Pytania i odpowiedzi prawne

K. Korzan

Pytania i odpowiedzi prawne

Palestra 11/5(113), 100-103

któ rzy za siłk u n ie p o trz e b u ją w cale, gdy ich r e n ta sięga 1500 zł, w reszcie tych, k tó rz y z ja k ic h k o lw ie k w zględów nie chcą obarczać F SK dopłatam i.

N ależałoby w ięc n a razie poddać p ew n e m u retu sz o w i p k t 3 uchw ały, k tó ry pow in ien się kończyć w m iejscu, w ja k im użyto śred n ik a , n ato m ia st zdanie po ś r e d ­ n ik u n ada'je się do w y o d rę b n ie n ia go w oddzielny p u n k t i do p rze re d ag o w an ia , zw łaszcza w ra z ie u zy sk an ia p ozytyw nych w y n ik ó w sta ra ń , o k tó ry c h b y ła już m ow a. W szczególności w y ra zy o zaw ieszeniu re n ty są zu pełnie zbędne n ie ty lk o ze w zględu n a m ożliw ą now elizację p rze p isó w o zaw ieszan iu p ra w a do re n ty , ale ró w n ież dlateg o , że u ch w a ła NRA m oże w p ra w d z ie określić, kiedy u sta n ie p ra w o do za siłk u z F SK , ale nie m oże pozbaw ić a d w o k a ta re n ty , o tym bow iem d ecy d u je ZUS. W zm ianka zatem o zaw ieszeniu re n ty m oże stanow ić ty lk o pouczenie, n ie je st w ięc w u ch w a le niezbędna.

P rzejścio w o zapobiec p a ra d o k sa ln y m sk u tk o m p rzek ro czen ia g ranicy 749 zł m o ­ głaby n ie w y m a g a ją c a głębszych ro zw ażań u c h w a ła P re zy d iu m NRA, k tó r a by p rz e w id y w a ła p rzelan ie, n a w niosek a d w o k a ta -re n c isty , nadw yżki p onad 749 zł jego w y n ag ro d z e n ia n a fu n d u sz u rlopow y lub chorobow y (gdy ta k ie fun d u sze pow staną) albo n a F S K przy NRA. W zór: zn an a u ch w a ła o zaham ow aniu w zro stu w y n ag ro d ze ń „d z ie sięciotysięczników ”, ogłoszona w n u m e rz e 7—8 z 1963 r. „P a- le s tr y ”.

J a k w id ać z tego w ielce skondensow anego p rz e g lą d u m ożliw ości znow elizow ania o m a w ian y c h n o rm p raw n y ch , n ad sze d ł w ła śn ie czas n a w y stą p ie n ie z in ic ja ty w ą „p o p raw y sy tu a c ji m a te ria ln e j a d w o k a tó w -re n c istó w ” , że p rzytoczę stosow ny p o stu ­ la t u ch w a ły p le n u m N aczelnej R ad y A d w o k ack iej z d n ia 17 g ru d n ia 1966 r.

P y M l I I / ł f

O D P O W I E D Z I

P M t A W I M B

P Y T A N I E :

C z y k o m o r n i k j e s t u p r a w n i o n y d o z w r o t u w n i o s k u o w s z c z ę c i e e g z e k u c j i , j e ż e l i s t r o n a n i e u z u p e ł n i b r a k ó w f o r m a l n y c h w z a k r e ś l o n y m t e r m i n i e ?

O D P O W I E D Z :

O dpow iedź n a p o staw io n e p y ta n ie u zależniona je s t od uprzedniego ro z strz y g n ię ­ cia za g ad n ien ia, czy w niosek o w szczęcie eg zekucji (zarów no przez sąd, ja k i prze/: kom ornika) p o w in ie n o dpow iadać ogólnym w a ru n k o m p ism a procesow ego.

P rz ed l.I.l&Ki r. zagad n ien ie to nie p rz e d sta w ia ło się jednolicie. Je że li — s to ­ so w n ie do p rzepisów o w łaściw ości — om aw ian y w n io sek sk ład ało się do sądu, to w obec w y ra źn e g o b rz m ie n ia a rt. 547 d. k.p.c. m u siał on odpow iadać w aru n k o m p ism a procesow ego. N ie dotyczyło to je d n a k w niosków skiero w an y ch do k o m a

r-Nr 5 (ИЗ) P y t a n i a i o d p o w i e d z i p r a w n e ₁₀₁

n ik a. S tąd w lite ra tu rz e p raw n ic zej u trw a lił się p raw id ło w y pogląd *, że rygor zw ro tu p ism a m ógł w chodzić w ra c h u b ę ty lk o w ted y , gdy egzekucję p ro w a d ził śąd, a n ie k om ornik. Je że li w n io sek o wszczęcie eg zekucji był d o tk n ię ty w ad a m i fo rm a ln y m i, to k o m o rn ik o w i p rzy słu g iw a ło je d y n ie p raw o ż ą d a n ia w y ja ś n ie ń w try b ie a rt. 517 d .k .p .c .2

P o w ejściu w życie now ego ko d ek su p o stę p o w an ia cyw ilnego sy tu a c ja uległa zm ianie. U staw o d aw ca w yszedł z założenia, że w sy stem ie p ra w a socjalistycznego b r a k je s t p o d sta w do odm iennego tra k to w a n ia egzekucji sąd o w ej i k om orniczej w sp ra w ie w a ru n k ó w fo rm a ln y c h pism procesow ych, do k tó ry c h zalicza się także w n io sk i egzekucyjne. Z ty c h w zględów u sta w o d aw ca p o m in ą ł w a rt. 797 k.p.c. o sta tn ie zdanie z a rt. 547 djk.p.c. w n a stę p u ją c y m b rzm ien iu : „Je śli w niosek je s t sk ie ro w a n y do sądu, pow inien odpow iadać w a ru n k o m p ism a procesow ego” . P om inięcie przytoczonego zdania doprow adziło do u je d n o lic en ia p o stę p o w an ia w om aw ian y m zakresie.

O becnie, z m ocy a rt. 13 § 2 k .p .c .3, do w niosków w szczynających p ostępow anie egzekucyjne sto su je się odpow iednio przep isy o pism ach procesow ych, tj. art. 125— 130 k.p.c. bez w zględu na to, czy eg zek u cja n ależy do w łaściw ości sąd u , czy też do k o m ornika. Jeżeli zatem stro n a n ie u zu p ełn i b rak ó w w zak reślo n y m te rm i­ nie, to k o m o rn ik lu b sąd (w zależności od tego, do kogo n ależ y pro w ad zen ie egzekucji) zw róci je j w niosek na p o d sta w ie a rt. 130 k.p.c.

S to so w an ie a rt. 130 przez k o m o rn ik a je st ta k sam o konieczne ja k przy egzekucji pro w ad zo n ej p rzez sąd. P o m ija ją c w y m ag an ia, ja k ie sta w ia a rt. 126 k.p.c. pism om procesow ym , stw ierd zić należy, że jeżeli s tro n a nie zam ieści w e w n io sk u tzw. „części o b lig a to ry jn e j”, tj. nie w sk aż e św iadczenia, k tó re m a być spełnione, lub sposobu egzekucji, albo jeżeli n ie dołączy do w ym ienionego w niosku ty tu łu w y ­ konaw czego (art. 797 i 799 k.p.c.) i jego odpisu (w sy tu a c ji p rze w id zia n ej w a rt. 740 k.p.c.), to k o m o rn ik — ja k to będzie w y n ik ało z poniższych uw ag — w ogóle n ie m oże w szcząć egzekucji.

P a r a g r a f 1 rozp. M in istra S praw iedliw ości z dn. 26.Х.1962 r. w sp ra w ie czynności k o m o rn ik ó w (Dz. U. N r 58, poz. 284) p o d k reśla , że k o m o rn ik p rz y w y k o n y w an iu czynności u rzędow ych obow iązany je s t do p rze strzeg a n ia przepisów p ra w a . Je śli zaś chodzi o obow iązujące przepisy, to w y ra źn ie p o zo staw iają c n e w ierzycielow i, a nie k o m o rn ik o w i dyspozycje p rzed m io tem e g z e k u c ji4.

N ie m oże w ięc kom ornik, bez o k reśle n ia w e w niosku ro zm iaru św iadczenia, prow adzić egzekucji. G dyby o p ierał się w y łącznie n a ty tu le w ykonaw czym , nie zw rac ają c u w agi n a zak res żądania, to m ogłoby dojść do sprzecznego z p o rz ą d ­ kiem p ra w n y m w yegzekw ow ania należności, k tó ra w całości lu b części została p rzez d łu ż n ik a dobrow olnie u reg u lo w a n a, a w dalszej k o n se k w e n cji — do odpo­ w iedzialności cyw ilnej nie ty lk o k o m o rn ik a , ale i S k a rb u P a ń s tw a (art. 769 § 2 k.p.c.).

Ze w zględu n a tre ść a rt. 797 i 799 § 1 k.p.c., b r a k oznaczenia w e w n io sk u sp o ­ sobu eg zekucji rów nież stanow i p rzeszkodę do jej pro w ad zen ia. Z ajęcia z u rzędu m a ją tk u n ie objętego w nioskiem egzekucyjnym kom o rn ik m oże dokonać tylk o

1 P o r . E . W e n g e r e k : P o s t ę p o w a n i e e g z e k u c y j n e w s p r a w a c h c y w i l n y c h , W a r s z a w a 1961, s. 143 i 207; J . K o r z o n e k : P o s t ę p o w a n i e e g z e k u c y j n e i z a b e z p i e c z a j ą c e , K ra k ó w 1934 г., c z. II , t . I, s. 538. 2 E . W e n g e r e k : o p . c it., s. 144. 3 P o r . M . L i s i e w s k i : N o w y k o d e k s p o s t ę p o w a n i a c y w iln e g o , w k ł a d k a d o n r u 7—8 „ P a l e s t r y ” z 1965 r ., s. 100. ♦ P o r . w z w i ą z k u z t y m a r t . 799 § 1 i a r t . 822 k .p .c . o r a z w y p o w i e d ź E . W e n g e r k o (o p . c i t ., s. 169).

w yjątk o w o , i to w w y p ad k a ch w y ra ź n ie w u sta w ie p rzew idzianych (art. 1073 § 2 i a rt. 1086 k.p.c.).

W s y tu a c ji a rt. 1073 § 2 u sta w o d aw ca po zo staw ia ostateczn ie oznaczenie sposobu egzekucji w ierzycielow i, a n ie kom ornikow i, sk o ro zobow iązuje k o m o rn ik a do za w iadom ienia w ierz y c ie la o d o k o n an y m zajęciu i do w ezw an ia go do złożenia stosow nego w n io sk u . S u g estii k o m o rn ik a do ro zszerzen ia w n iosku n a d odatkow y sposób eg zek u cji — obok ju ż w sk azan eg o — nie m ożna utożsam iać z u p raw n ie n iem do sam odzielnego o k reśle n ia sposobu egzekucji.

W św ie tle pow yższych w yw odów nie m oże u le g ać żadnej w ątpliw ości, że do u su n ię cia b r a k u w sk az an ia w e w n io sk u sposobu egzekucji u p ra w n io n y je s t w y ­ łącznie w ierz y cie l lu b o rg a n w szczynający egzekucję z u rzę d u (art. 797 i 799 § 1 k.p.c.). N ieusunięcie tego b ra k u w zak reślo n y m te rm in ie m u si pociągać za sobą s k u te k p rze w id zia n y w art. 130, ch y b a ż e w n io se k za w iera w sobie polecenie w y eg zekw ow ania n ależności sądow ych. W ty m o sta tn im w y p ad k u , ze w zględu n a tre ść i§ 16 rozp. M in istra S p raw ied liw o ści z dn. 8.XII.1965 r. w sp ra w ie eg zekucji sądow ej grzyw ien, k a r pieniężnych, op łat sądow ych i kosztów p o stę p o w a n ia . (Dz. U. N r 54, poz. 336), k o m o rn ik obow iązany je s t dokonyw ać z u rzę d u w szelkich czy n ­ ności zm ierzający ch do w yegzek w o w an ia dochodzonej należności, choćby przepi* szczególny u za le żn ia ł p odjęcie czynności od złożenia w n io sk u p rzez w ierzy ciela. Z e w zg lę d u n a szczególną ochronę w ym ien io n y ch należności, lu k ę w e w n io sk u (poleceniu) p o w sta łą w raz ie n ie w sk az an ia przew id zian eg o w a rt. 797 k.p.c. sp o ­ sobu eg z ek u c ji w y p e łn i obow iązek k o m o rn ik a o k reślo n y w pow o łan y m w yżej ro z ­ porządzeniu.

A rty k u ł 776 k.p.c. stanow i, że p o d staw ą eg zek u cji je s t ty tu ł w ykonaw czy. Bez w ym ienionego ty tu łu k o m o rn ik n ie m oże w szcząć egzekucji. P rzeszk o d ę w 'pod­ ję ciu k ro k ó w egzekucyjnych sta n o w i ta k ż e b r a k o d p isu ty tu łu w ykonaw czego w sy tu a c ji p rze w id zia n ej w a rt. 740 k.p.c., k tó ry w k ła d a n a o rgan egzek u cy jn y obo­ w ią z e k d o ręc zen ia go dłu żn ik o w i jednocześnie z p rz y stą p ie n ie m do w y k o n a n ia p o ­ sta n o w ie n ia zabezpieczającego.

K o m o rn ik m oże w szcząć egzekucję ty lk o w ted y , gdy sam w yręczy w ierzy ciela i sp o rząd zi d la d łu ż n ik a odpis ty tu łu . T akiego obow iązku a rt. 740 n a k o m o rn ik a je d n a k nie w k ła d a . G dyby u sta w o d aw ca chciał prze rz u cić n a niego obow iązek spo­ rzą d zen ia odpisu, to p o w iedziałby to w y raźn ie, ja k n p . gdy chodzi o czynności p o sz u k iw an ia m a ją tk u d łu ż n ik a w sp ra w a c h alim e n ta c y jn y c h (art. 1086 k.p.c.). N iedołączenie zatem odpisu ty tu łu w o m a w ian y c h w a ru n k a c h je s t b ra k ie m f o r ­ m alnym , k tó r y u p ra w n ia k o m o rn ik a do z w ro tu w n io sk u w try b ie a rt. 130, jeżeli b r a k te n n ie zo stan ie u su n ię ty w zak reślo n y m p rz e z niego te rm in ie.

Inaczej p rz e d sta w ia się sp raw a, gdy odpisu ty tu łu w ykonaw czego, o k tó ry m m ow a w a r t. 740 k.p.c., n ie złoży k o m o rn ik o w i osoba n ie p o ra d n a . W w y p a d k u ta k im k o m o rn ik pow in ien udzielić je j pom ocy p rzez spo rząd zen ie z a n ią w y m ie ­ nionego odpisu. P o d staw ę p ra w n ą będzie tu ta j stan o w ić a rt. 5 w zw iązku z a rt. 13 § 2 k.p.c. Je że li je d n a k osoba ta k a d ziała p rz e z ad w o k a ta, o d p a d a elem en t n ieporadności, a co za ty m idzie — rów n ież p o d sta w a z a rt. 5 k.p.c. do sp o rz ą ­ d zania za n ią odpisu. K o m o rn ik nie m a ta k ż e o bow iązku spo rząd zan ia odpisów za o rg an y u p ra w n ia n e do w szczęcia egzekucji z u rz ę d u z m ocy a r t. 796 § 2 i 3 k.p.c. (sąd, n o ta ria t — a rt. 632 k.p.c., p r o k u ra tu ra — a r t. 3 u sta w y z dn. 21.1.1958 r. o w zm ożeniu ochrony m ie n ia społecznego p rze d szk o d am i w y n ik a ją c y m i z p rz e ­ stę p stw a — Dz. U. N r 4, poz. 11 z p ó źniejszym i zm ian am i itp.), gdyż do tych org an ó w n ie m ożna odnieść elem e n tu n iep o rad n o ści z a rt. 5.

N ien a le ży te oznaczen ie w e w n io sk u osoby d łu ż n ik a, podobnie ja k om ów ione w yżej u c h y b ien ia fo rm aln e, te ż uniem o żliw ia n ie k ied y w szczęcie egzekucji. P o d ­

Nr 5 (113) P y ta n ia i o d p o w ie d z i p r a w n e ₁₆₃

k re śle n ia w y m ag a je d n a k fa k t, że w ra z ie n ie u su n ię cia w zak reślo n y m te rm in ie u ch y b ien ia k o m o rn ik nie będzie m ógł stosow ać ry g o ru z a r t. 130, lecz z mocy a rt. 177 § 1 p k t 6 k.p.c. w zw iązku z w ielo k ro tn ie pow ołanym ju ż a rt. 13 p o stę ­ p o w an ie egzekucyjne zaw iesi.

Z b ra k u m ie jsc a po m ijam bliższą an a liz ę za g ad n ien ia b ra k ó w fo rm a ln y c h w p o stę p o w an iu egzekucyjnym . S zersze w yw ody w ty m k ie ru n k u b y ły b y zresztą zbędne, gdyż i ta k ła tw o zauw ażyć, że u sta w o d aw ca dopuścił m ożliw ość stoso­ w a n ia w p o stę p o w an iu kom orniczym przepisów art. 126— 130 n ie ty lk o ze w zg lę­ dów jednolitości, ale p rze d e wsizystkim d la p o d n ie sie n ia d yscypliny egzekucyjnej, in n y m i słow y — w celu stw o rze n ia w a ru n k ó w do u su n ięcia ty c h w szy stk ich u c h y ­ b ie ń w ierzycieli, k tó re w znacznym sto p n iu w p ły w a ją h am u jąc o n a bieg i s k u ­ teczność egzekucji, zw łaszcza w sp ra w a c h w iążący ch się z zagadnieniem 'ochro­ ny m ie n ia społecznego 5.

W ty m sta n ie rzeczy ew e n tu aln y zarzu t, że dopuszczenie m ożliw ości stosow ania w p o stęp o w an iu egzekucyjnym p rzep isó w o w a ru n k a c h fo rm a ln y c h p ism p ro ce so ­ w ych i ich zw rocie je s t sprzeczne z p rz y ję tą w sy stem ach p ra w a socjalistycznego zasadą odfo rm alizo w an ia postęp o w an ia, n ie w y trzy m y w a ło b y k ry ty k i.

W y razem dem o k raty czn eg o u p ro szczen ia i o d fo rm a liz o w an ia p o stę p o w a n ia egze­ ku cy jn eg o (sądow ego i kom orniczego) je s t stw o rzen ie re a ln e j m ożliw ości zgłaszania w szelkich w niosków i ośw iadczeń (w edług w y b o ru stro n ) b ąd ź n a piśm ie, b ą d z u s t­ n ie do p ro to k o łu (art. 760 § 1 k.p.c.).

U sta w o d a w ca w yszedł tu z założenia, że osoba sp isu ją c a p ro to k ó ł zbierze w szy stk ie dane, k tó re niezb ęd n e są do n a d a n ia spraiw ie praw id ło w eg o biegu. J e ś li zaś s tro n a zd ecyduje się n a fo rm ę pisem ną, to w n io se k — jatk ju ż by ła o ty m w yżej m ow a — m u si odpow iadać w a ru n k o m p ism a procesow ego.

Zw rócić n ależ y uw agę n a to, że zgłoszenie w n io sk u o w szczęcie eg zek u cji do p ro to k o łu n ie zw alnia stro n y od obow iązku złożenia ty tu łu w ykonaw czego i jego o d p isu w sy tu a c ji z a rt. 740 k.p.c. N iew ykonanie w ty m w zględzie zarządzenia •pociągnie za so b ą sk u tk i p rze w id zia n e w a rt. 130 — podobnie ja k p rz y fo rm ie p isem n ej w n io sk u . To sam o odnosi się rów n ież do o rg an ó w w szczynających eg zek u ­ cję z u rzę d u , k tó re ró w n ież m ogą k o rzy sta ć z a rt. 760, gdyż — m oim zdaniem —■ po jęcie „w niosek” o b ejm u je użyty w a r t. 797 te rm in „ż ąd a n ie” oraz u ż y ty w w y ­ żej p o w o łan y m rozp. M in. S p raw , z dn. 8.XII.1C65 r. w y ra z „polecen ie”.

i

K, Korzan

5 N a t e m a t u j e m n y c h s k u t k ó w b ł ę d n e g o p i s a n i a w n i o s k ó w w s p r a w a c h o w i n d y k a c j ę m i e n i a s p o ł e c z n e g o p a t r z w y p o w i e d ź K . K o r z a n a w a r t y k u l e p t . : O u c h y b i e n i a c h j e d ­ n o s t e k g o s p o d a r k i u s p o ł e c z n i o n e j 1 s ą d ó w j a k o w i e r z y c i e l i w p o s t ę p o w a n i u e g z e k u c y j n y m , N P 4/16, S. 4«9.