Józef Wroceński
Doktorat ks. Jana Kuśmierza
Prawo Kanoniczne : kwartalnik prawno-historyczny 39/1-2, 232-234
232 Z ŻY C IA W Y D ZIA ŁU PRAW A K A N O N IC Z N E G O A TK [4]
ryny W iary wydanego w 1977 r., mianowicie czy D ekret ten ma charakter deklaracji praw a naturalnego. W odpowiedzi ks. d r H . Staw niak wyjaśnił, że w powyższej sprawie nie m a w śród autorów jednolitego stanowiska. Jedni uznają D ekret za deklarację praw a natury inni uważają, iż chodzi tu o deklarację o charakterze mieszanym. Niewątpliwie, ten nowy dokum ent, w nowy sposób określa granice praw a naturalnego. Ks. prof. R. S o b a n s k i w związku z tym stwierdził, że przyjmując, iż była to deklaracja praw a natury należałoby uznać jej działanie wstecz. Tymczasem D ekret stanowi, iż opisany w nim stan rzeczy, od chwili jego wydania m a być tak a nie inaczej rozum iany. Ks. prof. R. S z t y c h m i l e r zwrócił uwagę na problemy związane z p raktyką sądową, którym niejednokrotnie towarzyszą dylematy duszpas terskie. W ysunął też postulat dalszego naukow ego pogłębiania zagadnień będących treścią referatu w poszukiwaniu nowych rozwiązań. Ks. d r H . S t a w n i a k niejako w odpowiedzi podkreślił, że nowe poglądy zostały ujawnione. Kluczem jednak rozstrzygającym dyskutow ane kwestie jest określenie istoty małżeństwa i jego konstytutyw nych elementów. Pozostaje pytanie, czy te elementy określone na dziś zam ykają na przyszłość możliwość zmiany określeń co do natury małżeństwa?
Dyskusję i posiedzenie zam knął Ks. D ziekan J. S y r y j c z y k składając ks. dr H. S t a w n i a k o w i , w związku ze zbliżającymi się imieninami, najlepsze życzenia. Podziękował również wszystkim zebranym za ich obecność i wkład w obrady.
Ks. J ó z e f Wroceński S C J
D O K T O R A T K S. JA N A K U ŚM IE R Z A
D nia 12 m arca 1996 r. odbyła się na Wydziale Praw a Kanonicznego A TK publiczna o brona rozpraw y doktorskiej ks. m gra Jana K u ś m i e r z a , kapłana diecezji kieleckiej, absolw enta W ydziału Praw a K anonicznego. D o k to ran t przedstawił Radzie W ydziału pracę pt. Formacja teologiczna w kieleckim seminarium duchownym w latach
1727-1918. Studium kanoniczno-historyczne. Praca została napisana pod kierunkiem
ks. prof, dr hab. M ariana P a s t u s z k o . W charakterze recenzentów wystąpili: ks. prof, d r hab Henryk M i s z t a l (K U L ) i ks. prof, d r hab. Julian К a ł o w s к i (ATK).
Ks. Jan К u ś m i e r z stosując metodę egzegetyczno-analityczną przedstawił spra wę formacji teologicznej w kieleckim seminarium duchownym od m om entu jego erygowania do chwili w ydania pierwszego K odeksu Praw a Kanonicznego. Przez wiele wieków istnienia Kościoła kandydaci do święceń prezbiteratu przygotowywali się pod względem intelektualnym , studiując w szkołach katedralnych lub na uniwersytetach. D o zadań duszpasterskich zapraw iali się, przebywając w dom ach biskupich albo na parafiach. Po wybuchu Reform acji, kiedy pojawiły się nowe potrzeby duszpasterskie, Sobór Trydencki nakazał tworzyć Seminaria Duchowne. Zobowiązując biskupów do zakładania seminariów Sobór powierzył im władzę nad nimi. Stolica Apostolska z instytucją seminariów duchow nych wiązała wielkie nadzieje. Pierwsze seminaria diecezjalne zaczęły powstawać w krótce po zakończeniu Soboru. Nowe w arunki, jakie
[5] Z Ż Y C IA W Y D ZIA ŁU PRAW A K A N O N IC Z N E G O A TK 233
zaistniały w Kościele w X VI wieku oraz potrzeba wszechstronnej formacji kan dydatów do kapłaństw a spowodowały tak szybkie wprowadzenie w życie postanowień soborowych. Celem pracy więc było ukazanie formacji teologicznej czyli procesu przygotow ania kandydatów do święceń w jednym z seminariów diecezjalnych w wieku X V III i X IX. D okonał tego A u to r drogą analizy program ów studiów, zarządzeń biskupich oraz podręczników, które stanowiły podstaw ę wykładu. W ykorzystał do swego opracow ania liczne zarządzenia i w skazania Stolicy Apostolskiej, archiwalia diecezjalne oraz bogatą literaturę przedm iotu.
Zasadniczy korpus pracy składa się z czterech rozdziałów poprzedzonych wstępem oraz z zakończenia, w którym A u to r w sposób jasny i przejrzysty podsum ow ał wyniki swoich b adań i wyciągnął - ja k podkreślali recenzenci - trafne wnioski.
Pierwszy rozdział obejmuje analizę dokum entów erekcyjnych oraz akt prawnych biskupów krakow skich i kieleckich dotyczących seminarium. A utor podkreślił w tym rozdziale fakt, że poprzez cały badany okres działalności sem inarium biskupi swoimi zarządzeniam i umiejętnie wpływali na funkcjonowanie tej uczelni. D rugi rozdział przedstaw ia kadrę nauczającą. Analiza pochodzenia terytorialnego i stanowego księży profesorów pozwoliła Autorow i na wyciągnięcie wniosku, że profesorow ie w pierw szym okresie istnienia sem inarium nie zdobywali wysokiego wykształcenia teologicż- nego. D użo lepszym przygotowaniem teologicznym odznaczali się oni w okresie późniejszym. W trzecim rozdziale został ukazany sposób w prow adzania w życie zarządzeń biskupich dotyczących formacji teologicznej przez zarząd seminarium. A utor podkreśla tu, że program studiów ulegał ewolucji, mimo iż uw arunkow ania polityczne niewoli narodow ej nie sprzyjały przeprowadzeniu skutecznej reformy. Władze zaborcze, chcąc podporządkow ać sobie Kościół, ingerowały w wewnętrzne życie seminariów diecezjalnych. Pom im o tych niesprzyjających okoliczności w semina rium kieleckim, w omaw ianym okresie, aż czterokrotnie została przeprow adzona reform a studiów seminaryjnych. Rozdział czwarty został poświęcony omówieniu podręczników używanych w wykładach głównych przedm iotów teologicznych. Z prze prowadzonej przez A utora analizy wynika, że przez cały badany okres głównie dyscypliny teologiczne wykładane były na podstawie podręczników zachodnio europejskich. Świadczy to o wpływie teologii zachodniej na kształtowanie się kultury teologicznej w Kościele kieleckim. Podręczniki polskich autorów stosowane były w drugiej połowie XIX wieku w niektórych tylko dyscyplinach teologicznych. W sem inarium starano się zapewnić alum nom formację ortodoksyjną.
Praca dostarcza czytelnikowi wiele informacji historycznych dotyczących funkc jonow ania sem inarium kieleckiego i innych z okresu bardzo trudnego w dziejach narodu polskiego i Kościoła w Polsce. Z zebranego i przeanalizowanego przez autora m ateriału wynika, że biskupi nieustannie troszczyli się o poziom wykształcenia teologicznego duchowieństwa. Nie zadawalali się formacją czysto praktyczną. Każdy prezbiter, chociaż nie jest pow ołany do tego, aby być specjalistą w dziedzinie teologii, powinien jednak otrzym ać wszechstronne i pogłębione wykształcenie teologiczne, żeby mógł sprostać zadaniom , jakie stawia przed nim Kościół i świat. W tym zawiera się przesłanie A utora, które jest ciągle aktualne, niezależnie od okoliczności czasu
234 Z ŻY C IA W Y D ZIA ŁU PRAW A K A N O N IC Z N E G O ATK [6]
i miejsca. R ozpraw a ks. m gra J. K u ś m i e r z a stanowi przyczynek do dalszych badań naukow ych w omawianej problematyce.
R ada W ydziału Praw a K anonicznego A T K biorąc pod uwagę wyniki egzaminu doktorskiego, właściwy dla tego typu rozpraw w alor naukow y, a także opinie recenzentów oraz pozytywny wynik obrony, nadała ks. Janowi K u ś m i e r z o w i stopień naukow y doktora praw a kanonicznego.
