Zawód: technik agrobiznesu SYMBOL CYFROWY 341[01] PODSTAWA PROGRAMOWA KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE TECHNIK AGROBIZNESU

(1)

Zawód: technik agrobiznesu

SYMBOL CYFROWY 341[01]

PODSTAWA PROGRAMOWA KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE TECHNIK AGROBIZNESU

I. ZAŁOŻENIA PROGRAMOWO-ORGANIZACYJNE KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE A. OPIS KWALIFIKACJI ABSOLWENTA

W wyniku kształcenia w zawodzie absolwent powinien umieć:

1) projektować, organizować i prowadzić działalność gospodarczą w agrobiznesie, głównie w sektorze rolniczym, przetwórczym i dystrybucyjnym;

2) stosować przepisy prawa przy podejmowaniu i prowadzeniu działalności gospodarczej;

3) wykorzystywać wiadomości przyrodnicze, ekonomiczno-organizacyjne i techniczne dla prawidłowego funkcjonowania przedsiębiorstwa;

4) opracowywać i stosować efektywne strategie marketingowe, związane z prowadzoną lub planowaną działalnością gospodarczą w agrobiznesie;

5) oceniać jakość podstawowych produktów rolniczych i spożywczych oraz środków do produkcji rolniczej;

6) analizować i oceniać działalność zaopatrzeniową, produkcyjną, handlową i finansową przedsiębiorstwa;

7) prowadzić rachunkowość w małych przedsiębiorstwach agrobiznesu;

8) sporządzać podstawowe dokumenty związane z działalnością przedsiębiorstwa;

9) dobierać i stosować użytkowe programy komputerowe i inne środki techniki biurowej;

10) rozwiązywać problemy w twórczy sposób;

11) organizować pracę własną i zespołów pracowników oraz zarządzać przedsiębiorstwem;

12) samodzielnie podejmować decyzje;

13) skutecznie komunikować się z klientami, w języku polskim i obcym, z zachowaniem zasad etyki i etykiety biznesu;

14) organizować miejsce pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii;

15) stosować przepisy kodeksu pracy, dotyczące praw i obowiązków pracownika i pracodawcy;

16) przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej i bezpieczeństwa żywności;

17) przestrzegać przepisów o ochronie zwierząt i przepisów o zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt, badaniu zwierząt rzeźnych i mięsa oraz o Inspekcji Weterynaryjnej;

(2)

18) przewidywać, rozpoznawać i przeciwdziałać zagrożeniom ekologicznym;

19) zapobiegać szkodliwemu wpływowi środowiska pracy na zdrowie pracownika;

20) poszukiwać miejsca pracy jako przedsiębiorca lub jako pracownik najemny;

21) organizować doskonalenie zawodowe własne i pracowników;

22) korzystać z różnych źródeł informacji technicznej i ekonomicznej oraz doradztwa specjalistycznego.

Kształtowanie postaw przedsiębiorczych oraz przygotowanie do wejścia na rynek pracy powinno przebiegać zarówno w trakcie kształcenia zawodowego, jak i podczas realizacji zajęć edukacyjnych "Podstawy przedsiębiorczości".

B. SPECYFICZNE WYMAGANIA KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE 1. Wymagania psychofizyczne właściwe dla zawodu:

1) zainteresowania ekonomiczne i przyrodnicze;

2) zdolności organizacyjne;

3) spostrzegawczość;

4) inicjatywa i szybkość podejmowania decyzji;

5) zdolność koncentracji, systematyczność i wytrwałość.

2. Absolwent szkoły kształcącej w zawodzie technik agrobiznesu powinien być przygotowany do wykonywania zadań zawodowych w zakresie:

1) wytwarzania produktów rolniczych i spożywczych;

2) marketingu i sprzedaży produktów rolniczych i spożywczych;

3) technicznej i finansowej obsługi rolnictwa oraz jego otoczenia.

3. Absolwent szkoły kształcącej w zawodzie technik agrobiznesu może samodzielnie prowadzić działalność gospodarczą lub podejmować pracę w przedsiębiorstwach rolniczych: produkcyjnych, usługowych i handlowych.

4. Zawód technik agrobiznesu jest zawodem szerokoprofilowym, umożliwiającym specjalizację pod koniec okresu kształcenia. Szkoła określa specjalizację, biorąc pod uwagę potrzeby regionalnego i lokalnego rynku pracy i zainteresowania uczniów.

Tematyka specjalizacji może dotyczyć: produkcji rolniczej, w tym rolnictwa ekologicznego, produkcji ogrodniczej, obsługi ruchu turystycznego na wsi, organizacji przetwórstwa

spożywczego, usług technicznych na wsi, techniki w gospodarce żywnościowej, finansów i bankowości w agrobiznesie, rynku rolnego oraz usług weterynaryjnych.

5. Szkoła realizująca kształcenie w zawodzie technik agrobiznesu powinna posiadać następujące pracownie:

1) produkcji rolniczej;

2) towaroznawstwa i przetwórstwa spożywczego;

3) ekonomiczną;

4) rachunkowości;

5) pracy biurowej.

Pracownie powinny składać się z sali ćwiczeń i zaplecza magazynowo-socjalnego. W sali ćwiczeń należy zapewnić stanowisko pracy dla nauczyciela i odpowiednią liczbę stanowisk pracy dla uczniów (jedno- lub dwuosobowych). Każda pracownia powinna być

wyposażona w:

1) środki techniczne, takie jak: telewizor, magnetowid, radio, rzutnik pisma, rzutnik przezroczy, zestaw komputerowy, drukarkę, kopiarkę;

2) materiały dydaktyczne, takie jak: filmy, przezrocza, foliogramy, fazogramy, programy komputerowe, plansze;

3) tekstowe źródła informacji, takie jak: podręczniki, inne książki niezbędne do

kształcenia w zawodzie, czasopisma fachowe, instrukcje do ćwiczeń, katalogi, prospekty.

Pracownia produkcji rolniczej powinna być ponadto wyposażona w:

1) okazy naturalne roślin;

(3)

2) atlasy: roślin, zwierząt, chorób, chwastów i szkodników;

3) przekroje, modele i atrapy zwierząt gospodarskich;

4) przekroje, modele i atrapy pojazdów, maszyn i narzędzi oraz ich części;

5) instrukcje obsługi pojazdów i maszyn rolniczych;

6) przykładowe karty technologiczne;

7) próbki nasion i pasz;

8) próbki nawozów i środków ochrony roślin.

Pracownia towaroznawstwa i przetwórstwa spożywczego powinna być ponadto wyposażona w:

1) makiety i modele maszyn i urządzeń stosowanych w przetwórstwie spożywczym;

2) drobny sprzęt do przetwórstwa spożywczego;

3) opakowania jednostkowe i transportowe;

4) próbki surowców do przerobu, dozwolonych substancji dodatkowych i substancji pomagających w przetwarzaniu;

5) atrapy i próbki wyrobów spożywczych;

6) urządzenia i zestawy laboratoryjne do badania cech fizycznych wyrobów spożywczych;

7) normy jakości wyrobów spożywczych;

8) instrukcje i dokumentacje techniczno-ruchowe maszyn i urządzeń.

Pracownia ekonomiczna powinna być ponadto wyposażona w:

1) kodeks pracy oraz teksty wybranych przepisów prawa gospodarczego i finansowego;

2) poradniki;

3) cenniki produktów i środków do produkcji rolniczej i przetwórstwa spożywczego;

4) przykładowe statuty spółek i spółdzielni;

5) roczniki statystyczne;

6) wzory planów i projektów gospodarstw i przedsiębiorstw.

Pracownia rachunkowości powinna być ponadto wyposażona w:

1) stanowiska komputerowe (jedno dla dwóch uczniów);

2) komputerowe programy użytkowe w wersji szkoleniowej;

3) wzory dokumentów księgowych i ksiąg rachunkowych;

4) kalkulatory.

Pracownia pracy biurowej powinna być ponadto wyposażona w:

1) stanowiska komputerowe (jedno dla dwóch uczniów);

2) środki techniczne, takie jak: telefon, faks, automatyczną sekretarkę;

3) instrukcje obiegu dokumentów;

4) wzory dokumentów;

5) materiały biurowe.

Praktyczna nauka zawodu może odbywać się w szkolnych pracowniach, w tym w

pracowni symulacyjnej, w skład której wchodzą pracownie: ekonomiczna, rachunkowości i pracy biurowej, w warsztatach i gospodarstwach pomocniczych, centrach kształcenia praktycznego i centrach kształcenia ustawicznego, a także w przedsiębiorstwach rolniczych: produkcyjnych, usługowych i handlowych oraz w indywidualnych gospodarstwach rolnych.

6. Zakres umiejętności i treści kształcenia, wynikający z opisu kwalifikacji absolwenta, zawierają cztery bloki programowe:

1) produkcyjno-przetwórczy;

2) usługowo-dystrybucyjny;

3) menedżerski;

4) ekonomiczny.

II. PODZIAŁ GODZIN NA BLOKI PROGRAMOWE

(4)

Minimalna liczba godzin w okresie kształcenia w %*

Nazwa bloku programowego

Podbudowa programowa:

gimnazjum

zasadnicza szkoła zawodowa, zawód: rolnik

liceum ogólnokształcące, liceum profilowane, technikum uzupełniające, liceum ogólnokształcące, technikum uzupełniające Produkcyjno-

przetwórczy 15 10 15

Usługowo-

dystrybucyjny 10 12 10

Menedżerski 25 28 25

Ekonomiczny 20 20 20

Razem 70** 70** 70**

* Podział godzin na bloki programowe dotyczy kształcenia w szkołach dla młodzieży i w szkołach dla dorosłych (w formie stacjonarnej i zaocznej).

** Pozostałe 30% godzin jest przeznaczone do rozdysponowania przez autorów programów nauczania na dostosowanie kształcenia do potrzeb rynku pracy, w tym na specjalizację.

III. BLOKI PROGRAMOWE

BLOK: PRODUKCYJNO-PRZETWÓRCZY 1. Cele kształcenia

Uczeń (słuchacz) w wyniku kształcenia powinien umieć:

1) określać źródła surowców żywnościowych;

2) wyjaśniać znaczenie produkcji rolniczej w gospodarce narodowej;

3) uzasadniać wpływ czynników klimatycznych i glebowych na wzrost, rozwój i plonowanie roślin;

4) określać cele, rodzaje i zadania zabiegów uprawowych;

5) wykazywać wpływ zabiegów melioracyjnych na kształtowanie siedliska roślin;

6) rozpoznawać nawozy mineralne i organiczne oraz określać ich wpływ na właściwości gleby, wzrost i plonowanie roślin;

7) charakteryzować metody ochrony roślin i dobierać środki do zwalczania chorób, szkodników i chwastów;

8) opracowywać przykładowe zmianowania roślin;

9) opracowywać technologie produkcji wybranych roślin;

10) opracowywać technologie produkcji pasz na użytkach zielonych;

11) wyjaśniać znaczenie warzyw i owoców w żywieniu człowieka;

12) charakteryzować grupy roślin ogrodniczych;

13) dobierać kierunki produkcji ogrodniczej;

14) rozróżniać pasze i układać dawki pokarmowe dla wybranych grup zwierząt;

15) charakteryzować poszczególne rasy i typy użytkowe zwierząt gospodarskich;

16) charakteryzować podstawowe czynniki wpływające na zdrowie i produkcyjność zwierząt, a także sposoby i środki zapobiegania i zwalczania najgroźniejszych chorób zwierząt gospodarskich;

17) opracowywać technologie produkcji wybranych gatunków zwierząt gospodarskich;

(5)

18) analizować warunki alternatywnej produkcji w rolnictwie;

19) stosować zasady prawidłowej obsługi technicznej maszyn, urządzeń i narzędzi rolniczych;

20) określać rolę rzemiosła i przemysłu spożywczego w agrobiznesie;

21) klasyfikować branże i kierunki produkcji przemysłu i rzemiosła spożywczego;

22) rozróżniać i charakteryzować poszczególne surowce stosowane w przetwórstwie spożywczym;

23) określać warunki wykorzystania surowców w przetwórstwie spożywczym;

24) klasyfikować i oceniać surowce i produkty spożywcze;

25) określać cele i charakteryzować metody utrwalania żywności;

26) objaśniać technologie produkcji w przetwórstwie spożywczym;

27) określać funkcje i parametry opakowań oraz oceniać ich zgodność z obowiązującymi w tym zakresie normami;

28) przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej, ochrony środowiska i bezpieczeństwa żywności;

29) przestrzegać przepisów o ochronie zwierząt i przepisów o zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt, badaniu zwierząt rzeźnych i mięsa oraz o Inspekcji Weterynaryjnej.

2. Treści kształcenia (działy programowe)

Treści kształcenia ujęte są w następujących działach programowych:

1) źródła surowców żywnościowych;

2) produkcja rolnicza jako rodzaj działalności gospodarczej;

3) czynniki siedliska (klimatyczne, glebowe);

4) zabiegi agrotechniczne;

5) melioracje;

6) nawożenie roślin;

7) ochrona roślin;

8) podstawy zmianowania;

9) wybrane technologie produkcji roślinnej: zbóż oraz roślin okopowych, pastewnych, przemysłowych;

10) użytki zielone;

11) ogrodnictwo;

12) podstawy żywienia zwierząt gospodarskich;

13) zoohigiena i ochrona zwierząt;

14) wybrane technologie produkcji zwierzęcej: bydła, trzody chlewnej, owiec, drobiu;

15) alternatywne kierunki produkcji rolniczej;

16) branże i kierunki przemysłu spożywczego;

17) surowce dla przetwórstwa spożywczego;

18) normy jakości surowców i produktów spożywczych;

19) technologie produkcji w przetwórstwie spożywczym;

20) metody utrwalania żywności w przetwórstwie spożywczym;

21) opakowania;

22) zagrożenia środowiska powodowane przez rolnictwo i przetwórstwo spożywcze;

23) bezpieczeństwo żywności;

24) przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska, dotyczące przetwórstwa spożywczego;

25) przepisy o ochronie zwierząt i przepisy o zwalczaniu chorób zwierząt, badaniu zwierząt rzeźnych i mięsa oraz o Inspekcji Weterynaryjnej.

BLOK: USŁUGOWO-DYSTRYBUCYJNY 1. Cele kształcenia

(6)

1) definiować podstawowe pojęcia z zakresu usług;

2) określać znaczenie i klasyfikować usługi według różnych kryteriów, objaśniać zasady i zakres działalności usługowej w poszczególnych ogniwach agrobiznesu;

3) określać możliwości i bariery rozwoju działalności usługowej, określać zasady

organizacji, sposoby i techniki skupu surowców żywnościowych, z uwzględnieniem źródła ich pochodzenia;

4) definiować pojęcia z zakresu dystrybucji;

5) rozróżniać rodzaje i ogniwa dystrybucji;

6) objaśniać proces organizowania kanału dystrybucji;

7) rozróżniać formy obrotu towarowego produktami rolno-żywnościowymi;

8) wyjaśniać pojęcie, funkcje i formy handlu;

9) określać i uzasadniać kierunki rozwoju handlu;

10) rozróżniać i charakteryzować rodzaje przedsiębiorstw handlowych;

11) objaśniać rolę, zadania i funkcje pośredników w handlu;

12) określać problemy operacyjne bieżącej działalności handlowej;

13) rozróżniać i objaśniać formy sprzedaży;

14) objaśniać zasady sprzedaży towarów i usług;

15) organizować sprzedaż towarów i usług oraz oceniać warunki sprzedaży;

16) rozróżniać rodzaje punktów sprzedaży;

17) projektować stanowiska sprzedaży (punkty sprzedaży towarów lub usług);

18) objaśniać i stosować zasady i metody obsługi klienta;

19) wyjaśniać rolę, zakres i formy serwisu handlowego;

20) określać czynniki oceny jakości usług i oceniać jakość usług.

1) klasyfikacja usług;

2) działalność usługowa w agrobiznesie;

3) skup produktów żywnościowych (pozyskiwanych i wytwarzanych);

4) podstawy dystrybucji towarów;

5) obrót towarowy produktami rolno-żywnościowymi;

6) podstawowe pojęcia z zakresu działalności handlowej;

7) przedsiębiorstwa handlowe;

8) działalność handlowa;

9) sprzedaż towarów i usług;

10) jakość usług.

BLOK: MENEDŻERSKI 1. Cele kształcenia

1) definiować pojęcie, cele działalności i funkcje przedsiębiorstwa;

2) rozróżniać struktury organizacyjne przedsiębiorstwa;

3) objaśniać procedurę zakładania przedsiębiorstwa;

4) wyszukiwać pomysły na przedsięwzięcia gospodarcze i analizować możliwości uruchamiania przedsiębiorstwa;

5) dobierać formę organizacyjno-prawną do rozmiarów planowanej działalności;

6) organizować działalność zaopatrzeniową, handlową i produkcyjną w przedsiębiorstwie;

7) określać rolę i zadania kadry kierowniczej w przedsiębiorstwie;

8) ustalać potrzeby i zasady doboru pracowników;

9) organizować miejsca pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii i przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy;

(7)

10) współtworzyć poprawne stosunki kadry kierowniczej i pracowników;

11) zapobiegać szkodliwemu wpływowi środowiska pracy na zdrowie pracowników;

12) rozróżniać sposoby wynagradzania pracowników;

13) wyjaśniać różnice w zarządzaniu małym i dużym przedsiębiorstwem;

14) określać potrzeby finansowe przedsiębiorstwa;

15) charakteryzować decyzje finansowe i inwestycyjne;

16) analizować wskaźniki finansowe i wykorzystywać je do oceny przedsiębiorstwa;

17) objaśniać rolę planowania i kontroli w przedsiębiorstwie i planować działalność;

18) określać czynniki warunkujące sukces przedsiębiorstwa;

19) objaśniać rodzaje strategii przedsiębiorstwa na rynku;

20) definiować istotę marketingu w skali gospodarki narodowej i przedsiębiorstwa;

21) określać pojęcie, znaczenie i kryteria segmentacji rynku;

22) rozróżniać podmioty marketingu i określać ich zachowania marketingowe;

23) określać wpływ procesów integracyjnych i instytucji obsługujących agrobiznes na decyzje marketingowe;

24) charakteryzować decyzje związane z produktem, ceną, kanałem dystrybucji;

25) objaśniać i rozróżniać rodzaje komunikacji marketingowej;

26) konstruować kwestionariusz do badań marketingowych;

27) analizować mocne i słabe strony przedsiębiorstwa, a także jego szansę i zagrożenia w otoczeniu;

28) opracowywać plany marketingowe dla przedsiębiorstwa;

29) objaśniać pojęcia: marketing międzynarodowy i globalny;

30) analizować działalność rynku hurtowego i giełdy towarowej;

31) opracowywać biznesplany przedsiębiorstwa;

32) definiować podstawowe pojęcia z zakresu prawa cywilnego, handlowego, gospodarczego, administracyjnego, pracy, finansowego;

33) analizować i interpretować wybrane zagadnienia z zakresu prawa cywilnego, handlowego, gospodarczego, administracyjnego, pracy, finansowego;

34) posługiwać się w praktyce źródłami i przepisami prawa;

35) definiować podstawowe pojęcia z zakresu psychologii;

36) wskazywać swoje mocne strony i prezentować wyznawane wartości wobec innych osób;

37) identyfikować i rozwiązywać różne sytuacje problemowe;

38) stosować różne sposoby walki ze stresem;

39) opisywać etapy procesu komunikacji;

40) stosować zasady prawidłowego prowadzenia rozmowy;

41) organizować i prowadzić zebrania, narady i konferencje;

42) dobierać strategie i metody rozwiązywania konfliktów;

43) definiować pojęcie negocjacji i rozróżniać techniki negocjowania;

44) prowadzić skuteczne negocjacje;

45) stosować techniki zachowań asertywnych;

46) pisać na komputerze teksty, prace tabelaryczne;

47) korzystać z komputera w zakresie:

a) sieci lokalnych i ogólnodostępnych,

b) redagowania pism i tekstów oraz składu tekstu, c) programów graficznych,

d) posługiwania się bazą danych,

e) użytkowych programów komputerowych niezbędnych w kształceniu zawodowym;

49) definiować podstawowe pojęcia i rozróżniać dokumenty stosowane w pracy biurowej;

50) posługiwać się technicznymi środkami w pracy biurowej (łączności, reprografii, ewidencji);

(8)

51) sporządzać różne pisma, sprawozdania, notatki według obowiązujących standardów;

52) przestrzegać zasad etyki i etykiety zawodowej;

53) stosować w języku obcym słownictwo z zakresu podstawowych pojęć ekonomicznych oraz agrobiznesu;

54) porozumiewać się w języku obcym na tematy zawodowe w rozmowie bezpośredniej i telefonicznej;

55) czytać i redagować w języku obcym proste teksty zawierające terminologię zawodową.

1) przedsiębiorstwo i struktury w przedsiębiorstwie;

2) podstawowe cele i funkcje przedsiębiorstwa;

3) procedura zakładania przedsiębiorstwa;

4) formy organizacyjno-prawne przedsiębiorstwa;

5) działalność w przedsiębiorstwie;

6) kadra kierownicza i pracownicy;

7) małe przedsiębiorstwo na rynku;

8) finansowanie działalności przedsiębiorstwa;

9) planowanie i kontrola w przedsiębiorstwie;

10) strategia przedsiębiorstwa na rynku;

11) marketing w gospodarce narodowej i przedsiębiorstwie;

12) podstawy podejmowania decyzji w przedsiębiorstwie;

13) system marketingowy w agrobiznesie;

14) integracja w agrobiznesie a decyzje marketingowe;

15) biznesplan przedsiębiorstwa;

16) wybrane zagadnienia z zakresu prawa cywilnego, handlowego, gospodarczego, administracyjnego, pracy, finansowego;

17) osobowość człowieka;

18) metodyka pracy umysłowej;

19) stres, kontakty interpersonalne;

20) konflikty i negocjacje;

21) asertywność;

22) pisanie na komputerze;

23) komputerowe programy użytkowe stosowane w agrobiznesie;

24) podstawowe pojęcia ekonomiczne i słownictwo związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa;

25) komunikacja językowa.

BLOK: EKONOMICZNY 1. Cele kształcenia

1) definiować podstawowe pojęcia i kategorie ekonomiczne;

2) objaśniać podstawowe pojęcia dotyczące gospodarki rynkowej;

3) analizować czynniki mające wpływ na wzrost i spadek popytu i podaży;

4) wyjaśniać istotę mechanizmu rynkowego;

5) objaśniać rolę i funkcje pieniądza;

6) klasyfikować podstawowe typy przedsiębiorstw według sposobów zarządzania i form własności;

7) określać rodzaje kosztów, przychodów, zysków;

8) analizować rynki czynników produkcji (rynek pracy, kapitału, ziemi);

9) rozróżniać papiery wartościowe i oceniać ich znaczenie na rynku;

(9)

10) klasyfikować kredyty i analizować mechanizm kształtowania się stóp procentowych;

11) określać fazy cyklu koniunkturalnego;

12) analizować mechanizm wychodzenia z kryzysu;

13) wskazywać przyczyny i metody zwalczania inflacji;

14) wyjaśniać pojęcie i strukturę budżetu państwa;

15) objaśniać pojęcie i znaczenie interwencjonizmu państwowego;

16) określać rodzaje i przyczyny bezrobocia oraz politykę państwa w tym zakresie;

17) objaśniać procesy i formy integracji międzynarodowej;

18) charakteryzować system agrobiznesu (ogniwa, funkcje, potencjał);

19) określać procesy integracyjne w agrobiznesie;

20) obliczać cenową i dochodową elastyczność popytu;

21) rozróżniać instytucje związane z agrobiznesem;

22) charakteryzować bliższe i dalsze otoczenie przedsiębiorstwa agrobiznesowego;

23) określać rolę i wpływ agrobiznesu na bezpieczeństwo żywności;

24) wyjaśniać przestrzenne, ekologiczne i międzynarodowe aspekty agrobiznesu;

25) wskazywać możliwości i bariery wymiany międzynarodowej;

26) określać korzyści z handlu międzynarodowego;

27) objaśniać uregulowania prawne dotyczące obowiązku prowadzenia rachunkowości;

28) klasyfikować składniki majątkowe i źródła ich pochodzenia;

29) sporządzać bilans przedsiębiorstwa;

30) klasyfikować koszty przedsiębiorstwa według różnych kryteriów;

31) przeprowadzać kalkulacje wybranych działalności gospodarczych;

32) sporządzać podstawowe dokumenty dotyczące działalności gospodarczej;

33) sporządzać podstawowe dokumenty dotyczące wynagrodzeń, ubezpieczeń społecznych i rozliczeń podatkowych;

34) obliczać wynagrodzenie pracownika;

35) przeprowadzać spis z natury składników majątkowych i wyceniać podstawowe składniki majątkowe;

36) prowadzić uproszczone formy ewidencji przychodów i rozchodów w małym przedsiębiorstwie;

37) prowadzić uproszczoną rachunkowość w gospodarstwie rolnym;

38) obliczać dochód z działalności gospodarczej;

39) rozróżniać i obliczać podatki;

40) ewidencjonować operacje gospodarcze na kontach księgowych;

41) rozróżniać techniki i formy księgowości;

42) obliczać wskaźniki finansowe przedsiębiorstwa;

43) sporządzać i analizować podstawowe sprawozdania finansowe;

44) oceniać działalność przedsiębiorstwa na podstawie danych uzyskanych z rachunkowości;

45) definiować pojęcia stosowane w statystyce i obliczać wskaźniki statystyczne;

46) prezentować i analizować dane statystyczne różnymi metodami statystycznymi, wyszukiwać i interpretować informacje z opracowań statystycznych;

47) stosować techniki sprawnego wykonywania działań matematycznych;

48) dokonywać obliczeń procentowych, dyskontowych, odsetkowych, walutowych i towarowych.

1) podstawowe pojęcia i kategorie ekonomiczne;

2) podstawowe pojęcia gospodarki rynkowej;

3) pieniądz jako kategoria ekonomiczna;

4) przedsiębiorstwo w gospodarce rynkowej i jego koszty;

5) rynki czynników produkcji: rynek pracy, kapitału, ziemi;

(10)

6) rynek pieniężno-kredytowy;

7) cykle gospodarcze;

8) mechanizm wychodzenia z kryzysu;

9) rola państwa w gospodarce rynkowej;

10) system agrobiznesu w gospodarce rynkowej;

11) ogniwa agrobiznesu i ich funkcje;

12) procesy integracyjne w agrobiznesie;

13) otoczenie rynkowe;

14) instytucje związane z agrobiznesem;

15) agrobiznes a bezpieczeństwo żywności;

16) agrobiznes a konsumpcja żywności;

17) przestrzenne aspekty agrobiznesu;

18) ekologiczne aspekty agrobiznesu;

19) międzynarodowe aspekty agrobiznesu;

20) bilans przedsiębiorstwa;

21) koszty w przedsiębiorstwie;

22) kalkulacja kosztów wybranych działalności gospodarczych;

23) dokumentacja dotycząca działalności gospodarczej;

24) system wynagrodzeń;

25) spis z natury składników majątkowych;

26) uproszczone formy ewidencji przychodów i rozchodów w małych przedsiębiorstwach;

27) uproszczone formy rachunkowości w gospodarstwie rolnym;

28) rodzaje podatków i ich obliczanie;

29) podstawy księgowości finansowej;

30) podstawowe sprawozdania finansowe;

31) podstawy statystyki;

32) opracowanie i prezentacja materiału statystycznego;

33) techniki sprawnego wykonywania działań matematycznych;

34) obliczenia procentowe, dyskontowe, odsetkowe, walutowe, towarowe.