby­

wającej wiedzę, był bezkompromisowy

i nieustępliwy, ale szczery i sprawiedliwy

tam, gdzie uważał to za konieczne dla dobra nauki i ludzi.

Mikołaj Kwinichidze urodził się 24 stycznia 1889 r. w W itebsku na

Białorusi, w niezamożnej rodzinie oficera rosyjskiej armii. W ykształce­

nie średnie pobierał początkowo w gim nazjum filologicznym w W iteb­

sku, a następnie w Kijowie, gdzie w 1908 r. otrzym ał m aturę klasyczną.

Niezwłocznie rozpoczął studia na Wydziale M atem atyczno-Przyrodniczym

U niw ersytetu Kijowskiego. Tam natychm iast znalazł się wśród postępo­

wego odłamu studentów. Za udział w dem onstracjach studenckich został

usunięty z tej uczelni po 2 latach studiów i skazany przez rząd carski

na 3 lata zesłania do G uberni Wołogodskiej. Po powrocie z wygnania

w roku 1913 ponownie rozpoczyna studia w Państw owym Instytucie

Handlowym w Kijowie, które znów przeryw a wybuch pierwszej wojny

światowej i wcielenie Go do armii carskiej w roku 1914. Rozpoczyna się

teraz Jego znojna tułaczka po różnych frontach walk arm ii carskiej, ar­

mii czerwonej i wreszcie w początku roku 1920 zostaje internow any

w Polsce z jednostkam i arm ii Denikina.

Po krótkim okresie pracy w wielkopolskich m ajątkach rolnych i ce­

gielni pod Poznaniem, pod koniec roku 1920 został zatrudniony przez

profesora F. Terlikowskiego w K atedrze Gleboznawstwa U niw ersytetu

Poznańskiego na stanow isku laboranta kontraktowego. Od tego mom en­

tu losy Profesora Mikołaja Kwinichidze związane są do końca życia

z K atedrą Gleboznawstwa, kształcącą się młodzieżą akademicką oraz

młodą kadrą naukową. Po raz trzeci, teraz na Uniwersytecie Poznań­

skim, zapisuje się jako słuchacz zwyczajny na Wydział Rolniczo-Leśny

i kończy studia w roku 1926, uzyskując dyplom inżyniera rolnictwa.

W roku 1933 broni rozpraw y doktorskiej pt. ,,Czysty i mieszany siew

układów: groch, owies i łubin jako czynniki zużytkowania nawozów fo­

sforowych” i otrzym uje stopień doktora rolnictwa. Zajm ując stanowisko

starszego asystenta rozwija w tym czasie rozległe badania w zakresie ży­

wienia roślin. Pod wpływem F. Terlikowskiego koncentruje się jednak

na zagadnieniach gleboznawstwa terenowego. Już od roku 1926 bierze

twórczy udział w zespołowej kartografii gleb Wielkopolski i Pomorza

w skali 1:100 000, poświęcając się studiom nad żyznością i produktyw ­

nością oraz podstawami klasyfikacji gleb upraw nych i leśnych rozw ija­

jących się na osadach lodowcowych. Wkrótce staje się w ybitnym znaw­

cą tych zagadnień i od 1935 roku prowadzi na Wydziale Rolniczo-Leś-

nym U niw ersytetu Poznańskiego w ykłady z zakresu gleboznawstwa te­

renowego oraz metodyki doświadczeń wegetacyjnych. Bezpośrednio po

zakończeniu drugiej wojny światowej przystępuje do organizacji zrujno­

wanej K atedry Gleboznawstwa w Poznaniu oraz podejm uje wyżej

wspomniane wykłady, które prowadzi z dużym powodzeniem do roku

1951, zyskując sobie licznych słuchaczy nie tylko spośród studentów.

W tym ostatnim okresie jest już stale otoczony licznym gronem specja­

lizującej się młodzieży akademickiej, przeważnie z leśnego kierunku stu­

diów. W latach następnych, głównie po habilitacji w roku 1951 na Wy­

dziale Leśnym U niw ersytetu Poznańskiego w zakresie gleboznawstwa

leśnego i objęciu w roku 1952 kierow nictw a K atedry Gleboznawstwa,

rozwija badania naukowe i wielkoskalowe prace kartograficzno-glebo-

znawcze w wielu nadleśnictwach i gospodarstwach rolnych rozrzuco­

nych niemal po całym kraju. Z dużym znawstwem i zapałem angażuje

się również w prace kartograficzne nad mapą gleb Polski w skali

1:300 000 i 1:1 000 000.

Będąc pod wpływem rosyjskiej i radzieckiej szkoły przyrodniczo-ge-

netycznego gleboznawstwa, w żarliw ych dyskusjach w paja licznemu i od­

M. K winichidze ₅₃₃

danemu zespołowi młodych współpracowników dialektyczne metody ba­

dań oraz kompleksowe spojrzenie na genezę i klasyfikację gleb. Uważa

gleby leśne, mało zmienione przez człowieka, za podstawowy obiekt b a ­

dań z punktu widzenia genetyczno-gleboznawczego. Dlatego glebom tym

poświęca coraz więcej uwagi, inspirując wiele tematów badawczych,

w tym również prac doktorskich i habilitacyjnych. Zrozumienie proce­

sów zachodzących w glebach upraw nych jest możliwe, według Niego,

dopiero po poznaniu procesów w glebach naturalnych. Słusznie więc

wskazuje, że poznanie naturalnych właściwości zdefiniowanych utworów

glebowych jest podstawą badań żyzności i genetycznej klasyfikacji gleb.

Konsekwentnie i z podziwu godną w ytrwałością oraz przekonaniem

słuszności realizuje teraz idee F. Terlikowskiego o badaniu i pojmowa­

niu gleby jako złożonego układu abiotycznego i biotycznego, zm ieniają­

cego się nieustannie w skutek działania czynników glebotwórczych, spo­

śród których jeden, dwa lub kilka w yw ierają dominujący wpływ na

kształtowanie się gleb; stale i z uporem podkreśla dominującą lub

współdominującą rolę roślinności w rozwoju gleb. Z reguły unika za­

gadnień łatw ych i u tartych dróg postępowania, a z pasją angażuje się

w zagadnienia trudne. Czyni to zwłaszcza wówczas, jeżeli rozwiązanie

przynosi korzyści gospodarcze. Dlatego właśnie od roku 1955, widząc ko­

nieczność opracowania klasyfikacji gleb hydromorficznych, Profesor Mi­

kołaj Kwinichidze rozwija szerokie badania w tym kierunku. Uważa, że

kluczem do klasyfikacji gleb organicznych jest poznanie przem ian ich

substancji organicznych. Organizuje więc w K atedrze przez Niego kie­

rowanej zespół współpracowników, który podjął wszechstronne badania

nad próchnicą — od ilościowych stosunków poszczególnych frakcji próch­

nicy w różnych glebach począwszy, na strukturze i chemicznej naturze

kwasów próchnicznych skończywszy.

Podczas licznych wspólnych dyskusji, a szczególnie łubianych przez

Niego wyjazdów terenowych, niespostrzeżenie ukierunkow uje swoich

uczniów i współpracowników odpowiednio do ich zdolności i zaintereso­

wań, zawsze jednak mając wizję zakreślonego jeszcze przez F. Terlikow­

skiego stworzenia Instytu tu Gleboznawstwa w Poznaniu. Po otrzym aniu

nominacji na profesora nadzwyczajnego w roku 1954 i profesora zwy­

czajnego w roku 1959 staje na czele burzliwie form ującej się poznań­

skiej przyrodniczej szkoły gleboznawczej. W ty m okresie zarysowuje się

główna tem atyka badawcza K atedry Gleboznawstwa, obejm ująca zagad­

nienia przestrzennej zmienności gleb w zależności od układów czynni­

ków środowiska geograficznego, genezy i kierunków ewolucji poszcze­

gólnych typów glebowych, ze szczególnym uwzględnieniem odmian re­

gionalnych oraz zagadnienia przyrodniczej produktyw ności gleb w celu

określenia ich wartości jako w arsztatu pracy rolnika i leśnika.

Niezwykle skrom ny uczony, uważny nauczyciel, prom otor i mistrz,

wprowadza teraz swoich uczniów, uzyskujących już stopnie naukowe

doktorów i docentów, do zespołów badawczych i komisji fachowych Pol­

skiej Akademii Nauk, Polskiego Towarzystwa Gleboznawczego i szeregu

innych instytucji naukowych i gospodarczych, powierzając im odpowie­

dzialne i tru d n e zadania organizacyjne oraz naukowe.

Otoczony licznym gronem uczniów, kilkakrotnie zaszczycany wyróż­

nieniami i nagrodam i państwowymi, w pełni sił i inicjatyw y naukowej

przechodzi we wrześniu 1960 r. na em eryturę, nie odpowiadającą Jego

żywemu i niespokojnemu usposobieniu.

Pomimo zamieszkania na stałe w Szczecinie, przez długie, nieraz wie­

lotygodniowe okresy pracuje teraz niezmordowanie w swoim pokoiku

w Katedrze Gleboznawstwa w Poznaniu, kontynuując i kończąc liczne

prace, opiniując prace doktorskie, a także wiodąc szerokie i otw arte dys­

puty naukowe z odwiedzającymi Go uczniami i współpracownikami. Jak

zwykle, nieważna dla Niego była forma dyskusji, niekiedy ostra i bez­

względna, lecz zawsze nieosobista, bardzo krytyczna i docierająca do

istoty problemu. Jego wybuchowość, niekiedy urażająca ludzi mniej Go

znających, była wynikiem żywego tem peram entu. W zasadzie był On

bowiem człowiekiem pogodnym, życzliwym i uczuciowym, a nade wszyst­

ko dobrym i szlachetnym.

Główną Jego zasługą jest przede wszystkim wykształcenie licznej

kadry dobrych specjalistów, w tym również wielu pracowników nauki,

zajmujących dziś samodzielne stanowiska. Stworzył ponadto doskonałe

w arunki kształcenia specjalistów z zakresu gleboznawstwa leśnego.

Wszak spośród dziesięciu doktorów promowanych przez Profesora Mi­

kołaja Kwinichidze aż siedmiu broniło rozpraw z zakresu gleboznaw­

stwa leśnego.

Osobny rozdział w życiu Profesora Mikołaja Kwinichidze stanowi

działalność organizacyjna i społeczno-naukowa w Polskim Towarzystwie

Gleboznawczym. Był on współzałożycielem tego Towarzystwa oraz wie­

loletnim jego wiceprezesem i prezesem honorowym, a także wieloletnim

przewodniczącym Oddziału Poznańsko-Bydgoskiego. Za zasługi został

odznaczony Złotą Odznaką Polskiego Towarzystwa Gleboznawczego

w roku 1961. Czynnie zaangażowany w wielu komisjach i zespołach fa­

chowych był zawsze inicjatorem zasadniczych dyskusji, argum entując

konsekw entnie i logicznie swoje dialektyczno-przyrodnicze stanowisko,

naw et wówczas, gdy większość dyskutantów wyrażała inne poglądy.

Szczególne zasługi położył w Komisji Genezy, K lasyfikacji i K artografii

Gleb pracując twórczo między innymi nad zagadnieniami klasyfikacji

i nom enklatury gleb w różnych skalach, ujednoliceniem metod

oznacza-M. K winichidze ₅₃₅

nia uziarnienia gleb, ujednoliceniem metod opisu profilu glebowego i po­

bierania próbek glebowych, ustaleniem znakowania map glebowych

w różnych skalach, opracowaniem kryteriów podmokłości gleb, opraco­

waniem system atyki gleb Polski. Dzięki Jego aktywności powstała

pierwsza klasyfikacja gleb leśnych, ogólne klasyfikacje gleb do map

w skalach: 1:100 000, 1:300 000 i 1:1000 000, genetyczna klasyfikacja gleb

uprawnych, klasyfikacja gleb hydromorficznych. Będąc już na em ery­

turze rozwinął niezwykle ożywioną, w Jego podeszłym wieku, działal­

ność w Zespole Regionalizacji Przyrodniczo-Gleboznawczej K raju.

Za główny cel całej Swej działalności społeczno-naukowej stawiał

zawsze zbliżenie i powiązanie nauki z praktycznym rolnictwem i leś­

nictwem, przekazanie tym gałęziom gospodarki najnowszych osiągnięć

naukowych w celu podniesienia poziomu produkcji. Stąd też Jego dłu­

goletnie, bardzo żywe kontakty z wieloma instytucjam i rolniczymi i leś­

nymi.

Działalność naukową prowadził szeroką. Oprócz Polskiego Towarzy­

stw a Gleboznawczego był członkiem wielu krajow ych tow arzystw nau­

kowych, a także był członkiem Międzynarodowego Towarzystwa G lebo­

znawczego i Międzynarodowego Towarzystwa Botanicznego.

Mikołaj Kwinichidze całe swoje życie poświęcił bez reszty nauce

i młodzieży. Na zawsze wdzięczni za przekazane nam w alory duchowe

i etyczne, za wpojone zrozumienie konieczności kompleksowego rozpa­

tryw ania wszelkich zjawisk przyrodniczych, ostrożności i logiczności ro­

zumowania i wnioskowania składam y w yrazy głębokiej czci Tobie nasz

Nauczycielu. Będziesz dla nas zawsze wzorem dobrego profesora, m ą­

drego wychowawcy i wiernego przyjaciela.

A lojzy K ow alkow ski, Jerzy Marcinek

PRACE NAUKOWE PROF. DRA MIKOŁAJA KWINICHIDZE

I. P R A C E O P U B L IK O W A N E

1. K w i n i c h i d z e M.: Wpływ olejowania w apnia azotowego na działanie jego w różnych glebach. Kom. Inst. Gleboznawstwa U.P. Poznań 1924, s. 8. 2. K w i n i c h i d z e M.: Mapa odczynu gleb maj. Strzeszyn po w. Poznań. Rocz.

Nauk roi. i leśn., t. 12, Poznań 1924.

3. T e r l i k o w s k i F., K w i n i c h i d z e M.: Wpływ odczynu gleby na rozwój niektórych roślin oraz w pływ tychże na odczyn gleby. Rocz. Nauk roi. i leśn., t. 16, Poznań 1925, s. 1 - 18.

4. T e r l i k o w s k i T., K w i n i c h i d z e M., M i c h n i e w s k i S .: Oddziaływa­ nie na rozwój roślinności poszczególnych poziomów glebowych bielic

kształtu-jących się na glinach morenowych. Rocz. Nauk roi. i leśn., t. 16, Poznań 1927, s. 95 - 123.

5. T e r l i k o w s k i F., M i c h n i e w s k i S.. K w i n i c h i d z e M.: Oznaczanie po­ trzeb nawożenia gleb fosforem. Rocz. Nauk roi. i leśn., t. 17, Poznań 1927, s. 309- 334.

6. T e r l i k o w s k i F., K w i n i c h i d z e М.: O ocenianiu wartości nawozowej fosforytów na podstawie rozpuszczalności ich w kw asie cytrynowym. Rocz. Nauk roi. i leśn., t. 19, Poznań 1928.

7. T e r l i k o w s k i F., K w i n i c h i d z e M., K r ó l i k o w s k i L.: Materiały do mapy gleboznawczo-rolniczej Polski. Arkusz Września, Część VII. Rocz. Nauk roi. i leśn., t. 20, Poznań 1923, s. 506 - 509.

8. T e r l i k o w s k i F., K w i n i c h i d z e M., K r ó l i k o w s k i L .: Materiały do mapy gleboznawczo-rolniczej Polski. Arkusz Poznań. Część VIII. Rocz. Nauk roi. i leśn., t. 21, Poznań 1929. s. 123 - 128.

9. T e r l i k o w s k i F., K w i n i c h i d z e M., K r ó l i k o w s k i L., Z a c h a r z e w - s к i F. : Materiały do mapy gleboznawczo-rolniczej Polski. Arkusz Krotoszyn. Część IX. Rocz. Nauk roi. i leśn., t. 23, Poznań 1930, s. 351 - 358.

10. T e r l i k o w s k i F., K w i n i c h i d z e M., K r ó l i k o w s k i L., Z a c h a r z e w - s к i P. : Materiały do mapy gleboznawczo-rolniczej Polski. Arkusz Gostyń. Część X. Rocz. Nauk roi. i leśn., t. 23, Poznań 1930, s. 359 - 366.

11. T e r l i k o w s k i F., K w i n i c h i d z e M., K r ó l i k o w s k i L., Z a c h a r z e w - s k i P.: Materiały do mapy glebowo-rolniczej Polski. Arkusz Kościan. Część XII. Rocz. Nauk roi. i leśn., t. 23, Poznań 1930, s. 515 - 520.

12. T e r l i k o w s k i F., K w i n i c h i d z e M., K r ó l i k o w s k i L., Z a c h a r z e w - s k i P.: Materiały do mapy glebowo-rolniczej Polski. Arkusz Koźmin. Część XI. Rocz. Nauk roi. i leśn., t. 23, Poznań 1930, ,s. 507 - 514.

13. T e r l i k o w s k i F., K w i n i c h i d z e M., K r ó l i k o w s k i L. ; Z a c h a r z e w - s k i P.: Materiały do mapy gleboznawczo-rolniczej Polski. Arkusz Rawicz. Część XIII. Rocz. Nauk roi. i leśn., t. 24, Poznań 1930, s. 133 - 136.

14. T e r l i k o w s k i F., K w i n i c h i d z e M., K r ó l i k o w s k i L., P a n k i e ­ w i c z B., Z а с h a r z e w s к i P. : Materiały do mapy gleboznawczo-rolniczej Polski. Arkusz Koronowo i Bydgoszcz. Rocz. Nauk roi. i leśn., t. 28, Poznań 1932, s. 385 - 388.

15. T e r l i k o w s k i F.. K w i n i c h i d z e M., K r ó l i k o w s k i L., Z a c h a r z e w - s k i P., P a n k i e w i c z B.: M ateriały do m apy gleboznawczo-rolniczej Polski. Arkusz Mikstat i Kępno. Rocz. Nauk roi. i leśn., t. 29, Poznań 1933, s. 167 - 172. 16. K w i n i c h i d z e M.: W pływ posiewnego stosowania fosforu na rozwój i plon

roślin. Uprawa i Nawożenie, nr 4, 1934. s. 4- 16.

17. К w i n i с h i d z e M .: Czysty i mieszany siew układów: groch, owies, łubin ja­ ko czynniki zużytkowania nawozów fosforowych. Rocz. Nauk roi. i leśn., t. 31, Poznań 1934, s. 421 - 460.

18. T e r l i k o w s k i F., K r ó l i k o w s k i L., K w i n i c h i d z e M.: Materiały do mapy gleboznawczo-rolniczej Polski. Arkusz Gniewkowo. Rocz. Nauk roi. i leśn., t. 33, Poznań 1934, s. 69 - 82.

19. K u r y ł o w i c z B., K w i n i c h i d z e М.: O zachowaniu się jedno- i dwuwap- niowego fosforu w różnych warunkach glebowych. Uprawa Roślin i Nawożenie, z. 516, Poznań 1935, s. 3 - 38.

20. K w i n i c h i d z e M., K r ó l i k o w s k i L .: Materiały do mapy gleboznawczo- rolniczej Polski. Arkusz Sobótka. Uprawa Roślin i Nawożenie, z. 1, Poznań 1935, s. 3 - 17.

M. K w inichidze

Ą- - - - 537 21. K w i n i c h i d z e M., B y c z k o w s k i A.: W pływ potasu na asym ilację azotu

i rozwój roślin m otylkowych. Rocz. Nauk roi. i leśn., t. 37, Poznań 1936, s. 145— 172.

22. К w i n i c h i d z e M. : Działanie potasu przy nawożeniu solami amonowymi i sa­ letrami. Rocz. Nauk roi. i leśn., t. 37, Poznań 1936, s. 189 - 222.

23. T e r l i k o w s k i F.,

S

к

S.,

M.

24. К w i n i c h i d z e M. : Niektóre zagadnienia nawożenia potasowego. Rocz. Nauk roi. i leśn., t. 43, Poznań 1937, s. 254 - 256.

25. K w i n i c h i d z e М.: Niektóre zagadnienia techniki nawożenia. Uprawa Roślin i Nawożenie, z. 2, Poznań 1938, s. 81 - 86.

26. К w i n i c h i d z e M. : Struktura gleby. Uprawa Roślin i Nawożenie, z. 2, Poznań 1939, s. 3- 16.

27. K w i n i c h i d z e М., P r i e b e M.: Mapa gleb majątku Polwica. Rocz. Nauk roi. i leśn., t. 48, Poznań 1939, s. 117 - 126.

28. K w i n i c h i d z e M., R ó ż a ń s k i T .: Zawartość olejków w Mentha piperita w zależności od form nawozów azotowych i fosforowych. Rocz. Nauk roi. i leśn., t. 46, Poznań 1939, s. 405 - 427.

29. T e r l i k o w s k i F., K w i n i c h i d z e M.: Mapa gleboznawcza w ojew ództw a szczecińskiego. Rocz. glebozn., t. 1, W arszawa 1950, s. 2 2 - 33.

30. T e r l i k o w s k i F., K i e ł c z e w s k i B., K w i n i c h i d z e M., K o z i k o w - s

к

к

с

Skala 1 :1 000 000. PIWR, Wrocław 1950.

32. K w i n i c h i d z e M.: Prof. dr F. Terlikowski. Post. Wiedzy Roln., nr 3, 1951, s. 199-202.

33. K w i n i c h i d z e M., P r u s i n k i e w i c z Z .: Kwestia gleb brunatnych. Rocz. glebozn., t. 2, Warszawa 1952, s. 47 - 58.

34. K w i n i c h i d z e M.: M ateriały do charakterystyki gleb leśnych rozwijających się na utworach moreny dennej. Sylwan, z. 3, W arszawa 1952, s. 314-315. 35. K w i n i c h i d z e M., R e i m a n n B., H o f f m a n n M., D z i ę c i o ł o w s k i W.,

R z ą s a S., C i e ś l a W., K u c a b a S., K o w a l k o w s k i A., B a d y d a E.: Charakterystyka gleb PGR Gąsawy. Rocz. Nauk roi. i leśn., t. 66, Warszawa 1952, s. 178 -180.

36. K w i n i c h i d z e M., R e i m a n n B., D z i ę c i o ł o w s k i W., F r ą c k o w i a k H., J u r e k Z., P r u s i n k i e w i c z Z. : Mapa gleb gospodarstwa rolnego PGR Żydowo. Biul. CIR, nr 4/6, s. 67 - 68.

37. К w i n i c h i d z e M. : Gleby gospodarstwa doświadczalnego Plewiska. Biul. CIR, nr 1/3, 1952, s. 130 -133.

38. K w i n i c h i d z e М., R e i m a n n B., D z i ę c i o ł o w s k i W., F r ą c k o w i a k H., J u r e k Z., P r u s i n k i e w i c z Z.: Szczegółowa mapa gleb gospodarstwa PGR Pam iątkowo pow. Oborniki. Rocz. Nauk roln., t. 66, 1952, s. 173 - 178. 39. K w i n i c h i d z e M.: Życie i działalność prof. dr F. Terlikowskiego. Sylwan,

nr 2, 1952, s. 201 - 203.

40. K w i n i c h i d z e M., M a r c i n e k J.: W pływ jonu glinowego na rozwój roślin i pobieranie fosforu w różnych warunkach glebowych. Zjazd Naukowy PTG w e Wrocławiu, 1954.

41. K w i n i c h i d z e M.: Wartość rolnicza gleb typu bagiennego. Zjazd Naukowy PTG w Olsztynie, 1955, s. 7 - 26.

42. K w i n i c h i d z e M., M a r c i n e k J„ D u d a J.: Komunikat z wstępnych ba­ dań gleboznawczych i m ikrobiologicznych w Dolinie Górnej Noteci. Prace Ko­ misji Naukowych CIR 1951 - 1955, 1955, s. 35 - 44.

43. K w i n i c h i d z e M., M a r c i n e k J.: Wstępne badania gleboznawcze gleb łąkowych w ytworzonych z torfów niskich w dolinie Górnej Noteci. Zjazd N au­ kowy PTG w Olsztynie, 1955, s. 1 - 7 .

44. K o w a l k o w s k i A., K r ó l i k o w s k i L., К u ź n i с к i F., K w i n i c h i d z e M., M u s i e r o w i c z A., P r u s i n к i e w i с z Z.: Projekt klasyfikacji gleb Polski. Polskie Towarzystwo Gleboznawcze, Warszawa 1955, s. 76 (powielone). 45. K o w a l k o w s k i А.. К o w a 1 i ń s к i S., К r ó 1 i к o w s к i L., К u ź n i с к i F., K w i n i c h i d z e M., M u s i e r o w i c z A. P r u s i n к i e w i с z Z.: Przyrodni-czo-genetyczna klasyfikacja gleb Polski ze szczególnym uwzględnieniem gleb uprawnych. Rocz. Nauk. roi., t. 74-D, 1956, s. 96 + XXIV.

46. K w i n i c h i d z e M.. H o f f m a n n M., P r u s i n k i e w i c z Z.: Gleby pyło­ w e okolic Kalisza. Rocz. glebozn., t. 5, Warszawa 1956, s. 285 - 286.

47. K w i n i c h i d z e M.. M a r c i n e k J.: Badania nad zmianami próchnicy w pro­ cesie degradacji gleb łąkowo-torfowych. Zjazd Naukowy PTG w Gdańsku, 1957, s. 9 - 14.

48. K w i n i c h i d z e M.: Zagadnienie próchnicy i degradacji gleb uformowanych z torfów niskich. Post. Nauk roi., nr 10, 1957. s. 7 - 35.

49. K w i n i c h i d z e M., M a r c i n e k J.: Gleby łąkowo-bagienne wytworzone z torfów Doliny Górnej Noteci i bydgoskie łąki nadnoteckie. Rocz. glebozn., t. 6, Warszawa 1957, s. 25 - 50.

50. K w i n i c h i d z e M., M a r c i n e k J.: Zagadnienie degradacji gleb łąkowych, wytworzonych z torfów w Dolinie Noteci. Rocz. Nauk. roi., t. 72-F, z. 2, War­ szawa 1957, s. 657 - 728.

51. K w i n i c h i d z e M.: Żyzność gleb jako podstawowe zagadnienie gleboznaw ­ stwa i agrochemii. Zjazd Naukowy PTG w Gdańsku, 1957, s. 3 - 19.

52. Praca zespołowa: Mapa gleb Polski w skali 1 : 300 000. Arkusz Poznań. PPWG, Warszawa 1957.

53. Praca zespołowa: Mapa gleb Polski w skali 1 : 300 000. Arkusz Szczecin. PPWG, Warszawa 1957.

54. Praca zespołowa: Mapa gleb Polski w skali 1 : 300 000. Arkusz Wrocław. PPWG, Warszawa 1957.

55. Praca zespołowa: Mapa gleb Polski w skali 1 : 300 000. Arkusz Zgorzelec. PPWG, Warszawa 1958.

56. Praca zespołowa: Mapa gleb Polski w skali 1 : 300 000. Arkusz Bydgoszcz. PPWG, W arszawa 1958.

57. Praca zespołowa: Mapa gleb Polski w skali 1 : 300 000. Arkusz Zbąszyń. PPWG, Warszawa 1958.

58. Praca zespołowa: Mapa Gleb Polski w skali 1 : 1 000 000 pod redakcją A. Mu­ sierowicza. PPWG, Warszawa 1958.

59. K w i n i c h i d z e M.: Kierunek badań prof. dr F. Terlikowskiego. Prace w y­ brane prof. F. Terlikowskiego. Warszawa 1958.

60. Praca zespołowa: Mapa gleb Polski w skali 1 :300 000. Arkusz Płock. PPWG, W arszawa 1959.

61. Praca zespołowa: Mapa gleb Polski w skali 1 :300 000. Arkusz Łódź. PPWG, W arszawa 1959.

M. Kwinichidze ₅₃₉

62. Praca zespołowa: Mapa gleb Polski w skali 1 : 300 000. Arkusz Wałbrzych. PPWG, Warszawa 1959.

63. K w i n i c h i d z e М., M a r c i n e k J.: Połączenia próchniczne w glebach tor­ fowych zdegradowanych i nie uległych degradacji. Zesz. Probl. Post. Nauk roi., z. 17, 1959, s. 121 - 142.

64. K o w a l k o w s k i А., К o w a 1 i ń s к i S., К r ó 1 i к o w s к i L., К u ź n i с к i F., K w i n i c h i d z e M., M u s i e r o w i c z A., P r u s i n k i e w i c z Z.: G enetycz­ na klasyfikacja gleb Polski. Rocz. glebozn., t. 7, W arszawa 1959, s. 103.

65. K w i n i c h i d z e M., P r u s i n k i e w i c z Z.: Krótki przegląd badań ośrodka poznańskiego nad glebami Polski północno-zachodniej. Bad. Fizjogr. nad Polską Zach., t. 5, Poznań 1959, s. 151 - 161.

66. K o w a l i ń s k i S., K w i n i c h i d z e M., P r o ń c z u k J., Ś w i ę c i c k i C., Z a w a d z k i S.: Komentarz do tabeli klas gruntów w części dotyczącej klasy­ fikacji bonitacyjnej gleb trwałych użytków zielonych. Rocz. glebozn., t. 9, z. 1, W arszawa 1960, s. 149 - 166.

67. K w i n i c h i d z e M.: Rozwój poglądów na glebę oraz zakres badań Katedry Gleboznawstwa w latach 1945 - 1959. Czterdziestolecie Akademickich Studiów Rolniczych i Leśnych w Poznaniu 1919/1920 - 1959/1960. Roczniki Wyższej Szkoły Rolniczej w Poznaniu, t. 9, 1960, s. 24 - 26.

68. K w i n i c h i d z e M., D z i ę c i o ł o w s k i W.: Badania nad reagowaniem wierzb koszykarskich Salix americana i Salix viminalis na nawożenie mineralne. Rocz. glebozn., t. 13, z. 2, Warszawa 1963.

69. K w i n i c h i d z e M.: Systemy regionalizacji przyrodniczo-rolniczej stosowane w niektórych w ojewództwach a zagadnienie regionizacji przyrodniczo-glebowej kraju. Referaty z Seminarium Regionalizacji. Warszawa 1969, s. 1 - 9 .

II. P R A C E N IE O P U B L IK O W A N E

Zespołowe opracowania kartograficzno-gleboznawcze i monograficzne

obiektów rolniczych, leśnych, łąkowych i ogrodniczych w ykonane w la­

tach 1946 - 1961 pod kierow nictw em naukowym lub z udziałem profesora

doktora Mikołaja Kwinichidze.

1. Szczegółowe mapy gleb w skali 1 : 5000 - 1 : 10 000 z opracowaniem warun­ ków środowiska przyrodniczego państwowych gospodarstw rolnych: Baranowo, pow. Poznań (1946), Gąsawy, pow. Szamotuły (1950), Turew, pow. Kościan (1951), Żydowo, pow. Szamotuły (1951), Czerwonawieś, pow. Kościan (1952), Cykowo, pow. Kościan (1952), Dopiewo, pow. Poznań (1952), Drzeczkowo, pow. Leszno (1952), Kiełpiny, pow. Wolsztyn (1952), Zakrzewo, pow. W olsztyn (1952), Szczepankowo, pow. Poznań (1952), Bydgoskie Łąki Nadnoteckie, pow. Bydgoszcz (1955), Bielawy, pow. Wyrzysk (1956), Ślesin, pow. Wyrzysk (1956), Nietuszkowo, pow. Chodzież (1956), Frydrycho- wo, pow. Bydgoszcz (1956), Paw łow ice, pow. Grójec (1956), Brzoza, pow. Bydgoszcz (1956), Brzoza, pow. Wołomin (1957).

2. Szczegółowe mapy gleb w skalach 1 : 1000 - 1 : 10 000 z opracowaniem w a­ runków środowiska przyrodniczego rolniczych zakładów doświadczalnych: P aw ło­ wice, pow. Poznań (1946), Baborówko, pow. Szamotuły (1950), Zielęcin, pow. Kościan (1951), Sternalice, pow. Oleśno (1951), M ałyszyn Wielki, pow. Gorzów Wlkp. (1952), Przybroda, pow. Poznań (1952), W ielichowo, pow. Kościan (1952), Żelisławki, pow. Gdańsk (1952), Iłówiec, pow. Śrem (1953), Stare Pole, pow. Malbork (1953), Chrzą- stowo, pow. Wyrzysk (1954), Paproć, pow. N ow y Tomyśl (1954), Poznań-Junikowo

(1954), Borówko Stare i Berkowo, pow. Kościan (1955), Pętkowo, pow. Środa (1955), N ow aw ieś Ujska, pow. Chodzież (1959), Gorzyń, pow. Międzychód (1956).

3. Szczegółowe mapy gleb w skalach 1 : 5000 - 1 : 10 000 z opracowaniem w arun­ ków środowiska przyrodniczego rolniczych spółdzielni produkcyjnych: Psarskie, pow. Poznań (1950), Wojnowo, pow. Poznań (1950), Sady, pow. Poznań (1950), Tarnowo, pow. Oborniki (1951), Turostowo. pow. Gniezno (1952), Garby, pow. Środa (1952), Skrzynki, pow. Poznań (1953), Sadogóra, pow. Kępno (1953), Nekla, pow. Środa (1954), Now aw ieś Ujska, pow. Chodzież (1956).

4. Szczegółowe mapy gleb w skalach 1 : 5000 - 1 : 10 000 i półszczegółowe mapy gleb w skalach 1 : 20000 - 1 : 100000 z szczegółowym opracowaniem warunków śro­ dowiska przyrodniczego nadleśnictw państwowych: Szczepanowo, OZLP Toruń (1948), Wierzchowo, OZLP Szczecinek (1958), Lędyczek. OZLP Szczecinek (1948), Szczecinek OZLP Szczecinek (1948), Warcino, OZLP Szczecinek (1949), Przytocko, OZLP Szczeci­ nek (1949), Gliśnica, OZLP Poznań (1950), Osiek, OZLP Toruń (1950), Tarnowice, OZLP Poznań (1950), Sierżno, OZLP Szczecinek (1950), Łopuchówko, OZLP Poznań (1951), Brynek, OZLP Katowice (1952), Zielonka, OZLP Poznań (1957), Laski, pow. Kępno (1961).

5. Szczegółowa charakterystyka gleb gminy Przytoczna, pow. Skwierzyna (1947).

6. Mapa gleb W ielkopolski z Ziemią Lubuską w skali 1: 300 000 (Poznań 1949). 7. Mapa gleb Arboretum w Gołuchowie, pow. Jarocin 1954.