Charakterystyka systemów zintegrowanych klasy MRP wraz z elementami analizy rynku

Pełen tekst

(1)w. Piotr Soja Katedr. Info ..... atykl. Charakterystyka systemów zintegrowanych klasy MRP II wraz z elementami analizy rynku do cję. Streszczenie: W anykule dokonano charakterystyki systemów zintegrowanych klasy MRP II i dystrybucją . PrLedSlawiono krótki rys historyczny, uk azujący ewolutych systemów. Omówiono podstawowe elementy wchodzące w sklad systemu MRP Il oraz. zailądzania produkcją. pr7.ybl iżono działanie systemu. uwypuklając rolę. poszczególnyc h jego komponentów.. W dalszej c1.ęSci opracowania zaprezentowano analizę rynku systemów zintegrowanyc h klasy MRP II w Polsce i na świecie, ze szczególnym uwzgl~dnieniem charakterystyki nabywców i definicji sektora. Następnie przedstawiono propozycję analizy otoczenia konkurencyjnego wed ł ug Michaela Ponera. Słowa kluczowe: systemy zintegrowane klasy MRP II. planowanie i kontrola produkcji. analiza rynku. sektor. otoczenie konkurencyjne .. I.. Wst~p. Przedsiębiorstwa produkcyjne w dobie gospodarki rynkowej zmu szane są do podejmowania wysiłków w ce ł u zwiększe ni a swej konkurencyjno śc i . Rosnące wym agania klientów oraz konkurencja ze strony św iatowych przedsięb i ors t w zmuszają firmy do ni eustannej pracy nad poprawą jako śc i oferowanych towarów i usług . W procesie tym bardzo waż nym czynniki em jest op ła ca ln ość produkcji. nierozerwalnie związa na z kosztami ponoszonymi przez przedsiębiorstwo. Obniżenia kosztów produkcji dokonać można poprzez zmniej szeni e zapasów, efektywne wykorzystanie dostępnych mocy produkcyjnych czy t eż właściwe zaplanowanie procesu produkcji i zaopatrzenia . W ś ród nowoczesnych metod planowania i sterowania produkcją mogących wspomóc wymienione rozwiąza nia na szczegó lną uwagę zas ług uj e metoda MRP II ..

(2) Piotr Soja. 2. Charakterystyka systemów klasy MRP II 2. t . Historia MRP fi. MRP II (Mallufaclurillg Resource Plannillg - planowanie zasobów produkcyjnych) jest zbiorem sprawd zonych w praktyce zasad, algorytmów i procedu r zarządzania przedsiębiorstwem w warunkach konkurencji rynkowej. System wywodzi się z programów automatyzacji gospodarki mat eriałowej istniejących w latach 50. Drogą ewolucji , z sys temu ste rują cego stanam i zapasów, powstał w ł atach 60. system MRP (Materia! Reqllirements P!al/I/ing planowanie potrzeb materiałowych). Podstawowy system planowania potrzeb mat er i ałowych obejmuje jedynie tę część sterowania działalnośc i ą produkcyj ną , która dotyczy przep ł ywu materiałów (por. [Muh lemann i in. 1995. s. 45 1D. POlrLeby przedsiębiorstw w zakresie integracji danych doprowadzi ł y do wzbogacenia MRP o pętlę sprlężenia zwrotnego w realizacji produkcji oraz rozszerzenia systemu o planowanie istotnych zasobów produkcyj nych, jak zasoby ludzkie, maszyny i ś rodki pieniężne - co razem stwo r zyło podstawę współczesnego system u MRP II. Obecnie teoria wyróżn ia jeszcze systemy ERP (Enterprise Resollrce Planning - planowanie zasobów p rzeds i ębiorstwa) i pochodne, które wzbogacone są o mechanizmy EO l (Elec/ronie Dala Interchatlge) czy t eż zin tegrowa nej dystrybucji, a także o procedury finan sowe ( rac hunkowość zarLądcza, cWihjluw, rachunek kosztów działania). W Po lsce systemy informatyczne klasy MRP II zdoby ly popularność w latach 90., chociaż na rynku światowym i stn i ej ą już od lat 70. ("InformaIyka" 1997, s. 12) 2.2. Istota metody MRP II Począ t ki metody sięgają czasu. ki edy Joseph A. Orl icky, jede n z jej autorów , wprowadzi I do praktyki pojęcie popytu niezależnego i zależnego. Popyt ni ezależny to popyt wynikający z zamów ień klientów i prognozowancj sprzeda ży, a popyt za l eżny to popyt wtórny w stosunk u do popy tu n i ezależnego, wynikający z zapotrzebowan ia na komponenty potrzebne do wytworzenia zło żo n ego produktu. Ob liczanie popytu za l eżnego dla skła dni k ów wyrobu złożo nego odbywa s i ę według kolejnych poziomów w stru kturze wyrobu. Procedura ta upowszechniła s i ę oraz podlegała dalszemu doskonalen iu i rozwojowi wraz z postępem tec hnologii informatycznych i metod zarządzania. Rozwój ten doprowadzi I do powstania metody MRP II . MRP II jest m etodą rozłożo n ego w czasie planowania wykorzystania zasobów w proces ie produkcyjnym. Do skutecznej i praktycznej rea lizacji tej metody niezbędne jest zastosowanie systemu in fomlalycznego działającego na podstawie bazy danych i algorytmów s terujących wyko rzystujących zasadę sprzęże nia zwrotnego. MRP II jest zatem metodą bądź też systemem organ izacyjnym, czy t eż ogólniej - biznesowym, który dla efektywnego funkcjonowania potrzebuje wsparc ia informatycznego ..

(3) , lilllegrowa /lych. MRP II .... Si ł a systemu MRP n wynika z dwóch zasadniczych cech ["Strategie i Technologie ..." 1997 , s. II ]: - wewnę trznej integracji wok ół standardów struktur prod ukt ów, operacji technologicznyc h i logistycznych ora z przydzialu od powiedn ich zasobów do operacJ I, - funkcjac h ster ującyc h s pr zęże niem zw rotnym dla planowan ia potrzeb materiał owych , planowania zdol n ośc i produkcyjnych oraz planowania innych potrzebnych zasobów (np . kooperacja, narzę d z i a specjalne) . System klasy MRP II integruje wszystkie obszary dzi ała lności przedsicbiorstwa produkcyj nego: począwszy od planowania sprzedaży i produkcj i, przyjmowania za m ów i e ń , nadzorowania ich realizacji i spedycji (sp r.led3Ż i dystrybucja), prowadzen ia zaopatrzenia materiał owo-technicz n ego, przez przyjmowanie dostaw (razem z kontrolą jakości) , prowadzenie gospodarki magazynowej. aż do sterowania produkcją wydz i ał ów (w tym nadzorowania produkcji w loku) w powią za niu z zarządzani e m kOSZlami , prowadzeniem rac hunkowości i wspomaganiem zarz ąd zania finan sami .. 2.3 . El ementy systemu MRP II. Z form alnego punktu widzeni a MRP II s kłada s i ę z funkcj i systemu oraz relacji miedzy nimi. Każda z funkcji jest zw iązana z odm iennym zakresem produkcji. Funkcje systemu są przedstawione w normie opracowanej przez stowarzysze nie APICS (American Prodllct jofl and Ill l'el!tory Co 1lfroł Society) , gdzie wy różnia s ię w najpelni ejszym ujęc iu ("In formatyka" 1997, s. 13]: - planowanie biznesowe, - za rząd z ani e popytem (prognozowanie i planowanie sprzeda ży). - planowani e produkcji i sp rzeda ży, - harmonogramowanie planu produkcji (harmonogram produkcji), - planowanie potrzeb m ater i a ł owyc h (Mat er iał Reqlliremellt PIalIIIilIg MRP), - podsystem struktur wyrobów, - podsystem transakcji magazynowych (zasoby magazynowe), - podsystem harmonogramów s p ł yw u , - sterowanie produkcją , - plan owani e zdo lności produkcyjnych , - zarządzanie stanowi skiem roboczym, - zaopatrzenie (kontro la zakupów) , - planowanie dystrybucji, - pomoce warsztatowe, - interfejs do planowania fi nansowego, - sy mulacje , - pomiar d z iał a ni a systemu . K ażdą z funkcji systemu m ożna zakwa lifikować do jednej z trzech faz cyklu planowania i sterowania działalnośc ią przed s iębiors t wa - fazy zw i ązanej z two-.

(4) Piotr Tabela l. Podzial najważniejszych funkcji systemu wedlug faz cyk lu planowania i sterowania dz i ałal n ością pn;cdsiębiorstwa Faza Tworzenie planu. Funkcja. (moduł). syStemu MRP II. planowanie biznesowe popytem (prognozowanie i planowanie planowanie produkcji i sprzedaży harmonogramowanie planu produkcji planowanie potrub materiałowych (MR P) podsystem struktur wyrobów podsystem transakcji magazynowych sterowanie produkcją zarządzanie stanowiskiem roboczym zaopatrzenie pomoce warsztatowe zarządzanie. Planowanie. zadań. Wykonanie. zadań. sprzedaży). t.r6dło: opracowanie wlasne na podstawie [.,1nformatyka" 1997] .. rzeniem plan u dz i ałania, planowaniem zada ń szczegółowych oraz wykonaniem tych zadań. Podział ten pozwa la na roz różnianie runkcji pod względem skali czasowej I , w jakiej o pe rują oraz poziom szczegół owości przetwarzania danych. Warto zwrócić uwagę, że pow i ązania pomi ędzy funkcjami są silniejsze ni ż pom i ędzy fazami. Generalnie w systemie MRP II elementy są pow i ązane ze sobą za pomocą s p rzężeń zwrotnych. Dzięki temu wszyslkie funkcje MRP II są realizowane w sposób zsynchronizowany i zb ilansowany tak, że okreś l a się, iż całe MRP II pracuje w zamkn i ętej pę t li planowania. Podzia l najważniejszych funkcji syste mu zostal zamieszczony w tabeli l . 2.4 .. Działani e. systemu MRP II. Centralnym elementem system u, kierującym ca ł ym systemem MRP lI ,jest harmonog ram produkcji, tworzony przede wszystkim przez mod u ł Harmonogramowallie pialIII produkcji, którego zadanie m jest wygenerowan ie odpow iedniego planu produkcj i oraz harmonogramu zakupów na podstawie istniejącego oraz prognozowanego popytu. Dane odnośn i e popytu docierają z modu łów Zarządzanie popytem oraz Obs/llga klienta. Glówny harmonogram produkcji (G HP) jest jedynym funkcjo nującym w przedsiębiorstwie plane m produkcji. e li min ującym inne uboczne źród ł a informacji o priorytetach. Stanowi on zestawienie zawierające informacje o tym, co będzie produkowane, w jakiej i l ości oraz kiedy powinien nastąpić sp ł yw wyrobu z produkcji. Prognozowanie sprzedaży dostarcza jedy ni e informacj i o przewidywanym zapotrzebowan iu na wyroby gotowe. Potrzebne jest zdefi niowan ie procesu technolog icznego, czyli struktury produktu oraz przebiegu procesu produkcyjnego w rozpisaniu na poszczególne stanowiska produkcyj ne. Wykonywane jest to w modu ł ach StrllkIllra produktu i Sterowanie produkcją. g ł ówny. I. Np. perspektywa tygodniowa.. miesięczna,. roczna..

(5) MRP 1/ ... Na podstawie st ruktury procesu technologicznego oraz stanu magazynów generowane są w module MRP2 zamówienia na zakup części i materiałów oraz zlecenia produkcyjne. Konieczne przy tej okazji staje się uwzględnienie możli wości ich wykonania, tzn. okreś l enie czy i stniejące zasoby nie są nadmiernie obciążone oraz czy da s ię to wyk onać w określonym czasie. MRP używa dziennych lub tygodniowych informacji o zapotrzebowaniu z GłówIlego harmol/ogramu produkcji, który bazuje na zamów ieniach klientów oraz prognozie sprzedaży, a następnie oblicza wymagane il ości materiałów i komponentów potrzebnych do produkcji. MRP ustala rów ni eż, kiedy owe elementy są potrzebne i kiedy powinny by ć zamówione [Fogarty i in. 1989. s. 89]. Moduł STerowanie produk cją pozwala na podział z leceń produkcyjnych na konkretne zlecenia warsztatowe oraz ś l edzen i e zaawansowania ich realizacji. Obejmuje on ponadto drukowanie z l eceń produkcyjnych , kontrolę zgłaszanych braków itp . Moduł KOlltrola zakupów na podstawie wcze ś niej wygenerowanego harmonogramu zakupów umożliwia wybranie odpowiedniego dostawcy oraz ś l e dzenie realizacji dostaw. Wykonanie danej częśc i przez produkcję lub zakup odpowiedniego materialu wpływają na aktua lny stan magazynów. W tym miejsc u zamyka s i ę pętla ob iegu informacji , na stępuje porównanie rzeczywistego wykonania z planowanym. W ra zie potrzeby generowane są dodatkowe zlecenia, w tym czas ie s pływają leż nowe zamówienia itd. Przez cały czas wszystkim operacjom towarzyszy ś ledzenie kaszlÓW materia łów oraz pracy ludzkiej w rozbiciu na poszczególne zlecenia czy też stanowiska . Można porównać szacowany wcześniej normatywny koszl z rzeczyw istym. 2.5.. Wdrożenie. systemu MRP II. Efektem prac wdrożeniowych jest system przeznaczony do wspomagania bi znesem, a zatem adresowany jest on do kadry kierowniczej, która ponosi odpowiedz i a łn ość za efekt prac oraz musi nakreś li ć i przekazać pracownikom swoją wizję docelowej struktury funkcjonowania p rzedsiębiorstwa. Wprowadzenie MRP II wymaga dużych zmian organizacyjnych i wys iłku , do których zaangażowanie kierownictwa firmy jest rzeczą absolutnie nieodzowną . Fundamentem wdrożenia systemu klasy MRP II jest jednoznaczne okreś l e nie przez kierownictwo ce lów biznesowych , których os i ągnięcia oczekuje s ię w trakcie prac , oraz przejrzyste zdefiniowanie poszczególnych etapów działań . Wdrożenie systemu jest sensowne jedynie w przypadku, gdy w ostatecznym rozrachunku spowoduje realizację wymiernych celów o charakterze ekonomicznym , jak np . zw i ę k szen ie efek tyw n ości działania pr zeds iębi orstwa przejawiające s ię zlikwidowaniem nadmiernego zamroże nia środków pieniężnych zarządzania. 2 Modut ten. którego nazwa jest identyczna z nazwą systemu. wania materiałowego .. służy. do rolwijania zapotl7.cbo..

(6) I. Piotr Soja. w za pasach (redukcja sta nów magazynowych), zwiększeniem rentowno śc i poprzez wzrost s przeda ży j zmniejszenie kosztów zakupu surowców i mat e riałów. Wdrożenie systemu klasy MRP LI w przed s i ębio rstwie jest procesem bardzo cz a soc hłonnym i wymagającym olbrzymiego nak ładu pracy , swoim zakresem s przeda ży. obejmuje. różnorodn e d z iałania,. takie jak d ziałalność organizacyjna i szkoleni o-. wa, instalacja i parametryzacja systemu , testowanie czę ści owych również wymagać. ko nwersji. i s tniejącyc h już. rozwiązali. Może. w pn:ed s iębi o rslw i c baz danych.. 3. Elementy analizy rynku 3 . 1. Definicja sektora konkurencyjnego'. Systemy klasy MRP przeznaczone s ą do wspomagania zarządzania produk ~ i d ystrybu cją, zatem gł ównym ich odbi o rcą są przed s iębiors t wa produkcyj ne. Nabycie systemu klasy MRP nie sprowadza s i ę jedynie do zakupu samego oprogramowania. Zakupowi towarzyszy długi i skomplikowany proces wdro~ że nia , który ze względu na z łożono ść i roz l egłość problemu trwa nierzadko ki lka lal. Koszt wdroże nia , anali z i pracy konsultantów stanowi znaczną część ogólnej ceny oferty, którą jest komplek sowa imple me ntacja syste mu MRP cją. w. przed s i ęb i o r s twi e.. Praktycznie. ka żda. oferta. s przedaży. systemu MRP obej -. muje proces wdrożenia . W nie których przypadkach jeden syste m zintegrowany jest sprzedawany i wdra żan y przez kilka różnych firm. Ma to miejsce np . w przypadku systemów SAP i Baan . Ofert y wdroże niow e tych systemów s ą z reg uły z bliż o ne . Z drugiej strony jest raczej standardem , i ż dany syste m wdraża ny jest przez jedną firm ę, będącą jego producente m lub g łównym dystrybutorem . Ze względu na powyższe fakt y, dla potrzeb niniejszego opracowania dokonano ut ożs ami e nia międ zy systeme m zintegrowanym ajego g łównym dy strybutore m. Zate m pojawiające s i ę w zestawieniach sy mbole systemów MRP odn oszą się do ich g łów nych przedstawic ieli. Podsum o wując możemy s twi e rdzi ć, i ż sektorem konk urencyjnym jesl ogó ł dosla wców syste mów klasy MRP . 3.2. Charakterystyka nabywców. Ryne k wdrożeń systemów MRP jest w Pol sce rynki em stosunkowo m ł o dym, obejmuje praktycznie okres [al 90. i to raczej drugą d eka dę . W latach 90. w Pol sce sprzedano około 700 wdrożeń systemów MRP . Obecnie na rynku istnieje ki l kadzi es iąt syste mów klasy MRP , których wdrażaniem zajmuje s i ę około 30 firm. Dokładne zbadanie rynku wdrożeń jest rzeczą niezwykle trudną • Przez sektor konkurencyjny rozumie si ę tutaj og61 I1nn ofcruj:}crch na danym rynku produkty INiestr6j 1996. s. 591.. rywalizujące między. sob:}.

(7) MRP II .... %. 30. 29,13. 25 20. 16m 15. 11.30 10. Rys . I. Przed sięb iorst wa. 816. wdrażające. systemy klasy MRP wedlug brani w 1996 r.. 1:r6<l10: [Krajowe .. .. 1998J.. ze względu na niedos t ępność danych. ich n i edo kł ad n ość i n i ejednoznaczność. Moina jedynie przybliżyć sy t uację w SeklOrLC używając danych specy fi cznych dla wd rożeń MRP. Jako nabywcę systemu z integrowa nego klasy MRP maina, w sposób ogó lny. określić przedsięb i orstwo zajmujące się prod uk cją i dystrybucjq. Spe~ cyfika produk tu powod uje , że pojęcia jednostki ko nsumpcyjnej i nabywcy s ą w przypadku system u zintegrowanego klasy MRP tożsame. G ł ówną motywacją p rzedsiębiorstwa do zakupu system u klasy MRP jest chęć udoskonalenia swojego dzia ł ania i zwiększenie tym samym swej konkurencyjno ści. Usprawnie nia związane z wdrożeniem systemu MRP obejmują rozleg ł ą działa l no ść firmy, taką j ak gospoda rka magazynowa (zmniejszen ie zapasów), płanowan i e i kontro la produkcji , sprzedaż i zakupy surowców. Spojrzen ie na rynek nabywców pod kątem branży dostarcza istotnych informacji (por. rys. 1). Najw i ększy udz i ał we wdrożen i ach ma przemys ł maszynowy , na s tępnie s po ży wczy, che mia i kosmety ki oraz handel. Wymien ienie ostatniej z branż może być nieco dyskusyjne, gdyż nie wy s tępuje tu raczej peł ne za r ządzanie produkcją. definiowane przez standard MRP , lecz jedyn ie wspomaganie dystrybucji i gospodarki magazynowej..

(8) Piolr. ponad 10000. 5000-9999 4.17%. 4,86%. 500-999 25%. 1000-2999 35,42%. Rys. 2. Struktura zatrudnienia w przeds iębi orstwac h 1996 r.. wdrażających. system MRP. w. Zr6dJo: [Krajowe ... , 1998J.. Tabela 2. Wyniki finansowe II. największych. nabywców systemów klasy MRP. w 1996 r. Grupa przychodów (w mln li). LiClba firm. WSlystkie (powyżej 100) 1000 i wiięcej. III. 500- 1])])(]. 14. 20. 250-500. 28. 100-250. 49. Przeciętne. przychody w 1996 r. (w mln zł). Przeciętne zyski w 1996 r. (w mln zł). Procent zysku. 731,69 3277,52 753,73 362 ,92 201,54. 36. 12 80,54 69,75 37.01 11.73. 4.94 2.46 9,25 10,20 5.82. Żród lo: [Krajowe ... , 1998J.. Ciekawych danych dostarcza równ i eż spojrzenie na li czbę osób zatrudnionych w przed s i ębiorstwach będą cy c h nabywcami systemów klasy MRP (rys. 2). Oprogramowanie klasy MRP wd rażają obecnie w Polsce zarówno przeds i ęb iors twa za tru dniające po n i żej 500 osób (niemal 20 % wszystkich wdrożeń), jak i te , w których prac uje powyżej ID tys. pracowników. Jednym z najważniej szyc h kryteriów c harakterystyk i rynku docelowego są wyniki finansowe przeds i ę bio r s tw wdrażającyc h system klasy MRP . Tabe la 2 zawiera wyniki III najwięk szyc h nabywców systemów MRP, o przychodach powy żej 100 mln zl w 1996 r. Z podanego zestawienia wynika, iż wśród największyc h odbiorców systemów MRP najwięk szą grupę (niemal 50%) stanowi ł y przedsiębiorstwa o przychodzie.

(9) · MRP II ... w 1996 r. w granicach od 100 do 250 mln zł. Sredn i zysk w 1996 r. w lej grupie przeds i ębiorstw wyniósł. 3.3. Sytuacja. okolo 11 mln. zł,. co. s tan ow i ł o. okolo 6% obrotu.. ś wiatowa. Stan ś wiatowe go rynku systemów zintegrowanych jest bardzo i stotną infordla oceny sytuacj i w Po lsce. Otóż św iat owy rynek jest silnie skonsol idowany , pi ęc iu kluczowych dostawców ko ntroluje 57% ud z ia ł ów św iatowego rynku, szacowanego pod koniec 1996 r. na 7,9 mld US D. Wszyscy wspomniani dostawc y - poza firmą Peopl eSo ft - obec ni są już w Po lsce (por. rys. 3). Według prognoz Gartner Group , 4-6 firm z tych , które przetrwają, będ z i e do koń ca 2002 r. k o ntrolować aż 80 % rynku. Szczególnie z agro żen i są mal i i ś red ni dostawcy, którzy nie s ą ani finan sowo stabiln i, ani nie mają moż liwo· śc i wzras t ać szybc iej ni ż c ały rynek. Przyczy ną po s tępującej konsolidacji jest przeznaczanie przez nabywców coraz więk szych środ ków finan sowych na pozyskani e syste mów zintegrowanych oraz inwestowanie przez dostawców coraz większyc h ś rod k ó w w działy badawczo· rozwojowe, na co mn iejsze firmy nie mo g ą sobie pozwolić [Integra cja .. . . 1997, s. 52]. m acją. 3.4. Analiza otoczenia konkurencyjnego. we dług. Portera". AI/aliza sektora. Jako g ł ów n e e le menty, które maj ą wpływ na po zycję ry n· danego systemu moż n a przyj ąć l i cz bę wdroże ń oraz w i e l ko ść prze d się-. kową. pozostati. SAP. 34%. 33%. SSA. 5% PeopleSoft. JD. Edwards 7%. 6%. Rys. 3. Swiatowy rynek systemów dla. przedsiębiorstw. 1:r6<l10: opracowanie własne na podstawie [lIlIeg racja .. , 1997 . s. 52 J. "Analizę. przedstawiono wedlug [Gierszewska i in. 1998 J..

(10) Piotr biorslw, w których wdraża n y jest dany syste m. Wynika to ze specy fiki branży , pon i eważ olbrzym ie znaczeni e podczas wyboru sys temu klasy MRP ma lista referencyjna wdrożeń dan ego systemu. Podczas anali zy tak iej li sty firm y poszukujące aplikacji MRP do wdroże n ia u siebie przykładają dużą wagę do iloś c i wdrożen danego systemu oraz wielkości p r zedsiębiorstw uży t kujących system . Wi e lko ść przedsiębiorstw naj częściej okre ś lana jest w terminach ilości pracowników lub w i elko ści przychodów. Na pod stawi e [Krajowe ... , 1998] można s twi e rdzić, że sektor dostawców systemów MRP jest lekko skonsolidowan y, z wyraźnie określonym liderem i kilkoma firmami w czolówce . Zdecydowanym liderem wśród największych przeds i ębiorstw w kraju jest SAP, oferujący system RJ3. SAP jest w tej chwili największym dostawcą oprogramowania klasy MRP dla przedsiębiorstw z pierwszej 100. pierwszej 200 i pierwszej 500 firm w Polsce. RównoczeSnie powszechnie wiadomo , że oferta ta jest najdroższa z występujących na rynku. Sila oddzialywonia nabywców. Stosunkowo obszerna i wyczerpująca charakterystyka nabywców systemów klasy MRP zamieszczona zostala w punkcie "Charakterystyka nabywców". Dodatkowo na uwagę zas łu gują na s t ęp ują ce fakty: - se ktor odbiorcy jest bardzo szeroki, trudno tutaj mówić o koncentracj i w sensie ogólnym. Niem niej w pewnych bra n żac h koncentracja taka wys t ępuje. jak np. w branży paliwowej czy energetycznej. Podobnie trudno jest ocenić jednoznacznie ostrość wa lk i konkurencyjnej w sektorze odbiorców, w niektórych brani:..1chjest ona bardzo duża, w innych natom iast w ogóle nie istnieje i sprowadza s ię do monopolu: - produkty są zwyk le niepowtarzalne, pomimo tego, i ż wspierają ten sam model zarządzan i a (MRP lub MRP II). Chęć zastąpienia i stniejącego lub wdraża nego systemu przez inny prowadziłaby praktycznie do rozpoczęcia całej procedury wdrożeniowej od początku; - wnioskiem z powyższej uwagi jest duży koszt zmiany dostawcy, tzn. systemu zintegrowanego klasy MRP; - praktycznie nie istnieje możliwość podjęcia przez klienta produkcji wyrobu, tzn . wytworzenia w ł asnego syste mu klasy MRP II. Sila oddziatywania dostawców. Dostawcą w przypadku systemów zintegrowanych klasy MRP jest producent oprogramowania. Regulą jest, i ż firma wdrażająca (sprzedająca system wraz z uslugą wdrożeniową) wykorzystuje jeden system bądź to pochodzący od dostawcy (producenta oprogramowania) , bądź to produkowany przez siebie. Kon sekwe ncją tego jest silne uzal eż nieni e od dostawcy. Więk szość systemów zintegrowanych produkowana jest przez firmy zag raniczne, ni erzadko międ zyna rodow e, w Polsce natom ia st sprzedawane są spolszczone wersje tych systemów . Biorqc pod uwa gę sy tuację i specy fikę branży można stwierdz i ć, że:.

(11) MRP II .... - wyrób dostawcy (system zintegrowany) jest niepowtarzalny; - u zależ n ienie od dostawcy jest duże, i stnieją poważne trudn ości ze zm i a n ą dostawcy . Wymagałaby ona długiego i kosztow nego procesu poznawania nowego systemu,jego specyfiki wdroże ni owej itp .: - wys t ę puj e mo ż l iwość podjęc i a przez dostawcę produkcji wy robu finalnego, zak ł adając, iż produktem finalnym jest wdrożenie syste mu. Co w i ęcej, częs t ym przypadkiem jest sYlUacja, w której pr zeds iębiorstwo produkujące dany system zajmuje się rów ni eż jego wdrażaniem. Groi ba pojawienia się nowych kOl/kl/rentów i slIbstylllfów. Rynek systemów zintegrowanych klasy MRP nosi znamiona "złotej klatki" [Niestrój 1996, s. 6O-62J. Na ryn ku tym istnieją du że bariery wej śc i a zw iąza n e z techno l og i ą, gdyż efektywne wdrażanie systemów MRP wy maga posiadania specjalistycznej wiedzy i um i ejętnośc i , które mogą być nabyte w wy niku długoletniego dośw iad cze nia . Firma wc h odząca na rynek musialaby ponieś ć wysokie koszty szkol en ia kons ultantów lu b pozyskania ich z firm konkurencyjnych . Proces wdrożenia, trwający nierzadko kil ka lat (pew nego rodzaju normą jest półtora roku do dwóch),jest przyczy n ą stosunkowo d u żych barier wyjścia. Firma prowadząca wdrożen i e, związa na umową, nie może zaprzes ta ć swej działalnośc i z dnia na dzie ll bez negatywnych konsekwencji. Przeds iębiors t wo wd rażające jeden system nabiera dużego doświadczenia w zakresie wdrażanej aplikacji i osiqga wysoki stopien specja li zacji. Dośw i adczenie to jednak nie m oże być wykorzystane wprost w innej d zia l a ln oŚci. Sektor znajduje się w fazie wzrostu, pojaw i ają s i ę nowe finny o feruj ące systemy zintegrowane. roś ni e też dość szybko ilość sprzedanych systemów i wdrożeń. J edn ocześn i e zarysowuje się tendencja do konso lidacji sektora, która , jak wynika z obserwacji syt uacji na św iec ie , powinna przybrać na sile . W sektorze marny do czyn ienia z do ść dużą szyb k ością zmian tec hnologicznych , d ość częs t o powstają nowe wersje systemów , uwzględniające post ę p w technologii inronnatycznej. Systemy o t rzym ują nowe interfejsy u żytk ow nika oraz są przeznaczane do coraz 10 nowszyc h systemów kompu terowych.. 4. Uwagi. końcowe. Zakup systemu z integrowanego kl asy M RP II wraz z ni eod ł ączn ą u s łu gą jest bardzo skomp likowanym pr zeds ięwzię c i em. Przewidzenie dokładny c h rezultatów (zys ków) tak skomplikowanego pr zedsięwz i ęcia jest niezmiernie trudne do przeprowadzenia ze wzg l ędu na dużą il ość parametrów i czynników, które mają wp ł yw na e fekt korkowy. W ce ł u zobrazowania rentownośc i ca ł ego przedsięwzięc i a można pos łu żyć się danymi statystycznymi . Systemy klasy MRP II są od kilkunastu lat z powodzenie m wdrażan e w krajach o rozwiniętej gospodarce rynkowej. Efe k tyw n ość tych wdrożeń jest badana przez ni eza l eż n e organizacje , w tym przez organizację APICS. Na podstawie wie loletnich badań okreś lil a ona , że prawid ł owe wdrożenie sysle mu wdro żen i ową.

(12) Piotr. klasy MRP II w przed się biors twi e produkcyjnym pociąga za sobą n astę pującą wyników jego działalności: - zwięk sze ni e sp rzedaży 16-28% - zwięk szeni e wydajności pracy 10-16% - redukcję kosztów zakupu 7- 1 J % - redukcję stanu zapasów 17- 75% - e l iminację zbędnyc h części i braków 50- 90% Jak widać z pow yższego zestaw ieni a, skal a korzy śc i , jaki e może os iąg n ąć firma po wdrożeni u systemu , jest bardzo zróżnicowana. Zróżn i cowa nie to może wy nikać z e fektyw n ości d zi ałani a firm y przed wdrożeniem systemu oraz stopnia dopasowania systemu i procesu wdrożenia do specyfik i firmy . poprawę. Lite ratura Fogarty D.W .• Hoffman T.R .. Slonebraker P.W. [ 1989]. Prod/lctioll and Opera/iom,. Mmw gement, SOUlh-Weslem Pu blishing Co., Cincinnnali, Ohio. Giersi'.ewska G., Romanowska M. [1998J. Analiza strategicwa przedsiębiors twa. PWE, Warszawa . "Infonnatyka" - wydanie specjalne MRP II [1997J, czerw iec . Integracja i systemy do zarz.ądzania [1997J . Raport Teleinfo, listopad. Krajowe i zagraniczne .fystemy MRP [19981. DiS, Olwock. Muhlemann A.P .. Oakl and 1.S., Lockyer K.G. [ 1995]. Zllrząllzanie. Prod/lkcja i lIsilIgi, PWN , Warszawa. Niestrój R. [1 996]. Zllr:;q(Jz,anie marketingiem. Aspekty strategiczne. PWN, Warszawa. Strategie i technologie - systemy informatyczne do wspomagania ::.ar1.ąd::.ania prod/lkeją i dystrybllcją MRP /I [19971. dodatek specjalny tygodnika "Computerworld" . wiosna . Characłeri stics o, MRP II-Class Integrated Systems with Ele m e nts o, Marke t Analysis. This article focuses on the characteristics or MRP II integrated systems designed for produclion and di slribution management. A short historica l oUll ine or the evolution of such systems is given. The principal components or the MRP 11 system are disc ussed and Ihe system's performance IS explained with the emphasis on (he funcllons of ItS part icu lar components. The nex t part of this sludy includes an analysis or Ihe MRP II inTegrated systems market in Poland and all over the world. laking purchasers' characlerislics and sector definilion inlo particular consideralion. Nexl, Ihe suggest ion or competitive environmcnt an:t lysis according 10 Michael Porter has bccn subm iued ..

(13)