Congresverslag

Pract:ische

Studie'

CONGRES

,

VERSI

,~:

••

'

'

d

e

CIV

"

.

'

Ie

I·

IngenIe

•

ur

en

d

e

deI-de

'\Jl7er

e

l

d

Eerste dag,

6

maart 1974 ,"-.:.

'

.

".~

-'1~1

op~ti

f

ri

gdOO:t

de ;oörzitter van Praktisèhe Studie, RomkeBijker ...

1

g

L.Huisman" dekaan van de afdeling W&W

~;;1':~

'

"St.enci.L'1.1H" Inleiding + praktische gegevens

'.

;

'

f

.

lf

;

'

J~

Tiribergeri -'

1.5 F•van Dam,Regeringsbeleid + 2 actuele problemen' ,> ; ,1

.

:

6'

'''Stencil

'

l.

2H', Stellingen

1.7 J•Breman

1.8

T.A.Bediako, Ghanese vakbondsleider

1.9

·.)C, "Stencil-

'1.3";

film "Niet Genoeg'!

-::-"',:-._::..~.~'~',: ' .Ó .-_'': .-.: ,; .. " ". 2.

, I

-"

i.1

"Stencil 2.1", Synthese foriundiscussie 1e dag:' 2.2 J1Zwartjes, DeWereldbank

2.3 'J':If"F~cVersteeg'; de Directie Technische Hulp 2.4 "Stencil 2.2", Stellingen

2.5, "Stencil 2.3", film "De lange keten"

~

.

•

,

6

.

H~C~'F'l~Jking, NEDECO ,

2.7 " R ~$nèiders, door S.N.

v.

ui tgezohden geweest

2.8

v.. "stendf 2'.411, Financieringsmaatschappijen' '2.9"'" "StenCil 2. 5'"

,"c/i..

zijn in devdér'de wereld"

2.10 P.de Kiewit, Vertegenwoordiger particulier ir.bureau' .: 2.11 D.W.Querido, Vertegenwoordiger baggermaatschappij

:.-;'.!;.'~:.. .' ..:;. . .. .. , -'. 't:

1,

3:

3.1 3.2

"

3.3

3.4 3~5

3.6

3.7

3.8

,

3•

.9

.'J.:.,'.:T ,.

~.

' "

'

. .

"Stencil

3.

fl!'~,

Synthese forumdiscussie 2e dag

~.I.Tuqan, De rol van het onnerwijs in het ontwikkelings-". proces in de ÓIitwl.kkeling'slanden

:V~R.v.d.Romondt";;'Ontmoeting van

-

cutturen

,',1 ,~.van Dam, Wat doet de afdeling W& W

"J.vari l~eijgaarden,. door T..

a.

uitgezonden geweest L.J ~Mostertman, Interriationai Course '

"Stencil 3.5", Ontwikkelingssamenwerking inpassen in de studie

N.Wijnolst, Ontwikkelingsproblematiek in het onderwijs

aan

.de afd. W& W, "wens en werkelijkheid"

Synthese forumdiscussie

4.

Uitwerking enquête afdelingsactiviteiten m.b.t. de ontwikkelingsproblematiek

Refèrenti'ègroep en de commissie "Techniek in veranderende samenlevingen" -:6'•.'. Slotwoord 1 1 2 2

3

5

6

8

10 13 15 15

16

21

33

34 37 40 45

46

48

49

55

55 57

66

70 74

81

84

85

90 92 95

96

en 8 maart 1974 is gehouden ter gelegenheid van het 16e lu~~an de studieverëniging "Praktische'Studie".

De inleidingell van de heren'

väD.

Dam, Breman, Bediako en Mostertman

zijn van de bä.nd ovè'~genomen, de overige verhalen zijn door de sprekers

zelf op schrift gesteld.

"

'

Van Prof. Tinbergen is dezeLfde samenvatrting opgenomen als in de

con-gresmap (nog te verkrijgen bij P.S.).

Het verslag volgt het congres op de voet. Da.tbetekent

'

da.took de losse

stencils, die gedurende het congres werden uitgereikt, voorzover

rele-vant, tussen de verschillende sprekers z~j_nopgenomen. "Stencil 3.2

!

'

bevatte de aanbevelingen zoals genoemd in 3.8 en is d~arom niet

opge-nomen. Niet opgenomen zijn ook de interimverslagen van de

lustrum-projecten (stencil 3.3

'

eri stencil 3.4) olndat de projecten nu veel

verder zijn. T.z.:t. zijn de eindverslagen van deze projecten bijP.S.

te verkrij gen.

,,

'

'

De verslagen van de forumdiscussies van de eerste en

'

de t~ede

dag

zijn respectievelijk de tweede en de derde .dag als

'

''stencil2.1" en

"stencil 3.

1"

uitge

-

reikt

.

en ook in

die vorm opgenomen. Van de

forum-discussie van de der4

~'

d~g is ee

n

korte synthese opgenomen van 'de

foruml~i~

,

e:~";o

'

.

,;,'

.

Er

wordt (in 4.) een overzicht gegeven van

'

de gegevens van de

'

enquête

die in januari 1974 is

g

ehouden onder de medewerkers van de afdeling

om tot een eerste inventarisatie te komen van de activiteiten van

medewerkers in het

k

ader

.

van de ontw.i,kkelÎngsproblematiek.

, . '. ..- fOI~r~O

Slechts kort wordt ingegaan op de ~ctiviteite.n van de

'

"

referentie-groep" en de commissi

e.

V~

techniek

),

n.

veranderende sanÎenlevingen"

(5.).

Wij hopen d~t

"

deze bundeL een goed Ye

~

slag van het congres is en de

lezer voor hem relevante inforri1a.tie,

:~

eeft.

redactie

lustrumcommissie

bestuur praktische studie

~'.'

mei 1914

Stevinwe:

i

1, Delft

tel. 015-133222-5465

Afd. der Civiele Techniek

Technische Ho

e

eschool Delft

,

_{Eerste dag congres "De Civiel Ingenieur en ,q.e"DerdeWereld"-,.";',,}

op'6 màart'1974 in de Aula

,r

~

de Technische IiOgeschooi

'

Dei:rt'~:'

,;

f ,

.

1.1" " Enkele punten",uit,

de

opening

van

de voorzitter van "Praktische ,';Studie11 , " RomkeBijker.:' .

,_.Óc"_,

'. ·1 "':M' ,I -.:

- ~aktische qtuiiie is ee_norganisatie voor ongeveer- 2300 c~vi.ele

stildenten die iüs doelstelling heef't verbetering van d~~~,~§~j

s-"situatie en verbetering van het studieklimaat (meer over,.P.S•..i,n

" .congresmap ) • ' " ,

., De i~tsi~ Jaren is er een t.oenemende belangstelling te. 'c9~~tateren

van de studenten voor de ontwikkelingsproblematiek. EnerzijdS omdat

het duidelijk is dat veel civiel ingeniéurs"werken

aan

projecten

voor of in ontwikkelingslanden en anderzijds omdat de totale

ont-,wikkelingsproblemat'iek volledig ter discussie' sté.at • ;:

Combinerenwe dat, dan constateren we'soms'op z'il minst emstireden en

soms goede civieltechnische ontwikkelingsprojecten.

Signaleren we nu dat de huidige opleiding tot civiel ingenieur slechts

weinig bevat dat de studenten serieus voorbereid op werk in::de derdei

wereld dan zijn we bij de doelstelling van ES.: verbetering van het

onderwijs.

Verdieping in het probleem van de ontwikkelingssamenwerking geeft

ver-der veel te denken over de maatschappelijke verantwoordelijkheid van

juist die civiele ontwerpers 'en uitvoerders die daar mee te maken

hebben.

,lil principe' 'zijn<we nu aangeland bij de tweede doelstelling van P.8.:

o.a. ve'rgrot~n: van de maatSChappelijke bewust.vorddng, omdat wij van

'mening zijrl' 'dat'het niet vold6éride is omte stellen dat de beslissingen

op een 'polftiek niveau genomen'\(ordeh en'daarom onaantastbaar zijn.

'l"' -'

,.,; - In januari Z1Jn twee projectgroepen gestart, vele pauzefilms zijn

gedraaid en enkele tentoonstellingen stonden in het gebouwvoor W& W.

Dit alles stond in het teken van tet thema. De opbouwvan het congres

is als volgt:

',De 1e dag is algem.eeninleidend.

Op de tweede dag zal 'de ontwikkelingshulp, zoals die tot 'op dit

,',momentgegeven is en wordt, cerîtr-aal, stáan en dan speciaal de

civiel-technische hulp.

,~e derde dag plaatsen we het thema in het kader van ons ~nderwijs op

'ö,nze afdeling. Deze laats'iJ,~,dag zullen aanbeveLi.ngengedaan worden

om

te komentot een act Levere en bewustere ,opstelling van:de afdeling

t.a.v. de ontwikkelingsproblematiek. '

- Het bestuur van P.S.en de organisatoren van dit congres hopen dat het

geheel een zinvolle bijdrage levert aan in elk geval de discussie

over de civieltechnische ontwikkeiingssamenwerking'en de eventuele

inte'gratie daarvan in ons onderwij's."

1.2

Samenvatting bijdrage Prof.Ir.L.Buisman, dekaan van de Afdelin$,

der Weg- en

W

aterbouwkunde.

..

'

In 1894, toen P.S. opgericht is, zag de wereld er heel anders uit.

Niet alleen uiterlijk:

st.reepj

esbroek en pandjesjas, maar ~

è

P~~tellf:ng

t.o.v. veel problemen is veranderd. Voor wat P.S. betr.èft, vroeger was

ze meer representatief gericht, passief

,

nu stelt ze zich actiever op

en is alerter geworden. Ze richt zich meer op preventieve

dan

op

curatieve aanpak.

·

,:,

Al haar activiteiten zijn erop

g

ericht zoveel mogelijk problemen op te

lossen alvorens zij tot grote vraagstukken zijn uitgegroeid. Soms

leidde deze opstelling tot moeilijkheden maar uiteindelijk hebben alle

partijen op de afdeling slechts een algemeen streven:

"'

!.erbeter'fng

van de studie voor civiel ingenieur.

Ik wens het bestuur

,

en de komende besturen, wiJsheid toe bij analyse

en synthese en

'

daadkrachtbij de uitvoering.

'J.:

Begeleiding cöngres

1.

;

De congresmap

,

Deze map bevat een korte inleiding over doel en werkwij ze

'

van

Praktische

'

Studi

e

,

'

het volledige programma voor

'

de 3 dagen en een

reeks artikelen

m

et ve

e

l uiteenlopende informatie over het

congres-thema.

D

e sticker die aan de binnenkant van het omSlag is

'

geplakt

geeft recht

op

l:etcongresverslag dat binnen afzienbàre tfjd uit

zal komen. De congresmap kost

f

1,50 en dat is dus inclusief het

eongresvers Lag. De map is te ver

k

rijgen bij de informa.tiestand.

Het congresverslag wordt U ter zijner tijd toegezonden als U

daar-voor intekent bij de informatiestand en

j 1,:"

..porto bi

gar

á.&~.

2.

De

congresuitgaven

Congresuitgaven zijn los

s

e stencil

s

die in de loop van het congres

uitgereikt zullen worden. Ze hebben tot doel de actieve opstelling

van de congres

g

angers te vergroten. Hieronder voigt het

uitreik-"

schema van de congresstencils :

'

1.1

Inleiding

+

praktische gegevens

1.,,2 Stellingen

+

richtlijnen discussielunch I

;

1.-3 Inf'ormat

Le

film "Niet genoeg"

2.1

Synthese forumdiscussiè le dag

2.2

St

e

llingen

+ richtlijnen discussielunch

11

2.3

Iriformatie

+

tekst fi.lni

II

Delange keten

11

2.4

Globaal overzicht financieringsmaatschappijen

2.5

:

i

Civieliilgenieur,ijÏlin de derde wereld",

Prof. Ir.H.J.Th.Span

'

3.1

Synthes

e

forumdiscu

s

sie 2e dag

3.2

Stellingen

+

richtlijnen discussielunch

111

3.3

Interimverslagen projectengroepen

"Brass" en

3~4

"Materiaalbeperkingen!l

3.5

"Ontwikkelin

g

shulp inpassen in de studie

"

,

Chris Posma

..",:~

,

10.00

1LOO

v • kottie

12.30 v. lunch

10.00

11.00 v. koffie

11.30 na koffie

12.30 v. lunch

13.30 na lunch

10.00

11.00 v. koffie

11.30 na koffie

12.45

Er

zullen gratis klemmetjes beschfkpaar uJn om al dei~stencils bij elkaar te houden. Deze stencils zijn ook te verkriJgè:n bij de informatiestand.

3.

Discussielunches

Het is de bedoeling dat de (discussie)-lunches een wezenlijk onder-deel -vormenvan het, congres. Het hoe en waaromvan dezeo M~ussie-lunches wordt uiteengezet in de betreffende ste:lcils. Omde :uitgifte van de lunchpakketten te vergemakkelijken verzoeken wij U zo spoedig ,mogE!~Jjkin de koffiepauze lunchbonnen te kopen (J 1,50) waardoor

,,Udan 'straks sn~T-Uwpakketje krijgt. Vooral i.v.m. de forumdiscussie vragen ~e

alle

congresgangers mee te lunchen.

1

.4

1

~':

_{Prof.J.Tinbergen, tot, vorig jaar hoogleraar wiskundige economie en}

Qntw:j:kk;~lingsprogrammeringeweest aan de Erasmus Universig teit,.:

Onderstaand,stuk is ook opgenomenin d, e congzeamap'Oenis een

St.:J.1en-,Vl;I.ttingvan de lezing.

1. Als oorzaken van de slechte sociaal-economische toestand in de meeste

ontwikkelingslanden zijn vooral belangrijk:

a. een tekort aan kapitaalgoederen,

b, een tekort aan mens'eiijk kapitaal, d.w.z. opleiding,

c. een'verkeerde'aa!l_wending van de hoeveelheden kapitaal en arbeid,

nl. te' kapi taaliritensieve bedrijven, ten dele als ge"ltb~gvan het imit~l:-en'van.westerse produktiewij zen en daarnaast als" gevolg

Vah:de'invoerbelemmeringen der riJke landen, ,

d. eeil:te sla;ppe uitvoering V'ande noodzakelijke herverdeling der

,inkomens, ova , door'een te slappe bEüastingpolitiek, ' e. een te ouderwets of te westers georiënteerd ond:erwijs.

2. De economische rol van ontwikkelingshulp behoort te zijn een

aanvul-lin? van het kap~taalte~ort . en het tekort aan technisc~n~E$1Ql1is,en

een zekere druk 1n de I'1cht1ng van het scheppen van meer werkge-legenheid en een mînder ongelijke iIi:konlensverdeling. "

3

.

'

Een deel van 'de "hu.Lp" wordt mede geri cht op de belangen,van het ,lÏuipgevende land - b. v. door de "bindi.ng" aan het aapkopen van

p

rodukt.en

in het donorland -; dit wordt fout, vanneer- de belangen

"

van

:

het ;ontvangende en het donorland niet parallel Lopen, .

4 ~.,

Het'oplossen van het arÏnoedeprobleemwordt bel~mmerddoor de belangen

"'

y.~

'eè

h

'

kleine rijke groep in de ontwikkelingslanden, doch nog meer

:door' ;,Ü?Ónjuiste handels- en financiële poii tiek van de rijke landen.

5

.

Van:veel belang is de keuze van bedrijfstakken: bij voorkeur kleding, textiel, lederwaren, houtvtaren of dè verwerking van eigen

grondstof-ren:

In

Vlegenaalllegen bouwmoet zoveei mogeJ,.ij:k~~t,handEmarbeid worden gewerkt,' '~ij het dat elk afzonderlijk project' zJjp, e~gen

cijfers zal vertonen en dat in ieder' land de optimale, techniek weer

,,verschillend zàl' Liggen, De keuze'wordt moeilijk, wanneer door de handelspolitiek van de rijke landen' de expor-t wordt bemoeilijkt.

6.

N

aburig~ ontwikkelingsl

an

den

z

ullen

.tezamen een grotere markt

kunnen vormen en daaruit wed

e

rzijds voordeel ~unnen trekken.

1.5

Prof.F.van Dam

,

hoofd bel

e

idsvoorb

e

reiding ontwikkelingssamenwerking

van het

M

inisterie van Buit

e

nlands

e

Zaken.

Ik zal 4

'

punten uit het beleid van het kabinet en twee proÈ&

~

~a,

waar

het onveozz.i.enmee geconfronteerd is, bespreken.

Ten eerste is er het beléid van Bèlf~eliance, wat eigenlijk in de eerste

plaats betekent een beleid dat vertrouwt op eigen kracht, niet rekent

op een oploss

i

ng van buiten af, maar dat in eerste instantie rekent

op een oplossing door ei

g

en beleid, door eigen politiek, zoals dit

bijvoorbeeld in China wordt gerealise

e

rd.

Maar in het algemeen kan een losmaken van, een

..

neutraliseren van de

;

;

.

betrekkingen

'

met de rij

k

e landen een militant grillig beleid worden en

het is nog maar de vraag hoe een d

e

rgelijk beleid op ons af zal komen;

een nieuwe

'

situatie waar we aan zullen moeten wennen.

'

Het

is

niet de

gewoonte om in de relatie met de o

n

twikk

e

lingslanden van óns uit,

be-halve van bepaalde groepen uit, op onvriendelijke wijze te denken. We

denken ïn een liefde-hàat-verhouding

,

waarin d

e

liefde toch liefst

domineert.

Ten tweede zullen we bij de ontwi

kk

elingshulp veel meer gaan letten op

de

Lnt.ezne

politiek van'de ontwikkelingslanden., ,In concreto: met name

die landen zal hulp

w

orde

n

gegeven die iets doen aan een beleid,

ge-richt op de verdeling van inkomen, bezit en macht. Via

'

de organen van

de V.N. maar ook bilateraal, en juist daarbij zal de keuze meer dan

voorheen :worden bepaald door deze kenmerken . Dat zal niet van de ene

op de andere dag een omschakeling betekenen. Het zal continu beleid

zijn,

.raaar'

er zal st-eedsaan de ran

d

worden aangepast. Welke landen

zullen vervallen

en

welke zullen worde

n

toegevoegd is nog niet bekend,

maar er

.

zal wel binnenkor:t e

e

n beslissing over genomen worden •

.

.

Ten derde. Steeds meer als redelijk in

s

trument in de verho

rej.~

tot de

ontwikkelingslanden

zal de confrontatie, polarisatie polit1e

R

, die

door de ontwikkelingslanden wordt gevoerd, worden beschouwd.

,

Tot nu toe hebben we in een non-polariserende situatie verkeerd, steeds

.

)leeft de poging om tot gel,ijkg

e

stemdheid te komen gedomineerd.

,

Men zit

.

bijvoorbeeld nu

.

mét de oliepolitiek, 4ie door de landen van het

.midden-oosten wordt gevoerd, dat de ontwi

k

k

e

lingslanden

steeds meer een

agressieve politiek gaan

'

voeren. Die confrontatiepolitiek is door het

huidige ~a.bin~t met name aanvaard en welkom geheten, als zijnde

misschien.heJaas [letenige instrument dat de ontwikkelingslanden ter

beschikking staat om te bereiken, wat bereikt moet worden •.

Een dergelijke

politiek heeft alleen zin als hij tot een resultaat leidt, en die

re-sultaten zulleQ.altijd weer

s

amenwerkingsvormen moeten zijn met de

rijke landen

,

dus

,

het geldt als

e

en entr

e

e tot een redelijke

samen-werk:lngsvorm op'basis van e

e

n gelijke machtssituatie. En dat betekent

dat als onze ontwikkelingssamenwerking tot doel

'

heeft o ,a.

betere

inkomensverdelin

g

en bezitsherverdeling w

e

van de stelling uit moeten

gaan, willen we die

.

i

n

ternationale samenwerking inhoud

g

even, dat we

in ons eigen land eveneens een po.Li.t

i.e

k

moeten voeren die gericht is op

inkomensv

e

rdel

ing e

n bez

i

ts

he

rv

e

r

d

e

lirig

.

-::~':

Ten vierde de internationale arbeidsverdeling. '~':<,'

Ri

.

er

worden s·pe.cifieke groepen geraakt, leder-, meubelin,du~t'rie en

de 'landbouw. Dit bele{dspunt is j~replang in een ethis~h-moraliserende

·context getrokken. Als er fouten i.n:onee Nederlandse economie zitten

.~ ..,.,,,

.

~.

.

.

·kun Je ru.et een bevollungsgroep de.oo:r;'z,aaklaten z~Jn. De hele

econo-mie zal dan geherstructureerd moet~nFQrden.

t

O~r

s

Menkan nooit zeggen: die bedrijfssector moet hier weg (b.v. naar

Zuid-Afrika) en men ontslaat de mensen. Er zal eerst andere

werkge-legenheid voor de betrokkenen gezocht moeten worden, zodat er marges

bestaan waardoor bedrijven kunnen inkrimpen.en in de '

ontwikkêlings-landen eventueel kunnencui.t.br-ei den.,·.lfiefvodr':

l.Tordt

.

geld uitgetrokken, waardoor de werkgelegenheid van deze groepen. V'~.r~.E.lk~rd.kzijn..an·

]!)etwee problemen waarmee de regeriiig onvoorzien is' geconfronteerd:

.. :

1. Olieproblematiek

1e fase: paniek

2e fase: 2 jaar lang ad hoc 9plossingen z(,.ekeI1'enhet zoeken naar,

een overbruggingsmethode en een lange termijn methodiek voor

financiering uitwerken.

Verder zoeken naar een mate van ordenîng van de,internationale

grondstoffenmarkt.

Dat.kan niet een gehele ordening zijn" want we leven

in

een

kapita-:listische wereld.

Het is erg moeilijk dan te roeien'in 'eeh klein sodalistisch bootje.

Menkan alleen iets doen omte proberen dè':ûiken fets minder beroerd

te laten lopen dan

ze

lopen. . ".

Voorstellen liggen er: komentot een:voorraadvorming om een mate van

,stabilisatie

tè

verkrijgen-. Mate van aanbodgarantie komt er op die

mM.ier,ter voorkoming van catastrofe's., Ze:.wordenin de V.N. gebracht .

..Een ander punt is het zoeken naar alternatieve energiebronnen. Pronk

heeft aangekondigd geld beschikbaar te stellen om research t.b.v.

n~euwe energiebronnen speciaal,t.b.v. ontwikkelingslartdeQ~~~ang te

brengen. tOç ~

De oliecrisis heeft wellicht niet alleen negatieve aEp~cten. Voor

'. 10%van de.bevo.Iking van de on,twikkelingslanden is .door de stijgende

olieprijzen het financieringsprobleem opgelost. Verder zijn de

inter-nationale economische verhoudingen door,elkaar geschud, waardoor een

grotere 'werkrUimte voor verandering

1S

-6titstaan, zoals b , v. een

.internationale grondstoffex.rnarkt;

die

~itijd' door de V.S. werd

'.tegengehouden, terwij 1er nu uit d-ie hoek'een voorstel in deze

riChting is gedaan.

2. De desintegratie van de E.E.G.

. De.E.E.G. is de grootste handelspartner van.de ontwikkelingslanden •

.Vorig jaar drong zich de noodzaak op en is men begonnen om te trathten

in ,dit kader een a.Lgemeenbe.Ie.i.dte formuleren. Dat is nog niet

ge-l~t, Hoeweler waarschijnlijk wel een nieuwe associatie-overeenkomst

komt, er wel een gezamenlijke handelsovereenkomst blijft, is er op

dit momentgeen kans op een gezamenlijke pOlitiek van de E.E.G. met

name t.~.v. Azië.

·

~

.

~

Erl

:

,lÛer'z~~ten we met een ; _~e.T' ;r.ijn mening, dramatisch groot probleem• ."\_

..:'.-,"

Want de gemiddelde europeaan in Neder'Land, en daarmee,bedoel ik degeen die een mistiek geloof heeft ,in de'europeeae integratie, ,die zegt dan altijd: ja maar we doen toch zoveel, aan Afrika."Alsof

daar

hef orrtwi.kke.Li.ngsprobj.eemligt. De waarheid is dat naar kwan-theit van'mensen het ontwikkelingsprobleem' voor 80%in A~ië be-;staat en opdat punt van het vrliagsttik schiet op dit moilQ~tSae

E.E. G. schromelijk tekort ~ '\, ,

1.6 ' 'lÓStencil 1.2":-:;'

..•.

",'Stellingen en richtlij,n~n discussielunch I.' ToeliChting steliingën

,,De:stellingen moeten gezien worden als een methode,omde discussie te starten. In geen geval vertegenwoordigen zij de mening van Praktische Studie. Soms zal een stelling met voorbedachte' r-ade hard!zijn gèfor-muleerd. Als geprobeerd wordt de essentiële verschillen tussen ver-schillende sprekers aan te geven is ookdat alleen bedoeld om nog r,~k:tltischer te kunnen'staan tegènover de.lezingen en om de discussie

té istimulere:ri':: ~;" ,

EO.cJSO

~.:".

- Verschil: van'opvatting van Prof. Tinbergen en ~of .Brema.n Prqf.Tinbergen (econoom): .

De arbeidsbeweging en de industrialisering komenuiteindelijk in een,beheez-st-.conflict tot eIkaar s

De hele :we:::-e],dsamennangwil harmonie."

De belangen van iedereen moeten gelijkgesteld worden.

Prof. Breman (so'cidj~6og): ,,

De machtigen zullen nooit hun macht opgeven zonder 'conflict. Er bestaat' niet alleen een rijk':"arm verhouding op ,mondiaal niveau, maar ook op nationaal niveau: centrum - per,iferie

verhoud.ing , ' E

(I

;::

r

s

o

Etn1ncipatie van het arme deei

van

de bevolking is het meest actueel.

_;'Alle sprekers en'dverige forwnleden hebben de volgende startvraag

gekregen: ,,;' ',,'

(

O;;::r

\~,J

, ,

Gegeven de eindige

noevee r

h

edu

grondstoffen" _lijkt het onmoge-lijk de hele wereldbevolkci.ngop een welvaartspeil te brengen, verge,lijkbaar met dat van de westerse wereld_ Is de conclusie juist, dat de westerse wereld een stap terug zal moeten doen, willen wij van werkelijke ontwikkelingssamenwerking kunnen

spreken? _.... ,..

Op welk gebied zou de westers'e wereld dan:een' stap te,rug moeten doen: op "technologisch gebied"

- op econoinischgebied (vèrbruik materiële goederen) - de'dienstensector . ,

Uwalternatieven. ' '

i "

- Is politieke inspraak van de massa van <iebevo,lking op de centrale 'regering' een luxe of een essentiële ";;oorl{'aarde'voorde ontwikkeling

- De rijke is rijk omdat hij voortvarend is, dearme 1.S arm omdat h:;;

lui.en apatisch is.

~.:

... '!iQcll<psyoo.ol.egische,noch klimatologische, noch geografische of

,.(ve..lke,:f:o:oxvra~l."-dedanook kunnende exclusieve verklaring 'opleveren

V'a.n:::de.'ontwi~ling van een cultuur •

...• "i.

....:Het huidige verschil .t.uasen rijk en arm kan slechts verk~aard worden vazi~t het histori~:h proces v~ de niet geheel voorspe~~~ opeen-r volglng .van mensehJke daden, die steeds weer tot stand 'kom~ op ."...,.basis van de',;totale en wisselende sonrvan alle mogelijke :f'.actoren, , 'waaronder klimatologische, etnologische en in het bijzonder de

'.gegeven.stand. van.de produktie.

nWereldbank filosofie". Met behulp en op voorwaarden van: de Wereld-.: .' >.~" bank aanleggen van een infrastructuur waardoor het mogelijk :wordt om

investeerders aan te trekken. Internationale venhouddngenr.speäen

" hier 'een voorname rOL Naar zijn aard en de sbemmenvezhouddngis de'

Wereldbank een westers instituut. De gestelde voorveazden.mollden ',dan o_oksterk verband met de belangen van de U.S.A. en West·:Europa.

,(Rusland.en andere communistische landen zijn geen lid van het .1Internat.ionale Monetaire Fonds, en dus ook niet van de,Wereldbank.) '_i.:'.= .

- De.int·ermediate technology, een begrip, Lnhoudende het stimuleren van

.een·vorm van technologie op lokaal niveau die qua investeringen een tussenpositie inneemt tussen ambachtelijke en hoogindustriële produktie. Decentralisatie, plaatselijke si xuat ie en arbeidsintensieve technieken . zijn hierbij zeer belangrijk.

- Het primaat bij de landbouw wordt gelegd door mensen als de Tanziaanse president Nyerere ,.,die stelt, dat het voor een.land-van belang is om in hoge mate selfsupporting te zijn. Industrialiseren is in .deze

i :. ·visie een.zaak van'later orde, behalve waar'ze van.ddrect.e invloed '.:ls op de nationale economie. Zeker voor Afrikaanse landen, en met

name landen met weinig.of geen delfstoffen biedt deze visie hoop-volle. per speet i even.

-::~J:1;'~'~'. _ [0".1

r

So

-. "~n Het'systeem van de volkscommuneszoals met succes gel.n.troduceerd in het

China van MaoTse-Tung. Door te· stellen dat in.principe elk ·dorp voor ziehzelf moet kunnenzorgen is hieruit, een geheel nieuwe ontwikkeling '. gestar.t, die op ta--lloze verschillende manieren.naar eigen.technologie

van de grond af opbouwt. Veel "uitvindingen" moeten daardoor .honderden

.,rnfiUe.oprrp i.euxworden gedaan, maar iedereen is. ' er' nauw bij: betrokken. ~ oatstaat zo een mens die behalve boer, arbeider en soldaat ook en tegel:;ijk zijn ~igen wetenschapper en technicus is, en men:vermijdt da~<loor' een elite die door kennis zich onderscheidt van het gewone

.

.

,

.

v

9

lk

.J' '.~';" "".:

[Toelicbting disc.ussièlunch op

6

maart

De.disçussielunch is bedoeld om de'congresgangers. nog actiever bij het

, congréè"'té bet-rekken. Wegaan er zekez van uit dat enige rust in het programmain de vorm van een lunch op zijn plaats"is, maar geloven, d~t' na

éhig~

tijd het gesprek toch over hét thema zal gaan. Wewillen

,"..1'; ~... .

°l

.nu proberen om aan de hand van stellingen en vragen dat gesprek te

stimuleren en te

structureren. We hopen dat de waarde van het congres

zo groter wordt. Het spreekt vanzelf dat een groot aantal deelnemers

aan deze discussielunch gewenst is. Daarom zijn er lunchpakketten

·

bescni.kbear voer

f 1,50.

We beseffen dat dit vaak duurder is dan thuis

eten, maar toch vragen we zoveel mogelijk mensen mee te doe~

~

.De

lunch is een wezenlijk onderdeel van het congres. Om een

vi6~~Ckf-wikkeling van de uitgifte van d

e

lunchpakketten te kriJgen, verzoeken

wij U al in

.

dekoffiepauze lunchbonnen te kopen.

We verzoeken

.

U om, nadat U Uw lunchpakketjes in ontvangst heeft

ge-nomen,

-

met een groepje ergens een plekje in de Aula op te zoekene.

De Aula staat in zijn geheel tot Uw beschikking: het auditorium, de

kantine, de gangen, de trappen, de studentenzolders en de

ballonnen-zaal. We stellen ons voor dat na enige tijd het gesprek toegespitst

wordt op

.

de stellingen en de vragen.

W

e vragen U om als

,

groep te

·proberen een mening te formuleren over de stellingen en op de

.

vragen

te

'

antwoorden ~

.

Omdat juist deze discussiv.lunch een geschikte voorbereiding lijkt voor

de for.umdiscussie

·

kunt U, als groep en als individu vragen stellen

op het vraag/antwoordformulier.

:

We verzoeken U de gestelde vraag

eventueel met Uw naam, in te

Leveren

bij de informatiestand en een

kopie van de vraag zelf te houden, zodat de forumleider U

'

eventueel

kan verzoeken de vr

a

ag voor te lezen. Het vraag/antwoordformulier

·

wordt bij de lunchpakketten bij gesloten. We zouden het zeer op prij s

·

stellen als U de

meru

ng van de groep ook op dit formulier weergeeft.

:"..ï;

1.7

Prof.J.Breman, sinds

1973 hoogleraar ontwikkelingssociologie aan de

Erasmus Universiteit en aan de Vrije Universiteit van Brussel.

We constateren grote belangstelling in de vesterse wereld voor de

.

ontwikkelingsproblematiek •

.

Het gaat echt

e

r om de

.

praktische diplomatie.

Gunnar Myrdal

"

(Zweeds

"

econoom en socioloog) noemt ontwikkelingshulp

vers~uier

e

nd

::

:

'Woord?ebru~k, er is nL

'

nog nauwe.l

i

jks ontwt~~

~~

ng:

Er

Z1t een hoeveelhe1d "w1shfull thinking

"

achter. Maar het

'

gaàt' n1et

om optimistisch woordgebrui

k

alleen, hij signaleert ook de analyse

die een beleid aanbeveelt

,

dat strookt met de westerse belangen.

Di

t

is

'

'Weliswaar een krasse uitspraak,

.

maar

h

ij klopt met het ontstaan

·

van

'

de ontwikk~üingsproblematiek.

.

.

De Europ.ese beschavin

g

heeft z

i

ch gedurende de industriële- revolutie

afgesplitst van de

"

rest.

"

van de wereld. Die andere :anden

;

hadden Lh.a.

de uitrusting niet om die ontwikkeling mee te maken.

De huidige

'

ontwikkelingsl

'

andenhebben

,

een achterstand opgelopen van dit

ontwikkelingsproces. Dit wordt

'

vaak teruggebracht op culturele aspecten

(gebrek

·

aan ondernemingsvorm, vlijt, spaarzaamheid

'

en godsdienstig

·

fatalisme) en structurele belemmerin

g

en

(b.v. kasten in India, het

ontbreken van een middenstand in veel landen en verouderde

bedrijfs-vormen. Volgens de historische filosofie zou de kloof kleiner kunnen

worden door overdracht van kapitaal

'

en kenn

i

s vanuit en Qng,er

:

super-visie van de ontwikkelde landen.

"

Dit is ook de

'

filbsófie, die te

n

grondslag ligt aan de

(;>Iit;".ikke'lings-~ulp. .',,', ,'. :. . " ' ., . '. _.. '.. ' ..

De belan~en

-

van

'

dé

'

ontwikkelde en onderontwikkelde

.

landen

lopen parallel

'

ên

die

belangenovereenkomst mondt dan uit in internationaal

'

overleg.

De arme landen:vord~h dus haar voorbeeld:

van

de.rijke landen opget rokken • .'Terwijl b'îrmen dëze visie de'ontwikkelingshulp vieinig met k.o~opialisatie

in verband 'werd gebracht, wordt teg~n~6'O~ä.igsteeds me,e·:.sesteid datz. het kolbriilÛisine van de rijke 'ls.Oden recht-:stre.e~s.samenhengt;llI,e=tde

'onderóntwikke~ing van de arme Landen~

Dè

'td~s·t,arid van

de,

arme ianden is een eindpunt, een gevolg van de economi.sche, politieke en sociaal-culturele interventie van de westerse industri.ële samenlevi;ngen. Volgens' die visie: is het woord ll()litwikkelitlgssáme:nwerking'iE~~~SO

eufemisme. het gaat ook niet om rijke en arme "Landen", die samen zouden werken; want dat verondersteld dat die samenwerking door grenzen

bepàaûd' zou zijn.- ' .

De

Noor GaltUng maakt onderscheid tussen centrum en periferielanden (globaal: rijke én arme landen), en daarbinnen mB.akthij onderscheid tussen elite en massa.

harmonie .'t··

0::S

-r "

I

)

\. . massa

I

_..

\

/

-

-

_,. ~

/

... _ ,- -, ,.~ "'RIJK conflicten ARM

Dit is natuurlijk een erg statisch verSChuivingen niet zijn verwerkt~ ·landenmodel..

.Ontwikkelingshulp nu steunt, volgens Galtung, elite IS en v~lt~:~t de .:positie van de elite in de :a;eriferie. De massa van'de rijke landen

wil alleen ontwikkelingshulp als h~ be~angen niet geschaadt worden. Een gOëd voorbeeld van deze situatie is de reiatie tussen Suririame en Nederland.

De aandacht nu moet zich' richten op het feit, dat analyses, die kritisch

.'staan tegenover de ideologie _:"de klooi' dichten - met wantrol.1weti. be-jegend worden'of van de hand worden geweten op ;grond van ideologische voor-Lngenomenhe i'd of onwetenschappelijkheid.' '. .

Vaak is het moeilijk om kritische geluiden te laten. horen. Bij evaluatie

'wordt wel ver-geten'dat'beleids-relevantónderzoek iets anders if? dan beleidswelge\rallig onderzoek. Er bestaat over het algemeen weiJjig

~,,'belangstelling voor ontwikkelings~trat~,gie~n, die niet door wes~erse

,L.•/ - .,landen' gesarlctioneerd vorden , bijvobrbèEüd van landen als Cu,ba,;~)'anzanie,

. Algerije en Noord-Korea; Het argUmertt-dat het bijioncier mqeiliji(is

- • '_ J •• ...,._ -, .,+,'·~i. '-. • •.. '_,' . .

hi.ez-cver- gegevens te verkrl.J~en 1S-Lang nae t alt1Jd steekhoudend, Wat zijn nû de grenzen

van

·

het beleid dat met ontrtkkelingssainenwerking wordt aangeduid?

model, waarin de mogelijkheden van daarbij is het ook maar een

Ten ee~ste mag de economische expansie van de geïndustrialiseerde samenleyingen niet worden belemmerd, en ten tweede moet het beleid ,- gei~cht zijn op het ondersteunen van landen met een stabiel en

"raar

mogelijk, democratisch bestel met een economisch gunstige.

vooruitzicht. In de jaren vijf'tig werd een revolutie van de stijgende

.verWachting uitgelokt.

öpr~(::hte,ontwikkelingssamenwerking verondersteld vergaande maat-~~il~ppelijke tr~nsfor~~i~ processen, af zo U wilt. het. ~ol~~)'~b van scc La.l,ereyolut1..e'S.'~~1J .in het .westen moeten bere i.d Z1..Jnom de.' orirti:st-;'

d

i~

inh~rent is aan het ontWikk~lingsproces,

cm

die vergaande v~rsc:tlui'1ng va.n.net,Illaatschappelijke .beateL te aanvaarden. Maar die bereidhèid. .ontbreekt ~En wellicht denkendaan de toestand, in India, is

liét'

einde der ~tiJden ~~l gekomen ; niet voor ,ons,

maar

-

voor -hen: als ze in de winter niet van de kou omkomen,sterven ze in de zomer wel van de honger. De bereidheid om de zaken zo dramatiich te .stellen is wel aanwezig, maar om daarnaar te handelen is nog niet, nog onvoldoende aanwezig.

Economi.sche stagnatie is wellicht de prijs die .de ma_ssavan de arme landën .moet betalen voor de handhaving van de internationale politieke stabili·tei

t

'

:

-

.

1.8

De heer Bediako komt uit Ghana en is secretaris-generaal van de leraren vrutbond. Op dit momentstudeert hij aan het Institute for Social Studies. De heer Bediako sprak in het engels.

Ik ben'ee'\-Taagdte praten over hoe de "common maniI, de gewoneman, l..neen ontwikkelingsland de ontwikkelingshulp ervaart. Het probleem is nu dat ik al zoveel door, met name de britse cultuur ben beïnvloed, dat ik nauwelijks meer te vergelijken ben met de "gewone man", Daarom heb ik mijn ouders in Ghana geschreven en hun gevraagd wat ik moet vertell:::ll.

Mijn vader is boer en n~:{jnmoeder is boerin. Ze schreven me, bedank de b.Lankeman voor,a.lles wat hij heeft gedaan, maar nij I.ad het beter

kunnen dconl ~'l~t_._beclo~J.:.~nze daarmee. Ik zal proberen het utjt;~r~\:leggen•

.Als

,

.2

spreken

~';'~:r

.

lÏ

~

p

'

is het goed te weten dat de "gewoneman!', boer, werkloze of'plantagearbeider, geen onderscheid maakt tussen handel .~n hulp of loon en hulp en geen onderscheid maakt tussen de opvoedj.ngvanuit zijn eigen CUltuur en wat van daarbuiten kamt. Het leidt geen.twijfel dat' de hulp' gewaardeerd wordt.' Denk aan ondenrijs, gezondheidszorg, industrie envoedselhulp.in crisistijden.

Als mijn:a"udersschrijven: :"hij bad het beter. kunnen doen", dan denken ze aan de vórm, het' type en de bedoelingen van de hulp.' De gewoneman .denkt,meestal eerst aan zijn basisbehoef'ten:. voedsel, kleding en

onder-dak. HiJ realiseert. zich dan dat hij 500·jaar deze zaken ter beschikking ;had maar nu noch werk.n"OchLandbouvver-kt.ui.genheeft. Werk heeft hij

nOdig o!li.te verdieneri~ Landbouwwerktuigenheeft hij nodig om voedsel te maken, All,e hul.p vert~a.lt hij in zijn eerste levensbehoeften.

Wat is de '~d van de-hulp zoals die nu gegeven wordt in de ogen van de "common-man". Ik onderscheid dat in financiële, technische en" culturele hulp.

Sprekend-over financiële hulp weten we dat die best~ed wordt aan _onderwijskun,di,ge en ~andbouwkundige hulp. Geen twi~fel_ dato

e.wbcre-': déelte van d~t' geld anderdaad daarvoor wordt gebr'ui.kt, maaf

ae

~gewone :1nan"heeft soins'de indruk dat de elite van zijn land, en de geldgevers

hem'eXploiieren. De gewone man heeft de indruk dat een deef

van

de hui:i>-:gebruikt'wordt voor de eigen belangen van die e.Lit.e en,'geldgevers. Hèt/-i$"gebèurd dat mensen zijn uitgezonden die helemaal niet nOdig wa.rëÎi:~Diè deskundigheid was ook wel in het land zelf te vinden. "Door'dé aard van de hulp wordt het ontvangende land vaak gedwongen

':êen deel van haar geld weer in het gevende land te besteden. Hoewel -"goederen'uit een' ander land soms goedkoper te krijgen zijn. Soms

moet het loon van deskundigen betaald worden van geld dat bedoeld is voor de ontwikkeling van het land. Soms hebben we die deskundigen eèht nodig, en dan erkennen we hun waarde.

,.' -De.:ilgewone man" denkt ook aan het kredietsysteem. We hebben zelf het

:gild niet. Men wil het ons dan geven als 'i'e hun daarvoor goederen van ons kunnen garanderen. Wij hebben dat geld vaak gewoon nodig om zaken te kopen. De rente op Lenen wordt soms zo groot dat we gedwongen z worden een groot deel van ons export inkomen aan lonen te besteden , De technische hL.lp. Er zijn goede westerse deSkundigen die ons kunnen

helpen en geholpen hebben. '

Maar nemen we bijvoorbeeld huizenbouw dan blijkt dat de gewone man gewend is àan;bepàálde huizen van bepaalde materialen. Na de onaf-hankelijkheidsverklaring moest eerst de woningnood aangepakt worden. Nl.lwi,1,ik geen slechte motieven vermoeden maar een aantal aannemers,

uit

:d

'

:à.

Zweden en Nederland, wilden graag bouwen: gepre rabrd ceez-de hU12'eri. Wat gebeurt er? Het land heeft genoeg mensen en genoeg .hout, D~ gèiirefabriceerde hulzen worden per schip aangevoerd en Çle~SË;volgen

•• , ." " ", • (LIC ;_:,U

-zl.Jn dure hui zen en _werkelooshel.d. '

Hij heeft_. nu misschien_:. hulp gekregen Ilil3.aris wel werkeloos._{. _.'}

In sommige landen is een begin gemaakt met het besteden van hulp voor de verbetering van landbouwmethoden en werktuigen. Dit g,.

beurt

echter nog op kleine schaaj • DeLnvl.oed van landeigenaren en iI;lv~:steerders is echter zeer groot ~',Soms heef't '~e boer daardoor geen markt voor zijn eigen goederen. '

Een ànder voorpeeld van technische hulp is wegenaanleg. In Ghana is '52%werkeloo$hèid' maar we zien grote caterpillars wegen aan.Leggen, Er

wordt oris'aan gezegd dat het zo goedkoop is en dat er zo meer wegen aangelegd kunnen worden en dat hun arbeid zo duur is. Want hij heeft de kennis nog niet.

De "conmon

:

mar

f

'

.

zièt 'de wegen echter wel als werkgelegenheid omdat hij

g~loof'd dà.t

ZIjn:

eigen werktuigen goed genoeg zijn om de we~en zo te

mBk-etl

dat

ie

vöofhem goed genoeg zijn .

. . j._.... ,. "",' :< . :.'

."',.,:

Weinig kapitaalintensieve arbeid moet ontwikkeld worden met het oog

'op werkgeJ_egenheid. De ontwikkelingslanden meten de hulp die ze geven

'in termen van brut~ nationaal produkt en inkomen per hoofd,van de

beVOlking.

EOc

t

S

o

De gewone man meet echter in termen van verbetering van zijn eigen

Levènssituatie :,kleding, voedsel", onderdak.

•De gewone

maa

.

is wel geînt.ezes seei-d in kennis, knov how en

vakbekwaam-'heid. Sommigeregeringep en üistellingen proberen die noodzakelijke

kënnis en vakl).ekwaaml1eidover te brengen. Haar daarbij moeten.we

op-,passen. '

rri

hoever-re veranderen daardoor de cs>n3{mptiegewoonten.

H()ge:r~lonen ~al tot g~yolg hebben dat er meer' aan buitenlandse

goede-ren besteed'

zal

wo:rderi-

èii

"dat de eigen produkten en mat.er-La.Len,dien

-terigevoige veracht gaan worden.

Ik weet dat

in

sommigeAfrikaanse landen, die een assimilatie 'politiek

vborstaan wijIi een erg 'goedkoop produkt is, ",in plaats van banaan of

vis. Hij werkt 'dus niet meer voor zijn eigen oorspronkelijke behoeften

maar-voor die van de donorlanden (wijn, ..,his,ky).

"~de:rwijs. Zo ontzettend belangrijk voor~een ontwikkelingSI~Q.. Als ik .ons huidige onderwij ssysteem bekijk dan,klaag ik bepaald ~iet alleen

de westerse wereld aa.n:maar ook ons eigen land. Wemoeten zelf, ons

Ónderwijsopzetten. V:rqeger verd de jeugd voorbereid op werk op' de

boerderij. Na 10 j"aar'önafhankelijkheid is ereechter nog steeds soms

de 'sî:tuatie dat mensen zozeer vreemde talen machtig zijn, dat, ze

,zich soms helemaal engels of frans voelen. Nu wordt de jeugd geleerd

dat landbouw een straf is. Na 10jaar is er geen werkeloosheid meer

iri 'de stad. Als hij dan el.genlijk terug moet naar de boerderiJ"zegt

hij: "dat is niet mijn werk, ik hoor op een kantoor;'. Dit is een vrl.J

'iogische conc.Iusi e als kinderen opgevoed worden in ,;'wat niet zou

lnoetEin". Z_eworden niet opgevoed in hun eigen omgeving.

,,,;::,::; .;.

.r..

~

:'

is

me

ook gevraagd iets te zeggen over 'de grote maatsPhà~:ptJ'enin

,,óntwikkëiingsgebieden. Vanaf de 15 e eeuw zijn, ze al hier. Ze hebben

, goede dingen gedaan , maar het had beter gekund. Er zijn goede bedrijven,

maar'ook slechte. Als ik praat over goed en slecht praat ik in de

taal van de gewone man. In die zin dat hij we,et dat handelaren van

winst' mOeten leven masr dat ze de winst soms beter hadden kunnen

be-st eden ;

Een'é.rider probleem vormt de sociale en culturele Lderrtite i.t., Missie

' en'Zendi6.g hebben goed"g~daan, daar zijn we dankbaar voor , maar we

onderkennen ook een negatief aspect. Als je bijvoor-beeId-in een

protes-tante kerk wil bidden moest je in een echt pak en niet zoals ik hier

sta, .i.n inheemse kleren. Dansen mocht je niet op eigen a,frikaanse

mUziek. Orldanks al het goede hebben ze de culturele identiteit

aange-tast

>

St~~ds meer wordt erkent .dat; het goede in de inheemse cultuur

behouden moet blijven. '

De

family.-P:t.an~i~gvormt ook een groot probleem. De gewone,ma.nmerkt

dat

hij ni'ét':genoeg kan produceren voor zijn, kinderen en concludeert

dus'dat hij meer kinderen nodig beeft. Waa.rommoet dan het kindertal

verminderen. Omdat er niet genoeg eten is! Als voorgesteld wordt geld

te besteden aan de pil en andere methoden van family-planning dan

vraagt hij zich af of dat geld niet gebruikt kan worden voor het verhogen

van de prOduktie of het verbeteren van de werktuigen.

·.;_Ikhoop dat ik.in het voorgaande een beetje heb aangegeven hoe de

. \ '~commonmanrt vaak.de ontwikkelingshulp -ervaar-t .en.dan met name

nega-. nega-.t.ieve aspecten daarvan. Het leid geen twij-fe'l datland -en volk in vele gèvallen erg dankbaar zijn voor hulp van regeringen 'en'

inves-.tee.rders. :" ..-"

r ..."t

De gewoneman:t..ealise:ert zich de laatste jaren steeds meer,':tezamen met,vele: :re.geringeri" dat de ont:w:ikkel:ingwaIleen ontwikkelingsland

.nicét :Uw·.prG:bU.~·viems ;:.Alle mensen in .alle landen hebben 'oolf~O ei;gen·,.p.r:obJjemen"';-~·',_.'·~ . . <

.-Christus .zei :.hé.b~j;e.naaat en lief als jezelf.

ChrÎ'stus. zei nooit vheb je naasten meer lief als. jezel.f.

De gewone man'begintczich ook te realiseren dat'een pOlitiek gericht op lIself r'eLiance" erkend moet worden. .

Veel mensen interpreteren dat begrip als streven naar isolement. Dat is. niet de·.interpre.tatie van de gewone

m

an.

Eij vindt alleen" dat hij mpet doen wat hij kan.doen',-v.

..''.'~.~ I", ',',

nC-heb geprobeerd een idee t.e geven wat de "commonman1I vindt.- . Misschien zijn·z 'n gedachten onlogisch, maar di~ is -'Wathij denkt.

-.Gaan we tot slot terug naar wat mijn ouders me in .hun brie!') schreven: "the .white. man has done some'trri.ng,' but he could have done tetter!! .

1.9

:

.

'

.

PStencil·1.3"

'

<

bp

:

6

'

tnaait :wordt_

in

het kader van

d~

le congresdag1die a+geme~n inIeldend zal z,iju) <ie film "Niet, Genoeg"

;

~edfa~~d~

'

:

'

,

.

De'

'

hóod

'

in de wereld; de tegenstelling tussen de arme en

de

:rfjke

.

.

_

~~<i~p.

;

":"

of, zoals

'1)

tegenwoor-di.g Liever ze~,gen: de kloof' tussen de

.,.rijke' landen en dé öptwikkÉüingsgebieden - de'norigersnood, het; hoge

'" ;:"gE~b6Örteéîjfer, het is ons allèmaal be'~~nd't'De' télevisie hee,ft ook wat

'.·dat bet'reft de'wereld; voor.ons Q~tslotêlr~ fi~b:, aan ~oorlichting ont-breekt het stellig niet. Maar hët gaat ·vervelel'.i.,Vinden Wij. Draai de knop maar om! Liever iets vrolijks! Of, zoals de reactie luidt van mensen die voor de'

.t.e

Levisie worden gevraagd naar hun men~~P:}'i_~r ontwikkelingshulp: er wordt eigenlijk wel genoeg (zo niet teveel) gedaan, in het eigen land zijn nog zoveel dringende problemen en waar blijft het gegeven geld?

Deze film is gemaakt om ons te laten zien dat het NIETGENOEGis, lang niet genoeg en dat de kwestie van de ontwikkelingshulp iedereen aangaat. De camera brengt ons de problematiek van twee ontwikkelingSlanden dicht-bij, nl. India en Thailand. Voorals het beeld dat van India wordt ge-tekend is schrijnend en stemt tot nadenken. In dit onmetelijke grote land, dat godsdienstig en cultureel zozeer verschilt van de westerse wereld, kampt men nog met een onvoorstelQare armoede. Op vele ter-reinen is de nood hoog, duidelijk springen hierbij in het oog: - het hoge geboortecijfer. De rijke kinderzegen dreigt de moeizame

vooruitgang te verstikken, het is ondoenlijk de voedselvoorziening aan te passen bij de groei van de bevolking. Family planning is dan ook dringend noodzakelijk, maar verre van gemakkelijk door te voeren.

De kinderliefde immers verleent .een vleugje glans aan het

kommer-.volle bestaan der ouders (zoals ,de.film duidelijk laat ~ien) en

de gebrekkige· kennis van .een deel der bevolking st aat :een juiste

.:toepassing van de arrti e-concepti.emi.ddeLen in de weg,.zodat",exn

goede oplossing voor dit probleem vooralsnog niet is ge~8ndèB.

het .gebrek aan water. Voor mensen die gewend zijn op elk moment

roy~al met water. om'te springen, is het bijna onvoorstelbaar te

~anschouwen hoe gebrek aan water een samenleving kan bedreigen.

Plannen worden dan ook ontworpen en uitgevoerd

'

m

te komen tot de

aanleg van kanalen en stuwdammen.Omdat arbeidskrachten veel

goed-koper djn dan machines, werken grote groepen van de bevolking,

.,ki.nderen incluis, aan de waterwerken. (50.000 mensen werken' 15

j aar aan 'één kanaai! )

.': OntwikkelingshUlp heeft reeds geleid tot de uitvoering van

interes-sante projecten, maar er moet nog veel meer gebeuren. Door toepassing

van moderne landbouwtechnieken (waarbij men nog wel stuit op bepaalde

vooro.ordelen der bevolking) moeten de akkers in optimale conditie

wo.:r;-dengebracht, door de,aanLeg.ven wegen moet het land worden

ont-,sl.ote~ en ontsluiting betekent 'handel, kennis, doorbraak van nieuwe

ideeën enz. Onze hulp is hierbij een conditio sine qua non.

De film geeft vervolgens een indruk van Thailand, minder uitvoerig

dan het portret van India, maar voldoende om iets van_de ~fee:r,'.van dit

boeiende land te doen overkomen. Vergeleken met India is Tha~land al

iets meer geëvolueerd, 'mede omdat de geboden hulp zo con amore,wordt

geaccepteerd. Ook hi ez- is de achterstand op de rijke la.nden nog groot,

hetgeen een royaal toegestoken hand noodzakelijk blijft maken •.

':,;: .

'.:.' .

.;,:':.:"

2. De tweede dag van net congres liDeei vi~l Ing~nieur'.'~n:'deDer-de

WE'!;"eJ,ciop"7 maart' 1974 in de Aula

v

an

.

de T~chnfsch~"iI9geséhool

.Delf't. _..

EOct:SO

2. 1 "Stencil 2. 1:1

Samenvatting van de discussie van de vorige dag

Panel:·' Discussieleider: Prof.Drs.E.H.van de Poll

Leden Pr~f.J.Ti~bergen, Prof.F.v~

pè.m

;

.

Prof.J.Br~man, nr.T.A~:sediako en'H.Achterhuis Startvraag: Gegeven de eindi~è hot.veelheid grondstoffen, lijkt het

onmogelijk de hele wereldbevolking op een welvaartspeil te,b~engen, vergelijkbal:l.r met dat van de we~terse wereld. is dê'conclusie juist-, 'dat de westerse wèreld een stap terug zal moeten doen, willen wij van werkelijke'ont

-'wikkelingssamenwerking kunnen spreken?

Deze vraag '.:~;,ei"ddoor Prof. Tinbergen en Prof. Bremanonder zeker voorbe-hOudbevestigend beantwoord.'

Tegen de vraagstelling op zich bestonden bij de meeste panelleden be-zwaren:

.'- De'kennis' over de beschikbare voorraden grondstoffen is beperkt. Daarnaast kan door gebruikmaking van nieuwe technieken een bepa.alde groep grondstoffen overbodig worden

(b.V.

de vervanging fossiele

-brändstoffén door kern en/ of zonenergie

J.

Heer·is maar de

vraag

of de ontwikkelingslanden de 't-lesterse welvaart

wil1~n.

Deze landen streven vel'naar oplossing van bepaalde problemen

en een zekere ontwikkeling, maar binnen hun eigen cultuili'patroon.

E

Gèr

Su

"'" De definitie van het begrip welvaart. kan: zich wijzigen b.v. in

t~· minder materiële zin.

- Dhr.Achterhuis wasvan meningdat' de vraagstelling een voorbeeld was

.van het westerse denken over ontwikke-lingshulp. Het is z,i. niet een kwestie van terugstappen, maar van denek van een aantal volken af-stappen. ..,

Naar aanleiding van 'Opmerkingenuit de'zaal ontstond er een discussie tussen dhr.Bediako, Prof .Bremanen Prof',van Dam.over-de vraag in hoe-verre het mogelijk is omonderwijs en onderzoek "Teer in de 3e wereld te laten plaatsvinden. Metnameging het daarbij over op de plaatse-lijke omstandigheden'gerichte wetenschap'{arbeidsintensiev~_technieken, woningboU"llTwat, ervoorziening, e. d. ).

- Een t"lileedediscussiethema betrof de vraag of het mogelijk is om hulp te verlenen zonder eigen levensovertuigingen of ideologieën daarîn' dóor te laten klinken c.q. op te dringen.

Pro'f'~Tinbergen vond dat de meeste ontwikkelingshulp geba.seerd is op neutrale :kennis van wetenschappelijke :en technische aard.' .'.

-Dhr.Aèhterhuis betwijfelde .of'iets' op..zich neutraal kan-.zijn; elk

.onderdeeltj e,' wat op zich goed kan lijKen t valt in zij

ri

;

context

;

je

Algemeenvond mendat de maatschappelijk~ gevolgen uitgangspunt

zouden moet-éniijn,bij

~~t

opstellen van het 'pLan;" " '

Dhr:Bediako vond dat'de houding van de ontvanger evenzeèr van

belang is. Deze kan zelf beslissen; wanneer'hij bereid

i

s

id

eolo-gieën op de kooptie te nemen, mo

7

t hij dat zel~ wetentO(rSO

Prof.Breman stelde dat hulpverlen1ng gebonden d1ende te worden aan

voorwaarden b.v. dat deze ten goede komt aan de arme groepen.

;"

- Welke kriteria bij bilaterale hulp en -y,elkecontrolemogelijkheid

t.a.v," de uitvoering '..n de doelstelline van di~ kriteria. '

.'Kritè:Î'ia: mate van armoede

bestaan van'deviezentekort

,... interne politiek .- inkomensver~eling . .'

. - landhervorniingspolitiek.·

Contrqie geschi edtwi e rapportage., . "

:l!::z~jnr ,nog geen preferentielanden aangewezen'die in aanmerking

;' ..voor b~J,.,ateral.èhUlp.'

komen

...::.~.

- l;lordt het toegestaan ·omhulp te geven onder voorwaarden b ,v ,

family planning. Nee, maar dat is niet absoluut. Eengoed advies

.kanrbesf opvolging verdienen. Volgens Prof.Bi'emanis'het in het

verleden wel gebeurd (Nederland 10 jaar geleden,. Alnerika-India

in

1

9

67)

t.a.v. de family planning.

i!' ,,: ...Sur-i.r,me zal. sneller bnafhankelij k worden,en heeft dit·

conse-quenties voor de hulp van Nederland.

Het kan Nederland niet snel genoe,q;gaan.

Al.s de reeds eerder geformeerde kriteria. ook voor Suriname..gelden,

·dan'zal' volgens Prof. Bremandit land weini· g hulp krij gen'.

·Proi\ Bnemanziet als hulppunten: - bestrij ding werkeloosheid

.~ trek naar Paramaribo verminderen

,:;'".: - beleid. inkomensverdeling.

-Visie~vanProf~Tinibergen t.a.v. internationale arbeidsverdeling.

'Vragen~ - bèroepskeuzevrijheid (manipUlatie of niet?)

- monocultuurja of nee? f(,('rSG

eenzijdiggerichte economie - ,gevaar voor instorting

- gevaar voor machtsconcentratie en technische achterstand.

Prof.Tinbergen in 50%is niet te herverdelen, daar plaats

afhanke-'. lijkhei~L,Verdèr zijn: er 90 takken van produktie, waarvan er 10

te verdelen 'zijn. Arbeidsintensieve-produktie naar ontwi

kkelings-·Landen, t·.b. v.,.de..werkgelegenheid verhoging inkomen geeft

ontwikke-lingslanden meer macht.

Er'heerst misverstand dat alleen kapitaalintensieve produktie modern

en.weLvaartschappend is.

2~2. J. Zwartjes" beleidsmedewerker van de directie buitenlande financië~..ê

betrekkingen van het r-1iniste:rie van Financiën.

Hij heeft hTee jaar gewerkt als assistent van de bewi.ndsvoer-de'rvan de

Wereldbank en het Internationale' Honetaire Fonds.,

'.'

r-1etveel genoegen voldoe ik aan het:verzoek om, in de pLaat s..van de door

ziekte verç.inderde'heer Krui thoff, een inl'eiding' te houden over de

werkzaamhede·nvan de Hereldbank, al staat mijn 2-jarige ·er.va.ringals

.'," assistent van.de Nedez-Landse bevi.ndvoerûers in \1ereldbank en IM

Fna-tuurlijk in f.;eenverhouding tot de expertise die, U van de heer Kruithoff

hadkunóen verwachten. Niettemin zal ik proberen à,titre personel enkele

zinnige dingen te zeggen over het werkterrein dat de Wereldbank bestrijkt. Ik zou mij daarbij (medeiri verband met de korte periode .van voorbereiding) grotendeels vriLl.en beperken tot het aanstippen van

enkele algemene financiële en economischeaspecten van de bárikaètivi

-teiten die wellicht niet geheel uit de verf komenin de overigens

keurig verzorgde congresmap en daarnaast willen wijzen op een aantal

tendenzen van verandering en vernieuwing die zich duideli.tI<o~fes

-teren. Ik beperk medus hoofdzakelijk tot het financiële terrein en

doe dat met een tamelijk gerust hart, omdat - naar ik heb begrepen -

-na mij nog een aantal sprekers het woord zal voeren, die waarschijnlijk

met hun praktijkervaring gedeeltelijk 'ook meer technische informatie

zullen verschaffen, terwijl de inleidingen op de eerste lustrumdag

reeds de meer algemene ontwikkelingsproblematiek tot onderwerp hadden.

Het is wellicht nuttig als 'ik eerst even nader preciseer welke in

-stellingen worden bedoeld als menspreekt over de Wereldbankgroep.

Het gaat daarbij omde Wereldbank, waarvan'de formele naam is Inte

r-national Bank for Reconstruetion and Development, en dmhaar twee

dochterinstellingen de IFC (International Firiance Corporátion) en de

IDA (International DevelopmentAssociation). Alle drie hebhen in

alge-mene zin hetzelfde doel, nl. het voorzien in financiële en"ander

-soortige advi.ezen, van met name technische aard, met het doeû'om in

ruime zinde economischeontwikkeling te bevorderen; er zijn èchter ook

een aantal duidelijke verschillen tusSen deze instellingen, die ik

thansjin het kort zal toelichten.

Delvereldbank

"

Tas

er het eerste; de Bankwerd opgericht in 1944 en startte' de activiteiten in 1946. Een.jaar kater in 1947:, werd een

overeenkomst gesloten met de Verenigde Naties , waardoor de Bank voor

-taan door het leven 'ging als een "spec'ia.Li.zedagency" en waarmeehet

in zekere zin vergelijkbaar is met instellingen als de F.A.0., UNESCO,

ILO, e. d.•Welwerd expliciet erkend dat de Bank door het speciale

karakter van'zijn internationale en a-politieke werkzaamhederieen

onafhankelijke positie innamt.o.v. de Verenigde Naties. Een

soortge-lijke status kregen ook de later in het leven geroepen IFC en !DA.

.[Oêf SO

In het kort komthet w'erkvan de ~vereldbankerop neer dat activiteiten

met een hoge prioriteit in termen van economische ontwikkeling worden

gefinancierd met gelden die daartoe op nationale kapitaalmàrkten worden

geleend. De Bankheeft dan ook een dualistisch karakter: enerzijds is

het. een financieringsinstelling, anderzijds een ontwikkelingsinstelling.

Beide aspecten zijn van belang. Het aantrekken' van gelden door de Bank

vin{t plaats tegen de heersende marktrente en de betaling van rente

en aflossing door de Bankop de geplaatste leningen ,wrdt gegarandeerd

door alle in de \,.[ereldbankparticiperende landen (eind juni

'

73

var-en

dat er .1.12,.waaronder ook Nederland).

Het verstrekken van leningen door de Bankkan slechts plaatsvinden indien

alternatieve financieringsbronnen tegen redelijke condities niet of

onvoädoendebeschikpaar staan aan een land. Letringenworden alleen ver-'

strekt aan overheden~{o:f,in sommigegevallen aan andere dan overheden,

maar dan wel m:e,t;een!~antie van de betrokken overheid. Dé hoogte van

de ·gevraagde rente bedztaagt, thans

7

a%

,

de gemiddeldelooptijd van een

lening varieert al naiar gelang de te financieren activiteit van ca. 10

tot 25 jaar. Vanwegede eigen rente- en aflossingsverpliChtingen van de Bank, moetbij het verstrekken van gelden medeworden gelet op

kredietwaardigheid van een land. Met name let men daarbij op

algemeen economis che kriteria, zoals o. m. de bestaande en 'tie,ve

r-wachten bui tenlandse schutpositie en meer in het a.Lgemeende ver

-wacht.i.ngin weIke maté een land tot rent.ebet.al.i.ng .en af'Lossi.ng in staat

,zal zi'jn. ,,' ",; "',

De Int ernat ionaf ri'nanc'e Corporat ion is in

1

9

56

opgericht. Deze

finan-c:ierlngsmaatschapp'ij. 11erk~in, ontwtkk~J,.,ingslandelisamen mei:t:~~~cu~.

lière ondernemi.ngeri, waartoe de Hereldpank op grond'van haar St.at.uten

niet gerechtigd is. De middelen van IFCkomen o~Ï~. uit de k

apitaal-subscr-i.ptiea' der deelnemende landen. In het navolgende zou ik mij willen

beperken tot het terrein van Banken IDA~maar ik meende er goed aan

'te doen U op het bestaan van IFC te wijzen. "

, ,,

Irt

1

9

60

werd de !nternational'Develop~ent Assoçiation in het ieven

gè:rqep-en'.'In feite wordenih'de IDA deaeLfde activiteiten ontplooid

als' in de Wereldba.Uk~alleen de financiering is ander s , Tegen het

eind van"de vijftiger jaièn werd het steeds duidelijker dat' een

be-langrijk: aantal 'land~n in 'de derde wereld met s:teeds grotere sch

ulden-,lasten werd geconfroh"t'eerd. Het ver-d dan ook noodzakelijk geacht een

inste'lling 'te 'CTeeëiertdie In staat, zou zijn op meer,soepele

voor-~aáraeri!kredieten te 'verat rekken, DeIDA voorzag liierin. "

De ID~-midde;LEmworden yo?rnainelijk verkregen

ui.t,

periodieke acheaki.ngen

van dè,riJksté landen "-laar'doorzeer zachte leningen kunnen worden

ver-strekt

aan

de' ari6i3te'der 'aririè'landen. De looptijd van de IDAkredieten

'bedraagt 50 jaal";rente ';ordt niet in, rekening gebracht, alleen een

kleine kostenvergoeding. ' ,

Het zou mij veel te ver vperen om hedenochtend, zelfs maar in vogel

-,vlucht, de talrijke facetten te behandelen van het werk'van,de.Bank

-groep. Niettemin zbu ik éen enkel woord zillen zeggen over de,'plaats

van

"

de Bank'bij 'de'nationale uitstippeling van.he't ontwikkelingsbeleid.

,

JU

vorens over W'brdtgegaan tot financiële en andere acti vi te'.ite~

ver-,:';: gewist de Bank'tich 'Vanhet algemene economische beleid van' 'een,land,

én meer,in

9

~

~

bijzonder,

'

f

: van het ont.wikxeLingsprogramma, In' feite

vindt'pit pla,àts op semi-continue basis doordat van tijd tot- tijd

missies van B'Snkexperts naar landen worden gezon'den.'Op gro.pd::"Véllhun

bevindingen' wordt in een vroeg stadium overwogen in hoeverre bepaa.lde

activiteiten, die de nationale autoriteiten ~ich ten doel hebben

ge-.'at eLd, voor Bá.nkof IDAfinanciering in aanmerking kunnen.komen, De

kri

t,eria.

dié' de Bankgroep hierbij aanlegt zijn

V~

velerlei aard ; de

,').l:i beiangrijkste zijn economisch, technisch, operationeel, financieel en

t. or-gan.isat.or-isch van aard; d~ betekenis van eik zal variëren van .geval

" :tot gevaL. Hoe vroeger het stadium van voorbereiding is ,"'des ,te. groter

'is dè kans dat eventuele mellÎnp,sverschillen tussen Bank en de'betrokken

autoriteiten tot 'een bevredige~de oplossing komenof leiden tot een

zich te:M,tgtret..kerivan de Bank. .'

Ik ben; 'op dit aspecten

vim

het Bankwer-kwat nader' ingegaan, omdat vaak

het misverstand bestaat dat de Bank zijn wil min of meer oplegt: aan

nationale overhedèn~ of dat deze overheden ~een enkele invloed.dulden

op de uitstippeling van hun beleid. Ik zou ~r met enige nadruk op

willen wij zen dat in het gros van de gevallen prake is van' een har

·-'moriieuse samenwerking tussen' nationale overheden en de Bank en dat

slechts een beperkt percentage de aanvankelijk uiteenlopende ,opvattingen

De betekenis van de Bankgroep voor de ontwikkelingslanden moet waarschijnlijk niet in de eerste plaats worden gezocht in het l~f an-titatieve effect van de hu.+pbi.j.drage; de

$

3.

5

mrd (Bank 2 + IDA1.3 +

IFC0.2) welke b.v , ip. het. fi.s.c

aJ..e

J~

"

19

7

·

3

.

al_s 1;lulpinspanning werd

goedgekeurd door het d~.e;e;I.ijksb.~,st~ur ,van de.B~k~roep bet~kent

wel-iswaar een.recor9--b~dl.:a:gElp ~C(r~t

J

!

~

c;uJ.min?-~i.e:Fyt:;n,jeenge~g&i~geerde.

verdubbeling van de ac1;J~it,e4tt.ep'

i

~

5.:~aar.)j ~tijds;.maar'"het. zal dui delij k

zijn dat dit op.zichzel;f .indrukwekkende.en door geen sndere instelling

geëvenaarde -,,rë~ult·a~t Jn-.~~n;-:vèfhQ,~d~ng~~s:t.aattot de wiWmlÏng welke

de.ontui~eiings,landen: ziëhze_lf ;ge.tr.Qostenmoeten om groei-

.

en-

ontwikke-ling

In

·,

e

.

{gen

land.

.te

(

b

e

v

e:

rO:è~e

n:

""

;

Een

oo

k

in vergeli.iking· m~t':alle ander-e

~Q~

ni

Eji

"

v~Q

·

/

.ka:pi:taalvef.streilin.g aan de derde .werelc(ii,,<,le

absol:ut e.'Qijd,l:'ag~.lv:ande Bankgroep.van betrekkelijk. besche;W~!k:omvang.

De rol,. van-de.Bankgr-oep'moetdan,ook:m.i. veeleer worden gerzocl:!tin

de k.àt8litiscp,e .inv'l.oed die uitgaat van ,~ bemoeien

iasen en

bemidde-lin~eIL,}r~ d~;groep. Alleen al hetfeit (~at de Bankgroep zich 'i met

bep.~:~~:t~micl:de.f~nen op beperkte. schaal - gaat. inzetten in een,..:Lsnd

zal nevene~fep;ten hebben die zich niet ~lleen beperken ;t_otáct~~viteiten

die' er in

dire

:

~~

~

relatie

.

mee staan; ook zullen indirecte ..ef~~_;ten

optreden zoals b,v.. in de vorm van het laatste duwtje dat f'!,en~taarzelend

investeerder in

s

pé

ui.t binnen- of buitenland nodig heeft om·;e_en

be-paalde activiteit\t~,gaan ontplooien. De,gedegen voorbereictènp.e en

controlerende werkzaatnheden van de in orrtwi.kkelings landen,

.

~

:r

.

goed

aangeschreven staf van de Bankgroep, vaar-op ik zoëven ~J.;~~~s~ staat

in het algemeen borg.,voor een behoorlijk -gefundeerd en onpar-tijd.i.g

oordeel over de econ'6IDievan een land.. De.,adyiezen die de Bankgroep

in dit kader verstrekt helpen vaak een ont""Üi.kelingsproces verder op

gang, een proces dat anderen en met nade de -bevolking in het land

zelf zullen kunnen en moeten voortzetten'en ui~bouwen.

.

Bij

het voozgaande sluit, dacht 'i);{ ~:goed aan een ander aspect dat ik

~

,

~r

~p_rake zou vri.1Jen brengen., n~ei.ijk de wijziging die zich in de

loop

'

i

~,nde

,:tijd

h

e

~

ft

voorgedaan ~inde soorten van activit~~t !1"aarop

: ...i._. __•,I".. . . . • .... :' ..'" '. - . . • ... ç.:I.' ( tç:\j

de .~~JtgrÇlep zich concent reer't, ,In de VlJftl.ger Jaren, maar'obk-nog

tot 'i~~;h~t midden

v

an

de jaren,~est-l.g richtten zich de activiteiten

voor~:l.Qn:de infrastruçtlU.'eie :Werken, zoals transport en

electriciteits-vo9:r:z}~nip.gen.Meer

e

ll

.

meer'groeide het besef dat voor een g

ebal.an-céefdEi,groei - naast een:blij.vende· aandacht voor de projecten van

in!'ra,str:uct ure

I

e

a~rd ~

In

,

:toenemendemate de inspanning moest worden

ger:lch:t"OP ter.reinen. die",tot dan toe in mindere mate de aandacht

kreg(i.t-{,zpal:;;'b, v~;de landbouw en de educatieve sector. Tevens kwam

,)., \i . )_,.:." .• '. .. '.:...Ó: ' .r ' ','X' j._- I.. ....

men,t,ot)~et l.npcht dat geen enke.Le ont.vikke.Lingsproces een r-ede.Lijk

succes kon.;geveI,la+s niet, , ook:de nodige aandacht werd besteed aan de

sociale"':~~iP~f;trPvan economiscbe ont'Ni~kel~ng. Hiervan z~jn met nam:

te noemen fa,ctl?:re_nz9als verkgele~.rp.hel.d,i mkomensverdell.ng ~

bevolkl.ngs-groei, .ge\z9n,dheids~org,;YO~dingen;

-

A

~

zorg voor het milieu. Ookbeseft

men steeds; duideJ.,ij,l,{;l?ri9-atv:oo~al· ,

de

armste onder de arme landen

grotere &andachf_{. . ,i'} noMg_':'",'.

"h

adden

_{'." '.':_:...}

~

_"

:

_

.,

.t·.:

. ;·~~\.f...~,"~~.... :!

Overigens zou ik er' i.n,ç.it v,er.paJ)Iiterloops, op willen Wl.Jzen dat de

zojuist summiergeschet sçe.,t~ndeJ!l.$:engeenszins betekenen dat de

acti viteit in de traditiónèlè~ sect.or'en geheel naar het tweede plan is

verhuisd. l{eliswaar vormt de landbouwmomenteel de belangrijkste