- 1 -
P/08/074 Wrocław, dnia 4 czerwca 2008 r.
LWR-41008-1/2008
Jego Magnificencja
prof. dr hab. Leszek PACHOLSKI Rektor
Uniwersytetu Wrocławskiego
WYSTĄPIENIE POKONTROLNE
Na podstawie art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 23 grudnia 1994 r. o NajwyŜszej Izbie Kontro- li (j.t. Dz.U. z 2007 r. Nr 231, poz. 1701), zwanej dalej ustawą o NIK, NajwyŜsza Izba Kon- troli Delegatura we Wrocławiu, skontrolowała Uniwersytet Wrocławski, zwany w dalszym ciągu „Uniwersytetem”, bądź „UWr.” w zakresie organizacji i finansowania studiów pody- plomowych w latach 2005-2008 (semestr zimowy).
W związku z kontrolą, której wyniki przedstawione zostały w podpisanym bez za- strzeŜeń protokole kontroli, NajwyŜsza Izba Kontroli Delegatura we Wrocławiu, stosownie do art. 60 ustawy o NIK, przekazuje Panu Rektorowi niniejsze wystąpienie pokontrolne.
NajwyŜsza Izba Kontroli ocenia pozytywnie z nieprawidłowościami organizację i fi- nansowanie prowadzonych przez Uniwersytet studiów podyplomowych. Nieprawidłowości i uchybienia stwierdzono m.in. w zakresie nie uchwalenia przez Senat Uczelni wytycznych dla Rad Wydziałów w zakresie kształcenia podyplomowego, przyjmowania na studia podyplo- mowe studentów, niewypełnienia wymogów programowych studiów podyplomowych.
PowyŜsza ocena znajduje uzasadnienie w niŜej sformułowanych ocenach cząstkowych i uwagach.
1. W badanym okresie na 10 Wydziałach UWr. oraz w 2 jednostkach międzywy- działowych (Centrum Edukacji Nauczycielskiej i Centrum Studiów Niemieckich i Europej- skich im. W.Brandta) rozpoczęto 185 edycji studiów podyplomowych (SP). Z ogólnej liczby 185 studiów podyplomowych rozpoczętych w badanym okresie, 88 było studiami podyplo- mowymi dającymi słuchaczom państwowe uprawnienia kwalifikacyjne. W tym samym okre-
- 2 -
sie, przy zmniejszeniu się ogólnej liczby studentów Uniwersytetu o 2,6% (tj. z 39.061 osób w 2006 r. do 38.059 w 2007 r.), liczba słuchaczy studiów podyplomowych równieŜ nieznacznie się zmniejszyła, tj. z 3.462 w 2006 r. do 3.446 osób w 2007 r.
Zgodnie z art. 61 ust 1 pkt 2 i 4 ustawy z dnia 27 lipca 2005 r. Prawo o szkolnictwie wyŜszym1, zwanej dalej Prawem o szkolnictwie wyŜszym, tryb oraz zasady organizacji i uczestnictwa w prowadzonych przez Uniwersytet studiach podyplomowych uregulowane zo- stały w uchwalonym przez Senat w listopadzie 2006 r. „Regulaminie studiów podyplomo- wych”. Natomiast Senat nie uchwalił, do czego był zobowiązany na podstawie art.62 ust.1 pkt 4 ustawy w związku z art.13 ust.1 pkt 6 ww. ustawy, wytycznych dla rad wydziałów Uniwer- sytetu w zakresie wykonywania podstawowych zadań uczelni, tj. kształcenia w celu zdobywa- nia i uzupełnienia wiedzy.
2. NajwyŜsza Izba Kontroli pozytywnie ocenia przestrzeganie przepisów prawa i postanowień uregulowań wewnętrznych przy organizacji i prowadzeniu uruchomionych stu- diów podyplomowych, pomimo stwierdzenia nieprawidłowości oraz uchybień natury formal- nej. Nie wnosi przy tym uwag co do jakości nauczania na tych studiach.
Szczegółową kontrolą w powyŜszym zakresie objęto 73 edycji studiów podyplomo- wych, tj. 39,5% ogólnej liczby SP rozpoczętych w badanym okresie. Analizując dokumenty programowe badanych SP stwierdzono, Ŝe w programie „Kwalifikacyjnego Studium Pody- plomowego Wiedzy o Społeczeństwie” dla nauczycieli szkół gimnazjalnych i ponadgimna- zjalnych w edycjach 2005/2006/2007, 2006/2007/2008, 2007/2008/2009, nie uwzględniono modułu „Wychowania do Ŝycia w rodzinie” wymaganego do nauczania „Wiedzy o społeczeń- stwie” w gimnazjum zgodnie z postanowieniami rozporządzenia Ministra Edukacji Narodo- wej i Sportu w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół2. Uczestnicy wzmiankowanego SP nie uzyskali przez to kwalifikacji do nauczania tego przedmiotu w szkołach gimnazjalnych, co zmuszało ich do ukończenia dodatkowego studium podyplomowego w zakresie „Wychowania do Ŝycia w rodzinie”.
1 Dz.U. nr 164, poz. 1365 ze zm.
2 Z dnia 26 lutego 2002 r. (Dz. U. nr 51, poz. 458 ze zm.)
- 3 -
Pozostałe prowadzone studia podyplomowe dające słuchaczom uprawnienia kwalifi- kacyjne wypełniały wymagania programowe stawiane przez ww. rozporządzenie, jak równieŜ stawiane przez postanowienia rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu w spra- wie standardów kształcenia nauczycieli3 na studiach podyplomowych w zakresie przygotowa- nia pedagogicznego, przygotowania do pracy w szkołach specjalnych i w ośrodkach specjal- nych oraz w rozporządzeniu Ministra Polityki Społecznej w sprawie specjalizacji z zakresu organizacji pomocy społecznej4.
3. NajwyŜsza Izba Kontroli negatywnie ocenia fakt, iŜ na studia podyplomowe były przyjmowane osoby nie legitymujące się dyplomem ukończenia studiów wyŜszych (stu- denci) wymaganym postanowieniami rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu w sprawie standardów kształcenia nauczycieli oraz wewnętrznymi zarządzeniami Rektora Uniwersytetu Wrocławskiego powołującymi studia podyplomowe. Stwierdzono, Ŝe w bada- nym okresie w 3 edycjach „Kwalifikacyjnego SP w zakresie przygotowania pedagogicznego”
organizowanego przez Centrum Edukacji Nauczycielskiej, 48 słuchaczy (na ogólną liczbę 190), tj. 25,3% było studentami. Słuchacze ci otrzymywali świadectwo ukończenia studiów podyplomowych, dopiero po przedłoŜeniu odpisu dyplomu ukończenia studiów wyŜszych.
Ponadto na SP przyjmowano osoby nie spełniające warunków dotyczących kierunko- wego wykształcenia określonych w wewnętrznych zarządzeniach Rektora Uniwersytetu Wro- cławskiego powołującymi dane studia podyplomowe, w tym na:
• „Kwalifikacyjnym Studium Podyplomowym Wiedzy o Społeczeństwie” prowadzonym przez Wydział Nauk Społecznych, 5 słuchaczy na ogólną liczbę 72 (6,9%) nie posiadało wymaganego kierunkowego wykształcenia uprawniającego do przyjęcia na to SP, tj. wyŜ- szego o kierunkach: politologia, socjologia, filozofia, stosunki międzynarodowe, historia, prawo i administracja.
• „Studium Podyplomowym - Matematyki z informatyką” prowadzonym przez Wydział Matematyki i Informatyki, wykształcenia wyŜszego o kierunkach zbliŜonych do matema- tyki (informatyka, fizyka, chemia, nauki techniczne i pokrewne), nie posiadało w badanym
3 Z dnia 7 września 2004 r. (Dz. U. nr 207, poz.2110 ze zm.)
4 z dnia 22 września 2004 r. (Dz. U. nr 219, poz. 2224)
- 4 -
okresie 22 słuchaczy (14,3%), a wymaganych do przyjęcia na to SP uprawnień pedago- gicznych nie posiadało 8 osób (5,2%) na ogólną liczbę 154 słuchaczy tego SP.
• „Studium Podyplomowym - Geografii dla Nauczycieli” prowadzonym przez Wydział Nauk Przyrodniczych w roku akademickim 2005/2006/2007 – 20 słuchaczy, na 35 (57,1%), nie posiadało wymaganego wykształcenia uprawniającego do przyjęcia na te stu- dia, tj. wyŜszego o kierunkach zbliŜonych do geografii, lecz pedagogiczne (13 osób), hi- storyczne (6 osób), teologiczne (1 osoba);
• „Studium Podyplomowym - Biologii dla Nauczycieli” prowadzonym przez Wydział Nauk Przyrodniczych w roku akademickim 2006/2007/2008 – 2 słuchaczy, na 28 (7,1%), nie posiadało wymaganego wykształcenia, tj. wyŜszego o profilu przyrodniczym (Uniwersy- tet, Akademia Rolnicza, Akademia Medyczna, Akademia Wychowania Fizycznego), lecz jedynie chemiczne politechniczne.
4. W latach 2005-2006 Uniwersytet Wrocławski odnotował straty na działalności dydaktycznej wynoszące odpowiednio: 4.324,0 tys. zł w 2005 r. i 8.220,5 tys. zł w 2006 r., natomiast 2007 r. zakończono zyskiem w kwocie 8.470,7 tys. zł (zysk w 2007 r. wynikał z księgowego wyodrębnienia inwestycji – budowy biblioteki uniwersyteckiej). Będąca jej czę- ścią działalność dotycząca prowadzenia studiów podyplomowych zakończyła się zyskiem w całym badanym okresie. Zysk na prowadzeniu studiów podyplomowych, wynoszący 531,9 tys. zł w 2005 r., 619,3 tys. zł w 2006 r. i 511,9 tys. zł w 2007 r., stanowił odpowiednio 6,7%, 6,3% i 5,4% rocznych przychodów uzyskanych z tytułu ich prowadzenia. Dodatni wynik fi- nansowy był efektem m.in. określenia w kosztorysach studiów podyplomowych pozycji zysku (m.in. dla SP „Public Relations” 2006/2007 – w kwocie 30 tys. zł, SP „Studium przekładu”
2005/2006 – w kwocie 20 tys. zł), bądź zawyŜenia kosztów określonych w kosztorysie (np.
na SP „Studium kryminalistyki” w roku akademickim 2005/2006 – zawyŜenie kosztów wy- niosło 16,1 tys. zł, a na SP „Psychologii zarządzania” 2006/2007 – 29,4 tys. zł). PowyŜsze wskazuje na brak bieŜącej aktualizacji kosztorysów poszczególnych studiów podyplomowych.
Kosztorysy te były podstawą dla określenia wysokości odpłatności za poszczególne studia podyplomowe, która wynosiła od 900 zł do 1.800 zł z semestr.
- 5 -
Prowadzona w systemie finansowo - księgowym UWr., ewidencja kosztów działalno- ści dydaktycznej pozwalała na rozliczenie kosztów w układzie wymaganym §14 rozporządze- nia Rady Ministrów z dnia 22 grudnia 2006 r. w sprawie szczegółowych zasad gospodarki finansowej uczelni publicznych5. Na podstawie ewidencji kosztów studiów podyplomowych rozpoczętych od roku akademickiego 2005/2006 do 2007/2008, (semestr zimowy), stwierdzo- no, Ŝe narzut kosztów wydziałowych i kosztów ogólnouczelnianych stanowiących w sumie od 10% do 50% kosztów bezpośrednich związanych z prowadzeniem SP, wyniósł łącznie 3.730,6 tys. zł i został rozdzielony pomiędzy Wydziały prowadzące dane studia podyplomowe i Uczelnię w równych częściach (po 1.865,3 tys. zł.).
Ponadto naleŜy wskazać, iŜ do pozycji kosztów SP, oznaczonych jako „delegacje kra- jowe” zaliczono wydatki wykładowców (zatrudnionych na podstawie umowy o dzieło) zwią- zane z podróŜą słuŜbową (koszty dojazdu, noclegu, diety i ryczałty). śadne z postanowień umowy na prowadzenie wykładów nie ujmowało pokrywania kosztów dojazdu i noclegu wy- kładowców. Ponadto przepisy w sprawie podróŜy słuŜbowych nie przewidują pokrywania kosztów dojazdu do siedziby pracodawcy. Podkreślenia równieŜ wymaga fakt, iŜ w kaŜdym przypadku dokonywano zwrotu wydatków związanych z podróŜą słuŜbową na podstawie po- lecenia wyjazdu słuŜbowego nie wystawionego przez Uniwersytet Wrocławski, a przez pra- codawcę wykładowcy, który występował do Uniwersytetu z Ŝądaniem zwrotu kosztów podró- Ŝy słuŜbowej wykładowcy. Uniwersytet Wrocławski z tytułu ww. podróŜy słuŜbowych wy- datkował na SP organizowane przez Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii ( „SP Prawo karne i gospodarcze” i „SP Ubezpieczeń gospodarczych”) łącznie kwotę 5.709,79 zł.
Przedstawiając powyŜsze oceny i uwagi Jego Magnificencji, NajwyŜsza Izba Kontroli wnosi o:.
1. Uchwalenie przez Senat UWr, zgodnie z wymogiem określonym w art. 62 ust. 1 pkt 4 ustawy Prawo o szkolnictwie wyŜszym, wytycznych dla Rad Wydziałów Uczelni w zakresie kształcenia, w tym dotyczących sporządzania i uchwalania programów i pla- nów studiów podyplomowych.
5 Dz.U. nr 246, poz. 1796.
- 6 -
2. Przyjmowanie na słuchaczy studiów podyplomowych jedynie osób z kierunkowym wyŜszym wykształceniem, tj. spełniających wymogi określone w zarządzeniach we- wnętrznych Rektora Uniwersytetu powołujących dane studia podyplomowe.
3. Dostosowanie programu studium podyplomowego „Wiedzy o społeczeństwie”, pro- wadzonym przez Wydział Nauk Społecznych, do wymogów określonych w rozporzą- dzeniu Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 26 lutego 2002 r. w sprawie pod- stawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w po- szczególnych typach szkół.
4. Uaktualnianie kosztorysów studiów podyplomowych uwzględniających faktyczne koszty tych SP, jak równieŜ określanych na ich podstawie odpłatności za studia pody- plomowe oraz zaprzestanie pokrywania kosztów delegacji słuŜbowych wykładowców nie wynikających z zawartych umów o dzieło.
NajwyŜsza Izba Kontroli Delegatura we Wrocławiu na podstawie art. 62 ust. 1 ustawy o NIK, oczekuje przedstawienia przez Pana Rektora, w terminie 30 dni od daty otrzymania niniejszego wystąpienia pokontrolnego, informacji o sposobie wykorzystania uwag i wykona- nia wniosków bądź o działaniach podjętych w celu realizacji wniosków lub przyczynach nie- podjęcia takich działań.
Zgodnie z treścią artykułu 61 ust. 1 ustawy o NIK, w terminie 7 dni od otrzymania ni- niejszego wystąpienia pokontrolnego ma Pan Rektor prawo zgłosić do dyrektora Delegatury NIK we Wrocławiu, umotywowane zastrzeŜenia w sprawie ocen, uwag i wniosków zawartych w tym wystąpieniu.
W razie zgłoszenia zastrzeŜeń, zgodnie z art. 62 ust. 2 ustawy o NIK, termin nadesła- nia informacji, o którym mowa wyŜej, liczy się od dnia otrzymania ostatecznej uchwały wła- ściwej komisji NIK o sposobie ich rozpatrzenia.
