Kronika muzealna 1970

Alojzy Oborny

Kronika muzealna 1970

Rocznik Muzeum Świętokrzyskiego 7, 435-467

1971

A L O J Z Y O B O R N Y

KRONIKA MUZEALNA 1970

M U Z E U M Ś W I Ę T O K R Z Y S K I E W K I E L C A C H

Przez w szystk ie dotychczasowe K r o ­ n ik i p rzew ijały się d w a zasadnicze tem a­ ty. Jeden z nich, dotyczący m odernizacji pomieszczeń muzeum i otw arcia nowych ekspozycji stałych, zrealizow any został w roku 1968. Jednakże dla dalszej p rzy­ szłości sędziwego muzeum olbrzym ie znaczehie m iało pozyskanie now ych po­ mieszczeń w ysta w o w y ch , pracow ni i m a­ gazynów . Dlatego kieleccy muzeolodzy już od daw na zabiegali o przekazanie dla celów m uzealnych X V II-w ie czn eg o pałacu w K ielcach. Dzięki życzliw ej i pełnej zrozumienia postawie Egzekuty­ w y K om itetu W ojewódzkiego P Z P R i Prezydium W ojew ódzkiej R ad y N aro­ dowej w grudniu cały zespół p ałacow y (korpus głów ny, skrzydła boczne w ra z z dziedzińcem i ogrodem) przekazane zo­ stały Muzeum Św iętokrzyskiem u. To bezsprzecznie historyczne, nie tylko dla m uzealnictw a kieleckiego w ydarzen ie otw iera nowe p ersp ek tyw y rozw oju kie­ leckiego muzeum, tym bardziej że za­ trzym uje ono sw ą dotychczasową siedzibę przy pl. Partyzan tó w i ulicy O rlej. W o­ jewódzka R ada Narodow a przeniosła się do nowo w yb udow an ego biurowca. W momencie gdy tom ten dotrze do C z y ­ telników, w korpusie głów nym pałacu otw arte będą już dw ie ekspozycje stałe.

ZMIANY PERSONALNE

W muzeum oraz jego oddziałach za­ trudnionych było 50 osób.

Pracę rozpoczęli następ u jący p ra­ cow nicy:

P raco w n ia konserw atorska

m gr Ja n Błyskosz, zastępca ko n serw a­ tora muzealnego, kierow nik pracow ni D ział etnografii

m gr E w a D o ryw alska, starszy a sy s­ tent

Dział historii

m gr W ie sła w Caban, m łodszy a sy s­ tent

Dział naukow o-ośw iatow y

B a rb ara Kozubek, E w a Sokołow sk a P raco w n ia fotograficzna

Zb ign iew Stefański, pom ocnik tech­ niczny

Dział adm inistracyjny

Ju lia n Guliński, pom ocnik m uzealn y; E d w ard Fert, kierow ca

O kręgow a Praco w nia K o n serw ato rsk a w Szydłow cu

mgr Helena Godecka, starszy a s y s­ tent konserw atorski;

W iesław a Pastuszko, p rak tyk an t kon­ serw atorski;

Zygm u n t Chałupko, pom ocnik tech ­ niczny.

Przestali pracow ać:

m gr Lech M usitowski, Honorata M a ­ kuch — pracow nia konserw atorska m gr Izabella Skow ronek — dział etno­

grafii

M aria Socha — dział historii

m gr Z o fia Stobiecka, M ałgorzata O strow ­ ska — dział naukow o-ośw iatow y Z dzisław M aszczyński — kierow ca A ndrzej Górecki, Bożena Kozubek —

Okręgowa Praco w nia K on serw atorska w Szydłow cu.

DZIAŁALNOŚĆ OŚWIATOWA

Całokształt poczynań p racy muzeum koncentrował się na szukaniu now ych dróg dotarcia do szerszego niż dotych­ czas kręgu odbiorców. Staraino się u atrak cyjniać poszczególne fo rm y p racy ośw iatow ej, nie zapom inając przy tym o starannym ich przygotowaniu. Toteż nie o sukcesy liczbowe chodziło, lecz o doprowadzenie do szczerego dialogu na temat zagadnień interesujących p o ­ szczególne środowiska, a zw łaszcza m ło­ dzież związaną z nowo p ow stającym ośrodkiem akademickim.

Dorobek w ysta w ien n iczy muzeum uzupełniły dw ie w y s ta w y czasowe z ro ­ ku 1969, a m ianow icie ekspozycja obra­ zów Jó zefa Szerm entow skiego (do 18 stycznia) i pokaz Z d z i e j ó w r z e m io s ła w K i e l e c c z y ź n i e (do 15 kwietnia).

L e n in w p l a s ty c e

W dniach od 26 stycznia do 31 m a r­ ca eksponowana była w y s ta w a zorgani­ zowana z okazji 100 rocznicy urodzin W. I. Lenina. O tw arcia ekspozycji do­ konał w obecności licznie zgromadzo­ nych gości kierow nik W ydziału P ro p a­ gandy K W P Z P R w K ielcach tow. A n ­ drzej Pierzchała. N a w y sta w ie zgrom a­ dzono 60 obrazów w yb itn ych m alarzy polskich i rosyjskich. Uzupełniono je

R yc. 1. Z w y sta w y L en in w p l a s t y c e — popiersie W. Lenina dłuta X . D unikow ­

skiego

rzeźbą i medalem ze zbiorów M uzeów Lenina w W arszaw ie i K rak ow ie oraz Muzeum Św iętokrzyskiego. Wśród zapre­ zentowanych obrazów znalazły się 'm . in. prace J . Cybisa, E. Eibischa oraz rzeźba X . Dunikowskiego. Scenariusz tej cieka­ w ej ekspozycji pom yślany został w ten sposób, by poszczególne dzieła sztuki sta­ now iły żyw ą ilustrację najw ażniejszych w ydarzeń z życia i pracy Lenina. Od­ dzielny rozdział poświęcono okresowi, w którym tw órca państw a radzieckiego p rzeb yw ał poza Rosją. Szczególnie pod­ kreślono m iejsca pobytu w Polsce. T ę część w y s ta w y oparto o obrazy W . Z a ­ krzewskiego. O powodzeniu i zaintereso­ w aniu w y sta w ą niech św iadczy liczba 9500 osób, które ją zw iedziły. R ealizu ­ ją c w ytyczn e zaw arte w program ie: „M uzea — ośrodkiem patriotycznego w y ­ chow ania” — zorganizowano w czasie trw an ia w y s ta w y 225 le k cji dla 8878 uczniów szkół z terenu K ielc i w o je ­ w ództwa. Organizatorem ekspozycji był dział naukow o-ośw iatow y.

B a d a n ia arch eologiczn e M u z e u m Ś w i ę ­ to k r z y s k i e g o , p r z e p r o w a d z o n e w la tach 1966— 1969

O tw arcie w y s ta w y nastąpiło 2 m aja. Niedobór powierzchni ekspozycyjnej spo­ w odow ał konieczność pom inięcia tem a­ tyk i archeologicznej wśród w y s ta w sta­ łych muzeum. Lu k ę tę uzupełniała okre­ sowo prezentowana w y sta w a , dająca po­ kaz terenow ego dorobku badaw czego działu archeologii z lat przytoczonych w tytule. W arto dodać, że w tym czasie dział archeologii przeprow adził 1 1 badań w yk o p alisk o w ych oraz dokonał 42 inter­ w e n cji ratow niczych i badań poszuki­ w aw czych .

M ała pow ierzchnia w y s ta w czaso­ w y c h zm usiła organizatorów do> przepro­ w adzenia znacznej selekcji m ateriałów p rzew idzian ych pierw otnie do pokazu. W y d aje się jednak, że konieczność selek­ cji u atrak cyjn iła w rezultacie w ysta w ę , na której siłą rzeczy zaprezentowano w y ­ łącznie zabytki najw artościow sze nauko­ wo.

Z m ateriałó w pochodzących ze znale­ zisk p rzyp adko w ych oraz z prac poszuki­ w a w czy ch zasługują na w zm iankę na­ stępujące zabytki:

— unikalny skarb rzym skich denarów republikańskich pochodzących z okre­ su republiki i panow ania cesarza A u ­ gusta, odkryty w Połańcu w 1968 r.; — m iecz średniowieczny z C h ru stow ic; — X V II-w ie c z n y skarb monet srebrnych

z Filipow ie.

M ateriały uzyskane drogą prac w y ­ kopaliskow ych reprezentow ane b y ły ze­ społami zabytk ów z O patowa, Szczeko­ cin oraz Bodzentyna. W śród m ateriałów z Opatowa i Szczekocin w yró żn iały się w czesnośredniowieczne i średniowieczne przedmioty m etalow e (narzędzia, uzbro­ jenie, ozdoby). Prace w Bodzentynie do­ starczyły natomiast dalszych kafli śred­ niow iecznych, z których najciek aw sze egzem plarze udostępniono na w ystaw ie. W y staw ę uzupełnia rekonstrukcja części cm entarzyska kultury grobów kloszo­ w ych z O kaliny. Całości dopełnia mapa

z podanym i m iejscowościam i, które b yły terenem ak cji archeologicznych, oraz kil­ ka tabel in form ujących o ilości i charak­ terze przeprow adzonych prac. Ekspozy­ cję zorganizował dział archeologii w oparciu o scenariusz m gr Janusza K u ­ czyńskiego. W zw iązku z w y sta w ą w y ­ dany został specjalny przewodnik. Po­ kaz archeologiczny w yk o rzystan y został też do prowadzenia zajęć z młodzieżą szkolną.

Podobnie jak w latach ubiegłych kontynuow ane b y ły na terenie muzeum lekcje dla młodzieży szkolnej. W spółpra­ ca z młodzieżą akadem icką W yższej Szk o ły Inżynierskiej rozszerzona została na drugą uczelnię kielecką — W yższą Szkołę N auczycielską. W spólnie z Z S P organizowane b y ły spotkania d ysk u syj­ ne na temat sztuki, które odbyw ały się p rzy określonych obrazach na galerii, a następnie poszerzone były odpowiedni­ mi zestaw am i film ów ośw iatow ych. Ten stale rozszerzający się now y rodzaj pra­ cy muzeum zyskał sobie duże uznanie środowiska akademickiego.

R yc. 2. Fragm ent w y sta w y B adania a r ­ ch eolo giczne M u z e u m Ś w i ę t o k r z y s k i e g o

W kieleckim K lu b ie D ziennikarza odbyły się d w a w ieczory muzealne, w czasie których p raco w n icy muzeum prow adzili dyskusje na temat w y b r a ­ n ych obrazów naszej placów ki. Prezen­ to w an e b y ły portrety sarm ackie i o b ra­ zy Szerm entowskiego. Dzięki tej form ie p op u laryzacji muzeum stara się dotrzeć rów n ież do 'tych k ręgó w odbiorców, któ­ ry c h przedstaw icieli nie zawsze gościm y w naszych salach.

Tem u celow i słu żyły rów nież zaini­ cjo w an e przez rozgłośnię Polskiego R adia w K ie lcach audycje zatytułow ane Ż y ­ c i o r y s y z a b y t k ó w , W czasie tych audycji p raco w n icy Muzeum Św iętokrzyskiego i m uzeów regionalnych opow iadali raz w m iesiącu o n ajcen niejszych p ozycjach ko lek cji m uzealnych. Form a tych au dy­ cji b y ła różnorodna — od g aw ęd y na te­ m at określonego obrazu galerii m alar­ stw a polskiego do opow ieści o pracach w yk o p a lisk o w ych kieleckich i radom ­ skich archeologów i ciek aw ych znale­ ziskach. N ie zabrakło też m iejsca dla radom skich zbiorów etnograficznych oraz interesującego muzeum b io g raficz­ nego H enryka Sienkiew icza w Oblęgor- ku. O popularności ty c h au d ycji niech św iad czy w łączenie niektórych z nich z anteny kieleckiej do ogólnopolskiego program u III Polskiego Radia.

W roku 1970 rozpoczęły się obchody I X w iek ó w K ielc. W zw iązku z tym muzeum zorganizowało odczyt doc. dr J ó ­ zefa Szym ańskiego z Instytutu Historii

P A N O p o c z ą t k a c h K i e l c — d y s k u s y j ­ nie. Im preza ta spotkała się z dużym za­ interesowaniem m ieszkańców miasta.

Do trad ycyjn ych , ale cieszących się niesłabnącym powodzeniem form pracy upow szechniającej należały środowe seanse film ow e i koncerty p rzy św ie­ cach. Te ostatnie, podobnie jak w la­ tach poprzednich, w zakresie frek w en ­ c ji słuchaczy przerastały m ożliwości n aj­ w iększej sali galerii m alarstw a polskiego. W arto w ięc odnotować w yk o naw có w i głów ne pozycje program ów :

— 28 s t y c z n i a K w a rte t Sm yczk ow y im. G. Fitelberga p rzy W ielkiej Or­ kiestrze Sym fonicznej Polskiego R a ­ dia i T e le w izji w K ato w icach w y k o ­ nał utw o ry kam eralne A . Borodina, S. P rok ofiew a i P. Czajkow skiego. — 29 k w i e t n i a w y stą p ili z recitalem

chopinowskim późniejsi laureaci V III M iędzynarodowego K onkursu Chopi­ nowskiego, Ja n u sz Olejniczak i Piotr Paleczny.

— 25 m a j a recital chopinowski Haliny C zern y-Stefań sk iej.

— 14 p a ź d z i e r n i k a recital kielec­ kiego pianisty Grzegorza Szym ańskie­ go; w ykonano u tw o ry J . S. Bacha, W. A . Mozarta, L . van Beethovena, F. Chopina, S. Rachm aninowa i F. Liszta.

— 1 5 i 16 l i s t o p a d a recital chopi­ nowski Piotra Palecznego, laureata III nagrody na V I I I Międzynarodo­ w ym K onk ursie Chopinowskim .

ZESTAWIENIE CYFROWE IMPREZ OŚWIATOWYCH, KTÓRE ODBYŁY SIĘ N A TERENIE MUZEUM

Rodzaj im p r ezy L iczba im p r ez F rek w en cja

W y sta w y stałe W y sta w y cza so w e

:!

— g r u d z i e ń D n i B e e t h o v e n o w s k i e z okazji 200 rocznicy urodzin kom po­ zytora.

— 1 3 g r u d n i a koncert w wykonaniu w yk ła d o w có w Pań stw o w ej Średniej Szkoły M uzycznej im. L . R óżyckiego w K ielcach.

— 14 g r u d n i a recital H aliny C zern y- -Stefań sk iej oraz T ria K rakow skiego. K on certy przy św iecach organizow a­ ne b y ły wspólnie ze Św iętokrzyskim To ­ w arzystw e m M uzycznym , a w swoich program ach uw zględniły dwie ważne rocznice muzyczne.

TERENOWA DZIAŁALNOŚĆ OŚWIATOWA

N ajw ięk szy udział w tej p racy m iały pracownice działu sztuki, które nie ty l­ ko zorganizow ały w iele w y s ta w objaz­ dow ych, ale popularyzow ały też tw ó r­ czość m alarzy polskich, których obrazy znajdują się w zbiorach muzeum. Ten rodzaj pracy upowszechnieniowej pro­ wadzono głów nie na terenie szkół i w klubach „R u ch u ” .

WYSTAWY OŚWIATOWE

1. S z l a k i e m Len in a, reprodukcje obra­ zów W. Zakrzew skiego:

W yższa Szkoła N auczycielska w K ie l­ cach;

Zak ład y Urządzeń R olniczych w K u ­ nowie.

2. A rian ie, ich id eologia , z a b y t k i a r c h i­ t e k t u r y a r i a ń s k ie j na t e r e n ie K i e l e c ­ c z y z n y :

Liceum Ogólnokształcące w B liżynie; Zak ład y Urządzeń Rolniczych w K u ­ nowie;

K lu b M iędzynarodowej P ra sy i K siążki w Starach ow icach ;

Muzeum w Sandom ierzu;

Zakład o w y Dom K u ltu ry w Pion­ kach;

Po w iato w y Dom K u ltu ry w e W łosz­ czowej.

3. Ja n M a t e jk o , ż y c i e i tw ó r c z o ś ć (re­ produkcje):

Zakład o w y Dom K u ltu ry w Pion­ kach (kontynuacja z roku 1969), w y ­

s t a w a z o r g a n i z o w a n a z o s t a ł a w e s p ó ł z O d d z ia łe m K i e l e c k i m S t o w a r z y s z e ­ n i a H i s t o r y k ó w S z t u k i . WYSTAWY OBJAZDOWE 1. O b r a z y J. S z e r m e n t o w s k i e g o z e z b i o ­ r ó w M u z e u m Ś w i ę t o k r z y s k i e g o : M u z e u m w S a n d o m i e r z u . 2. M a l a r s t w o p o ls k ie z o k re s u 20-lecia m i ę d z y w o j e n n e g o , z e z b i o r ó w M u z e ­ u m Ś w i ę t o k r z y s k i e g o : M u z e u m R e g i o n a l n e w O s t r o w c u Ś w i ę t o k r z y s k i m . 3. L e n i n w p l a s t y c e ( o b r a z y z w y s t a w y k i e l e c k i e j ) : M u z e a R e g i o n a l n e w O s t r o w c u Ś w i ę ­ t o k r z y s k i m i S a n d o m ie r z u . 4. K r a m m a l o w n i c z y — l i t o g r a f i e J . F . P iw a r s k i e g o : K l u b Ł ą c z n o ś c i w K i e l c a c h . 5 . W o j e w ó d z k a w y s t a w a a m a t o r s k i e j t w ó r c z o ś c i p la s ty c z n e j : W o j e w ó d z k i D o m K u l t u r y w K i e l ­ c a c h . 6. M a l a r s t w o N apole ona P i o t r o w s k ie g o : S a l a r y c e r s k a z a m k u k i e l e c k i e g o . 7. M a l a r s t w o A. W y c z a l k o w s k i e g o : D o m E s t e r k i w R a d o m iu ; M u z e u m R e g i o n a l n e w S a n d o m i e r z u . 8. M a l a r s t w o K. M oulisa: P a ń s t w o w e O ś r o d k i M a s z y n o w e w S e c e m i n i e i M i e r o n ic a c h . 9. M a l a r s t w o R. Praussa: P a ń s t w o w e G o s p o d a r s t w o R o l n e w K l u c z k o w i e i O k s ie . 10. W y s t a w a e k s l i b r i s ó w J. B u t w i ł ł y i Cz. E rb era : W i t r y n a Z a k ła d u L u t n i c z e g o w K i e l ­ c a c h . 11. M e t a l o p l a s t y k a M. B a b ic k ie j: K a w i a r n i a N i e m c z ó w k a w C h ę c i ­ n a c h . 12. R z e ź b y M. Ulca: S a l o n C h e m i p l a s t y k i w K i e l c a c h . 13. M a l a r s t w o J. Fąfa rskie go:

N o w a S łu p ia .

W y s t a w y w y m i e n i o n e w p o z y c j a c h 5— 13 z o r g a n i z o w a n e z o s t a ł y w s p ó l n i e z T o w a r z y s t w e m P r z y j a c i ó ł S z t u k P ię k n y c h .

TERENOW A DZIA ŁA LN O ŚĆ OŚW IATOW A W CYFRACH

R odzaj im p r e z y L iczba im prez F rek w en cja

W ystaw y o św iatow e 3 15 320

W ystaw y objazdow e 10 17 200

W ykłady i o d czyty 82 (59 tem a tó w ) 3 970

S ean se film o w e - —

Ł ą c z r ie 36 490

W roku 1970 w ró żn y ch form ach pracy o św ia to w ej w m u zeu m i na te r e n ie w o jew ó d ztw a k ie le c k ie g o u czestn iczy ło 75 163 osoby. Z esta w p rzeźroczy działu n a u k o w o -o św ia to w eg o p o w ię k sz y ł się o 433 p ozycje. Stan p o sia d a n ia zam yk a się cy frą 3820 przeźroczy.

PRACE N A U K O W O -B A D A W C Z E I W EW NĘTRZNE D ZIA ŁÓ W

DZIAŁ ARCHEOLOGH

W y k o p a lisk o w e p ra ce b ad aw cze

p rzeprow adzono na trzech sta n o w isk a ch : — K a t e d r a w K i e l c a c h . W y ek s- p lorow an o w y k o p na zew n ą trz b u ­ d yn k u oraz w y k o p y w za k ry stia ch i p rzedsionku, w k tó ry ch n atrafion o na część cm en tarzysk a z koń ca X II w . i p oczątk u w ie k u X III. — Ś w i ę t y K r z y ż . P racam i b a d a w ­

czym i objęto k ru żgan k i k la szto ru po- b en ed y k ty ń sk ieg o , ek sp lo ru ją c n a­ w a r stw ie n ia śred n io w ieczn e.

— S t a r y K o n i e c p o l . R ozpoczęto

za p la n o w a n e n a k ilk a sezo n ó w w y ­ k o p a lisk a na te r e n ie grod zisk a śred ­ n iow ieczn ego.

D w ie p ierw sze z w y m ie n io n y c h prac b ad aw czych p rzep row ad zon o na zle c e n ie W ojew ód zk iego K on serw a to ra Z a b y tk ó w w K ielca ch .

Na teren ie 16 m ie jsc o w o śc i p ro w a ­

dzono prace ra to w n icze, z w ia d o w cze

bądź p o szu k iw a w cze, o d k ry w a ją c w ich trak cie sied em n o w y ch sta n o w isk oraz

za b ezp ieczając p rzyp ad k ow o od k ryte

z n a lezisk a a rch eo lo g iczn e w p ięciu m ie j ­ scow ościach . P on ad to nadzorem a rch eo ­ lo g iczn y m objęto prace ziem n e p rzep ro ­ w a d zo n e na ryn k u w J ęd rzejo w ie r e je ­ stru jąc n a w a rstw ien ie śred n iow ieczn e.

P ra co w n icy d ziału op racow ali n a stę ­ p u ją ce tem aty:

— B a d a n ia a rch eo lo g iczn e M u z e u m Ś w i ę t o k r z y s k i e g o v> latach 1966— 1969. P raca została w y d a n a w fo r m ie p rzew o d n ik a po w y sta w ie czasow ej o tym sam ym ty tu le .

— W y n i k i bad a ń w y k o p a l i s k o w y c h p r z e ­ p r o w a d z o n y c h p r z y k a t e d r z e k i e l e c ­ k i e j w 1970 r. (złożono do o p u b lik o ­ w a n ia w „R oczniku M uzeum Ś w ię to ­ k r z y sk ie g o ”).

— M a t e r i a ł y do s t u d i ó w n ad s t a n e m b a ­ d a ń a rc h e o lo g ic zn y c h p o w i a t u j ę d r z e ­ j o w s k i e g o (praca w y k o n a n a d la M u­ zeum im . P rzy p k o w sk ich w J ęd rzejo ­ w ie ). R ozpoczęto o p ra co w y w a n ie w y ­ n ik ó w p ozostałych prac w y k o p a lis k o ­ w y c h p rzep row ad zon ych w 1970 r. oraz n iek tórych m a te r ia łó w u zy sk a ­ n ych w latach poprzednich.

D u żym o sią g n ięciem b yło zak oń cze­ n ie in w en ta ry za cji zb iorów działu, k tó r e m ieszczą się w o b r ę b ie 4520 p o zy cji in ­ w en ta rzo w y ch . D zia ł p osiad a ró w n ie ż 5496 op racow an ych k art k a ta lo g o w y ch . W w y m ien io n ej ilo śc i zb iorów zn a jd u je się k o lek cja przek azan a w 1963 r. p rzez ks. St. S k u rczyń sk iego sk ła d a ją ca się z 116 475 zabytków , z in w en ta ry zo w a n y ch w ram ach 1758 p ozycji in w en ta rzo w y ch . W roku sp raw ozd aw czym z in w en ta ry zo ­ w a n o 583 p ozycje, a na kartach k a ta lo ­ gu n au k ow ego op racow an o 723 ob iek ty.

O b ecn ie d ział prow ad zić b ęd zie na b ieżą ­ co in w en ta ry zo w a n ie i k a ta lo g o w a n ie now o u zy sk iw a n y ch m a te r ia łó w za b y t­ k ow ych . W arto też p o d k reślić, ż e z in ­ w en ta ry zo w a n o część zb iorów arch eolo­ g iczn y ch M uzeum R e g io n a ln eg o w W iśli­ cy. O p racow an o też n ow ą w e r sję e k sp o ­ zycji arch eo lo g iczn ej dla M uzeum R e­ gio n a ln eg o w S zy d ło w ie.

DZIAŁ SZTUKI

C ały w y s iłe k n a u k o w o -b a d a w czy k on cen trow ał się na zb iera n iu m a teria ­ łó w do scen ariu sza w y s ta w y w n ę tr z za­ b y tk o w y ch , k tóra zn ajd zie się w rep re­ zen ta cy jn y ch salach p ie r w sz e g o p iętra pałacu k ieleck ieg o . N a p o d sta w ie zacho­ w a n y ch in w en ta rzy p a ła c o w y c h z lat 1645, 1668, 1746, 1789, 1845 u sta lo n o p ie r ­ w o tn e fu n k cje p oszczególn ych p o m iesz­ czeń oraz zebrano częścio w o w iad om ości na tem at ich w yp osażen ia. W e w sp ó łp r a ­ cy z d y rek cjam i M uzeów N a ro d o w y ch w W arszaw ie i K rak ow ie w y ty p o w a n o m e ­ ble, gob elin y, dzieła sztu k i zdobniczej oraz obrazy, które w y p o ży czo n e zostaną w form ie d ep ozytów dla organ izow an ej ek sp o zy cji w n ętrz za b y tk o w y ch . W w y ­ niku tych poczynań p rzy g o to w a w czy ch opracow ana została k on cep cja w y sta w y . N atom iast w y ty p o w a n e ze zb io ró w m u ­ zeum m eb le i gob elin y p rzek azan e zostały do k o n serw a cji w P ra co w n ia ch K o n ser­ w a cji Z ab ytk ów w W arszaw ie, K rak ow ie i P oznaniu. Pod k oniec roku P. P. P ra­ co w n ie K o n serw a cji Z a b y tk ó w w K ra­ k o w ie przek azało po p racach k o n serw a ­ torsk ich p ierw szą część m eb li. R ów n o­ cześn ie prow adzona b yła p e n e tr a c ja p a ń ­ stw o w e g o i p ry w a tn eg o ry n k u a n ty k w a ­ ryczn ego m ająca na celu zd o b y cie p o­ trzeb n ych w ek sp o zy cji ś w ie c z n ik ó w sto ­ jących i w iszą cy ch oraz b rak u jących egzem p larzy m eb li za b y tk o w y ch .

N adto zebrano m a teria ł do artyk u łu trak tu jącego o zbiorach lito g ra ficzn y ch M uzeum Ś w ię to k r z y sk ie g o oraz na zle­ cen ie W o jew ó d zk ieg o K o n serw a to ra Za­ b ytk ó w op racow yw an o k a rty k a ta lo g o ­

w e za b y tk ó w ru ch om ych w p o w ie c ie p iń czo w sk im .

Z god n ie z d ecyzją M in isterstw a K u l­ tury i S ztu k i m u zeu m przejęło całość

sp raw dotyczących o p in io w a n ia dzieł

sztu k i p rop on ow an ych do w y w o z u poza g r a n ice k raju z teren u w o jew ó d ztw a k ie le c k ie g o .

D w a obrazy z k ie le c k ie j g a lerii m a­ la r stw a w y p o ży czo n e zostały do n a stę­ p u ją cy ch w y sta w :

— P o r t r e t A l e k s a n d r a J a b ło n o w sk ie g o , n a m a lo w a n y przez A n ton iego M isiow - sk ie g o — u czestn iczy ł w B u d ap eszcie na w y sta w ie P o l s k o - w ę g i e r s k i e s t o ­ su n k i a r t y s t y c z n e .

— P o r t r e t M a r y n y R a c z y ń s k i e j , n am alo­

w a n y przez W itolda W ojtkiew icza,

zn alazł się na w y s ta w ie M ło d a k o b i e ­ ta w m a l a r s t w i e p o l s k i m w M uzeum S ztu k i w Łodzi.

Z god n ie z za lecen ia m i M in isterstw a K u ltu ry i S ztu k i na teren ie m uzeum ro zp o czą ł się spis z natu ry w szy stk ich m u zea lió w . D o dnia 5 grudnia zakończo­ n y został sp is zb iorów działu.

Z in w en ta ry zo w a n o 91 pozycji, a 365 za b y tk ó w sk atalogow an o.

DZIAŁ HISTORII

P raca d ziału sk o n cen tro w a ła się na zb iera n iu m a teria łó w do p rzy g o to w y w a ­ n ej w y s ta w y I X w i e k ó w K ie lc , która e k s­ p o n o w a n a b ęd zie w zw ią zk u z ju b ile u ­ szem m ia sta w salach p arterow ych k ie ­ le c k ie g o p ałacu. W y sta w a będ zie z a lą ż ­ k iem sta łej w y sta w y p o św ięco n ej h isto ­ rii K ie lc jako sto licy regionu. P rzepro­ w ad zon a została k w eren d a w A rch iw u m G łó w n y m A kt D a w n y ch w W arsźaw ie, A rch iw u m M etrop olitaln ym i K a p itu l­ n ym w K rakow ie, A rch iw u m P a ń stw o ­ w y m na W aw elu , oddziałach teren o ­ w y c h W ojew ód zk iego A rch iw u m P a ń ­ s tw o w e g o w K ielca ch i R adom iu oraz A rch iw u m D iecezja ln eg o w K ielcach . W yn ik iem tych p o szu k iw a ń jest 2500 k la ­ tek m ik ro film ó w . K on ieczn a też b yła k w eren d a źród łow a w B ib lio tece C zarto­ r y sk ich i B ib lio te c e J a g iello ń sk iej. S zcze­

R yc. 3. P ok on k u rsow a w y sta w a sztu k i lu d ow ej, K ielce, K lub M iędzynarodow ej P rasy i K siążki

góln ą u w agę zw racano na a n a lizę w z m ia ­ n ek źród łow ych z ok resu od X V do X V III w iek u , gdyż d zieje K ie lc , m im o is t n ie ­ jącej m on ografii, w d alszym ciągu k ry ­ ją w ie le ta jem n ic i n ieja sn o ści. Z ebra­ ne w ia d o m o ści p osłu żą do o p racow an ia scen ariu sza w y sta w y , która p rzed sta w i d z ie je K ielc od m om en tu p o w sta n ia do d ru giej w o jn y św ia to w ej.

DZIAŁ ETNOGRAFII

K o n ty n u o w a n e b y ły o rgan izow an e p rzez k ie le c k ie m u zeum zesp o ło w e b a ­ dania p en etra cy jn e nad b u d o w n ictw em lu d ow ym . P o d o b n ie jak w latach u b ie g ­ ły ch pracam i k iero w a ł prof. dr R om an R ein fu ss. U czestn iczy ło w n ich czterech p r a co w n ik ó w M uzeum Ś w ię to k r z y s k ie ­ go, dw óch stu d en tó w etn o g ra fii U n iw e r ­

sy te tu W rocław sk iego oraz e tn o g ra f

z M uzeum R eg io n a ln eg o w R adom iu i P ra co w n i K o n serw a cji Z a b y tk ó w w

K ielca ch . T eren em badań b y ły p ow iaty: k ie le c k i (część p ółn ocn o-w sch od nia), sta ­ ra ch o w ick i, lip sk i, zw o leń sk i, k o zien ick i, rad om sk i i szy d ło w ieck i. Z eb ran e m a ­ teria ły posłużą do p rzygotow an ia m on o­ g ra fii b u d o w n ictw a lu d o w eg o w o je w ó d z ­ tw a k ieleck ieg o . R ó w n o cześn ie m a teria ­ ły te w y k o r z y sty w a n e są przy opraco­ w y w a n iu k artotek i zab ytk ow ego b u d o w ­ n ictw a lu d o w eg o w w o je w ó d z tw ie k ie ­ leck im oraz założeń do p ro jek to w a n eg o sk an sen u. T oteż pod ob n ie jak w latach u b ieg ły ch zlecona została skrócona in ­

w en ta ry za cja p om iarow a 11 ob iek tów

m ieszk a ln y ch i gosp od arczych b u d o w ­ n ictw a ludow ego.

P oza b ad an iam i zesp o ło w y m i p r a ­ c o w n icy działu rea liz o w a li in d y w id u a ln ie tem a ty b adaw cze. D zięk i pen etracjom w za k resie rzem iosła tk a ck ieg o zbiory m uzeum z w ię k sz y ły się o szereg c ie k a ­ w y c h zabytków . R o zp oczęto d o k u m en to ­ w a n ie w a rszta tó w w y k o n u ją cy ch : k o ło ­

w ro tk i (A n ton iego K ły sa z G ózdu, pow . k ieleck i); w rzecio n a (A lek san d ra F ą fa - ry z tej sam ej m iejsco w o ści); n ic ie ln ic e do w a r sz ta tu tk ack iego (K akonin,. pow . k ieleck i). C iek a w ie p rzed sta w ia ją się w y ­ nik i prac d o k u m en ta cy jn y ch w a rszta tu b raci Z ygm u n ta i A n to n ieg o A n ielsk ich ze S k a lb m ierza , w y k o n u ją cy ch n aczyn ia drew n ian e, g ięte, tzw . m iark i. P rzep ro ­ w ad zan o b adania p en etra cy jn e z zakresu r y b o łó w stw a w e w s i P od m ąch ocice, pow . k ie le c k i, a n a stęp n ie zd ob n ictw a w n ę ­ trza izb y w e w sia ch : P orąbki, M ąch oci- ce, M asłów , W ola J a ch o w a — w p o w ie ­ cie k ieleck im .

D ział etn o g ra ficzn y b y ł w sp ó ło rg a n i­ zatorem k o n k u rsu sztu k i lu d o w ej, który o b jął p o w ia ty : k ieleck i, w ło szczo w sk i, k onecki, jęd rzejo w sk i, p iń czow sk i i k a z i­ m iersk i. N a jle p sz e prace p ok azan e zo­ stały na w y s ta w ie p ok on k u rsow ej w K lu b ie M ięd zyn arod ow ej P rasy i K sią ż ­ k i w K ie lc a c h (15— 29 w rześn ia). E k sp o­ now ano 225 prac w y k o n a n y ch p rzez 28 n agrod zon ych tw ó rcó w . O b iek ty nagro­ dzone i w y ró żn io n e zak u p ion e zostały do zb iorów m u zeum z k r e d y tó w w ła sn y c h oraz Z esp ołu do S p ra w P la sty k i M in ister­ stw a K u ltu ry i S ztu k i, k tóre całą im pre­ zę fin a n so w a ło .

R óżnorodną d ziałaln ość działu uzu­ p ełn ił pokaz strojów lu d o w y ch zorgan i­ zow an y w N ow ej S łu p i w cza sie im p re­ zy D y m a r k i 1970. Szkołom k ieleck im udo­ stęp n ia n e b y ły zbiory etn o g ra ficzn e w y ­ k o rzy sty w a n e na lek cja ch zw ią za n y ch z k rajozn aw stw em .

S p ó łd zieln ia „ P la sty k a ” w W arszaw ie w y k o n a ła k o n serw a cję 50 o b iek tó w etn o g ra ficzn y ch z zakresu stroju lu d o w e­ go, tk an in i rzeźby.

Z in w en ta ry zo w a n o 829 zab ytk ów , 690 zaś opracow ano na k artach k atalogu nau k ow ego. D la ,200 o b iek tó w zlecono w y k o n a n ie d ok u m en tacji rysu n k ow ej do kart k ata lo g o w y ch .

DZIAŁ PRZYRODY

T eren ow e p race b ad aw cze działu po­

św ięcon e b y ły u sta len iu p ochodzenia

g eo lo g iczn eg o g lin garn carsk ich w r ejo ­ n ie C hałupek, D ęb in y i P ierzch n icy . P ra ce te b y ły k on tyn u acją badań z lat

p o p rzed n ich . W ok olicach R em b o w a

o k reśla n o p och od zen ie k a m ien ia u ży teg o do b u d ow y tam tejszego zam ku.

Z in w en ta ry zo w a n o 80 n a b y tk ó w , 111 o b iek tó w zaś opracow ano w k a ta lo g u n aukow ym .

BIBLIOTEKA NAUKOW A

W ykonano i złożono do recfenzji p ra ­ cę D z i e j e i p r o d u k c j a d r u k a r s t w a k i e ­ le c k i e g o w la tach 1818— 1855. Z eb ran o

nadto m a teria ły d otyczące p o czą tk ó w

k sięg a rstw a k ieleck ieg o , p rzesu w a ją ce d atę założenia p ierw szej k sięg a rn i k ie ­ leck iej o 12 la t w stecz. Z grom adzono też in teresu ją ce m a teria ły na tem at p o c z ą t­ k ó w k o lek cjo n erstw a w K ielcach w I p o ­ ło w ie X IX w ieku.

Z in w en ta ry zo w a n e zostały 844 w o lu ­ m in y, 600 zaś sk atalogow an o. W y p o ży ­ czono 914 w y d a w n ic tw zw artych i 117 ro czn ik ó w czasopism . Z in n y ch b ib lio te k w y p o ży czo n o 17 w o lu m in ó w , a 29 w ła ­ sn y ch w y p o ży czo n o poza m u zeum . O d­ p o w ied zia n o na 63 k w eren d y.

WYDAWNICTWA

N a jp o w a żn iejszą p ozycją w y d a w n ic z ą b y ł „R ocznik M uzeum Ś w ię to k r z y s k ie g o ” tom VI (W yd aw n ictw o L itera ck ie, ark. w yd. 63,8, nakład 700 egzem plarzy). T en n ie z w y k le ob szern y tom zaw iera a r t y ­ k u ły z zakresu w sz y stk ic h d y scy p lin n a u ­ k o w y ch rep rezen to w a n y ch w m u zeu m , z w y ją tk ie m etn o g ra fii. B rak tej o sta t­ niej w p ew n y m se n sie u jem n ie w p ły w a na o cen ę ca ło ści tego n a u k o w eg o w y ­ d a w n ictw a reg io n a ln eg o . J est to tym b o ­ le ś n ie js z e stw ierd zen ie, że ranga p o zo ­ sta ły ch rozp raw i stu d ió w p o zw a la tom VI ocen ić jako n a jlep szy z d o ty ch cza s w y d a n y ch . Z w racają u w a g ę w a r to śc io ­ w e op racow an ia z n ajn ow szej h isto rii K ie lecczy zn y . N ie z w y k le cen n a rozp raw a o T om aszu Z ieliń sk im i jego zb iorach jest w a żn y m etap em w badaniu h isto rii

k o lek cjo n erstw a p olsk iego. A rty k u ł tr a k ­ tu ją cy o d zia ła ln o ści rzeźb iarsk iej M a­ cieja P o le jo w sk ie g o p oszerza stan w ie ­ dzy o p o lsk iej sztu ce n o w o ży tn ej. P o ­ w ażn e zn a czen ie n a u k o w e posiada op ra­ co w a n ie skarbu d en arów rzy m sk ich z P ołańca. W sp om n ian y skarb z u w a g i n a sw ą ch ron ologię jest zn a lezisk iem u n i­ kaln ym na ziem iach polsk ich . A r ty k u ły zam ieszczon e na łam ach „R oczn ik a” są odbiciem całok ształtu d zia ła ln o ści b a ­ d aw czej m uzeum i je g o p oczyn ań w z a ­

k resie w zb ogacen ia form pracy u p o ­

w szech n ien io w ej. Te osta tn ie zn a la zły

w yraz w O gólnopolskich M u zealn ych

Przegląd ach F ilm ów , k tórym p o św ię c o ­ no dw a om ów ienia. N ow ością form aln ą p rezen tow an ego tom u jest d w u szp a lto w a K r o n ik a m uzealn a.

B adania a r c h e o lo g ic z n e M u z e u m Ś w i ę t o k r z y s k i e g o w latach 1966— 1969. P rzew od n ik po w y sta w ie o tym sam ym

ty tu le (RSW „P rasa” K ielce, ark. w yd. 3,5, n akład 700 egzem p larzy). N ie jest to w d o sło w n y m zn aczen iu p rzew od n ik po w y sta w ie , gd yż autor tek stu , mgr Ja­ n u sz K u czy ń sk i, poza n orm alną w tak ich w y p a d k a ch p rezentacją zab ytk ów p oka­ zan ych w ek sp ozycji, k reśli też h istorię p oszczególn ych zn alezisk . C ałość poprze­ dza krótka h isto ria poczyn ań arch eolo­ g ó w w ok resie w y zn a czo n y m w ty tu le w y sta w y . C zęść druga p u b lik a cji zaw iera k atalog sta n o w isk a rch eologiczn ych , na k tórych d ział a rch eo lo g ii M uzeum Ś w ię ­

to k rzy sk ieg o p rzep row ad ził w latach

1966— 1969 p race b ad aw cze oraz in ter­ w e n c je ra to w n icze. D o p oszczególn ych sta n o w isk dołączono b ib lio g ra fię. P rze­ w o d n ik zam yka sto su n k o w o bogata część ilu stra cy jn a .

P o k o n k u r s o w a w y s t a w a s z t u k i lu d o ­ w e j . P r z e w o d n i k po w y s t a w i e (RSW „P rasa”, ark. w yd . 0,9, n akład 200). C zę­

Ryc. 4. O tw arcie III M uzealn ego P rzeg lą d u F ilm ó w w K ielcach przez w icep rzew o d n i­ czącego P rezyd iu m W RN Ja n a W ójcika w sali kina „M oskw a”

ścią zasad n iczą p rzew od n ik a jest opra­ c o w a n a p rzez m gr B arbarę E rber ch a ­ r a k te r y s ty k a ob iek tów , które zgrom adzo­ n e z o sta ły w ram ach kon k u rsu w po­ sz c z e g ó ln y c h działach sztu k i lu d ow ej. D ru gą część sta n o w ią ilu stra cje n a jc ie ­ k a w sz y c h w y ro b ó w nagrod zon ych tw ó r ­ ców .

Z ok azji III M u zealn ego P rzegląd u F ilm ó w w y d a n y został ilu str o w a n y pro­ gram im prezy. P oza o m ó w ien iem p od sta­ w o w y c h założeń p rzegląd u zn alazły się w n im k rótk ie notki ch arak teryzu jące p o szczeg ó ln e film y , uzu p ełn ion e fotosam i z czołów ek .

B y obraz poczyn ań w y d a w n iczy ch

m u zeu m b y ł p e łn ie jsz y — in form acja o p lak atach , które w y d a n o za p o śred ­ n ictw em W yd aw n ictw a A rty sty czn o -G ra - ficzn eg o w W arszaw ie oraz R SW „P ra­ sa ” w K ielcach.

W y s t a w a L e n in w p la s ty c e , autor pro­ jek tu Z b ig n iew K u rk ow sk i, n akład 300 eg zem p larzy;

III M u z e a l n y P r z e g l ą d F il m ó w , autor p rojek tu Z b ig n iew K u rk o w sk i, nakład 250 egzem p larzy;

M u z e u m L u d o w y c h I n s t r u m e n t ó w M u ­ z y c z n y c h w S z y d ł o w c u , autor zd jęcia J. S m o g o rzew sk i, n ak ład 5000 e g zem p la ­ rzy.

O prócz tego w y k o n a n y ch z o sta ło sze­ reg drobnych, m ałego i dużego form atu d ruków w n ie z w y k le staran n ej szacie graficzn ej na p ap ierze czerpanym . W śród n ich w y m ie n ić n a leży p rogram y k on cer­ tó w przy św ieca ch oraz w y k o n a n e w d rukarni A S P w W arszaw ie dyplom y dla tw ó rcó w film ó w nagrodzonych i w y ­ ró żn ion ych w czasie p rzegląd u film ó w . Do druku p rzygotow an o n a stęp u ją ce p ozycje: „R ocznik M uzeum Ś w ię to k r z y ­ sk ie g o ” tom V II, K a t a l o g z b i o r ó w m a ­ l a r s t w a p o ls k ie g o M u z e u m Ś w i ę t o k r z y ­ skiego, Z d z i e j ó w w a l k p a r t y z a n c k i c h na K i e l e c c z y ź n i e 1939— 1945 (m ateriały se m i­ n a rió w h istoryczn ych ), Z d z i e j ó w r z e m i o ­ sła w K i e l e c c z y ź n i e (m ateriały sesji n au ­ k ow ej w k ieleck im m uzeum ), P r z e w o d n i k s t a łe j w y s t a w y e tn o g r a fic z n e j.

PRACOWNIA KONSERWATORSKA

Z pow odu od ejścia k iero w n ik a pra­ cow n i b yła ona p raw ie cały rok n ie­ czynna. W ak u jące sta n o w isk o obsadzone zostało dopiero z dniem 1 grudnia.

PRACOWNIA FOTOGRAFICZNA

P oza rea liza cją zam ów ień p oszcze­ g ó ln y ch d ziałów , d otyczących zdjęć do kart k a ta lo g o w y ch , o b słu g iw a n e b yły b adania etn o g ra ficzn e i arch eologiczn e. O gółem w y k o n a n o 1260 n eg a ty w ó w , 2504 p o zy ty w y , 2519 w g lą d ó w ek dla organ i­ zo w a n y ch w y sta w , 435 p rzeźroczy k o lo ­

row ych i 53 przeźrocza czarno-białe.

Do k się g i n eg a ty w ó w w p isa n e zostały k o lejn e p o zy cje od num eru 3283 do n u ­ m eru 5670.

PRACOWNIA STOLARSKA

W ąski zakres prac n ap raw czych

i u słu g o w y ch k szta łto w a ł się podobnie jak w latach p op rzednich.

K O NFEREN CJE I SESJE

N a czoło w y su w a się stała im preza, która z y sk a ła so b ie w p ełn i ran gę o g ó l­ nopolską: III M u z e a ln y P r z e g lą d F il­ m ó w —■ F i l m y o s z tu c e (16— 18 w rześn ia). Im preza, która w y sta rto w a ła stosu n k ow o sk rom n ie w 1968 roku, nabrała już w całej p ełn i cech o g ó ln o p o lsk ieg o sp o tk a ­ n ia d y sk u sy jn eg o m u zeo lo g ó w , tw ó rcó w i p rod u cen tów film ó w , d ystryb u torów i k rytyk ów . III P r z e g l ą d od b yw ał się pod p atronatem Zarządu M uzeów i O chrony Z a b y tk ó w M in isterstw a K u ltu ry i S ztu ­ ki. D o ty ch cza so w y zesp ół organizatorów : M uzeum Ś w ię to k r z y sk ie i C entrala F il­ m ó w O św ia to w y ch „ F ilm o s” w K ie l­ cach — poszerzon y został o In stytu t S ztu k i P A N i F ilm o tek ę P olsk ą w W ar­ sza w ie oraz W ojew ód zk i Zarząd K in w K ielca ch . W p rzegląd zie u czestn iczy ły 64 osoby spoza K ielc, rep rezen tu jące M in i­ sterstw o K u ltu ry i S ztu k i oraz O św iaty

i S zk o ln ictw a W yższego, m u zea, in s ty tu ­ ty n au k ow e, w y ż sz e u czeln ie, W y tw ó rn ię F ilm ó w O św ia to w y ch w Ł odzi, C entralę F ilm ó w O św ia to w y ch „ F ilm o s”, prasę i radio. P r z y b y li też: III sek reta rz am b a­ sady ra d ziec k iej oraz a tt a c h e am basady fra n cu sk iej w W arszaw ie. O tw arcia im ­ prezy w o b ecn o ści lic z n ie p rzy b y ły ch p r z e d sta w ic ie li w o jew ó d zk ich w ła d z par­ ty jn y c h i a d m in istra cy jn y ch d okonał m gr Jan W ójcik, zastęp ca p rzew o d n iczą ­ cego P rezyd iu m W o jew ó d zk iej R ady N a­ rodow ej w K ielca ch .

P r o je k c je film o w e o d b y w a ły się na przem ian w k in ie M oskw a (film y na ta­ śm ie 35 m m ) i sa li k in o w ej m u zeu m (fil­ m y na ta śm ie 16 m m ). O bok n a jn o w szy ch film ó w p o lsk ich , w y p ro d u k o w a n y ch pa

poprzed n im p rzegląd zie, w y św ie tlo n o

rów n ież film y zagran iczne. W tym o sta t­ nim w y p a d k u organ izatorzy b y li zdani

na w ybór p ozycji zap rop on ow an ych

p rzez p o szczeg ó ln e ośrodki k u ltu ry i p la ­ có w k i d y p lo m a ty czn e w W arszaw ie. P o­ k azow i film ó w to w a rzy szy ły : sem in ariu m na tem a t p o lsk ie g o film u o sztu ce oraz sym p ozju m F ilm a m u z e a . Po raz p ie r w ­ szy w p ro w a d zo n o p le b isc y t u czestn ik ó w p rzegląd u na n a jle p sz e film y p o lsk ie i zagraniczne. P rzy o cen ie brano pod u w a g ę w a rto ści o św ia to w e i d y d a k ty cz­ ne film ó w oraz fakt, w jakim stopniu w arsztat rea liza to rsk i w y k o rzy sta n o do n a jp e łn ie jsz e g o w y d o b y cia ty c h e le m e n ­ tów . N agrod y fin a n so w e i rzeczo w e u fu n ­ d ow ali: Z arząd M u zeów i O chrony Za­ b y tk ó w oraz M uzeum Ś w ięto k rzy sk ie. T w órcy w sz y stk ic h nagrod zon ych i w y ­ różn ion ych film ó w o trzy m a li p ię k n e d y­ plom y w y d r u k o w a n e na p a p ierze czer­ panym w dru k arn i A S P w W arszaw ie. U czestn ik o m im p rezy dostarczan e b y ły b ieżą ce b iu le ty n y in fo rm a cy jn e, k tóre obok k o m u n ik a tó w za w iera ły też str e sz ­ czen ia r e fe r a tó w i w y p o w ie d z i d y sk u ta n ­ tów . W d n iu p o lsk im w y św ie tlo n o (poza dw om a) film y w y p ro d u k o w a n e p rzez W y tw ó rn ię F ilm ó w O św ia to w y ch w Ł o­ dzi: K a m i e ń , W ytw órn ię F ilm ó w D o k u ­ m en ta ln y ch W arszaw a; Z l o t y w i e k P o ­ m o r z a i W a r m i i (p ierw sze w y r ó ż n ie n ie

dla reży sera Z b ign iew a B ochenka); T a ­ b u la tu ra P e lp liń sk a ; P la fo n G d a ń s k i — R a t u s z (w y ró żn ien ie dla reżysera J a d w i­ g i Ż u k o w sk iej); P a s j e Jana M a t e jk i (w y ­ ró żn ien ie d la reż y se r ó w J a ro sła w a B rzo­ zo w sk ieg o i K a zim ierza M uchy); K r a j ­ o b r a z y S z e r m e n t o w s k i e g o (p ierw sza n a ­ groda w w y so k o śc i 4000 zł dla reżysera K azim ierza M uchy); J a c e k M i e r z e j e w ­ sk i; S z k ł a a r t y s t y c z n e T o m a s z e w s k i e g o (druga nagrod a w w y so k o śc i 3000 zł dla reży sera M arcelego M atraszka); A b a k a - n y (trzecia nagroda w w y so k o śc i 2000 zł dla reży sera K azim ierza M uchy); R e z e r ­ w a t , W FD W arszaw a; E u g e n iu sz E ib isch (w y ró żn ien ie dla r e ż y se r a K on sta n teg o G ordona). F ilm om zagran icznym p rzy ­ znano cztery ró w n o rzęd n e nagrody r ze­ czo w e (k ilim y lu d ow e) oraz trzy w y r ó ż ­ n ien ia honorow e. N a p ok azie w dniu

m ięd zy n a ro d o w y m zaprezentow ano:

Ś w i a d k o w i e w i e k ó w , ZSRR; Sło ńce na pa lecie, ZSRR; A k w a r e l a , ZSRR; A r t y ­ ści i w i d z o w i e , ZSRR; A r t y s t a P io t r W o d k i n , ZSRR (nagroda dla reży sera J. M irim ow a); O p a c t w o w T ho ro n et, F ran cja (w y ró żn ien ie dla reży sera J. de C asem broot); K o d e k s W y s z e c h r a d z k i , C zech o sło w a cja (w y ró żn ien ie dla r e ż y s e ­ ra Z. K opacza); V oron et, R um unia; K u - p e c k y , C zech osłow acja (w yróżn ien ie dla r eży sera A. F. Szulca); K l a s z t o r R o ż e ń - ski, B u łgaria; S z t u k a b u łg a r sk ie g o o d ­ r o d z e n ia n a ro d o w eg o , B u łgaria; G r o m a i- re, F ran cja; S y n te z a , W ęgry (nagroda dla reży sera S. A rpada); S ta r o N a g o ric i- no, J u g o sła w ia ; S t y l P i e r a d e ll a F r a n ­ cesco, W łochy; G u s t a w K l i m t , A u stria (nagroda dla reży sera J. Szotsa); R u ch , A n g lia (nagroda dla reży sera B. P ar- sonsa).

N a m a r g in e sie w arto nad m ien ić, że w śród film ó w zagran icznych n a jw y ższą ocen ę u czestn ik ó w przegląd u zysk ał film m o n o g ra ficzn y p o św ięco n y ży ciu i tw ó r­ czości n a jw y b itn ie jsz e g o p r zed sta w iciela a u stria ck iej secesji — G. K lim ta. P ostać arty sty ukazano na tle tra fn ie od m alo­ w a n ej ep ok i.

D zień p olski zak oń czyło sem in ariu m p o św ię c o n e p olsk iem u film o w i o sztuce,

podczas k tórego w y g ło szo n o dw a re fe r a ­ ty. Red. A lek sa n d er N ieśm ia łek z W y­ tw ó rn i F ilm ó w O św ia to w y ch w Łodzi o m ó w ił te n d e n c je w p o lsk im film ie 0 sztuce. P o sch a ra k tery zo w a n iu n u rtów ro zw o jo w y ch , k tóre k iero w a ły tym g a ­ tu n k iem film ó w o św ia to w y ch , m ów ca stw ierd ził, że R ed ak cja K u ltu ra ln a WFO broni się przed p refero w a n iem ja k ieg o ś o k reślo n eg o rodzaju film ó w o sztu ce. C o­ raz w ię c e j m ie jsc a p o św ięca ć się będ zie film o m u k azu jącym w sp ó łc z e sn y c h tw ó r ­ c ó w p olsk ich . K o n ty n u o w a n y te ż b ęd zie cy k l P o l s k i e z a m k i i pała ce. W ytw órn ia stara się zrea lizo w a ć zasad ę rob ien ia film ó w d la w sz y stk ic h , a n ie ty lk o dla sp ecja listó w . K o le jn y referen t m gr T a­ d eu sz B a lla n t z CFO „ F ilm o s” w W ar­ sza w ie o m ó w ił stan film o tek i z zakresu k u ltu ry arty sty czn ej i jej w y k o rzy sta n ia . D y sk u sję otw orzyło w y stą p ie n ie m gr M ieczy sła w a P ta śn ik a , dyrektora Zarzą­ du M uzeów i O chrony Z ab ytk ów . P od ­

k reśla ł on, że M in isterstw o K u ltu ry

1 S ztu k i p rzy w ią zu je dużą w a g ę do dal­ szego rozw oju o d b y w a ją cej się w K ie l­ cach im prezy. Z daniem m ó w c y w czasie ty ch im p rez w in n o się zn aleźć m iejsce dla d ok u m en tacji tw ó rczo ści w s p ó łc z e ­ snej oraz w y su w a n ie k o n k retn ej tem a­ ty k i film ó w z u w a g i na n ieró w n o m iern e z a in tereso w a n ia w y tw ó r n i ok reślo n y m i problem am i. P rzeg lą d y w in n y te ż p ostu ­ low ać tw o r z e n ie film ó w , k tó re w y c h o ­ dziłyb y n a p rzeciw zap otrzeb ow an iu sp o­ łecznem u , a n ie film ó w elita rn y ch . S ztu ­ k ę zagraniczną m ożna d ok u m en tow ać, rob iąc film y w oparciu o w y sta w y , k tó­ r e ek sp o n o w a n e są w P o lsce. Istn ie je też k on ieczn ość d o k u m en to w a n ia naszych w y s ta w org a n izo w a n y ch poza k rajem (np. w y sta w y T y sią c le c ie S z t u k i P o ls k i e j w P aryżu i L ondynie).

D a lsi d ysk u tanci sta ra li się pod k re­ ślić sp e c y fic z n e a sp ek ty film ó w o sztu ­ ce i u sto su n k o w y w a li się do n iek tórych pokazanych p rzyk ład ów . Za o b ja w w ie l­ ce p o zy ty w n y uznano za in tereso w a n ie grupy reży seró w p ro b lem a ty k ą sztuki. P ow od u je to jed n ak p ew n e zru ty n izo w a - nie sch em a tó w p o szczeg ó ln y ch film ów .

R eży seró w często pociąga ła tw o ś ć e ste ty - za cji obrazu (film o C hrom ym ). Jedną z n a jsła b szy ch stron film ó w o sztu ce są z reg u ły żen u ją ce sw y m m en to rstw em k om entarze. N ie p o w in n y o n e posiadać ch arak teru p ie r w szo p la n o w eg o i n a tręt­ nego. W arto się chyba c zęściej u ciek ać do k om en tarzy p o ety ck ich lu b narracji, op artych o w y p o w ied zi w ła sn e artystów . N a czeln y m b o w iem zad an iem f ilm u w in ­ no b yć u czen ie p rzez p r z e ż y w a n ie . N ie ­ k tórzy d ysk u tan ci u w a ża li, że sp raw ą n a jw a żn iejszą n ie jest u p o w szech n ia n ie w ie d z y , le c z w zb u d za n ie z a in tereso w a n ia tem atem . F ilm n ie za stęp u je d zieła sztu ­ ki, le c z sta n o w i „pom ocniczą d ra b in k ę” d la odbiorcy, d latego też m u si szukać atra k cy jn eg o i su b teln ego ję z y k a p rzek a­ zu. Z arazem film o sztu ce p o w in ie n być też n ow ą form ą k ry ty k i d la p rzy szły ch potrzeb b adaw czych.

Sym p ozju m F ilm a m u z e a o tw o rzy ł r e fe r a t F i l m o w a p r z y s z ł o ś ć m u z e ó w , w y ­ g ło szo n y p rzez doc. dra Z b ig n ie w a G aw - rak a z In stytu tu S ztu k i P A N . R efera t p u b lik u je m y w n in iejszy m to m ie „R ocz­ n ik a ”. Mgr Jerzy Ż u ra w sk i z M uzeum w Ł a ń cu cie o m ó w ił tem at M u z e a w n ę t r z w p o l s k i m f i l m i e o sztu ce. R eferen t do­ k o n a ł k ry ty czn ej a n a lizy n a szej p rod u k ­ c ji na p rzestrzen i m in io n eg o 25-lecia. U w y p u k lo n y został coraz w y ż sz y poziom m ery to ry czn y i a rty sty czn y te g o gatu n k u film ó w . N iem n iej n ie u strzeżo n o się p e w n y c h stereo ty p ó w . C hoć n iek tóre z n ich są n a w et zja w isk ie m p o z y ty w ­ nym z d yd ak tyczn ego p u n k tu w id zen ia , w p ły w a ją jednak u jem n ie na a rty sty cz­ ną ocen ę film u. Z d ecyd ow an a w ięk szo ść film ó w p o sia d a „ p rzegad an y” kom entarz, c zy ta n y sta le przez ty c h sa m y ch le k to ­ rów . P e w n e próby w y ła m a n ia się z obo­ w ią z u ją c y c h sch em a tó w za czy n a m y ob ­ se r w o w a ć od 1968 roku (np. G o łu c h ó w , R ogalin, W i l a n ó w K r ó l e s t w a I c h m o ś c i ). P o w o jen n a prod u k cja p rzy n io sła nam 18 film ó w o m u zeach w n ętrz. J e st to cyfra sta n o w czo zbyt skrom na, je ż e li w zią ć pod u w a g ę fa k t dużych o sią g n ię ć p o l­ sk ieg o k o n serw a to rstw a i m u zea ln ictw a . N a za k o ń czen ie refe r e n t w y s u n ą ł pro­

p o z y c ję zrea lizo w a n ia film ó w m. in. o zam k ach i pałacach w W arszaw ie, B a­ r a n o w ie , K ie lc a c h , N ieb o ro w ie i L id zb ar­ ku W arm iń sk im .

N ie z w y k le ciek a w e b y ło w y stą p ie n ie m g r B o h d a n a G rzegorzew sk iego z M u­ zeu m N arod ow ego w W arszaw ie na te ­ m a t F il m w m u z e u m i m u z e u m w f i l ­ m i e . W o d n ie sie n iu do p ierw szeg o za­ g a d n ien ia m ów ca n ie zgad zał się z p o ­ g lą d em p od a ją cy m w w ą tp liw o ść p r z y ­ d atn ość w p racy m u zeó w etiu d film o ­ w y c h o sztu ce. Z d an iem refe r e n ta film y te g o ty p u są w p ro st n ieza stą p io n e przy p o p u la ry za cji teorii sztu k i i p o d sta w o ­ w y c h p ro b lem ó w sztu k i n o w o czesn ej. N a d a ją się o n e do w y ś w ie tla n ia w k i­ n ach m u zea ln y ch , g d z ie w in n o je p o­ p rzed za ć fa c h o w e w p ro w a d zen ie. N ie po­ w in n o się natom iast ty c h film ó w p o k a ­ z y w a ć w id zo m nie p rzy g o to w a n y m . K la ­ s y c z n e film y o św ia to w e zn ajd u ją k o n ­ tak t z w id z a m i b ezp ośred n io lu b w k o n ­ te k ś c ie w y s ta w y p rob lem ow ej. D o dru­ g ie g o za g a d n ien ia , M u z e u m w f i lm ie , r e ­ fe r e n t o d n ió sł się k ry ty czn ie, stw ierd za ­ jąc, że k in em a to g ra fia p olsk a n ie m o że się , jak dotąd, p oszczycić żadnym f i l­ m em , k tó ry p rezen to w a łb y c a ło k szta łt n ie z w y k le złożonej p ro b lem a ty k i m u ze­ aln ej. D la teg o też m. in. dla w ię k sz o ś c i lu d z i m u zeu m i jego praca k ojarzą się ty lk o z o k reślo n y m i w y sta w a m i.

Po trzech refera ta ch r o zw in ęła się o ż y w io n a d ysk u sja. Z ab ierali w niej głos m u z e o lo d z y i tw ó rcy film ó w . P rzed sta ­ w ic ie le m u z e ó w K rak ow a, Ł odzi i R ze­ szo w a m ó w ili o różn ych form ach w y k o ­ rz y sty w a n ia film ó w w p racy m u zeów . S z c z e g ó ln ie dużym i o sią g n ięcia m i po­ sz c z y c ić s ię m oże M uzeum S ztu k i w Ło­ dzi. D y sk u ta n c i p o d n o sili k o n ieczn o ść p o w tó rzen ia n iek tó ry ch tem a tó w film o ­ w y c h , gd y ż stare k op ie film ó w o sty la ch w sztu ce p o lsk iej już n ie n ad ają się do e k sp lo a ta c ji. W sk a zy w a n o też n o w e te ­ m a ty , k tó r e n ie m ogą się doczek ać r e a ii- zacji. Z w ra ca n o u w agę, że ilu stra cja m u z y c z n a n ie za w sze o d p o w ia d a ch a ra k ­ te r o w i p rezen to w a n y ch d zieł sztuki. M ó­ w ią c o d a lszy ch lo sa ch P r z e g l ą d ó w ,

pod k reślan o, że w in n i w n ich ró w n ież u czestn iczy ć a rtyści, o których robi się film y . Jak o p a rtn erzy w d y sk u sji m ogą oni w n ie ść w ie le cen n y ch u w ag. W III P r z e g l ą d z i e u czestn iczy ło p ięciu r e ż y se ­ ró w m a ją cy ch w sw y m dorobku szereg film ó w o sztu ce. W yp ow ied zi tw ó rcó w

n ad ały d y sk u sji charak ter k on k retn y

i rzeczow y. N a poziom p o lsk ich film ó w 0 sztu ce d u ży w p ły w , często u jem n y, m ają n iek o rzy stn e w a ru n k i tech n iczn e to w a rzy szą ce rea liza cji film ó w . S p raw ą n a jb o leśn iejszą jest n isk a jakość k o lo ro ­ w ej taśm y film o w e j d ostęp n ej naszym tw órcom . W sp om n ian e tru d n ości s tw a ­ rzają sy tu a cję, w k tórej n a stęp u je o d ­ w ró t film o w c ó w od te m a tó w sztu k i daw n ej na k o rzy ść sztu k i w sp ó łczesn ej, która n ie w y m a g a tak dużego zaan gażo­ w a n ia tech n iczn eg o .

P o d su m o w a n ia d y sk u sji i zam k n ięcia P r z e g l ą d u dok on ał m gr M iec zy sła w P ta - śnik. M ów ca w y so k o o c e n ił dw a film y zagran iczne: A r t y s t a P io t r W o d k i n 1 G u s t a w K l i m t . W o d n iesien iu do p o l­ sk ich film ó w o sztu ce p odkreślono k o ­ n ieczn ość p o k a zy w a n ia n a jcen n iejszy ch p rzeja w ó w k u ltu ry n arodow ej. O dczuw a się szc z e g ó ln ie d o tk liw ie brak film ó w 0 za b y tk a ch arch itek tu ry . C hodzi zresz­ tą n ie ty lk o o m on ografie ob iek tów , lecz ta k że o film y u k a zu ją ce p rob lem y k ie ­ ru n k o w e, ta k jak to n a przyk ład u czy ­ n ion o w w y p a d k u film u o ratu szu g d a ń ­ skim , gd zie zn ak om icie połączono zagad ­ n ie n ie sp ołeczn e i k on serw atorsk ie. D y ­ rek tor P ta śn ik stw ierd ził, że im p rezy k ie le c k ie m ogą się stać r ep rezen ta ty w n e n ie ty lk o d la m u zea ln ictw a , a le ró w n ież 1 dla in n y ch za in tereso w a n y ch środ ow isk i in sty tu cji, tym bardziej że p rzegląd y o b ejm u ją p o zy cje z ró żn y ch d ziedzin w ied zy . Istotn y jest ró w n ież fa k t, że ta im preza m u zea ln a i film o w a n abrała już ch arak teru m ięd zyn arod ow ego. M uzeaL n ictw o p o lsk ie w pow ażn ym stop n iu w y ­ k o rzy stu je film y o św ia to w e. W tym k ie ­ run k u n a leży iść dalej. W spółpraca sp e ­ c ja listó w z w ie lu ośrod k ów kraju n a w ią ­ zana w cz a sie p rzegląd ów p rzy n iesie z p ew n o ścią k o rzy ści w ielo stro n n e.

Z ok azji 100 ro czn icy urodzin W. I. L en in a oraz w p o w ią za n iu z w y ­ sta w ą L e n in w p la s ty c e odbyła się 23 m arca w M uzeum Ś w ięto k rzy sk im sesja p o p u larn on au k ow a. T em atem se s ji b yły P o g l ą d y L e n in a na e s t e t y k ę . W ygłoszono dw a referaty:

— L e n in a t w ó r c y , doc. dr S ła w K rze­ m ień z In stytu tu P sy ch o lo g ii i S o cjo ­ lo g ii P A N ;

— K u l t u r a p ro l e ta r i a c k a w p r a k t y c e r e ­ w o l u c y j n e j L enin a, dr Jan Przała, k iero w n ik M uzeum R egion aln ego w

Sandom ierzu.

U czestn ik a m i sesji, w sp ó ło rg a n izo w a ­ nej p rzez O ddział K ie le c k i S to w a rzy sze­ nia H isto ry k ó w S ztuki, b y li n a u czy ciele w y c h o w a n ia o b y w a telsk ieg o i este ty c z ­ n ego oraz p rzed sta w iciele k ie le c k ic h śro­ d o w isk tw órczych .

W ram ach w y m ia n y k u ltu raln ej

p rzeb y w a li za granicą:

•— w Z w iązk u R ad zieck im (23 V I— 6 VII) m gr N orbert Szunke, k iero w n ik O d­ działu O kręgow ej P ra co w n i K o n ser­ w a to rsk iej w S zyd łow cu ;

— w S ło w a c ji (27 V II— 12 V III) m gr B o­ g u sła w P aprocki, k iero w n ik działu n a u k o w o -o św ia to w eg o ;

— w F in la n d ii (7 V III— 21 V III) m gr A lo jzy Oborny, d yrektor m uzeum ; — w C zech osłow acji (7 I X —31 IX ) C ze­

s ła w Erber, k iero w n ik b ib lio tek i, d e­ le g o w a n y tam przez In sty tu t B ib lio ­ tek o zn a w stw a U n iw e r sy te tu W ro­ cław sk iego;

— m g r K a zim ierz K ału ża, w iced y rek to r

m u zeum , rozp oczął 17 X I tr z y m ie ­

sięczn e styp en d iu m n a u k o w e w J u ­ g o sła w ii.

NOW E N A B Y T K I ARCHEOLOGIA

W śród zab ytk ów u zy sk a n y ch drogą badań w y k o p a lisk o w y ch , ra to w n iczy ch oraz darów w y ró żn ia ją się ozdoby (ka- b łączk i sk ron iow e, p aciork i b u rszty n o w e i szk lan e oraz k a m ien ie p ó łszla ch etn e) ze sch y łk o w ej fa z y w c z e sn e g o średnio­

w ie c z a u zy sk a n e w tra k cie bad ań przy k ated rze k ie le c k ie j. T ego ro d za ju za b y t­ k ó w d zia ł dotychczas n ie p o sia d a ł. N a d ­ to w y m ie n ić n a leży skarb m o n et zd ep o ­ n ow an y w ziem i w k oń cu X V I w ie ­ ku, o d k ry ty p rzyp ad k ow o w M okrsku D oln ym (pow. jęd rzejo w sk i) i po za b ez­ p iecze n iu p rzez fu n k c jo n a r iu sz y MO p rzejęty przez M uzeum Ś w ię to k r z y s k ie .

SZTUKA

Z biory m a la rstw a p o lsk ieg o w z b o g a ­ ciły się o 17 obrazów , a m a la r stw a o b c e ­ go o jed en :

H y a cin th e R igaud — P o r t r e t J a n a D o - b r o g o s ta K r a s i ń s k ie g o , ol., pł., 107,5X X 78;

A lek sa n d er O rłow ski — P o r t r e t b r y g a n -

ta, p a stel, kredka, pap., 29,5X 22,5

(1823); N iezn a n y m a la rz — P o r t r e t E m i li i z K o t ­ k o w s k i c h J a k u b o w s k i e j , ol., pł., 31,5X X 25,5 (ok. 1840); N iezn a n y m a la rz — P o r tr e t J ó z e f a J a ­ k u b o w s k i e g o , ol., d eska, 31,5X 25,5 (1832— 33); J ó zef S zerm en to w sk i — P e j z a ż w ł o s k i z p a s t e r z a m i , akw ., pap., 19X 28,0 (1853); J ó zef S zerm en to w sk i — K a n k a n , ak w . g w a sz, ol., pap., 14X10 (po 1860); J ó zef S zerm en to w sk i — K o ś c i ó ł e k w i e j ­ ski, ak w ., pap., 14,5X19 (1861); J ó zef S zerm en to w sk i — P e j z a ż gó rs k i, akw ., pap., 19,5X23,5 (1862); J ó zef S zerm en to w sk i — S t u d i u m d r z e w , ol., pł., 34X 24; J ó zef S zerm en to w sk i — C h a ta n a d r z e ­ k ą, ol., pł., 16X 22;

Józef S zerm en to w sk i — P e j z a ż z o k o lic O j c o w a (?) ol., tekt., 24,5X 31,5; F ra n cisze k Ż m urko — D a m a z p a r a s o l ­

k ą n a t l e s k a ł O jc o w a , ol., tek t., 32X 24,5 (1887);

J ó zef P a n k ie w ic z — P o r t r e t m ę ż c z y z n y z bro dą, ol., deska, 31X 25,5 (ok. 1892— 93);

J ó zef P a n k ie w ic z — M a r t w a n a tu r a z c y n o w y m d z b a n e m , ol., pł., 40,5X 31 (ok. 1909);