Autentycznie pasterska formacja diecezji

Biał., D roh., Łom. 16(1998)

AUTENTYCZNIE PASTERSKA FORMACJA

DIECEZJI

Treść: Zagadnienie; I. Orientacja na duchowość jedności i miłości; II. Systematyczne formowanie żywej komunii; III. Powszechne angażowanie w ewangelizację; IV. Caritas diecezjalna; V. Świadome tworzenie nowej rzeczywistości ziemskiej; VI. Ogólnodiecezjalna troska o seminarium duchowne; VII. Stala formacja duszpa- stersko-apostolska; Wnioski.

KS. FRANCISZEK WORONOWSKI

ZA G AD N IENIE

W dobie głębokich przem ian w świecie oraz pogłębiania życia Ko­ ścioła i nowej ewangelizacji nie do uniknięcia są głębsze przem iany w for­ m ow aniu życia diecezji - Kościoła partykularnego.1 Kościół pow szechny zm ierza do coraz większego ożywienia swego życia, do ożywienia ew an­ gelizacji, uświęcania wszystkich,2 m obilizowania do apostolstw a3 i w p ro ­ w adzania w całokształt życia chrześcijańskiej nauki społecznej.4 W pogłę­ bianiu swego życia Kościół dąży do przem iany religijności legalistycznej i biernej, polegającej w zasadzie na trosce jedynie o w łasne sw e zbaw ienie chrześcijanina przez przestrzeganie nakazów i zakazów, w religijność św iadom ego zjednoczenia w Chrystusie i wzajemnej miłości, kształtującej kom unię chrześcijan („unum in Christo”), św iętość m iłości5 i ew an g elizo ­

1 KPK kan. 368-369, 372, 374. 2 KK 39-42.

3 W yraził to Sobór W atykański II szczególnie w osobnym D ekrecie o apostolstw ie św ieckich, w

Konstytucji dogm atycznej o Kościele (szczególnie 33, 34), wyakcentow ał Jan Paw eł II w Posy­

nodalnej Adhortacji Apostolskiej Chrìstifìdeles laici z dnia 30 grudnia 1988.

4 Por. Słow nik katolickiej nauki społecznej, red. naukow a W ł. Piw ow arski, W arszaw a 1993, s. 76-77.

5 KK 42; J a n P a w e l I I , Posynodalna A dhortacja A postolska Pastores dabo vobis, 19, 49; zob. także F. W o r o n o w s k i , 0 nowy dynam izm fo rm a cyjn y w w yższych sem inariach

w an ia całej rzeczyw istości doczesnej. Kościół odczytuje w ięc coraz głę­ biej C hrystusa i jego dzieło, swoją istotę jako tajem nicę, ko m un ię i m i­ sję6 oraz d ąży do staw an ia się żyw ą k o m unią miłości.

D ążenie Kościoła d o k ształto w an ia się życia sw oich członków w k o m u n ię m iłości, jest procesem o d ro d zen ia się i p o g łęb ian ia życia chrześcijańskiego, który m a po stęp o w ać i w nikać coraz głębiej w św ia­ d o m ość i życie chrześcijan. Kościół jest bow iem M istycznym C iałem C h ry stu sa, org an izm em , którego G łow ą jest Jezus C h rystu s, p o szcze­ gólni chrześcijanie p rzez w iarę i chrzest są w cieleni w N iego,7 je d n o ­ czy ich E ucharystia, za sa d ą życia jest D uch Święty, a p ra w e m życia w zajem n a m iłość jako najw y ższa za sa d a organicznej jed n o ści.8 Ko­ ściół coraz głębiej uśw iadam ia sobie swoją istotę i form uje życie ch rze­ ścijańskie jako zjednoczenie z C hry stu sem i w N im członków sw oich w kom unię miłości, uśw ięcenia i bu d o w an ia cywilizacji miłości. D oko­ nuje się więc daleko sięgające pogłębianie życia chrześcijańskiego, w y ­ stępuje coraz w yraźniej n ow a ew angelizacja i form ow anie chrześcijan w lud zi miłości. C hrześcijańska religijność indy w id ualisty czn a i łegali- styczna oraz k u ltu z ew n ętrzn eg o ustęp u je m iejsca religijności k o m u ­ nijnej - ży w ego zjednoczenia w C h ry stusie, apo sto lsk ieg o z a a n g a ż o ­ w ania, miłości i tw orzenia cywilizacji tą ostatnią przepojonej.

G łębokie p rzem ian y w Kościele pow szech n y m nie m ogą pom ijać poszczegó ln y ch diecezji. K ażda z nich jest ży w ą i in teg raln ą cząstk ą Kościoła pow szechnego - M istycznego Ciała C hrystusa. P rzez o żyw ie­ nie religijności w każdej z nich dokonuje się ożyw ienie całego Kościo­ ła, a każda z nich w in n a tak pogłębiać sw e życie religijne, jak w ym ag a tego jego istota i przejaw iające się w nim dążenia. Poszczególne diece­ zje m ają w ięc dziś za n ajw yższe i najgłębsze zarazem z a d a n ie p rz e ­ obrażenie się w św iadom e kom unie miłości w C hrystusie zespolone, a w ięc św ięte i budujące cywilizację m iłości w świecie.9

W obec niezb ęd n o ści p rzeo b raż an ia diecezji w d u c h u p rzem ian , które zarysow ały się już w Kościele pow szechnym i pogłębiają się, jaw i się pytanie: jakie szczególne działania należy podjąć w niej w obecnej dobie, aby nad ążać za o d n o w ą całego Kościoła, tej o d now ie służyć i ją przyspieszać. Idzie w ięc o to, na jakie czynniki należy p o łożyć szcze­ gólny nacisk w formacji Kościoła party k u larn eg o , aby staw ała się a u ­

6 Pastores dabo vobis, 12.

7 KK 31; DE 22; DM 15, 36.

8 KK 7, 8, 14; Christifideles laici, 12, 20.

9 Pawel VI, przem ów ienie na zakończenie Roku Św iętego (25 grudnia 1975), AAS 68/1976/2/ 143-145; J a n P a w e l I I , E ncyklika D ives in m isericordia, 14; L ist do Rodzin, 13.

te n ty czn ą k o m u n ią m iłości - społecznością św iętych i b u d u jący ch n o w ą rzeczyw istość ziem ską o klim acie cywilizacji miłości i życia.

W diecezjach naszych, tkw iących głęboko w w ielow iekow ych poj- m o w aniach i kształtow aniach w nich życia religijnego, w y stęp u je n ie­ o d zo w n a p o trze b a po łożen ia szczególnego ak cen tu na kilka czy n n i­ ków. N ależy zaliczyć do nich om aw iane niżej.

I. ORIENTACJA NA D U C H O W O ŚĆ JE D N O ŚC I I M IŁO ŚC I W orientacji na duch o w o ść jedności i miłości id zie o pog łęb ian ie pojm ow ania chrześcijaństw a jako M istycznego Ciała C h ry stusa w N im zjednoczonego (z N im i w N im łu dzi m iędzy sobą), organicznie nieja­ ko d u ch o w o zjednoczonego, w zajem nej m iłości czynnej n a co dzień , św iętego m iłością Boga i człow ieka oraz w tej m iłości kształtu jąceg o po rząd e k doczesny. Idzie więc o przem ianę religijności legalistycznej w religijność św iętości m iłości, czyli w religijność „unum in C hristo".10 O rientacja na taki charak ter religijności chrześcijańskiej i jej ak tu aliz o ­ w an ie w diecezji jest kluczow ym czynnikiem jej o d ro d zen ia i z d y n a ­ m izow ania życia religijnego.

Tkw im y w ciąż głęboko w religijności spłyconej i zaw ężonej d o z a ­ ch o w y w an ia form zew n ętrzn y ch , zach o w y w an ia ich tylko ze w z g lę ­ d u na w łasn e zbaw ienie i trak to w a n ie Kościoła jako instytucji p o m a ­ gającej nam w zbaw ieniu się. Dziś jednak sięgam y coraz głębiej d o źró ­ deł, odczytujem y tajem nicę Kościoła i naszego żyw ego zjednoczenia z N im i Jego G łow ą, Jezusem C hrystusem , w Jego D uchu Świętym ; poj­ m u jem y lepiej n aszą org aniczną jed n o ść w tym że D uchu, k tó ry o ży ­ w ia i jednoczy całe M istyczne Ciało;11 zdajem y sobie sp raw ę z w ciele­ nia nas w C hrystusa i Jego M istyczne Ciało (KK 11) i zjednoczenia na p o d o b ie ń stw o jedności w italnej - jedności p ęd ó w jednej W inorośli (J 15, 5).12 P ogłębia się w ięc chrześcijańska św iado m o ść i chrześcijanie angażują się w apostolstw o oraz w k ształtow anie życia doczesnego w zgodne ze społeczną nau k a Kościoła. Ten proces pogłębia się i pow oli zatacza coraz szersze kręgi. Proces ten jed n ak trzeba pogłębiać i p rz y ­ spieszać, ustaw iając całokształt formacji religijnej całej diecezji.

10 Szersze w yjaśnienie i uzasadnienie zob. F. Woronowski, O now y ład ludzkiego bytow ania, Łomża 1996, s. 79; Ku nowej ja ko ści życia i bytow ania, s. 28-29.

11 KK 13; D E 2; J a n P a w e l I I , Encyklika D ominum et Vivificantem, 25-26; Christlfideles

laici, 12, 13.

A by w y m ieniony wyżej proces m ógł się pogłębiać i p rzyspieszać, trzeba nastaw ien ia się diecezji na n o w y sposób chrześcijańskiego m y ­ ślenia i formację p o staw miłości. Trzeba bow iem pow szech n eg o w d ie­ cezji ro zu m ien ia jej jako m istycznej jedności w C h ry stu sie i Jego D u ­ chu Św iętym , odpow iedzialności za cały Kościół i w n im za n ią sam ą, an gażow ania się na co dzień w m iłość chrześcijańską i ew an g elizo w a­ nie całego p o rz ą d k u życia doczesnego. Religijność d ek laro w an ia p rz y ­ należności d o K ościoła i ograniczo na d o zac h o w y w an ia n iek tó ry ch zw yczajów i tradycyjnych p rak ty k p o w in n a u stępo w ać miejsca religij­ ności żyw ej w ięzi z Bogiem, życia sak ram en taln eg o , zaan g ażo w an ej i społecznej, św iętości m iłości. W yjściow ym i zarazem k lu czo w y m ele­ m en tem p rz e o b ra ż e ń w e w spółczesnej diecezji p o w in n a stać się for­ macja d uch o w ości w italn eg o zjednoczenia w C h ry stu sie, św iętości - w yrażającej się m iłością, która jest fu n d am en tem ko m u n ii i ew an g eli­ zo w an ia całego p o rz ą d k u doczesnego, a w ięc d u ch o w o ści głębokiej w iary i w zajem nej m iłości.13 O siąganie takiej d u ch o w o ści członków diecezji p o w in n o stać się kluczem now ych p rzem ian i o d n o w ien ia Ko­ ścioła. O no m a w yzn aczać kieru nek formacji p rzez d u sz p a ste rstw o w diecezji p ro w ad zo n ej i w io d ącym założeniem życia religijnego k ażd e­ go jej członka.

D u sz p asterstw o w szystk ich szczebli i k ie ru n k ó w m a się o rien to ­ w ać na duchow ość miłości. D uszpasterze w inni staw ać się lu d źm i m i­ łości,14 sw oim p rzy k ła d em ro zb u d zać d u ch a miłości i zjednoczenia w C h ry stu sie oraz całą sw ą p astersk ą działaln o ść o rien to w ać n a fo rm a­ cję takiej d u ch o w o ści chrześcijan. D ziałanie ad m in istracy jn e, o rg an i­ zacyjne i dotyczące sp raw m aterialnych m a w ynikać z p o trzeb fo rm a­ cji duchow ości i iść za nią, a nie staw ać czym ś w d u szp asterstw ie na pierw szy m miejscu. O rientacja d u szp asterstw a na fo rm ow anie d u ch o ­ w ości żywej w iary i m iłości jest zasadniczym elem entem au ten ty czn o ­ ści pasterskiej i w a ru n k iem d y n am icznego o d ro d zen ia religijnego ży­ cia diecezji oraz realizacji jej wizji jako k om unii miłości.

W italne zjednoczenie w C hrystusie i życie w pełnej m iłości chrze­ ścijańskiej n a co d zień kon k retyzo w an ej jest p o w o łan iem w szy stk ich chrześcijan. P rzez w iarę, chrzest, Eucharystię, inne sak ram en ty i d ary D ucha Św iętego w cielają się w C h ry stu sa (KK 31; DE 22), trw ają w jedności z N im i m ają oni w zajem nie m iłow ać się (J 13, 34; 15, 12). W zajem na m iłość jest zn ak iem ro zp o zn a w cz y m p rzy n ależn o ści do

13 G a 5,6; J a n P a w e ł I I , Bożonarodzeniowe O rędzie 1986. 14 Pastores dabo vobis, 49.

C h ry stu sa i Jego M istycznego Ciała. Diecezja, jako p a rty k u la rn y Ko­ ściół, jest z n a tu ry chrześcijaństw a k o m u n ią,15 „unum in Christo", je d ­ nością (na p od o b ień stw o w innego krzew u) z C hrystusem G łow ą zjed­ n o czo n ą i p rz e z D ucha Św iętego zesp alan ą, o ży w ian ą i u św ięcan ą. Jest w ięc nie tylko społecznością p o d p rzew o dn ictw em b isk u p a zo rg a­ n iz o w a n ą form alnie, lecz rzeczyw istością w D u ch u Ś w ięty m w e ­ w n ę trz n ie zjednoczoną, w p o rz ą d k u życia n a d p rz y ro d z o n e g o o rg a­ niczną (KK 7). Taka społeczność w in n a p ro m ien io w ać najgłębszą d u ­ chow ością, żyć m iłością i odzn aczać się b ra te rstw e m w C h ry stu sie. L ud Boży diecezji z n a tu ry chrześcijaństw a i p rzy n ależn o ści d o Ko­ ścioła - M istycznego Ciała C hrystusa - m a w ięc dążyć do duchow ości jedności w N im i miłości, tę duchow ość pogłębiać i nią prom ieniow ać.

Pogłębiająca d u szp asterstw o i życie religijne diecezji orientacja na duch o w o ść jedności i m iłości jest n iezb ęd na dla od n o w ien ia, ap o sto l­ skiego zd y n am izo w an ia, fo rm o w an ia k o m u n ii i ew an g elizo w an ia ca­ ło k ształtu życia. N iezb ę d n o ść takiej orientacji życia diecezji w y m ag a zaś ko nsekw en tn ie realizacji dalszych innych zało żeń jako czynników p rzeo b rażeń życia L u d u Bożego.

II. SY ST EM A T Y C Z N E FO RM O W A N IE Ż YW EJ K O M U N II

Do tych w yżej w y m ien io n y ch zało żeń n ależy sy stem aty czn e for­ m ow anie św iadom ej swej n a tu ry żywej kom unii chrześcijańskiej m iło­ ści. Skoro bow iem chrześcijaństw o jest z n atu ry swojej m istycznie o r­ g an iczn ą w sp ó ln o tą p o w o łan ą d o św iętości m iłości, au ten ty cz n e p a ­ sterstw o m a za zad n ie system atycznie, z pokolenia na pokolenie, for­ m ow ać cały Lud Boży diecezji w w italne „unum in Christo", w k o m u ­ nię żyw ej w iary, społecznej m o d litw y , eu ch arystycznej i w zajem nej m iłości - w spółbratającej, uśw ięcającej i kształtującej chrześcijańską rzeczywistość ziemską. Zadaniem pasterstw a w diecezji jest więc tw orze­ nie nowej (w stosunku do istniejącej) rzeczywistości życia diecezjalnego.

Jak w y k azu je obserw acja życia diecezji, p rz e p ro w a d z a n e ro z p o ­ znania ch ara k teru religijności, analiza zjaw isk na płaszczy źn ie religij- no-społecznej, stosow anych m eto d katechizacji i d u szp asterstw a i zja­ w isk w niej w ystępujących o w spólnocie m ów i się okazjonalnie, tw o ­ rzy się na niektórych odcinkach życia diecezjalnego zew n ętrzn e form y mające pod kreślać w spólnotow ość, są to jedn ak pierw sze zaled w ie k ro ­ ki w form o w aniu św iadom ych kom unii miłości. N a tu ra głębiej odczy­

ty w an eg o chrześcijań stw a w y m ag a d alszy ch i p o w sz ech n ie d o k o n y ­ w an y c h w diecezjach p rzem ian . W ysiłki d u sz p a ste rsk ie i ap o sto lsk ie p o w in n y p rzech od zić w system atyczne form ow anie życia ro dzin n eg o , gru p i całych parafii, a p rzez nie całej diecezji w św iado m e i ży w e ko­ m u n ie , zm ieniające oblicze diecezji w n o w ą rzeczy w isto ść n a za sa ­ dach Ew angelii kształto w aną.

System atyczne fo rm ow anie żyw ej ko m u n ii diecezjalnej p o leg a na n ie u stan n y m w całej diecezji (a nie tylko w jakiejś g ru p ie lub nielicz­ nych zespołach) k sz ta łto w a n iu życia ro d zin , d o m o w y ch K ościołów ,16 w p ra w d z iw e ogniska św iętości i m iłości; n a ży w y m je d n o czen iu się ro d z in m ięd zy sobą - angażujących w spólnie: w chrześcijańskie w y ­ chow anie potom stw a, w sp óln e m o dlitw y i uczestnictw o w Eucharystii, w e w zajem n ą w y m ia n ę u słu g i dóbr, w społeczne p rzeo b raż an ie rze­ czyw istości sw ego życia w ew angeliczną, w form o w an ie cyw ilizacji m iłości.17 O bejm uje ono jednocześnie zespalanie g ru p i ru ch ó w religij­ nych w e w iążącą je w jedność realizację religijności „unum in Christo", czyli w zespalający chrześcijan „ruch U n u m "18. M a on b o w iem za cel w łaśnie fo rm o w an ie chrześcijan w k o m u n ię (w u n u m , czyli jedno). W ym aga ono jedn o cześnie kształto w an ia każdej p arafii, w sp ó ln o tę różny ch m niejszych w niej w sp ó ln o t, w je d n ą ko m un ię p arafialn ą, w której pogłębia się św iadom ość i po staw a jedności z innym i parafiam i, z bisk u p em diecezjalnym i całą diecezją. K ształtow anie p arafii w ży w ą k o m u n ię (p arafialne U n u m ) m a istotne znaczen ie w p rz e o b ra ż a n iu diecezji w kom unię. W niej bow iem um iejscaw ia się Kościół p a rty k u ­ larny i po w szech n y .19 Jest ono jednoczeniem diecezji idącym od dołu. W inni je nasilać w szyscy w parafii i p rz y pom ocy w szystkich śro d k ó w te m u celow i służących i w sposób system atyczny. W reszcie sy stem a­ tyczne form ow anie żyw ej k om unii diecezjalnej polega n a d ziałan iu w tym k ie ru n k u b isk u p a i cen tralny ch instytucji diecezjalnych. Te w ięc w in n y stanow ić czynnik jednoczenia całej diecezji w k o m u n ię m iłości (a nie tylko ad m inistro w an ia i legalności) i w ty m k ie ru n k u działać o d ­ górnie oraz dalekosiężnie k u w izji diecezjalnej kom unii, mającej „jed­ no serce i jedn ą d u sz ę" (Dz 4, 32), czyli tw orzącej w jedności z C h ry ­

16 KK 11; DA 11; J a n P a w e ł 1 1 , A dhortacja A postolska Fam iliaris consortio, 21. 17 D ives in m isericordia, 14; List do Rodzin, 13.

111 Zob F. W o r o n o w s k i , Nasza polska i chrześcijańska droga do p ełn i dobra, Lubaczów - Łomża 1991, s. 22-23; O now y ład ludzkiego bytowania, s. 79-80; Ku now ej ja k o śc i życia i

bytowania, s. 28-31.

stusem , G łow ą, w jego D uchu Św iętym i m iędzy sobą m istyczny o rg a­ nizm , zgro m ad zenie synów Bożych w Synu Ojca w szystkich.20

System atyczne form ow anie diecezji w kom unię miłości, o d d o ln e i odgórne, jest w o d n aw ian iu Kościoła, w now ej ew angelizacji i n iezb ęd ­ nych przem ian , w jej życiu czynnikiem dużej w agi. W ym aga ono d a ­ leko sięgających p rzem ian d u szp asterstw a w k ie ru n k u pro gram o w ej i m eto d y czn ie n ie u stan n ie p ro w ad zo n ej p racy mającej n a celu życie chrześcijan (w ypływ ającą z żyw ej w iary) w sz ech stro n n ą m iłością. Działając zaś w tym kieru n k u , m a za zad an ie w łączyć w m iłość czyn­ ną i w yrastające z niej ap o sto lstw o (DA 8) cały L ud Boży diecezji w n o w ą ew angelizację, ro zb ud zić w n im drzem iące siły i n ad ać no w e tę t­ no chrześcijańskiem u życiu religijnem u.

III. PO W SZECH N E A N G A ŻO W A N IE W EW ANGELIZACJĘ A n g ażo w an ie w szystk ich członków K ościoła p a rty k u la rn e g o (zdolnych d o św iad o m eg o działania) w ew angelizację jest kolejnym isto tn ym czynnikiem niezbędnych p rzem ian jego życia oraz p rz y sp ie ­ szania p rzeo b raż eń go w kom unię miłości. Jest to czynnik w ciąż jesz­ cze zn ajdujący się w cieniu, z n a tu ry Kościoła n iezb ęd n y, k ryjący w sobie olbrzym ie siły i m ożliw ości i o tw arty n a aktualizację.

O bo w iązek i p ra w o do ap o sto lstw a o trzy m u ją św ieccy n a m ocy sam ego zjednoczenia swojego z C hrystusem G łow ą (DA 3). To stw ier­ d zen ie Sobór W atykański II u zasad n ia: „W szczepieni b o w iem p rz e z chrzest w Ciało M istyczne C hrystusa, u tw ie rd z en i m ocą D ucha Św ię­ tego p rzez bierzm o w anie, są oni przeznaczen i p rzez sam ego P an a do ap o sto lstw a" (tam że). W szyscy zatem m ają nie tylko p raw o do uczest­ nictw a w ew angelizacji św iata, w k tó ry m żyją, lecz jednocześnie m ają o b ow iązek ap o sto lstw a i są o d p o w ied zialn i za jego rozw ój. A n g ażo ­ w an ie w szystkich do apostolskiego działania w celu religijnego z d y n a ­ m izo w ania diecezji jest w ięc sp ra w ą w ielkiej w ag i i czekającą n a p o ­ w szech n ą aktualizację.

Z jednoczeni z C h ry stu sem i w N im m ięd zy sobą, św ięci i w y p e ­ łniający zad a n ia m iłości n a co dzień, chrześcijanie u su w a ją ze sw ego życia w szelkie przejaw y zła m oralnego i n ap raw iają w szystko, co p o ­ w staje z ludzkiej słabości. Ś w iadom i stan o w ien ia m isty czn eg o C iała C h ry stu sa słu żą sobie w zajem nie i form ują - k ażd y w e d łu g sw oich m ożliw ości - rzeczyw istość ziem ską w d u ch u w sp ó łd ziałan ia z Bogiem

o raz d oskonalenia sw oją p racą dzieła Stw órcy.21 To oni w swej chrze­ ścijańskiej p o staw ie działają w p ra w d zie , k tó ra w y zw ala z z a k ła m a ­ n ia i b łę d u oraz p o d s tę p u 22 - w p ro w ad z o n y ch w życie lu d z k ie p rzez szatan a, „ojca k ła m stw a" (J 8, 44); to oni m oją n a d a w a ć p racy lu d z ­ kiej ch ara k ter p o d m io to w ej i w yłączn ie tw órczej - w yrażającej ich człow ieczeństw o oraz w spółdziałanie z Bogiem;23 to oni są p o w o łan i i m og ą chronić w sw oim zasięgu środow isko n atu raln e - d ew asto w an e i skażone,24 w p ro w a d z a ć d u ch a E w angelii w życie społeczne, w g o spo ­ d ark ę i k u ltu rę oraz (przez d o b ó r od p o w ied n ich przed staw icieli w ła­ d zy na d ro d z e w yb o ró w ) w całe życie p o lity czn e,25 w yzw alając je z anty-m iłości i m akiaw elizm u. Żyjąc i działając w d u ch u Dobrej N o w i­ ny, m ogą (niezależnie o d sytuacji w świecie) w zasięgu Kościoła p a rty ­ k u la rn e g o k ształto w ać rzeczyw istość cyw ilizacji m iłości i życia, rz e ­ czyw istość w y zw o lo n ą z cyw ilizacji rzeczy i śm ierci,26 p o m y śln ą d la w szystkich i piękną. A to jest nagląca p o trzeb a naszych czasów w iel­ kich m ożliw ości z jednej strony, z drugiej stro n y n iebyw ałych z ag ro ­ żeń.27 P ow szechne angażo w anie w ew angelizację jest w ięc w form acji życia diecezji czy n n ik iem olbrzym iej w ag i, ak tu aln y m i p rz y n a g la ją ­ cym do zd ecyd ow any ch i na w ielką skalę p rzem ian w tej dziedzinie.

P ow szech ne an g aż o w an ie się członków Kościoła p a rty k u la rn e g o w ew angelizację i p rze o b ra ż an ie p rzez nią p o rz ą d k u d o czesn eg o w au ten ty cz n ie chrześcijański w y m ag a ro zb u d ze n ia. Trw a jeszcze, choć pow oli ustępujący, p o d ział na stronę czynną i biern ą w Kościele. Sze­ rokie kręgi chrześcijan w y k azu ją słabe poczucie sw ego apo sto lsk iego pow o łan ia i o dp ow ied zialn o ści za Kościół i ew angelizację. Trzeba p o ­ głębienia św iadom ości chrześcijan o ich w italnej w ięzi z C h ry stu sem i Jego M istycznym Ciałem , ro zb ud zenia poczucia o d p o w ied zialn ości za Kościół, an g aż o w an ia do apostolskiej działalności w k o n k retn y ch dla k ażd eg o zadaniach i rozszerzania tych zad ań . W szyscy m ają ogrom ne m ożliw ości p rzy cz y n ian ia się d o ro zb u d zo n eg o życia religijnego i do

21 K DK 34; J a n P a w e ł I I , Encyklika Laborem exercens, 25. 22 J 8, 32; K DK 15-16, 26, 57, 59; DW R 1.

23 Por. m.in. Cz. B a r t n i k , Teologia pracy ludzkiej, W arszawa 1977; E.G. K a i s e r , The­

ology o f Work, W estminster, 1966; L. R o s s і , Le travail hum ain, Vatican 1981; Cz. Strze-

szewski, Katolicka nauka społeczna, W arszawa 1985, s. 578-583; F. W o r o n o w s k i , О

właściwą postawę robotników, W ydawnictwo „M ichalineum ” 1987, s. 18-47.

24 Por. J. M. D o ł ę g a., Człowiek w skażonym środowisku, W arszawa 1993.

25 Zob. F. W o r o n o w s k i , O now y ład ludzkiego bytowania, s. 74-75; Ku now ej ja ko ści

życia i bytowania, s. 32-33.

26 List do Rodzin, 13.

p rz e o b ra ż a n ia rzeczy w isto ści ziem skiej. Jest p o le d la d ziałan ia dla dzieci, dla chorych, d la m ło d y ch i starszy ch , d la n ie w y k w alifik o w a­ nych i dla uczonych, dla niezam ożnych m aterialnie i bogatych, ek o n o ­ m istów i polityków , lu d zi k u ltu ry i p racy zarobkow ej, dla w szystkich.28 Te pola ew angelizacyjnego działania istnieją w ro d zin ach, w śro d o w i­ skach sąsied zk ich , w parafiach , d ek an a tach i całej diecezji, k tó ra p o ­ w in n a być przeo b rażo n a w dy n am iczn ą kom unię w szech stro n n ie z o r­ g an izo w a n ą i tętniącą życiem chrześcijańskiej m iłości. W p o w sz e c h ­ n y m a n g a ż o w an iu d o ap o sto lstw a i ew an g elizo w an ia życia n a ziem i d rzem ią o lbrzy m ie m ożliw ości i d ro g a d o cyw ilizacji m iłości. Jest to w ięc czynnik ogrom nej w agi, a położenie nacisku na niego to p o tę g o ­ w an ie sił ew angelizacyjnych, dynam izacja diecezji i jej p rzeo b rażen ie, n o w e form ow anie diecezji jako kom unii.

Z pow szechnym angażow aniem w ewangelizację łączy się w Koście­ le w spółczesnym przynaglająca inna potrzeba. Jest nią czynna miłość m i­ łosierna - spontaniczna i zorganizow ana w całej wspólnocie Kościoła p a r­ tykularnego, zmieniająca jego oblicze w coraz bardziej jaśniejące.

IV. CARITAS DIECEZJA LN A

F orm ow anie diecezji p rzez orientację n a duch o w o ść jedności i m i­ łości w C h ry stu sie i an g ażo w an ie w sz y stk ich d o u czestn ictw a w ew angelizacji cało k ształtu życia, nie m o że rozw ijać się p ra w id ło w o bez w szechstronnie rozbudzonej i realizow anej na co dzień m iłości m i­ łosiernej. W ynika to z n a tu ry chrześcijaństw a, z n a k a z u C h ry stu sa, z nauczania Kościoła i w ołania o nią i z sytuacji w świecie.

D u szpasterstw o i cały Lud Boży diecezji, która d ąży do stania się ży w ą w sp ó ln o tą w C h ry stu sie, nie m oże n ie u św ia d a m ia ć sobie n ie­ zb ędn ości w zajem neg o słu żen ia ró żn o rak ą p o m o cą n a p o d o b ie ń stw o w sp ó łd zia łan ia członków i o rg an ó w jed n eg o o rg an izm u . W o rg an iź- m ie k ażd a kom órka i k ażd y o rgan służą całości, a on cały otacza o p ie­ ką k ażd ą ko m ó rkę i jej spieszy z pom ocą w razie jej zag ro żen ia. Tak jest w Kościele z sam ej jego n atu ry . K ażdy członek (chrześcijanin w niego w szczepiony) jest za niego o d p o w ied zialn y i p o w o łan y do b u d o ­ w an ia go i um acniania oraz uczestnictw a w jego misyjnej działalności, a on cały troszczy się o k ażdego. W n im b o w iem jego G łow a, Jezus C h ry stu s, identyfikuje się z k ażd y m członkiem . Za w szystk ich o d d ał sw e życie w ofierze (por. np. 2 Kor 5, 14) i ośw iadcza, że co czynim y

je d n e m u z bliźn ich n aszy ch , jem u sam em u to czynim y (np. M t 25, 40.45). Z N im razem stan o w im y Jego M istyczne Ciało. W Ciele ty m w spółczłonki w in n i identyfikow ać się w zajem nie, jak C h ry stu s id e n ty ­ fikuje się z nam i.29 Stanow iąc m istyczny organizm , Kościół p a rty k u la r­ ny, z n a tu ry swojej nie m oże rozw ijać się bez miłości m iędzy członka­ m i i w zajem n eg o służenia sobie p om ocą w p otrzeb ach . W iara, życie sakram en taln e i w zajem na m iłość (a szczególnie m iłosierna30) są isto t­ nym i czynnikam i życia w C hrystusie. Pogłębianie życia religijnego d ie­ cezji i form ow anie jej w e w spólnotę w C hrystusie, w „unum ”, o które C h rystus m odli się w W ieczerniku (J 17, 21-23),31 bez m iłości m iło sier­ nej jest n iepełne, niew ystarczające i nie odpo w iadające samej n a tu rz e Kościoła. W ypełnianie m iłości m iłosiernej na co d zień w sposób niejako organiczny jest w ięc n ieo d zo w ny m czynnikiem au tentycznego i p ełn e­ go życia Kościoła p arty k u larn eg o z samej jego natury.

Tę n ieod zo w no ść p o tw ie rd z a nakaz C h ry stu sa w zajem nej m iłości jako ro zp o zn a w cz eg o z n a k u p rzy n ależn o ści d o N iego i ż ą d a n ie p e ­ łnienia m iłosierdzia. O głaszając „nowe przykazanie” m iłości (J 13, 34),32 C h ry stu s nakazuje n o w y ład lu d zk ieg o b ytow ania: św iętość m iłości - życie w zjednoczeniu z N im i chrześcijan m ięd zy sobą, w k tó ry m sto­ su n k i społeczne form ują się na w zajem nej solidarności i rzeczyw istość ziem sk a k ształtuje się w h arm o n ii z d u ch em Dobrej N o w in y . B ezpo­ śred n i słuchacze n au k i C hry stu sa i p rzez nich d o chrześcijaństw a d o ­ p ro w a d z an i pojm ują je jako zjednoczenie w N im , żyją w jedności m o ­ dlitew nej i euch ary sty cznej o raz w zajem nej słu żb y je d n i d ru g im .33 C hoć w sk u te k d ziejo w y ch u w a ru n k o w a ń zak res i fo rm y w sp ó ln o to ­ w eg o niesienia pom o cy w ciągu w iek ó w ulegają p ew n y m z m ian o m (DA 8),34 Kościół zaw sze w yznaje i głosi m iłosierdzie Boga i stara się je czynić.35 O dczytując coraz głębiej swoja tajem nicę, K ościół w obecnej

29 W skazuje na to s'w. Paw eł A postol, który identyfikuje się z niew olnikiem O nezym em , prosząc Filem ona „przyjmij go jako mnie”, „jeśli zaś wyrządził ci szkodę lub w inien cokolw iek, policz na mój rachunek” (Flm 17,18).

30 D ives in m isericordia, 8, 14.

31 Por. L. S t a c h o w i a k , Ewangelia wg św. Jana, Poznań-W arszawa 1975, s. 346-247. 32 Por. R. S c h n a c k e n b u r g , Die Johannesbriefe, Freiburg 1970, s. 192-200; C. Spicq,

A gape, Paris 1959; L Stachow iak, dz. cyt., s. 308-309; H. Weber, Die N euheit der N ächstenlie­ be in N euen Testament, I-II, R om a 1960; F. W oronowski, N asza polska i chrześcijańska dro­ ga do pełni dobra, s. 20-24; Ku nowej ja ko ści życia i bytow ania, s. 28-29.

33 Por. B . S c h l i n d w e i n , Ecclesia m isericors, w: Jahrbuch der C aritasw issenschaft 1967; F. W o r o n o w s k i , Funkcja m iłości czynnej Kościoła, Łom ża 1977, s. 47-51.

34 Zarysow uje je praca F. W o r o n o w s k i e g o , Funkcja m iłości czynnej Kościoła. 35 D ives in m isericordia, 13, 14.

d o b ie z n o w ą siłą w o ła o jedno czen ie się chrześcijan w k o m u n ię i w szechstronne m iłosierdzie. W Dekrecie o apostolstwie świeckich Soboru W atykańskiego II Kościół w oła o pełnienie m iłosierdzia w obec „w szy st­ kich bez w yjątku lu d z i i w e w szystkich potrzeb ach " (8). W K o nsty tu ­ cji duszp astersk iej o Kościele w św iecie w spółczesnym , Sobór w o ła o m iło sierd zie i b rate rstw o w obec w szy stk ich , p o d k reślając, „że sam C hrystus w ubogich niejako pełnym głosem odwołuje się do miłości swoich uczniów " (88). W o parciu o n au k ę Soboru W atykańskiego II P aw eł VI staw ia p rz e d chrześcijaństw em (25 g ru d n ia 1975) h asło b u d o w a n ia „cywilizacji miłości” (la civiltà dell'am ore),36 której nie m a bez rozw ija­ nia w szech stro n n eg o m iłosierdzia czynnego. Jan P aw eł II, n aw iązując do w ym ienionego hasła, w Encyklice Dives in misericordia w y k ład a n a ­ ukę o m iło sierd ziu Bożym i znaczen iu n aszeg o m iło sierd zia w obec w sp ó łb raci w p o trze b ie (por. szczególnie n. 14). Jednocześnie P apież naw ołu je do so lid arn o ści i m iło sierdzia w p rzem ó w ien iach p o d cza s sw oich pielgrzym ek apostolskich i p rzy innych okazjach. W Orędziu na X X I V Światowy Dzień Pokoju - 1 stycznia 1993 rok u Jan Paw eł II, w sk a ­ zując na znaczenie m iłosierdzia, w oła: „Jeśli pragniesz pokoju, w yjdź na­ przeciw ubogim" (5). D obra ziem i nie m ogą być w y k o rzy sty w an e tylko p rz e z nielicznych.37 M ają słu żyć w szy stk im . W d o stęp ie d o n ich m a służyć sp raw ied liw ość a p rz ed e w szystkim najgłębsza lu d z k a i ch rze­ ścijańska solidarność, m iłość m iłosierna. D uszpastersk i i ek u m en iczn y Sobór W atykański II, podkreślając w szechstronność m iłosierdzia chrze­ ścijańskiego,38 po so b o ro w e d o k u m e n ty Kościoła i p o staw a p a p ie ż y oraz ich naw o ły w an ie nie pozostaw iają cienia w ątpliw ości o po trzeb ie ożyw ienia m iło sierdzia chrześcijańskiego i jego realizacji na co d zień p rz e z w szy stk ich chrześcijan.

Takiego oży w ien ia i p o w szech n eg o realizo w an ia m iło sierd zia p rz e z chrześcijan w y m ag a ró w n ież w sposób p rzy n ag lający sytuacja w świecie. R óżnorodne cierpienia i n ęd za w ielu lu d zi - szczególnie w dzied zin ie duchow ej, w życiu rozbitych i chorych (fizycznie i d u c h o ­ w o) ro d zin , ofiar alkoholizm u i narkom anii, m n ó stw o lu d zi bez p racy i w iele innych zjaw isk - to nie zjaw iska z innej p lanety, lecz z rzeczy­ w istości w n aszy m zasięgu, w najbliższych sąsied ztw ach , w n aszy ch p arafiach i śro d o w isk ach życia oraz d ziałan ia. Ż yjem y zaś w takich w a ru n k a c h cyw ilizacyjnych, w k tó rych niesienie p o m o cy w sp ó łb ra ­

36 AAS 68/1976/2/145.

37 J a n P a w e ł I I , Encyklika Centesimus annus, 31, 37. 38 Por. W. D i r k s , Caritas im G eiste des Konzils. Freiburg 1967.

ciom jest łatw e i m ożliw e w obec lu d zi gdziekolw iek przeb y w ają (por. DA 8). F orm ow anie w spółczesnego Kościoła p arty k u larn eg o (i nie tyl­ ko) w ko m unię bez ro zb u d zen ia w nim , pogłębienia i w szech stro n n e­ go ro zw ijan ia m iło sierd zia czynnego nie m a szans p o w o d zen ia . Jest bow iem sprzeczne z istotą Kościoła, który jest - jak p o d k reślo n o wyżej - M istycznym C iałem C hrystusa, M istycznym O rganizm em .

D ążąc d o z d y n a m izo w an ia religijno-społecznego życia diecezji, trzeba ro zbu d zać w n im i p ro w ad zić ku w szech stro n n em u rozw ojow i m iło sierd zie czynne. Jest to isto tn y czy nn ik chrześcijańskiego życia i pozostaw ianie go na m arginesie życia diecezjalnego, jest jed n ą z g łó w ­ nych p rzy czy n jej n iedom agań.

R o zbudzanie, o rg anizow an ie i nasilanie m iłosierdzia czy nnego w diecezji jako isto tn eg o czynnika fo rm o w an ia z niej k o m u n ii w C h ry ­ stusie zespolonej, w y m ag a kształtow an ia spo n tan iczn eg o m iło sierd zia o d d o ln eg o i jedn o cześn ie o d g ó rn ie o rg an izow an eg o , d yn am izu jąceg o to pierw sze, uzupełniającego je i scalającego.39 Te o b y d w a niejako kie­ ru n k i ch ary taty w n eg o działan ia są n iezb ęd n e dła głęboko sięgającego ożyw iania się życia religijno-społecznego i form ow ania się kom unii.

N iezbędne jest w łączanie się w szystkich w m iłosierdzie czynne na co dzień. M iłosierdzie n ależy do istoty życia w zjedn oczen iu z C h ry ­ stu se m i jego M istyczn ym Ciałem . O no, jako m iłość m iło siern a, jest znam ien iem p rzynależności do C hrystusa. W szyscy w ięc w in n i pełnić je na co dzień - służąc ducho w o i m aterialnie w szelkim p o trzeb o m lu ­

d zi sw ego otoczenia i dalszym . P rzez nie chrześcijanie m o g ą i są w e­ z w an i zm ien iać św iat w K rólestw o Boga, k tó ry jest O jcem m iło sier­ dzia.40 R ozbudzone i pow szechne m iłosierdzie chrześcijańskie to p o tę ­ ga, która m oże przeob rażać życie w e w szystkich w y m iarach.41

Jed nocześnie jest n iezb ęd n e w diecezji cen traln e o rg an iz o w a n ie m iłosierdzia. M a ono ożyw iać pow szechne m iłosierdzie w yżej w y m ie­ nione, nastaw iać n a nie i m obilizow ać w całej diecezji d u szp asterstw o w ty m k ie ru n k u , u zu p e łn ia ć je, w iązać z działaln o ścią c h a ry ta ty w n ą Kościoła w całym kraju, tw orzyć instytucje chary taty w n e służące całej diecezji. Taka cen traln a w Kościele p a rty k u la rn y m organizacja c h ary ­ ta ty w n a p o w in n a o rg an izo w ać stałą form ację d u s z p a s te rs tw a całego L u d u Bożego: diecezjalne ośrodki niesienia pom ocy ro d zin o m zag ro ż o ­ nym , rato w an ia ludzi, k tó rzy uzależnili się i stoczyli n a m arg ines życia

39 Zob. F . W o r o n o w s k i , Charytatywna działalność Kościoła, hom ia 1991, s. 20-21,24,25-26. 40 E f 2, 4; Dives in m isericordia, 1.

41 Potęgę chrześcijańskiego miłosierdzia dow iodła w naszych czasach m.in. pow ódź w lipcu 1997 roku, która zmobilizowała społeczeństwo do wielkiej ofiarności, solidarności i ruszenia na pomoc.

religijno-społecznego, dzieciom o p u szczo n y m , zan ied b an y m , n iew y - ch o w an y m i go rszon ym , pom ocy sam o tn y m m a tk o m i w iele innych. W łaściw ie u sta w io n a i d o b rze z o rg an izo w an a organizacja ch a ry ta ­ ty w n a m oże zm ieniać w coraz le p szą całą diecezjalną rzeczy w isto ść życia religijno-społecznego i w szczególny sposób p rzyczyniać d o for­ macji kom unii diecezjalnej.

W najw iększy m skrócie p o d k reślo n e znaczenie m iło sierd zia dla uśw ięcenia i życia lu d zi oraz formacji „u n u m in C hristo" w skazuje na w ażn o ść i niezb ęd n o ść caritas w form acji diecezji w św iad o m ą i tę t­ niącą ew an g eliczny m życiem w sp ó ln o tę diecezjalną. Jednocześnie sy­ gnalizuje ono inną potrzebę, o której m ow a niżej.

V. ŚW IA D O M E TW O R ZEN IE NOW EJ RZECZY W ISTOŚCI ZIEM SK IEJ

„W cieleni w C h ry stu sa" (KK 31; DE 22) i w Jego M istyczne Ciało (KK 11) chrześcijanie są p ow o łani do św iętości i m ają z samej n a tu ry ch rześcijaństw a być św iętym i, żyjąc m iłością (KK 42), k tó ra z w ia ry w y rasta (Ga 5, 6), a jako św ięci są p o w o łan i d o bycia i d ziałan ia w świecie n a sposób ew angeliczny. W szystko, co czynią, m a o d p o w iad ać zam ierzen iom Bożym , być w harm on ii z treścią ew angeliczną i b u d o ­ w ać d o b ro w sp ó ln e d la w szystkich. M ają w ięc tw o rzy ć d o b ro , k tó re jest p rzed m io tem m iłości w Bogu mającej sw e źródło, a u su w a ć z ży ­ cia zło m oralne, które jest p rzed m io tem anty-m iłości. N ależy to d o isto­ ty życia chrześcijańskiego.

Z zasad y tw o rzen ia do bra p rzez życie chrześcijańskie w y n ik a za­ sada uśw ięcania p racy ludzkiej, tw orzenia p rzez nią d obra dla w sz y st­ kich, przeciw staw ienia się anty-m iłości, form ow ania cywilizacji ch rze­ ścijańskiej (cyw ilizacji m iłości) i b u d o w a n ia p rzez n ią rzeczy w istości ziem skiej w d u c h u Ew angelii. W form acji diecezji jako k o m u n ii w C h ry stu sie zespolonej, św iad o m e k ształto w an ie takiej rzeczy w isto ści ziem skiej m u si stan o w ić n iezb ęd n y elem ent. D u sz p asterstw o w sz y st­ kich szczebli i każd eg o w nim k ie ru n k u oraz k ażd y członek diecezjal­ nej w sp ó ln o ty w inni przyczyniać się d o n ad aw an ia całej rzeczy w isto ­ ści życia n a ziem i ch ara k teru chrześcijańskiego, w y zw o len ia z eg o ­ izm u, w alki i b rzy d o ty wynikającej ze skażenia grzechem .

C zy n n ik ten w y m ag a w ięc d u ch a uśw ięcan ia p racy ludzkiej, n ad a w an ia jej św iadom ie ch arak teru w sp ó łd ziałan ia z Bogiem. C h rze­ ścijanie, jako zjednoczeni z Bogiem i m ający za najw yższe p ra w o w z a ­ jem ną miłość, nie m ogą bez zerw ania tego zjednoczenia b u d o w a ć rze­ czyw istości anty-m iłości. C hoć nie jest w p ro st celem życia chrześcijań­

skiego b u d o w a n ie ła d u d o b ra n a ziem i (celem ty m jest chw ała Boża, uśw ięcen ie i zb aw ien ie), w y n ik a ono je d n ak jako n a stę p stw o w s p ó ­ łd ziałan ia z Bogiem i n a k a z u miłości. Święci - zjednoczeni w C h ry stu ­ sie i realizujący p ra w o m iłości - nie m ogą akceptow ać p an o w an ia zła m o raln eg o , p rzec iw staw n e g o Bogu i m iłości, lecz je sw o im życiem i całą p o sta w ą o d rz u ca ć a p rz e z nie tw o rzy ć ła d m iłości ch rześcijań­ skiej. M ają w ięc z sam ej n a tu ry chrześcijaństw a w p ro w a d z a ć w ład społeczny i g o spo d arczy, w k u ltu rę i polity k ę, w całą rzeczy w isto ść ziem ską, p a n o w an ie zasad Ew angelii: p ra w d ę , sp raw ied liw o ść i m i­ łość. To nie jest jakieś „m ieszanie się Kościoła w politykę", to jest obo­ w iązek w ynikający z istoty religijności chrześcijańskiej. W spółdziałają­ cy z Bogiem lu d z ie m ają o b ow iązek jed n o zn aczn eg o k sz ta łto w a n ia rzeczyw istości ziem skiej w e d łu g Jego zam ierzeń , k ateg o ry czn eg o o d ­ rzu can ia b u d o w a n ia jej na zasad ach anty-m iłości i zam azy w an ia g ra ­ nicy m ięd zy d ob rem a złem . Chrześcijanie w in n i żyć na co d zień a u ­ tentyczną m iłością i kształtow ać rzeczyw istość w ed łu g zasad „un u m in C hristo", realizując zad a n ia ru c h u „ U n u m ", czyli religijności p ełn eg o zjednoczenia nas z C h ry stu sem i m ięd zy sobą w k o m u n ię m iłości.42 Form acja św iad o m ego tw o rzenia chrześcijańskiej rzeczyw istości ziem ­ skiej diecezji jest w iec kolejnym stru k tu raln y m czynnikiem jej pełnego o d rod zen ia i kształtow ania w ży w ą kom unię.

N astaw ien ie d u sz p a ste rstw a i całego L u d u Bożego na św iad o m e form ow anie now ego p o rz ą d k u życia i b y tow ania w ym aga pogłębiania m entalno ści, o d p o w ie d n ieg o w y ch o w an ia i w d ra ż a n ia w e w szech ­ stro n n ą ew angelizację p o rz ą d k u doczesnego.43 Z tym zaś w iąże się ści­ śle n o w a form acja d u s z p a ste rstw a i p o trze b a szerszej tro sk i o d iece­ zjalne sem inaria duch o w n e.

V I. O G Ó LN O D IEC E ZJA L N A TR O SK A O SEM IN A R IU M ' D U C H O W N E

Dla religijnego życia diecezji, ew angelizacji św iata i kształto w an ia w nim cyw ilizacji m iłości zasad n icze znaczenie m a sem in ariu m d u ­ chow ne. W nim rozw ija się w ykiełkow ane w rod zin ach po w o łan ie k a­ p ła ń sk ie i m isyjne, k ształtuje d u ch o w o ść p astersk ą, p rzy g o to w u je do w iod ącego w diecezji d ziałan ia i form uje jego k ie ru n e k o raz jakość.

42 Zob. F. W o r o n o w s k i , N asza polska i chrześcijańska droga do p ełn i dobra, s. 26-30;

O nową ja k o ś ć życia i bytow ania, s. 36-41.

P rzez w łaściw e do b u d o w a n ia ko m u n ii m iłości p rz y g o to w an ie a lu m ­ nów sem in ariu m spełnia kluczow ą funkcję.

Dla w łaściw ego spełniania tej funkcji sem in ariu m d u ch o w n e m usi w y p ełn iać (o najw yższych w ym aganiach) zad a n ia śro d o w isk a fo rm a­ cyjnego duchow ości kap łan ó w lu d zi m iłości.44 Z asad y formacji w tym śro d o w isk u naśw ietlił Jan P aw eł II w P osynodalnej A dho rtacji A p o ­ stolskiej Pastores dabo vobis. P rzez formację lu d zk ą, d u ch o w ą, in telek ­ tu a ln ą i p astersk ą sem in ariu m m a uk ształtow ać w k an d y d atach d o k a­ p ła ń stw a p o d sta w o w ą relację z C h ry stu sem G łow ą i P asterzem , up o d o b n ić do N iego i rozpalić w nich m iłość pastersk ą.45 Jest to z a d a ­ nie tru d n e i wielkiej odpow iedzialności.

W zad a n iu tym - tak w ażn y m dla całokształtu życia diecezji - p o ­ w in n i w sp ierać sem in ariu m w szy scy k ap łan i i cały L u d Boży. O d u k ształto w an ia b o w iem d u ch a p rzy szły ch p rezb iteró w b ęd zie zależa­ ło ta k w iele w form acji diecezjalnej k o m u n ii m iłości. Pom oc sem in a­ riu m w form acji p rezb iteró w jest w ięc je d n y m z najw ażniejszych pól ap o stolskiego d ziałan ia w szystkich d o niego p o w o łan y ch . W szyscy p rzez chrzest w łączeni w Kościół, p o w ołani d o u d z ia łu w jego m isji i o d p o w ied zialn i za niego, p o w in n i b rać szeroki u d ział w e w sp ie ra n iu form acyjnego ośrodka kapłanów .

Z m obilizow anie całego L u du Bożego diecezji d o troski o sem in a­ riu m d u ch o w n e jest isto tny m czynnikiem o d ro d zen ia i b u d o w a n ia jej jako k o m u n ii m iłości. M ieści ona bo w iem w sobie szeroki w ach larz d ziałań apostolskich.

W śród form d ziałan ia L u d u Bożego na rzecz sw ego sem in ariu m to p rz e d e w szystkim n ieu stan n e m o d litw y o k ształto w an ie p rzez D u­ cha Ś w iętego głębokiej du ch o w o ści p o w o łan y ch d o p re z b ite ra tu , o no w e p o w o łan ia i ich ro zb u d za n ia w ro d zin a ch .46 W raz z in d y w id u ­ alny m i i sp ołeczn ym i m o d litw a m i to p ed ag o g iczn e w sp ó łd z ia ła n ie z sem inarium , w spó łd ziałan ia apostolskie w różnych kieru n k ach m obili­ zujące k a n d y d a tó w d o p re z b ite ra tu i b u d z e n ie n o w y ch p o w o łań . W reszcie w ażn y m elem entem om aw ianej troski jest w szelka po m o c w w y p o sażan iu sem inarium w środki jego w szechstronnego rozw oju.47

W szech stro n n e zm ob ilizow an ie L u d u Bożego d o szero k o ro z w i­

44 Zob. F. W o r o n o w s k i , O now y dynam izm form acyjny w wyższych sem inariach duchow ­

nych, s. 19-22.

45 Pastores dabo vobis, 21-23.

46 Zob. F. W o r o n o w s k i , O nowy dynamizm form acyjny w wyższych seminariach duchow­

nych, s. 62.

niętej troski o sem in ariu m m oże w ytw arzać w diecezji najlepszy k lim at dla ew angelicznego rad y k alizm u w nim sam ym i jednocześnie służyć bezp o śred n io k ształto w an iu się kom unii żyw ej w iary i miłości. W o d ­ ra d z a n iu i pog łębianiu życia w C hrystusie diecezji n ależy w ięc p o tra k ­ tow ać je z głęboką odpow iedzialnością.

V II. STAŁA FO R M A C JA D U SZPA STERSK O -A PO STO LSK A W now ej form acji życia diecezjalnego jako k om u n ii isto tn y m w reszcie czynnikiem jest stała form acja tak d u szp asterstw a, jak i a p o ­ stolstw a świeckich. Jest p o trzeb n a stała form acja d u sz p a ste rstw a a p o ­ stolskiej m iłości i jednocześnie stałe form ow anie św ieckich w k ieru n k u św iad o m eg o i w szech stron n ie zaan g ażo w an eg o ap o sto lstw a m iłości - budującej „U num " i d o bro w spólne dla w szystkich.

Jan Paweł II, nawiązując do w ezw ań św. Pawła o rozpalenie na now o charyzm atu Bożego (2 Tym 1, 6; a także 1 Tym 4, 14-16), podaje teologiczne uzasadnienia potrzeby stałej formacji kapłanów.48 Jest tak bardzo potrzeb­ na ze w zględu na nowe odczytywanie tajemnicy Kościoła, jego misji i for­ m ow ania chrześcijan w komunię eucharystyczną i miłości.49

N ie m niej od k ap ła n ó w p o trze b u ją stałej form acji ap o sto ło w ie świeccy. D latego po trzeb n e (a w p ro st niezbędne) staje się stałe fo rm o ­ w an ie św ieckich członków Kościoła. Jest ona p o trz e b n a w ró żn y ch g ru p a c h aposto lsk ich jak i p ew n e form y stałej form acji z a a n g a ż o w a ­ nego chrześcijaństw a. Do coraz głębszego życia d u ch o w eg o i ap o sto l­ skiego trzeb a ro zp alan ia p o w o łan ia i u m acn ian ia św ieckich tak, jak p rezbiterów , choć w sposób stoso w n y dla św ieckich i m ożliw ości ich zaan g ażo w an ia w życie i misję Kościoła. Stała form acja św ieckich jest b u d z e n ie m o lbrzym ich sił d rzem iących, a tak b a rd z o p o trze b n y ch w ew angelizacji św iata i jego doczesnego p o rząd k u .

Stała form acja d u szp astersk o -ap o sto lsk a , to dużej doniosłości czy nn ik p rzy sp iesza n ia i p o g łęb ian ia chrześcijaństw a, fo rm o w an ia w nim jedności w C h ry stu sie i p rze o b raż an ia rzeczyw istości ziem skiej, naznaczonej egoizm em , w p rzep o jo n ą w zajem n ą m iłością lu d z i. D ą­ żąc d o głębszego o d now ienia Kościoła diecezjalnego i d o skonalenia go w św iado m ą i p ra w d z iw ą kom unię w C h rystusie i jego D u ch u Św ię­ ty m zesp o lo n ą , czy n nik ten - w ra z z in n y m i w yżej w y m ien io n y m i - m u si stać się trw ale w diecezji stosow anym .

48 Pastores dabo vobis, 70.

49 Szersze om ówienie zob. F. W o r o n o w s k i , O now y dynam izm fo rm a cyjn y w w yższych

W NIOSKI

P rzyspieszane pogłębieniem się sam ośw iadom ości Kościoła o swej n atu rze tajemnicy, kom unii i misji oraz sytuacją w świecie p rzem ian y czynią w y m ien io n e czynniki form acji diecezji n ieo d zo w n y m i. Ich zaś realizacja w y m a g a tak o d d u sz p a ste rstw a , jak i całego L u d u Bożego ew angelicznego radykalizm u, którego rd zen iem jest chrześcijańska m i­ łość apostolska. Do formacji diecezji jako kom unii - w C h rystusie Jego D uchem Św iętym i w zajem ną m iłością zespolonej - trzeba d u sz p a ste r­ stw a ew angelicznego rad y k alizm u miłości, którego źródłem i w zo rem jest w iekuisty P asterz Kościoła - Jezus C hrystus. Ten rad y k alizm m iło­ ści jest istotą pasterskiego au ten ty zm u i siłą ew angelizacji św iata i jego p o rz ą d k u doczesnego. K luczem formacji diecezji w k o m unię jest u sta ­ w ienie d u szp asterstw a na ew angeliczny rad yk alizm miłości, p rzez któ­ ry m oże ono skutecznie p ro w ad zić L ud Boży do zjednoczenia w E u­ charystii, w spólnej m odlitw ie i w zajem nej m iłości - uświęcającej i b u ­ dującej chrześcijański ład by to w an ia n a ziem i. P otrzebą zasad n iczą w now ej ew angelizacji jest zatem u staw ien ie d u sz p a ste rstw a n a a u te n ­ tyzm miłości i form ow anie diecezji w autentyczne kom unie.

AUTHENTISCH PASTORALE FORMATION

DER DIÖZESE

ZUSAM M ENFASSUNG

In g eg en w ärtig en V erän d eru n g en in d er Kirche u n d in d e r W elt sin d au ch n o tw en d ig e V erän d eru n g en in F o rm atio n d es ch ristlich en Lebens in D iözesen. Die Frage: w elche V erän d eru n g en ? V erfasser b e ­ w eist in A n tw ort an dise Frage das B edürfnis nach zahlreichen V erän­ d eru n g en im Leben in d er D iözese u n d in d er Seelsorge. Vor allem ist n o tw en d ig n eu e Seelsorge, w elche m it d er au th en tisch e n p asto ralen Liebe des ew ingen H irtes d er Kirche christliche G em einde form en soll. In Entw icklung dieser B ehauptung zeigt er, w elche Elem ente die Seel­ sorge d er Diözese besonders aktualisieren m uss, u m „K om m union der Liebe" in aktueller W irklichkeit że verw irklichen.