• Nie Znaleziono Wyników

Instrumenty, które mają duszę. Instrumenty, które mają duszę

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2022

Share "Instrumenty, które mają duszę. Instrumenty, które mają duszę"

Copied!
9
0
0

Pełen tekst

(1)

Instrumenty, które mają duszę

Instrumenty, które mają duszę

(2)

Wprowadzenie

Scenariusz lekcji dla nauczyciela

I. Indywidualna i zespołowa ekspresja muzyczna.

4. W zakresie słuchania i percepcji muzyki. Uczeń:

1) świadomie słucha wybranych dzieł literatury muzycznej (fragmentów lub/i w całości):

A) reprezentatywnych dla kolejnych epok (od średniowiecza do współczesności), II. Język i funkcje muzyki, myślenie muzyczne, kreacja i twórcze działania.

3. Uczeń wykazuje się znajomością i dokonuje podziału:

1) instrumentów muzycznych ze względu na źródło dźwięku – nazywa i charakteryzuje je;

III. Kultura muzyczna, narodowe i światowe dziedzictwo kulturowe. Uczeń:

1. zna repertuar kulturalnego człowieka, orientując się w sztandarowych utworach z dziejów historii muzyki i współczesnej kultury muzycznej oraz wartościowej muzyki popularnej;

Nauczysz się

rozpoznać i nazywać wybrane instrumenty strunowe;

klasyfikować instrumenty strunowe na smyczkowe, szarpane i uderzane;

wskazywać źródła wydobywania dźwięku w instrumentach strunowych;

rozróżnianiać barwy brzmienia poszczególnych instrumentów strunowych smyczkowych;

wyliczać instrumenty wchodzące w skład kwartetu smyczkowego.

Rodzaje instrumentów

Instrumenty służą do wydobywania dźwięków. Na świecie istnieje wiele tysięcy instrumentów – od prostych aż po bardzo skomplikowane. Na instrumentach można grać w różny sposób, na przykład dąć w piszczałkę, szarpiąc lub pocierając struny, naciskając klawisze, uderzając pałeczką w membranę czy też potrząsając całym instrumentem. W związku z tym instrumenty dzielimy na trzy wielkie grupy:

strunowe, dęte i perkusyjne.

Instrumenty, które mają duszę

Źródło: online-skills.

(3)

Ćwiczenie 1

Przyporządkuj podane instrumenty do odpowiednich grup.

KLARNET, TALERZE, KSYLOFON, FORTEPIAN, TRĄBKA, HARFA, MARAKASY, FAGOT, KOTŁY, TUBA, ALTÓWKA, GITARA

DĘTE

STRUNOWE

PERKUSYJNE

Nagranie dostępne na portalu epodreczniki.pl

Henryk Wieniawski, „Scherzo Tarantelle op. 16”, online-skills, CC BY 3.0 Henryk Wieniawski, „Scherzo Tarantelle op. 16”, online-skills, CC BY 3.0

Na nagraniu Scherzo Tarantella opus szesnaste, autorstwa Henryka Wieniawskiego. Utwór wykonuje solista skrzypek z towarzyszeniem fortepianu. Utwór jest bardzo żywiołowy i trudny technicznie.

Skrzypek wykonuje szybkie przebiegi dźwięków .

Instrumenty strunowe, znane od bardzo dawna, to instrumenty, w których źródłem dźwięku są napięte drgające struny. Instrumenty smyczkowe znane są od bardzo

dawnych czasów. Tworzą wielką rodzinę instrumentów podobnych w kształcie, ale różniących się wielkością i wysokością brzmienia.

Skrzypce, online-skills, CC BY 3.0

Altówka, online-skills, CC BY 3.0

Wiolonczela, online-skills, CC BY 3.0

(4)

Kontrabas, online-skills, CC BY 3.0

Ćwiczenie 2

Które spośród podanych instrumentów należą do grupy instrumentów strunowych smyczkowych?

GITARA SKRZYPCE HARFA KONTRABAS MANDOLINA ALTÓWKA FORTEPIAN WIOLONCZELA

Nagranie dostępne na portalu epodreczniki.pl Vi orio Mon , „Czardasz”, AMFN, CC BY 3.0

Vi orio Mon , „Czardasz”, AMFN, CC BY 3.0

Na nagraniu Czardasz Vittorio Montiego. Utwór jest wykonany przez skrzypka i pianistę. Pianista gra dynamiczny wstęp. Pierwsza część utworu którą gra skrzypek jest powolna, namiętna, na przemian występują długie dźwięki i ozdobniki. Druga część utworu jest bardzo szybka, pełna przebiegów dźwięków w zawrotnej szybkości. Trzecia część jest wolna. Skrzypek wykonuje wiele dwudźwięków.

Krótka analiza wysłuchanego przykładu muzycznego: zwrócenie uwagi na różne wysokości dźwięków, głośność (forte, piano), ilość dźwięków granych na raz, sposoby wydobycia dźwięku.

Lutnik… kto to właściwie jest?

Lutnik to tajemniczy i niezbyt popularny w dzisiejszych czasach zawód. Jest to osoba, która zajmuje się budową, ale także naprawą instrumentów muzycznych strunowych, w tym skrzypiec, wiolonczel, altówek, kontrabasów i innych. Instrument lutniczy jest instrumentem w całości wykonanym ręcznie przez jedną osobę.

Źródło: online-skills.

Pracę lutnika zobaczycie dzisiaj na przykładzie budowania najmniejszego spośród instrumentów smyczkowych czyli skrzypiec.

(5)

Skrzypce, online-skills, CC BY 3.0

W pracowni lutniczej, której wyposażenie i organizacja zależy od upodobań gospodarza, poza różnymi kawałkami drewna, narzędziami i przyrządami zobaczyć można różnego rodzaju szablony płyt

rezonansowych, ślimaków, efów, a także części składowych skrzypiec, altówek czy wiolonczel.

Proces projektowania można porównać do aktu narodzin nowego instrumentu. Trwa on nieraz kilka miesięcy i jest to okres najbardziej twórczy. Na podstawie szkiców lutnik dokonuje ostatecznego określenia konturu pudła rezonansowego, wykroju otworów rezonansowych, ustalenia ostatecznej konstrukcji i zdobnictwa. Na początku są to jednak tylko kartonowe szablony.

Narzędzia, szablony, online-skills, CC BY 3.0

Ostateczny kształt instrument osiągnie dopiero w długim procesie tworzenia.

Najpierw tworzony jest korpus i boki instrumentu. Skleja się płytę spodnią i wierzchnią. Na początku powstaje sklepienie od zewnątrz. W dalszej kolejności lutnik wybiera drewno od wewnątrz.

Następnie budowniczy tworzy szyjkę i główkę, robi komorę kołkową, ślimak na końcu szyjki. Kiedy gotowa jest szyjka i główka lutnik skleja ją z korpusem.

Korpus skrzypiec, lovekrakow.pl, CC BY 3.0

Szyjka i główka skrzypiec, lutnik-stalmach.pl, CC BY 3.0

 

 

(6)

Nieodłącznym elementem jest dusza.

Dusza, online-skills, CC BY 3.0

Kiedy prace techniczne są już zakończone pracownia lutnicza na chwilę zamienia się w pracownię alchemiczną. Wykonany instrument budowniczy pokrywa lakierem lutniczym. Lakier ten może być gotowy lub też, co zdarza się dużo częściej, przygotowany według własnej receptury lutnika.

Lakierowanie, online-skills, CC BY 3.0

Po wykończeniu powierzchni lakieru przychodzi czas na montaż akcesoriów. Instrumentowi brakuje jeszcze kołków, podstawka i podstrunnicy.

Akcesoria, online-skills, CC BY 3.0

Na koniec lutnik zakłada struny, po czym następuje pierwsza próba dźwiękowa. Jest to swego rodzaju egzamin.

Do gotowego instrumentu potrzebny jest jeszcze smyczek.

Smyczek, online-skills, CC BY 3.0

Źródłem dźwięku w instrumentach strunowych, smyczkowych jest struna, którą można pobudzić do drgań pocierając smyczkiem lub szarpiąc ją palcem.

Istnieje wiele sposobów gry na skrzypcach. Pierwszy z nich to legato, który polega na płynnym graniu kolejnych dźwięków, bez najmniejszych przerw między nimi. Drugim, przeciwstawnym sposobem artykulacji jest staccato, polegające na graniu poszczególnych dźwięków oddzielnie.

Pizzicato to kolejna technika. Skrzypek wprowadza w ruch strunę instrumentu smyczkowego poprzez szarpanie struny palcem prawej ręki.

Col legno to sposób, który polega na uderzaniu lub pocieraniu drzewcem smyczka o struny.

Instrumenty smyczkowe w zespołach instrumentalnych Polecenie 1

Odpowiedz na pytanie. Do których spośród prezentowanych sposobów gry potrzebny jest smyczek?

Instrumenty smyczkowe są podstawą wielu różnych zespołów instrumentalnych.

Nagranie dostępne na portalu epodreczniki.pl

Antonio Vivaldi, „Cztery pory roku”, Koncert skrzypcowy g-moll „Lato” cz. III – Presto, online-skills, CC BY 3.0 Antonio Vivaldi, „Cztery pory roku”, Koncert skrzypcowy g-moll „Lato” cz. III – Presto, online-skills, CC BY 3.0

Na nagraniu trzecia część Koncertu Skrzypcowego g-moll “Lato” z Czterech Pór Roku Antonio Vivaldiego. To bardzo żywiołowa i energetyczna część, wykonuje ją solista skrzypek i orkiestra smyczkowa. Muzyka naśladuje letnią, gwałtowną burzę.

(7)

Instrumenty smyczkowe spotkacie w takich zespołach jak: orkiestra symfoniczna, orkiestra smyczkowa, kwartet smyczkowy.

Orkiestra symfoniczna to zespół instrumentalny koncertujący regularnie w filharmonii. Składa się z grup instrumentów: smyczkowych, dętych drewnianych, dętych blaszanych i perkusyjnych.

Orkiestra smyczkowa – zespół instrumentalny, w skład którego wchodzą tylko instrumenty smyczkowe:

skrzypce, altówki, wiolonczele, kontrabasy.

Kwartet smyczkowy najmniejszy spośród wymienionych zespołów, składający się z czterech wykonawców: dwóch skrzypków, altowiolisty i wiolonczelisty.

Ćwiczenie 3

Połącz nazwę zespołu instrumentalnego z odpowiednim zdjęciem.

Orkiestra symfoniczna, Orkiestra Smyczkowa, Kwartet smyczkowy

Ćwiczenie 4

Połącz rozsypane części zdania w całość.

zespół składający się z czterech muzyków., za najdoskonalszy skład spośród zespołów kameralnych., smyczkowe, dęte drewniane, dęte blaszane oraz perkusyjne., współpracy z dyrygentem., liczący od kilkunastu do kilkudziesięciu osób.

Kwartet smyczkowy to

Kwartet smyczkowy uważany jest Orkiestra to zespół

instrumentalny W skład orkiestry

symfonicznej wchodzą następujące grupy

instrumentów:

Wspólna gra orkiestry wymaga

... ... ...

(8)

Ćwiczenie 5

Dokończ zdania.

smyczkowe, legato, batuty, kontrabas, smyczkiem

Wśród instrumentów strunowych odnajdziemy instrumenty strunowe szarpane, uderzane i ...

Typowym sposobem gry na skrzypach jest pocieranie strun ...

Największym i najniżej brzmiącym przedstawicielem rodziny instrumentów smyczkowych jest ...

Odpowiednio poruszając smyczkiem można uzyskać różne rodzaje artykulacji, np. ...

Dyrygenci, dla większej precyzji ruchów i widoczności używają ...

Ćwiczenie 6

Zaznacz zdania prawdziwe.

Altówka nie należy do grupy instrumentów strunowych, smyczkowych.

Ślimak jest częścią m.in. skrzypiec.

Na instrumentach smyczkowych można grać tylko smyczkiem.

Wiolonczela jest instrumentem występującym w orkiestrze symfonicznej.

Ćwiczenie 7

Słownik pojęć Altówka

Instrument strunowy, smyczkowy, bardzo podobny do skrzypiec, tylko nieco od nich większy.

W rodzinie instrumentów smyczkowych pełni funkcję głosu altowego. Instrumenty dęte

Instrumenty, w których źródłem dźwięku jest drgające powietrze.

Instrumenty perkusyjne

Instrumenty, w których dźwięk wydobywa się poprzez uderzanie lub pocieranie.

Instrumenty strunowe

Instrumenty, w których źródłem dźwięku jest drgająca struna.

Kontrabas

Największy i najniżej brzmiący instrument smyczkowy.

Kwartet smyczkowy

Zespół muzyczny, składający się z czterech wykonawców: dwóch skrzypków, altowiolisty i wiolonczelisty.

Legato

Sposób gry polegający na graniu kilku dźwięków ruchem smyczka w jednym kierunku.

Orkiestra smyczkowa

(9)

Zespół instrumentalny, w skład którego wchodzą tylko instrumenty smyczkowe: skrzypce, altówka, wiolonczela, kontrabas.

Orkiestra symfoniczna

Zespół instrumentalny koncertujący regularnie w filharmonii. Składa się z grup instrumentów:

smyczkowych, dętych drewnianych, dętych blaszanych i perkusji.

Pizzicato

Sposób gry polegający na szarpaniu struny palcem.

Skrzypce

Najmniejszy i najwyżej brzmiący instrument smyczkowy.

Smyczek

Drewniany pręt z przymocowaną do niego wiązką końskiego włosia.

Staccato

Sposób gry polegający na oddzielaniu każdej nuty.

Wiolonczela

Instrument strunowy, smyczkowy, budową podobny do skrzypiec, ale znacznie od nich większy. Na wiolonczeli gra się w pozycji siedzącej.

Źródło:

encyklopedia.pwn.pl sjp.pwn.pl

Biblioteka muzyczna

  

Bibliografia

Kurt Sachs, Historia instrumentów muzycznych, przeł. Stanisław Olędzki, Warszawa 2005.

Mieczysław Drobner, Instrumentoznawstwo i akustyka, Kraków 1997.

Cytaty

Powiązane dokumenty

Projekt jest to przedsięwzięcie, na które składa się zespół czynności, które charakteryzują się tym, że mają:.. 

Studia pierwszego i drugiego stopnia prowadzący: Maria Katarzyna

Podano ich klasyfikacjê oraz krytyczny przegl¹d Radetz- kiego stosowanych narzêdzi politycznych z uwzglêdnieniem ich przydatnoœci do ró¿nych celów oraz skutecznoœci..

ile poszczególnych elementów.. Karta pracy do e-Doświadczenia Młodego Naukowca opracowana przez: KINGdom Magdalena Król. Klasa I Tydzień 19

Który z tych prawdziwych instrumentów przypomina ten, wiadczenia? Otocz pętlą.. Karta pracy do e-Doświadczenia Młodego Naukowca opracowana przez: KINGdom Magdalena Król.

Obligacja to papier wartościowy emitowany w serii, w którym emitent stwierdza, że jest dłużnikiem właściciela akcji i zobowiązuje się względem niego do określonego

gry oraz zabawy integracyjne, społeczne i edukacyjne, doświadczanie świata poprzez eksperymentowanie i samodzielną aktywność dziecka, zabawy badawcze, pogadanka, rozmowa

Grupa przedmiotów STUDIA DOKTORANCKIE OD ROKU 2014/2015